1. Gapu iti basol, ania ti gagangay a marikrikna dagiti matalek nga adipen ti Dios?

“NAKAAY-AY-AYAK a tao!” (Roma 7:24) Adu kadagiti matalek nga adipen ti Dios ti nangibaga kadagita a sasao ni apostol Pablo. Makapasartayo amin iti rigat gapu iti natawid a basol, ket no saan a makita iti tignaytayo ti tarigagay a mangay-ayo ken Jehova, mariknatayo a nakaay-ay-aytayo. Marikna pay ketdi ti dadduma a Kristiano a nakaaramid iti nadagsen a basol a saan idan a mapakawan ni Jehova.

2. (a) Kasano nga ipakita ti Salmo 34:22 a saan koma a makarikna iti nakaro a pannakakonsiensia dagiti adipen ti Dios? (b) Ania ti maadal iti daytoy nga artikulo? (Kitaen ti kahon a “ Leksion Kadi Wenno Dagiti Iladladawanda?”)

² Nupay kasta, ipasigurado kadatayo ti Kasuratan a dagiti agkamang ken Jehova saanda koma a makarikna iti nakaro a pannakakonsiensia. (Basaen ti Salmo 34:22.) Ania ti ramanen ti panagkamang ken Jehova? Ania ti masapul nga aramidentayo tapno maawattayo ti asi ken pammakawan ni Jehova? Maammuantayo ti sungbat no adalentayo ti maipapan kadagiti siudad a pagkamangan iti nagkauna nga Israel. Nangrugi dayta nga urnos idi maipatpatungpal ti Linteg ti tulag, a nasuktan idi Pentecostes 33 C.E. Ngem  laglagipem a naggapu ken Jehova dayta a Linteg. Makitatayo ngarud iti urnos kadagiti siudad a pagkamangan ti panangmatmat ni Jehova iti basol, kadagiti nagbasol, ken iti panagbabawi. Umuna, kitaentayo ti panggep ken usar dagitoy a siudad.

3. Kasano a tinaming ti Israel dagiti kaso iti inggagara a panangpatay?

³ Serioso ken Jehova ti amin a kaso ti panangpapatay iti nagkauna nga Israel. Ti lalaki a kaasitgan a kabagian ti biktima, a maawagan iti “manangibales iti dara,” ti mangpapatay iti pimmatay. (Num. 35:19) Dayta ti mangbayad iti naibukbok nga inosente a dara ti tao. Dagus a maipatungpal dayta tapno saan a marugitan ti Naikari a Daga, ta imbilin ni Jehova: “Dikay rugitan ti daga nga ayanyo; agsipud ta [ti panangibukbok iti] dara [ti tao] ti mangrugit iti daga.”—Num. 35:33, 34.

4. Kasano a tinaming ti Israel dagiti di inggagara a panangibukbok iti dara?

⁴ Ngem kasano a tinaming ti Israel dagiti di inggagara a panangibukbok iti dara? Nupay aksidente a makapatay ti maysa, manungsungbat latta iti panangibukbok iti dara. (Gen. 9:5) Ngem gapu iti asi, mabalin nga agkamang iti maysa kadagiti innem a siudad a pagkamangan tapno saan a papatayen ti manangibales iti dara. Natalged ti kasasaadna sadiay. Masapul nga agtalinaed ti di inggagara a nakapatay iti siudad a pagkamangan agingga a matay ti nangato a padi.—Num. 35:15, 28.

5. Apay a makatulong ti urnos maipapan iti siudad a pagkamangan tapno ad-adda a maam-ammotayo ni Jehova?

⁵ Saan nga inkeddeng ti tao dagitoy a siudad nga agbalin a siudad a pagkamangan. Imbilin ni Jehova ken Josue: “Agsaoka iti annak ti Israel, a kunaem, ‘Itedyo maipaay kadakayo dagiti siudad a pagkamangan.’” Maibilang a “sagrado” dagitoy a siudad. (Jos. 20:1, 2, 7, 8) Gapu ta ni Jehova ti nangikeddeng kadagitoy a siudad para iti naisangsangayan a panggep, mabalin nga isaludsodtayo: Kasano a makatulong daytoy nga urnos tapno ad-adda a maawatantayo ti asi ni Jehova? Ken ania ti isuro dayta maipapan iti panagkamang kenkuana ita?

6, 7. (a) Ilawlawagmo ti akem dagiti lallakay iti panangtaming iti kaso ti nakapatay a dina inggagara. (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.) (b) Apay a masapul nga umasideg kadagiti lallakay ti nakapatay?

⁶ No di inggagara a makapatay ti maysa, masapul nga ibagana nga umuna ti kasona kadagiti lallakay iti ruangan ti napananna a siudad a pagkamangan. Masapul a siaasi nga awatenda iti siudad. (Jos. 20:4) Inton agangay, maisubli ti nakapatay kadagiti lallakay iti siudad a nakapasamakan ti panangpatay, ket tamingenda ti kasona. (Basaen ti Numeros 35:24, 25.) Maisubli laeng ti nakapatay iti siudad a pagkamangan inton maikeddeng dagiti lallakay nga aksidente laeng ti napasamak a panangpapatay.

⁷ Apay a karaman dagiti lallakay? Rumbeng idi a pagtalinaedenda a nadalus ti nasion ti Israel ken tulonganda ti aksidente a nakapatay a magunggonaan iti asi ni Jehova. Insurat ti maysa nga eskolar ti Biblia a no ti nakapatay saanna nga asitgan dagiti lallakay, “isagsagmakna ti bagina.” Kunana pay: “Isu a mismo ti manungsungbat iti biagna gapu ta saanna nga inusar ti pannalaknib nga inted ti Dios kenkuana.” Mabalin a matulongan ti di inggagara a nakapatay, ngem masapul a biroken ken awatenna dayta. No saan nga agkamang iti maysa kadagiti siudad nga inlasin ni Jehova, nawaya a mangpatay kenkuana ti kaasitgan a kabagian ti biktima.

8, 9. Apay a rumbeng nga agpatulong kadagiti panglakayen ti Kristiano a nakaaramid iti nadagsen a basol?

⁸ Iti panawentayo, no makaaramid ti maysa  a Kristiano iti nadagsen a basol, masapul nga agpatulong kadagiti panglakayen iti kongregasion. Apay a nakapatpateg dayta? Umuna, inyurnos ni Jehova a dagiti panglakayen ti mangtaming kadagiti kaso mainaig iti nadagsen a basol, kas mabasa iti Saona. (Sant. 5:14-16) Maikadua, makatulong daytoy nga urnos tapno agtalinaed dagiti agbabbabawi a nakabasol iti panangaywan ti Dios ken tapno saandan nga uliten ti basolda. (Gal. 6:1; Heb. 12:11) Maikatlo, rebbengen ken nasanay dagiti panglakayen a mangliwliwa kadagiti agbabbabawi a nakabasol tapno lumag-an ti marikriknada a saem ken pannakakonsiensia. Awagan ni Jehova dagitoy a nataengan a lallaki kas pagkamangan “manipud iti natutudo a bagyo.” (Isa. 32:1, 2) Saan kadi nga ebkas ti asi ti Dios dayta nga urnos?

⁹ Nabang-aran ti adu nga adipen ti Dios idi nagpatulongda kadagiti panglakayen. Kas pagarigan, nakaaramid iti nadagsen a basol ti maysa a kabsat nga agnagan iti Daniel, ngem adu a bulan pay ti limmabas sakbay nga inasitganna dagiti panglakayen. “Gapu ta adu a tiempo ti limmabas,” inaminna, “impagarupko idi nga awanen ti maitulong kaniak dagiti panglakayen. Ngem kanayon latta idi a madandanaganak, nga ur-urayek ti bunga dagiti inaramidko. Ket idi nagkararagak ken Jehova, nariknak a masapul nga agpakawanak nga umuna gapu kadagiti inaramidko.” Idi agangay, nagpatulong met laeng ni Daniel kadagiti panglakayen. No lagipenna ti napalabas, kunana: “Mabutengak idi nga umasideg kadakuada. Ngem kalpasanna, kasla adda nangikkat iti nakadagdagsen nga awitko. Ita, makaasidegakon ken Jehova nga awan ti manglaplapped kaniak.” Nadalus itan ti konsiensia ni Daniel, ket iti nabiit pay, nadutokan kas ministerial nga adipen.

10. Tapno maipakitaan iti asi ti aksidente a nakapatay, ania ti rumbeng nga aramidenna?

¹⁰ Ti tao nga aksidente a nakapatay masapul nga agtignay tapno maipakitaan iti asi. Masapul nga agkamang iti kaasitgan a siudad a pagkamangan. (Basaen ti Josue 20:4.) Masapul nga agtignay a dagus ti nakapatay ta nakadepende ti biagna iti kapartak ti panagkamangna iti siudad ken ti panagtalinaedna  sadiay! Agkasapulan dayta iti panagsakripisiona. Masapul a panawanna ti trabahona, ti balayna, ken ti wayawayana nga agpasiar—agingga a matay ti nangato a padi. * (Num. 35:25) Ngem saan a sayang dagita a sakripisio. No panawanna ti siudad, ipakpakita ti nakapatay a saan a napateg kenkuana ti biag ti napatayna, ken agpeggad ti biagna.

11. Ania ti masapul nga aramiden ti agbabbabawi a Kristiano tapno maipakitana nga ipatpategna ti asi ti Dios?

¹¹ Masapul met nga agtignay dagiti agbabbabawi a nakabasol ita tapno umawatda iti asi ti Dios. Masapul a naan-anay a panawantayo dagiti basoltayo, a saan laeng a dagiti nadagsen a basol no di ket uray dagiti nalag-an a basol a mangiturong kadatayo nga agaramid iti nadagsen a basol. Napaltiingan ni apostol Pablo a mangiladawan iti inaramid dagiti agbabbabawi a Kristiano a taga-Corinto. Insuratna: “Daytoy met laeng a banag, ti pannakapaglidayyo iti nadiosan a pamay-an, anian a nagdakkel a kinapasnek ti pinataudna kadakayo, wen, panangpaneknek nga awan basolyo, wen, rurod, wen, buteng, wen, pannakail-iliw, wen, regta, wen, panangilinteg iti biddut!” (2 Cor. 7:10, 11) No ikagumaantayo nga isardeng ti basol nga ar-aramidentayo, maipakitatayo ken Jehova a saantayo nga agtaltalek iti bagitayo ken ipatpategtayo ti asina.

12. Ania ti nalabit kasapulan nga isakripisio ti maysa a Kristiano tapno agtultuloy nga umawat iti asi ti Dios?

¹² Ania ti nalabit kasapulan nga isakripisio ti maysa a Kristiano tapno agtultuloy nga umawat iti asi ti Dios? Masapul a nakasagana a mangisakripisio uray ti napateg kenkuana no dayta ti mangiturong kenkuana nga agbasol. (Mat. 18:8, 9) No adda gagayyemmo a mangimpluensia kenka nga agaramid iti kagura ni Jehova, isardengmo kadi ti makikadua kadakuada? No marigatanka nga agbalin a balanse iti panaginum iti arak, situtulokka kadi a mangliklik kadagiti situasion a mangsulisog kenka nga uminum iti nalabes? No marigatanka a manglaban iti immoral a tarigagay, likliklikam kadi dagiti pabuya, website, wenno aramid a mangiturong kenka nga agpanunot iti immoral? Laglagipem a saan a sayang ti panagsakripisiotayo nga agtalinaed a natarnaw iti imatang ni Jehova. Awanen ti nasasaem pay ngem ti panangilaksid kadatayo ni Jehova. Iti sabali a bangir, awanen ti nasaysayaat ngem ti pannakarikna iti ‘naayat a kinamanangngaasina.’—Isa. 54:7, 8.

13. Ilawlawag no apay a mabalin a makarikna ti nakapatay iti kinatalged ken kinaragsak iti siudad a pagkamangan.

¹³ Natalged ti nakapatay no addan iti siudad a pagkamangan. Kinuna ni Jehova maipapan kadagidiay a siudad: “Agserbida kadakayo a kas pagkamangan manipud iti manangibales iti dara.” (Jos. 20:2, 3) Saan a kalikaguman ni Jehova a maukom manen ti nakapatay iti isu met laeng a kaso. Saan met a mapalubosan a sumrek iti siudad ti manangibales iti dara tapno patayenna ti nakapatay. Saan ngarud a pagbutngan ti nakapatay a mabales gapu iti naaramidna. Bayat ti kaaddana iti siudad, mariknana ti kinatalged ken pannalaknib ni Jehova. Saan a pagbaludan dayta a pagkamangan. Mabalinna ti agtrabaho sadiay, tumulong iti dadduma, ken natalna nga agserbi ken Jehova. Wen, mabalinna ti maaddaan iti naragsak ken makapnek a biag!

14. Ania ti masigurado ti agbabbabawi a Kristiano?

¹⁴ Narikna ti dadduma nga adipen ti Dios a nakaaramid iti nadagsen a basol a kasla “nakabaludda” nupay nagbabawidan. Mariknada pay ketdi nga agnanayonen a narugit ti panangmatmat kadakuada ni Jehova gapu iti nadagsen a basolda. No kasta ti mariknam, laglagipem a no pinakawannakan ni Jehova,  natalgedkan gapu iti asina! Napaneknekan dayta ni Daniel a nadakamat itay. Kalpasan a tinubngar dagiti panglakayen ken tinulonganda a maaddaan manen iti nadalus a konsiensia, kinunana: “Makaangesak met laengen. Kalpasan ti nasayaat a panangasikasoda iti naaramidko, saanen a masapul a makonsiensiaak pay. No naikkaten ti basol, naikkaten. Kas iti kinuna ni Jehova, ikkatenna dagiti dadagsenmo ken iyadayona dagita. Saanmon a pulos makita dagita.” No adda ti nakapatay iti uneg ti siudad a pagkamangan, saannan a pakadanagan ti manangibales iti dara. Kasta met, no pinakawanen ni Jehova ti basoltayo, saantayon a pakadanagan nga isingirna manen dayta wenno ukomennatayo gapu iti dayta.—Basaen ti Salmo 103:8-12.

15, 16. Kasano a ti akem ni Jesus kas Mannubbot ken Nangato a Padi patibkerenna ti panagtalekmo iti asi ti Dios?

¹⁵ Kinapudnona, dakdakkel ti panggapuantayo nga agtalek iti asi ni Jehova ngem dagiti Israelita. Idi inay-ay ni Pablo ti bagina gapu ta saan a naan-anay a nakapagtulnog ken Jehova, impeksana: “Pagyamanan iti Dios baeten ken Jesu-Kristo nga Apotayo!” (Roma 7:25) Wen, agtalek ni Pablo iti pammakawan ti Dios baeten ken Jesus nupay adda idi basol a lablabananna ken basol a naaramidna iti napalabas—a nagbabawyannan. Ni Jesus, kas Mannubbottayo, dalusanna ti konsiensiatayo ken ikkannatayo iti talna ti panunot ken rikrikna. (Heb. 9:13, 14) Kas Nangato a Paditayo, “kabaelanna met nga isalakan a naan-anay dagidiay umadani iti Dios baeten kenkuana, agsipud ta isu kankanayon a sibibiag tapno agdawat maipaay kadakuada.” (Heb. 7:24, 25) Gapu iti akem ti nangato a padi, marikna idi dagiti Israelita a mapakawan dagiti basolda. Ngarud, ad-adda a masiguradotayo a “makagun-odtayo iti asi ken makasaraktayo iti di kaikarian a kinamanangngaasi kas tulong iti umiso a tiempo” ta ni Jesus ti Nangato a Paditayo.—Heb. 4:15, 16.

¹⁶ Ngarud, tapno makapagkamangtayo ken Jehova, masapul a watwatentayo ti pammatitayo iti sakripisio ni Jesus. Saantayo koma laeng a bigbigen ti pateg ti subbot babaen ti panangtulongtayo iti adu a tattao. Imbes ketdi, masapul a patiem a para kenka dayta. (Gal. 2:20, 21) Masapul a patiem a ti subbot ti pakaibatayan ti pannakapakawan dagiti basolmo. Masapul a patiem a ti subbot ti makaited kenka iti namnama nga agbiag nga agnanayon. Sagut ni Jehova kenka ti sakripisio ni Jesus.

17. Apay a kayatmo ti agkamang ken Jehova?

¹⁷ Dagiti siudad a pagkamangan iyanninawda ti asi ti Dios. Babaen ti daytoy nga urnos, saan la nga impaganetget ti Dios ti kinasagrado ti biag no di ket impakitana pay no kasano a tultulongandatayo dagiti panglakayen, ti ramanen ti pudno a panagbabawi, ken no apay a naan-anay nga agtalektayo iti panangpakawan ni Jehova. Agkamkamangka kadi ken Jehova? Awanen ti lugar a nataltalged pay! (Sal. 91:1, 2) Iti sumaruno nga artikulo, kitaentayo no kasano a matulongandatayo dagiti siudad a pagkamangan a mangtulad iti kasayaatan a panangipakita ni Jehova iti asi ken kinahustisia.