1, 2. Ania a panangpilit ti mapaspasaran dagiti agtutubo ita, ket ania dagiti mabalinda nga aramiden?

“NALAINGKA met ti ammok ngem diak ammo no apay a mamatika iti Dios,” kinuna ti maysa nga estudiante iti agtutubo a kabsat a babai idiay Britania. Insurat ti kabsat a lalaki idiay Germany: “Kuna dagiti mannursurok a sarsarita laeng ti salaysay ti Biblia maipapan iti panamarsua. Awan laeng kadakuada uray mamati dagiti estudiante iti ebolusion.” Kinuna ti agtutubo a kabsat a babai idiay France: “Masdaaw dagiti mannursurok ta adda pay laeng dagiti estudiante a mamati iti Biblia.”

² Kas maysa nga agtutubo nga agserserbi ken Jehova wenno agad-adal maipapan Kenkuana, mapilpilitka kadi a mamati iti patpatien ti kaaduan, kas iti ebolusion, imbes a mamati iti Namarsua? No kasta, adda maaramidam tapno mapabilegmo ken masalimetmetam ti pammatim. Ti maysa ket ti panangusarmo iti inted ti Dios nga abilidadmo nga agpanunot, a ‘mangaywan’ kenka. Dayta ti mangsalaknib kenka kadagiti pilosopia ti lubong a mabalin a mangdadael iti pammatim.—Basaen ti Proverbio 2:10-12.

3. Ania ti usigentayo iti daytoy nga artikulo?

³ Ti pudpudno a pammati ket naibatay iti umiso a pannakaammo iti Dios. (1 Tim. 2:4) Gapuna, bayat nga ad-adalem ti Sao  ti Dios ken dagiti publikasion nga us-usaren dagiti Kristiano, saanmo a basta basaen lattan ti publikasion. Usarem ti abilidadmo nga agpanunot tapno ‘maalam ti kababagas’ ti basbasaem. (Mat. 13:23) Kitaentayo no kasano a makatulong dayta kenka tapno mapabileg ti pammatim iti Dios kas Namarsua ken iti Biblia—dagiti topiko nga addaan kadagiti makakombinsir nga ebidensia.—Heb. 11:1.

4. Apay a karaman ti pammati iti panamati nga adda Dios ken adda nagtaudan ti biag, ken ania ti masapul nga aramidentayo?

⁴ Adda kadin nangibaga kenka a mamatida iti ebolusion gapu ta naibatay dayta iti siensia idinto ta ti panamati iti Dios ket naibatay iti pammati? Adu ti mamati iti kasta. Ngem nagsayaat a laglagipen: Aniaman ti patpatien ti maysa a tao maipapan iti Dios wenno maipapan iti ebolusion, karaman ti pammati. Kasano? Awan kadatayo ti nakakita iti Dios wenno nakapaliiw a naparsua ti maysa a banag. (Juan 1:18) Awan met ti tao, sientista man wenno saan, a nakapaliiw nga in-inut a napataud ti maysa a kita ti biag a nagbalin a sabali a kita. Kas pagarigan, awan ti nakapaliiw a ti maysa a reptilia ket in-inut a nagbalin a mamalia. (Job 38:1, 4) Gapuna, masapul a sukimatentayo dagiti ebidensia ken usarentayo ti abilidadtayo nga agpanunot tapno maammuantayo ti umiso. No maipapan iti panamarsua, insurat ni apostol Pablo: “Dagiti di makita a kualidad [ti Dios] ket silalawag a makita manipud pannakaparsua ti lubong ken agpatpatuloy, agsipud ta matarusan ida babaen iti bambanag a naaramid, ti mismo nga agnanayon a pannakabalin ken kina-Diosna, iti kasta awan ti pagpambarda.”—Roma 1:20.

5. Kas adipen ti Dios, kasano a matultulongantayo a mangusar iti pannakabalintayo nga agpanunot?

⁵ Ti kaipapanan ti sao a ‘matarusan’ ket mailasin ti maysa a banag a saan a dagus a makita wenno nalawag a mailasin. (Heb. 11:3) Ngarud, dagiti tattao a makatarus, usarenda ti panunotda, saan laeng a dagiti mata ken lapayagda. Nangipaay ti organisasion ni Jehova iti nakaad-adu a nagsayaat ti pannakasukimatda a katulongan a makatulong kadatayo. Dagitoy ti makatulong kadatayo a ‘makakita’ iti Namarsua kadatayo babaen iti mata ti pammati. (Heb. 11:27) Karaman kadagitoy ti video a The Wonders of Creation  Reveal God’s Glory, dagiti broshur a Naparsua Kadi ti Biag? ken The Origin of Life—Five Questions Worth Asking, ken ti libro nga Is There a Creator Who Cares About You? Adda met dagiti mamagpanunot nga artikulo iti magasintayo. Masansan a mangiparang ti Agriingkayo! iti interbiu kadagiti sientista ken dadduma pay a nangilawlawag no apay a mamatida iti Dios. Ti serye a napauluan “Nadisenio Kadi?” isalaysayda dagiti pagarigan iti nakaskasdaaw a disenio a makitatayo iti nakaparsuaan. Masansan nga ikagkagumaan dagiti sientista a tuladen dagita a nagpipintas a disenio.

6. Ania dagiti magunggona iti panangusar kadagiti alikamen a mabalin a magun-odtayo, ken kasano a nagunggonaanka kadagitoy?

⁶ No maipapan iti dua a broshur a nadakamat, kinuna ti maysa a kabsat a lalaki nga agtawen iti 19: “Nakapatpateg kaniak dagitoy. Namin-adun nga inadalko dagitoy a broshur.” Insurat ti maysa a kabsat a babai idiay France: “Agsiddaawak kadagiti artikulo a ‘Nadisenio Kadi?’! Ipakitada a dagiti nalalaing nga inheniero mabalin a tuladenda dagitoy a nakarikrikut a disenio iti nakaparsuaan ngem pulos a saanda a maartapan.” Kinuna dagiti nagannak ti agtawen iti 15 a balasitang idiay South Africa: “Masansan a ti umuna a basaen ti balasitangmi iti Agriingkayo! ket ti artikulo nga ‘Interbiu.’” Sika ngay? Naan-anay kadi nga us-usarem dagitoy a probision? Makatulong dagitoy a mangpabileg iti pammatim nga agbalin a kas iti maysa a kayo a nauneg dagiti ramutna. Iti kasta, maitakderam ti pammatim kadagiti arig bagyo a palso a sursuro.—Jer. 17:5-8.

7. Apay a kayat ti Dios nga usarem ti pannakabalinmo nga agrason?

⁷ Dakes kadi ti agdamag maipapan iti Biblia? Saan! Kayat ni Jehova nga usarem ti ‘pannakabalinmo nga agrason’ tapno mapaneknekam iti bagim ti kinapudno. Dina kayat a mamatika gapu laeng ta patien dayta ti dadduma. Gapuna, usarem ti pannakabalinmo nga agpanunot a manggun-od iti umiso a pannakaammo. Dayta a pannakaammo ti agbalin a natibker a pundasion ti pudno a pammati. (Basaen ti Roma 12:1, 2; 1 Timoteo 2:4.) Ti maysa a pamay-an tapno magun-odam ti kasta a pannakaammo ket babaen ti panagadal.

8, 9. (a) Ania ti magusgustuan nga adalen ti dadduma? (b) Kasano a nagunggonaan ti dadduma iti panangutobda iti inadalda?

⁸ Pinili ti dadduma nga adalen dagiti padto ti Biblia wenno ti kinaumiso ti Biblia no mainaig iti historia, arkeolohia, ken siensia. Ti Genesis 3:15 ti maysa a makapainteres a padto nga usigen. Ipakaammo dayta a teksto ti kangrunaan a tema ti Biblia, ti pannakaitan-ok ti kinasoberano ti Dios ken ti pannakasantipikar ti naganna babaen ti Pagarian. Iti piguratibo a sasao, ipakita dayta a bersikulo no kasano a solbaren ni Jehova ti amin a panagsagaba a napasaran ti tao a nangrugi idiay Eden. Kasanom nga adalen ti Genesis 3:15? Ti maysa a pamay-an ket ti panangaramid iti time line. Mabalin nga ilistam dagiti kangrunaan a teksto a mangipakita no kasano nga in-inut nga impakaammo ti Dios dagiti indibidual ken ti urnos a natukoy iti bersikulo ken ti mangpaneknek a matungpal dayta a padto. No makitam ti panagtutunos dagiti kasuratan, sigurado a maibagam a dagiti nagipadto ken nangisurat iti Biblia ket ‘indalan ti nasantuan nga espiritu.’—2 Ped. 1:21.

⁹ Insurat ti maysa a kabsat a lalaki idiay Germany: “Ti tema ti Pagarian ket mayarig iti sinulid a balitok a naidait iti intero a Biblia. Pudno dayta uray no agarup 40 a lallaki ti nangisurat iti Biblia, ken nagbiag ti adu kadakuada iti nagduduma a tiempo ken saanda nga agaammo.” Maysa a kabsat a babai idiay Australia ti natignay iti maysa nga  artikulo ti Pagwanawanan iti ruar ti Disiembre 15, 2013, a nangilawlawag iti maipapan ti kaipapanan ti Paskua. Dayta a naisangsangayan nga okasion ket mainaig iti Genesis 3:15 ken ti iyaay ti Mesias. “Naawatak iti dayta a panagadal a nakaim-imbag ni Jehova,” insuratna. “Talaga a natignayak iti daydiay nakapanunot iti kastoy nga urnos para kadagiti Israelita ken ti pannakatungpal dayta ken Jesus. Talaga nga intugawak ken pinampanunotko ta nakaskasdaaw dayta a naimpadtuan a pannangan iti Paskua!” Apay a kasta ti rikna dayta a kabsat a babai? Pinanunotna a naimbag ti nabasana ket naawatanna “ti kababagas dayta.” Nakatulong dayta a mangpabileg iti pammatina ken agbalin a nasingsinged ken Jehova.—Mat. 13:23.

10. Kasano a ti panangibaga dagiti nangisurat iti Biblia iti pudno pabilgenna ti panamatitayo kadagiti insuratda?

¹⁰ Makapabileg met iti pammati ti kinatured ken kinapudno dagiti lallaki a nangisurat iti Biblia. Adu a nagkauna a mannurat ti nangpadayaw kadagiti panguloda ken ti pagarianda. Nupay kasta, kanayon a nagsao iti pudno dagiti mammadto ni Jehova. Imbagada ti pagkapuyan dagiti kailianda, uray pay dagiti arida. (2 Cron. 16:9, 10; 24:18-22) Imbagada met dagiti pagkapuyanda ken pagkapuyan ti dadduma nga adipen ti Dios. (2 Sam. 12:1-14; Mar. 14:50) “Manmano ti kasta a mangibaga iti pudno,” kinuna ti agtutubo a kabsat a lalaki idiay Britain. “Daytoy ti mangpabileg pay iti panagtalektayo a talaga a naggapu ken Jehova ti Biblia.”

11. Kasano nga ad-adda a maipateg dagiti agtutubo dagiti prinsipio ti Biblia?

¹¹ Gapu kadagiti mangiwanwan a prinsipio ti Biblia, adu ti makombinsir a daytoy ket impaltiing ti Dios. (Basaen ti Salmo 19:7-11.) Insurat ti maysa nga agtutubo a kabsat a babai idiay Japan: “Talaga a naragsakkami no iyaplikar ti pamiliami dagiti pannursuro ti Biblia. Natalna, agkaykaysa, ken agiinnayatkami.” Dagiti prinsipio ti Biblia ti nangsalaknib kadatayo iti palso a panagdayaw ken kadagiti an-anito a mangadipen iti adu a tattao. (Sal. 115:3-8) Adda kadi epektona kadagiti tattao dagiti pilosopia a mangibaga nga awan ti Dios? Dagita a sursuro kas ti ebolusion pagbalinenna ti nakaparsuaan a maysa a dios, nga adda pannakabalinna nga agpaay laeng ken Jehova. Kuna dagiti mangibagbaga nga awan ti Dios a ti masakbayantayo ket agpannuray iti bukodtayo a kabaelan. Ngem awan ti maipaayda a sigurado a namnama para iti masanguanan.—Sal. 146:3, 4.

12, 13. Ania ti epektibo a pamay-an a panangilawlawag iti panamarsua wenno iti Biblia kadagiti kaeskuelaam, mannursuro, wenno dadduma a tattao?

¹² Kasano nga agbalinka nga epektibo no makirinnasonka iti sabsabali maipapan iti panamarsua ken iti Biblia? Umuna, saanmo koma nga ipagarup nga ammomon ti patpatien ti dadduma. Kuna ti dadduma a mamatida iti ebolusion, ngem mamatida met nga adda Dios. Ibagada nga inusar ti Dios ti ebolusion a mangparsua iti nagduduma a kita ti biag. Kuna met ti dadduma a mamatida iti ebolusion ta no saan a pudno dayta, saan koma a maisursuro iti eskuelaan. Dadduma ti saanen a mamati iti Dios ta nadismayada iti relihion. Gapuna, no ilawlawagmo ti nagtaudan ti biag iti maysa a tao, nasaysayaat no agsaludsodka nga umuna. Ammuem ti patpatien dayta a tao. No dumngegka iti ibagana, mabalin a dumngeg met iti ibagam.—Tito 3:2.

¹³ No adda mangkontra iti panamatim iti panamarsua, mabalin a nataktika a damagem ti patpatienna. Mabalin a kiddawem nga ilawlawagna no kasano a timmaud ti biag no awan ti Namarsua. Tapno agtultuloy nga agbiag ti umuna a kita ti biag, masapul nga agpaadu, wenno agpataud iti adu a kakikitana.  Kinuna ti maysa a propesor ti chemistry a ti dadduma a banag a kasapulan ket ti (1) kasla kudil nga agserbi a proteksion, (2) abilidad a manggun-od ken mangproseso iti enerhia, (3) impormasion a linaon dagiti genes, ken (4) abilidad a mangkopia iti kasta nga impormasion. Kinunana pay: “Talaga a makapasiddaaw ti kinarikut ti uray nakasimsimple a kita ti biag.”

14. Ania ti mabalinmo nga aramiden no mariknam a saanka a nakasagana a mangilawlawag iti ebolusion wenno panamarsua?

¹⁴ No mariknam a kasla saanka a nakasagana a mangilawlawag iti ebolusion wenno panamarsua, mabalin a padasem ti simple a panagrason nga inusar ni Pablo. Kinunana: “Tunggal balay adda nangibangon, ngem ti nangibangon iti amin a bambanag isu ti Dios.” (Heb. 3:4) Epektibo ken nainkalintegan ti kasta a panagrason! Wen, dagiti komplikado a disenio ket aramid ti masirib nga isip. Mabalin met nga usarem ti maitutop a publikasion. Inusar ti maysa a kabsat a babai ti dua a broshur a naibaga itay iti agtutubo a lalaki a nangibaga a saan a mamati nga adda Dios ken mamati iti ebolusion. Kalpasan ti dandani makalawas, inamin ti agtutubo a lalaki, “Mamatiakon iti Dios.” Nayadalan iti Biblia daytoy nga agtutubo ket nagbalin a maysa a kabsattayo.

15, 16. Kasano a mabaliwam ti pamay-an ti panangilawlawagmo iti Biblia, ken ania ti panggepmo?

¹⁵ Mabalinmo met nga usaren dayta a prinsipio no kasaritam ti maysa a saan a mamati iti Biblia. Damagem no ania a talaga ti patienna ken ania dagiti topiko a paginteresanna. (Prov. 18:13) No interesado iti siensia, mabalin nga ibagam ti kinaumiso ti Biblia no maipapan iti siensia. Mabalin a mamati met ti dadduma no makitada a natungpal dagiti padto ti Biblia ken umiso no dakamatenna ti historia. Mabalin met nga ibagam dagiti mangiwanwan a prinsipio iti Biblia, kas ti mabasa iti Sermon iti Bantay.

¹⁶ Laglagipem a ti panggepmo ket danonem ti puso dagiti tattao, saan a tapno mangabak iti saritaan. Dumngegka ngarud a naimbag. Agsaludsodka, ken ibagam ti kapanunotam buyogen ti panagraem ken kinaalumamay, nangruna no nataengan ti kasaritam. Mabalin nga ad-adda a raemenda ti patpatiem. Makitada met a pinagpanunotam dagiti patpatiem, a saan nga ar-aramiden ti kaaduan nga agtutubo. Siempre, laglagipem a saanka nga obligado a sumungbat kadagiti saan met la a mamati wenno manguyaw pay ketdi iti patpatiem.—Prov. 26:4.

17, 18. (a) Ania ti makatulong tapno maipapusom ti kinapudno? (b) Ania a saludsod ti usigentayo iti sumaruno nga artikulo?

¹⁷ Ti nabileg a pammati ket saan laeng a naibatay iti pagdamdamuan a pannakaammo iti Biblia. Gapuna, agsukimatka iti Sao ti Dios, a kasla agbirbirokka kadagiti nailemmeng a gameng. (Prov. 2:3-6) Usarem dagiti alikamen a magun-odan iti lengguahem, kas iti Watchtower Library a DVD, Watchtower ONLINE LIBRARY, ken ti Watch Tower Publications Index wenno ti Giya iti Panagsukimat Para Kadagiti Saksi ni Jehova. Kasta met, aramidem a kalat a basaen ti intero a Biblia iti uneg ti makatawen. Ti panangbasa iti Sao ti Dios ti maysa kadagiti kasayaatan a pamay-an tapno bumileg ti pammatim. Kinuna ti maysa a manangaywan iti sirkito maipapan iti kinaagtutubona: “Idi binasak ti intero a Biblia, nakatulong dayta kaniak a mangapresiar a ti Biblia ket Sao ti Dios. Natarusakon dagiti estoria ti Biblia a naammuak idi ubingak pay. Dayta ti rugi ti irarang-ayko iti naespirituan.”

¹⁸ Patgenmi a nagannak, dakkel ti akemyo iti naespirituan a panagrang-ay dagiti annakyo. Kasano a matulonganyo ida tapno bumileg ti pammatida? Masungbatan dayta iti sumaruno nga artikulo.