1. Ania ti imbalakad ni apostol Pedro kadagiti kapammatianna, ken apay a kasla imposible a mayaplikar dayta?

IDIAY man langit wenno ditoy daga ti namnamatayo, pagimbagantayo no usigentayo ti imbalakad ni apostol Pedro kadagiti Kristiano a dinutokan ti espiritu idi umuna a siglo. Insurat ni Pedro: “Agbalinkayo a nasantuan iti amin a kababalinyo, kas iti Daydiay Nasantuan a nangayab kadakayo, ta naisurat: ‘Masapul nga agbalinkayo a nasantuan, ta nasantuanak.’” (1 Ped. 1:15, 16) Masursurotayo kadagita a sasao a matuladtayo ni Jehova, ti kasayaatan nga ulidan iti kinanasantuan. Kayatayo ken masapul nga agbalintayo a nasantuan iti kababalintayo. Kasla imposible dayta ta imperpektotayo. Ni Pedro a mismo ket nakaaramid kadagiti kamali. Ngem impakita ti ulidanna a kayatayo ti ‘agbalin a nasantuan.’

2. Ania dagiti saludsod nga usigentayo iti daytoy nga artikulo?

² Iti daytoy nga artikulo, usigentayo dagitoy a saludsod: Ania ti kinanasantuan? Ania ti isuro ti Biblia kadatayo maipapan iti kinanasantuan ni Jehova? Kasanotayo nga agbalin a nasantuan iti kababalintayo? Ken ania ti koneksion ti kinanasantuan iti relasiontayo ken Jehova?

3. Ania ti pampanunoten ti adu maipapan iti kinanasantuan, ngem pakasarakantayo iti umiso nga impormasion?

³ Para iti adu, ti maysa a tao a nasantuan ket daydiay saan a pulos nga umis-isem, nakabado iti abito ken kanayon a serioso ti rupana. Ngem saan nga agpayso dayta. Ni Jehova, a nasantuan, ket nadeskribir kas “ti naragsak a Dios.” (1 Tim. 1:11) Dagidiay agdaydayaw kenkuana ket maawagan a “naragsak.” (Sal. 144:15) Krinitikar ni Jesus dagidiay nakabado iti nagarbo ken agpampammarang  a nalinteg iti sanguanan dagiti tattao. (Mat. 6:1; Mar. 12:38) Kas Kristiano, ammotayo ti kaipapanan ti panagbalin a nasantuan gapu iti nasursurotayo iti Biblia. Kombinsidotayo a ti nasantuan ken nadungngo a Diostayo dinatayo pulos ikkan iti bilin a ditay kaya a suroten. Isu nga idi imbaga ni Jehova kadatayo: “Agbalinkayo a nasantuan,” awan duadua a posible dayta. Siempre, sakbay a makapagbalintayo a nasantuan iti kababalintayo, masapul a maawatantayo no ania ti kinanasantuan.

4. Ania ti kaipapanan dagiti sasao a “nasantuan” ken “kinanasantuan”?

⁴ Ania ti kinanasantuan? Iti Biblia, ti sasao a “nasantuan” ken “kinanasantuan” kangrunaanna a tumukoy iti moral ken narelihiosuan a kinadalus wenno kinasagrado. Kaipapanan met dagita a termino ti pannakaisina wenno pannakailasin para iti panagserbi iti Dios. Iti sabali a pannao, maibilangtayo a nasantuan no nadalustayo iti moral, no umiso ti panagdaydayawtayo ken Jehova, ken no adda nadekket a personal a relasiontayo kenkuana. Nakaskasdaawen a panunoten a posible gayam a maaddaantayo iti personal a relasion iti nasantuan a Diostayo. Ngem lallalo pay a masdaawtayo no ammuentayo ti isursuro ti Biblia maipapan iti kinanasantuan ni Jehova.

5. Ania ti masursurotayo maipapan ken Jehova manipud kadagiti matalek nga anghel?

⁵ Nasin-aw ken nadalus ni Jehova iti amin a pamay-an. Kasta ti maammuantayo iti panangdeskribir kenkuana dagiti serafin​—dagiti anghel nga adda iti asideg ti trono ni Jehova. Imbaga ti dadduma kadakuada: “Nasantuan, nasantuan, nasantuan ni Jehova a panguluen dagiti armada.” (Isa. 6:3) Siempre, tapno maaddaan dagita nga anghel iti nadekket a relasion iti nasantuan a Diosda, masapul nga isuda a mismo ket agbalin a nasantuan​—ket talaga a kastada. Kinapudnona, ti laengen kaadda ti maysa nga anghel ni Jehova iti maysa a disso ditoy daga ket umdasen tapno agbalin a nasantuan dayta. Kasta ti napasamak idi adda ni Moises iti sango ti sumsumged a siitan a bassit a kayo.​—Ex. 3:2-5; Jos. 5:15.

6-7. (a) Sigun iti Exodo 15:1, 11, kasano nga inyunay-unay ni Moises ti kinanasantuan ti Dios? (b) Ania ti nangipalagip kadagiti Israelita a nasantuan ti Dios? (Kitaen ti ladawan iti akkub.)

⁶ Kalpasan nga imballasiw ni Moises dagiti Israelita iti Nalabaga a Baybay, inyunay-unayna kadakuada a ti Diosda a ni Jehova ket nasantuan. (Basaen ti Exodo 15:1, 11.) Saan a pulos a nasantuan ti kababalin dagiti agdaydayaw kadagiti didiosen ti Egipto. Kasta met laeng dagidiay agdaydayaw idi kadagiti didiosen ti Canaan. Karaman iti panagdaydayawda ti panangidaton kadagiti ubbing nga annakda ken dagiti nakaar-ariek a seksual nga ar-aramid. (Lev. 18:3, 4, 21-24; Deut. 18:9, 10) Iti sabali a bangir, saan a pulos nga ibilin ni Jehova kadagiti agdaydayaw kenkuana a mangaramidda iti aniaman a narugit ken dakes. Naan-anay ti kinanasantuan ni Jehova. Pinagminar dayta ti naikitikit iti metal a balitok iti turbante ti nangato a padi. Mabasa iti dayta dagitoy a sasao: “Ni Jehova ket nasantuan.”​—Ex. 28:36-38.

⁷ Ipasigurado ti mensahe iti dayta a metal iti asinoman a makakita a talaga a nasantuan ni Jehova. Ngem kasano ngay no adda Israelita a saan a makakita iti dayta a metal gapu ta saanna a maasitgan ti nangato a padi? Maammuanna latta kadi dayta a nagpateg a mensahe? Wen! Mangngeg ti tunggal Israelita dayta a mensahe kada maibasa ti Linteg iti sango dagiti lallaki, babbai, ken ubbing. (Deut. 31:9-12) No koma addaka idi idiay, sigurado a mangngegmo dagitoy a sasao: “Siak ni Jehova a Diosyo, ket masapul nga . . . agbalinkayo a nasantuan, ta  nasantuanak.” “Masapul nga agbalinkayo a nasantuan iti sanguanak, ta nasantuanak, siak ni Jehova.”​—Lev. 11:44, 45; 20:7, 26.

8. Ania ti masursurotayo iti Levitico 19:2 ken 1 Pedro 1:14-16?

⁸ Kitaentayo ti naisurat iti Levitico 19:2 nga imbaga ni Jehova ken Moises a maibasa iti amin: “Ibagam iti amin nga Israelita, ‘Agbalinkayo a nasantuan, ta nasantuanak. Siak ni Jehova a Diosyo.’” Mabalin a dayta ti kinotar ni Pedro idi pinaregtana dagiti Kristiano nga ‘agbalinda a nasantuan.’ (Basaen ti 1 Pedro 1:14-16.) Siempre, awantayon iti sidong ti Mosaiko a Linteg. Ngem ti insurat ni Pedro ti mangpatalged iti masursurotayo iti Levitico 19:2, a nasantuan ni Jehova ken masapul nga ikagumaan dagidiay mangay-ayat kenkuana ti agbalin a nasantuan. Pudno dayta, idiay man langit wenno iti paraiso a daga ti namnamatayo a pagyanan.​—1 Ped. 1:4; 2 Ped. 3:13.

9. Apay a nasayaat nga adalentayo ti Levitico kapitulo 19?

⁹ Gapu ta kayattayo a maparagsak ti nasantuan a Diostayo, interesadotayo unay a maammuan no kasanotayo nga agbalin a nasantuan. Nangipaay ni Jehova kadagiti praktikal a balakad no kasanotayo a maaramidan dayta. Ti Levitico kapitulo 19 ti nagsayaat a pakakitaan kadagita. Insurat ni Marcus Kalisch nga eksperto iti Hebreo: “Daytoy naisangsangayan a kapitulo ti nalabit kalalawaan ti saklawenna, kaaduan ti detalyena, ken maibilang a kapatgan a paset ti Levitico, ken no saan man, ti umuna a lima a libro ti Biblia.” Pagsasaritaantayo ti sumagmamano a bersikulo daytoy a kapitulo a naglaon kadagiti napateg a leksion maipapan kadagiti aspeto ti inaldaw a panagbiagtayo. Bayat nga us-usigentayo dagita, laglagipentayo a mangrugi ti Levitico kapitulo 19 kadagitoy a sasao: “Agbalinkayo a nasantuan.”

10-11. Ania ti ibaga ti Levitico kapitulo 19:3 a masapul nga aramidentayo, ken apay nga importante dayta?

¹⁰ Kalpasan nga imbaga ni Jehova kadagiti Israelita a masapul nga agbalinda a nasantuan, innayonna: “Respetuenyo ti ina ken amayo . . . Siak ni Jehova a Diosyo.”​—Lev. 19:2, 3.

¹¹ Importante ngarud nga ipapusotayo ti bilin ti Dios a dayawentayo dagiti nagannaktayo. Lagipentayo ti sungbat ni Jesus idi insaludsod ti maysa a lalaki: “Ania a naimbag ti masapul nga  aramidek tapno agbiagak nga agnanayon?” Ti maysa kadagiti imbaga ni Jesus iti lalaki ket masapul a dayawenna da tatang ken nanangna. (Mat. 19:16-19) Krinitikar pay ketdi ni Jesus dagiti Fariseo ken eskriba ta ipampamuspusanda a liklikan ti panangaywan kadagiti nagannakda. Gapu iti dayta, ‘pinagbalinda nga awan serserbi ti sao ti Dios.’ (Mat. 15:3-6) “Ti sao ti Dios” ramanenna ti maikalima iti Sangapulo a Bilin ken ti mabasatayo iti Levitico 19:3. (Ex. 20:12) Lagipentayo manen a ti bilin iti Levitico 19:3​—a respetuen ti ina ken ama​—ket mabasa kalpasan la unay ti sasao nga, “Agbalinkayo a nasantuan, ta nasantuanak. Siak ni Jehova a Diosyo.”

12. Maitunos iti balakad ti Levitico 19:3, ania ti mabalintayo nga isaludsod iti bagitayo?

¹² Maitunos iti balakad ni Jehova a dayawentayo dagiti nagannaktayo, mabalintayo nga isaludsod iti bagitayo, ‘Talaga kadi a maar-aramidak daytoy?’ No panagriknam ket ad-adu pay koma ti naaramidam iti napalabas, saan pay a naladaw ti amin. Saanmon a maisubli ti napalabas, ngem mabalinmo nga ikeddeng a manipud ita, naynayonamon ti ar-aramidem para kadagiti nagannakmo. Baka mabalinmo ti mangiwaya iti ad-adu a tiempo a makaduam ida. Wenno mabalin kadi nga ipaayam ida iti ad-adu a tulong iti naespirituan, emosional, wenno material? No ar-aramidem dayta, tungtungpalem ti kuna ti Levitico 19:3.

13. (a) Ania pay a balakad ti makitatayo iti Levitico 19:3? (b) Kasanotayo a matulad ti ulidan ni Jesus kas iti mabasa iti Lucas 4:16-18?

¹³ Adda pay sabali nga isuro ti Levitico 19:3 maipapan iti panagbalin a nasantuan. Dinakamatna ti panagngilin iti Sabbath. Awanen dagiti Kristiano iti sidong ti Linteg, isu a saantayon a kasapulan a ngilinen ti linawas a Sabbath. Ngem adu latta ti masursurotayo iti panagngilin dagiti Israelita iti Sabbath ken no kasano a nagimbaganda dayta. Ti Sabbath ket tiempo tapno aginana manipud iti panagtrabaho ken tapno asikasuenda dagiti naespirituan a bambanag. * Dayta ti makagapu a no aldaw ti Sabbath, mapan idi ni Jesus iti sinagoga iti ilina tapno agbasa iti Sao ti Dios. (Ex. 31:12-15; basaen ti Lucas 4:16-18.) Ti bilin ti Dios iti Levitico 19:3 a ‘ngilinen dagiti sabbathna’ ti mangtignay koma kadatayo a mangkissay iti panawentayo kadagiti inaldaw nga aktibidad tapno ad-adu ti panawentayo kadagiti naespirituan a bambanag. Adda kadi dagiti masapul a balbaliwam tapno maaramidmo dayta? No regular a mangilatangka iti tiempo tapno agpokuska kadagiti naespirituan a bambanag, sumingedka ken Jehova. Kasapulan dayta tapno agbalinka a nasantuan.

14. Ania a nagpateg a kinapudno ti naipaganetget iti intero a Levitico kapitulo 19?

¹⁴ Iti Levitico kapitulo 19, namin-adu a naulit ti maysa a nagpateg a kinapudno a makatulong tapno agtalinaedtayo a nasantuan. Agngudo ti bersikulo 4 kadagitoy a sasao: “Siak ni Jehova a Diosyo.” Dagita a sasao wenno dagiti kapadana a sasao ket mamin-16 a makita iti daytoy a kapitulo. Ipalagip dayta ti umuna a bilin: “Siak ni Jehova a Diosmo . . . Dika agdaydayaw kadagiti sabali a dios no di laeng siak.” (Ex. 20:2, 3) Para iti tunggal Kristiano a kayatna ti agbalin a nasantuan, masapul a siguraduenna nga awan ti aniaman wenno asinoman nga agbalin a napatpateg kenkuana ngem iti relasionna iti Diosna. Ken gapu ta aw-awitentayo ti nagan a Saksi ni Jehova, determinadotayo a mangliklik iti aniaman nga aramid a mangibabain wenno mangumsi iti nasantuan a naganna.​—Lev. 19:12; Isa. 57:15.

15. Dagiti bersikulo iti Levitico kapitulo 19 maipapan kadagiti daton ti mangtignay koma kadatayo a mangaramid iti ania?

 ¹⁵ Para kadagiti Israelita, ti panagtulnogda iti adu a linteg ti pakakitaan a bigbigbigenda ni Jehova kas Diosda. Kuna ti Levitico 18:4: “Masapul a tungpalenyo dagiti pangngeddengko ken dagiti paglintegak. Siak ni Jehova a Diosyo.” Nairaman iti kapitulo 19 ti dadduma kadagita a ‘paglintegan’ para iti Israel. Kas pagarigan, nadakamat iti bersikulo 5-8, 21, 22 ti maipapan kadagiti daton nga animal. Masapul a maidaton dagita iti pamay-an a saan a ‘mangrugit iti nasantuan a banag a kukua ni Jehova.’ Ti panangbasa kadagita a bersikulo ti mangtignay koma kadatayo a mangparagsak ken Jehova ken mangipaay kadagiti daton ti panangidaydayaw nga akseptarenna, kas iparegta kadatayo ti Hebreo 13:15.

16. Ania ti mabalin a mangipalagip kadatayo iti nagdumaan dagiti agserserbi iti Dios ken dagidiay saan nga agserserbi kenkuana?

¹⁶ Tapno agbalintayo a nasantuan, masapul a situtuloktayo nga agbalin a naiduma. Mabalin a narigat dayta. No dadduma, mabalin a pilitendatayo dagiti kaeskuelaan, katrabahuan, saan a Saksi a kabagian, ken dadduma pay a makipaset kadagiti aktibidad a maikontra iti panagdaydayawtayo. No kasta ti aramidenda, masapul a mangaramidtayo iti napateg a desision. Ania ti makatulong tapno makapagdesisiontayo iti umiso? Kitaentayo ti makapainteres a prinsipio iti Levitico 19:19. Kuna ti maudi a pasetna: “Dikay mangisuot iti bado a naaramid iti dua a kita ti sinulid.” Nakatulong dayta a linteg tapno makita a naiduma ti Israel kadagiti kabangibang a nasion. Saantayo itan nga ibilang a kamali ti mangisuot iti bado a naaramid iti agduduma a materiales, kas iti cotton ken polyester wenno wool ken rayon. Ngem ibilangtayo a kamali ti panangtulad kadagiti tattao a ti patpatien ken ar-aramidda ket maikontra kadagiti isursuro ti Biblia, uray no kaeskuelaan, katrabahuan, wenno kabagiantayo ida. Natural laeng nga ay-ayatentayo dagiti kabagiantayo, ken ipakpakitatayo ti ayat kadagiti kaarruba wenno padatayo a tattao. Ngem no maipapan kadagiti importante nga aspeto iti biag, situtuloktayo nga agbalin a naiduma kas ili ni Jehova. Laglagipentayo a ti panagbalin a naisina wenno nailasin para iti Dios ket paset ti panagbalin a nasantuan. Nakapatpateg dayta no ikagkagumaantayo ti agbalin a nasantuan.​—2 Cor. 6:14-16; 1 Ped. 4:3, 4.

17-18. Ania dagiti nagpateg a leksion a masursurotayo iti Levitico 19:23-25?

¹⁷ Ti sasao a “siak ni Jehova a Diosyo” ti nangipalagip la ketdi kadagiti Israelita nga iyun-unada ti relasionda ken Jehova. Kasano? Ipakita ti Levitico 19:23-25 ti maysa a pamay-an. (Basaen.) Panunotentayo ti kaipapanan dagitoy a sasao para kadagiti Israelita idi nakastrekdan  iti Naikari a Daga. No agmula ti maysa a tao kadagiti kayo a makan ti bungada, masapul a saanna a kanen dagita iti tallo a tawen. Iti maikapat a tawen, mailasin dagiti bunga para iti santuario ti Dios. Iti laeng maikalima a tawen a mabalinen a kanen ti nagimula ti bunga dagita. Daytoy a linteg ti nangipaawat kadagiti Israelita a masapul a saanda nga iyun-una ti bukodda a pagimbagan. Masapul nga agtalekda ken Jehova kas ti Manangipaay iti kasapulanda ken iyun-unada ti panangsuporta iti panagdaydayaw kenkuana. Siguraduento met ni Jehova nga adda umdas a kanenda. Ken pinaregta ida ti Dios a sipaparabur a mangtedda kadagiti sagut iti santuario, ti sentro ti panagdaydayaw kenkuana.

¹⁸ Ti linteg a naisurat iti Levitico 19:23-25 ipalagipna kadatayo ti imbaga ni Jesus iti Sermon iti Bantay. Kinunana: “Saankayon a madanagan . . . no anianto ti kanenyo wenno inumenyo.” Intuloy ni Jesus: “Ammo ni Amayo idiay langit a kasapulanyo amin dagitoy.” Ipaay ti Dios dagiti kasapulantayo, kas iti ar-aramidenna kadagiti billit. (Mat. 6:25, 26, 32) Agtalektayo ken Jehova kas ti Manangipaay iti kasapulantayo. Ken sipapakumbaba a mangtedtayo kadagiti “sagut ti asi” kadagidiay agkasapulan. Alistotayo met nga agdonar para kadagiti paggastosan ti kongregasion. Makitkita ni Jehova ti kasta a kinaparaburtayo ket isu ti mangsupapakto kadatayo. (Mat. 6:2-4) No ngarud naparaburtayo, ipakpakitatayo a naawatantayo ti leksion ti Levitico 19:23-25.

19. Ania ti naitulong kenka ti panangadaltayo iti daytoy a paset ti Levitico?

¹⁹ Sumagmamano la a paset ti Levitico kapitulo 19 ti inadaltayo. Nakitatayo no kasanotayo a matulad ti nasantuan a Diostayo. No tultuladentayo ni Jehova, ipakpakitatayo nga ikagkagumaantayo ti ‘agbalin a nasantuan iti amin a kababalintayo.’ (1 Ped. 1:15) Adun a saan a Saksi ni Jehova ti nakakita a mismo iti nasayaat a kababalintayo. Kinapudnona, dayta ti nakatignayan ti dadduma a mangidaydayaw ken Jehova. (1 Ped. 2:12) Ngem nakaad-adu pay ti masursurotayo iti Levitico kapitulo 19. Iti sumaruno nga artikulo, mailawlawag ti dadduma pay a bersikulo iti dayta a kapitulo. Makatulong dagita tapno makitatayo ti dadduma pay nga aspeto iti biagtayo no kasanotayo nga ‘agbalin a nasantuan,’ kas imparegta ni Pedro.