1. Ania ti kayattayo a sawen iti termino a “ti kinapudno”?

“KASANO a naammuam ti kinapudno?” “Napadakkelka kadi iti kinapudno?” “Kasano kabayagmon iti kinapudno?” Mabalin a naisaludsoden kenka dagita wenno naisaludsodmon dagita iti sabsabali. Ania ti kayattayo a sawen iti termino a “ti kinapudno”? Kaaduanna, us-usarentayo dayta a pangdeskribir iti patpatientayo, iti pamay-an ti panagdayawtayo, ken iti pamay-an ti panagbiagtayo. Dagiti tattao nga “adda iti kinapudno” ammoda dagiti isursuro ti Biblia ken iyap-aplikarda dagiti prinsipio iti dayta. Kas resultana, nawayawayaandan kadagiti sursuro ti ulbod a relihion ken naragsakda uray agbibiagda iti lubong ni Satanas.—Juan 8:32.

2. Sigun iti Juan 13:34, 35, ania ti mabalin a damo a pakaatrakaran ti maysa a tao iti kinapudno?

² Ania ti damo a nakaatrakaram iti kinapudno? Nalabit a ti nasayaat a kababalin dagiti agserserbi ken Jehova. (1 Ped. 2:12) Wenno mabalin a ti ayat nga impakitada. Para iti adu a damo a nakigimong, dayta nga ayat ti ad-adda a malagipda ngem iti aniaman a nangngegda iti gimong. Saan a nakaskasdaaw dayta ta imbaga ni Jesus a ti panagiinnayat ti pakabigbigan dagiti adalanna. (Basaen ti Juan 13:34, 35.) Ngem saan la a dayta ti kasapulan tapno maaddaantayo iti nabileg a pammati.

3. Ania ti mabalin a mapasamak no ti pammatitayo iti Dios ket naibatay laeng iti ayat nga insuro ni Kristo nga ipakpakita dagiti kakabsattayo?

³ Kas paset ti ili ti Dios, saan la a ti ayat nga insuro ni Kristo ti masapul a pakaibatayan ti pammatitayo. Apay? Ipapantayon a nakaaramid iti nadagsen a basol ti maysa a kapammatiam, a maysa pay ketdi a panglakayen wenno payunir. Wenno kasanon no adda kabsat a nakasair iti riknam? Wenno nalabit adda nagbalin nga apostata, a mangipappapilit nga awan kadatayo ti kinapudno.  No mapasamak ti aniaman kadagita, maitibkolka kadi ket sumardengkan nga agserbi ken Jehova? Daytoy ti leksion: No ti pammatim ken Jehova ket naibatay laeng iti ar-aramiden ti dadduma imbes nga iti relasionmo Kenkuana, saanto a natibker dayta. Iti arig balay a pammatim, masapul a ti usarem ket saan laeng a dagiti nakapuy a materiales a kas iti rikrikna ken emosion no di pay ket dagiti nalagda a materiales a kas kadagiti pudno nga impormasion ken mapagtalkan a lohika. Masapul a kombinsidoka a ti Biblia ket naglaon iti kinapudno maipapan ken Jehova.—Roma 12:2.

4. Sigun iti Mateo 13:3-6, 20, 21, ania ti napasamak iti dadduma idi nasubok ti pammatida?

⁴ Imbaga ni Jesus a “naragsakan” ti dadduma nga immawat iti kinapudno, ngem kimmapuy ti pammatida idi nasubok dayta. (Basaen ti Mateo 13:3-6, 20, 21.) Nalabit dida naawatan a dagiti problema ken pakarigatan ket karaman iti panagbalin a pasurot ni Jesus. (Mat. 16:24) Wenno mabalin nga impagarupda a no agbalinda a Kristiano, puro bendision ti masagrapda, ken dida mapasaran dagiti problema ken pakarigatan. Ngem iti daytoy saan a perpekto a lubong, adda nga adda dagiti pakarigatan. Agbaliwbaliw dagiti kasasaad isu nga adda dagiti tiempo a maksayan ti rag-otayo.—Sal. 6:6; Ecl. 9:11.

5. Kasano a pampaneknekan ti kaaduan a kakabsattayo a kombinsidoda nga adda kadakuada ti kinapudno?

⁵ Pampaneknekan ti adu a kakabsattayo a kombinsidoda nga adda kadakuada ti kinapudno. Kasano? Saan a kumapuy ti pammatida uray no adda kabsat a nakasair iti riknada wenno nakaaramid iti banag a di maitutop kadagiti Kristiano. (Sal. 119:165) Tunggal masuotda, bumilbileg ti pammatida imbes a kumapkapuy. (Sant. 1:2-4) Kasanoka a maaddaan iti kasta a nabileg a pammati?

6. Ania ti nakaibatayan ti pammati dagiti adalan idi umuna a siglo?

⁶ Dagiti adalan idi umuna a siglo imbatayda ti pammatida iti ammoda iti Kasuratan ken kadagiti insuro ni Jesu-Kristo, kayatna a sawen, “ti kinapudno ti naimbag a damag.” (Gal. 2:5) Dayta a kinapudno ket ti amin a patpatientayo kas Kristiano, a pakairamanan dagiti pudno nga impormasion maipapan iti daton a pangsubbot ni Jesus ken iti panagungarna. Kombinsido ni apostol Pablo a pudno dagita a sursuro. Apay a makunatayo ti kasta? Gapu ta “inlawlawag ken impakitana iti Kasuratan a masapul nga agsagaba ti Kristo ken mapagungar.” (Ara. 17:2, 3) Dagiti adalan idi umuna a siglo inawatda dagita a sursuro ken nagtalekda iti nasantuan nga espiritu a tumulong kadakuada a mangtarus iti Sao ti Dios. Nagsukimatda tapno masiguradoda a dagita a sursuro ket naibatay iti Kasuratan. (Ara. 17:11, 12; Heb. 5:14) Saanda nga imbatay ti pammatida iti rikrikna ken emosion laeng, ken saanda a nagserbi ken Jehova gapu laeng ta naragsakda no makikaduada kadagiti kapammatianda. Imbes ketdi, naibatay ti pammatida iti ‘umiso a pannakaammo maipapan iti Dios.’—Col. 1:9, 10.

7. Ania ti maitulong kadatayo ti pammatitayo kadagiti kinapudno iti Biblia?

⁷ Saan nga agbaliw dagiti kinapudno a linaon ti Sao ti Dios. (Sal. 119:160) Kas pagarigan, saanda nga agbaliw no saktan ti maysa a kapammatiantayo ti riknatayo wenno makaaramid iti nadagsen a basol. Saanda met nga agbaliw no maipasangotayo iti problema. Isu a masapul a naan-anay a pamiliartayo kadagiti sursuro ti Biblia ken kombinsidotayo a pudno dagita. Ti nabileg a pammatitayo a naibatay kadagiti kinapudno iti Biblia ti  mangpatibker kadatayo no adda suot, a kas iti angkla a makatulong iti barko tapno saan a mayanud uray adda napigsa a bagyo. Kasano a mapabilegmo ti kombiksionmo nga adda kenka ti kinapudno?

8. Kas ipakita ti 2 Timoteo 3:14, 15, kasano a nakombinsir ni Timoteo nga adda kenkuana ti kinapudno?

⁸ Kombinsido ni Timoteo nga adda kenkuana ti kinapudno. Kasano? (Basaen ti 2 Timoteo 3:14, 15.) Ni nanang ken ni lolana ti damo a nangisuro kenkuana iti “nasantuan a sursurat.” Ngem sigurado a nagregget met a nangadal kadagita a surat ket ‘nakombinsir’ a naglaon dagita iti kinapudno. Idi agangay, ni Timoteo, ni nanangna, ken ni lolana naammuanda dagiti Nakristianuan a sursuro. Sigurado a nagbilib ni Timoteo iti ayat nga impakita dagiti pasurot ni Jesus, isu a kayatna unay ti makikadua ken tumulong kadagiti kapammatianna. (Fil. 2:19, 20) Ngem saan a ti rikriknana iti padana a tattao ti nakaibatayan ti pammatina. Naibatay dayta kadagiti pudno nga impormasion a nangpasinged kenkuana ken Jehova. Masapul nga adalem met ti Biblia tapno agbalinka a kombinsido iti isursuro dayta maipapan ken Jehova.

9. Ania ti tallo a napateg a kinapudno a masapul a paneknekam iti bagim?

⁹ Kas pangrugian, masapul a paneknekam iti bagim ti uray tallo laeng a napateg a kinapudno. Umuna, masapul a kombinsidoka a ni Jehova a Dios ti Namarsua iti amin a banag. (Ex. 3:14, 15; Heb. 3:4; Apoc. 4:11) Maikadua, masapul a paneknekam iti bagim a ti Biblia ket mensahe ti Dios iti sangatauan. (2 Tim. 3:16, 17) Ken maikatlo, masapul a siguradoka nga adda organisado nga ili ni Jehova nga agdaydayaw kenkuana ken idadauluan dayta ni Kristo, ket dagiti Saksi ni Jehova dayta a grupo. (Isa. 43:10-12; Juan 14:6; Ara. 15:14) Saan a kasapulan nga ammom ti amin maipapan iti Biblia tapno mapaneknekam iti bagim dagita a napateg a kinapudno. Ti koma kalatmo ket usarem ti ‘abilidadmo nga agpanunot’ tapno mas kombinsidoka nga adda kenka ti kinapudno.—Roma 12:1.

10. Malaksid iti panangammotayo iti kinapudno, ania ti masapul a kabaelantayo nga aramiden?

¹⁰ Apaman a kombinsidokan iti tallo a napateg a kinapudno maipapan iti Dios, iti Biblia, ken iti ili ti Dios, masapul a kabaelam nga usaren ti Kasuratan a mangpaneknek kadagita a kinapudno iti sabsabali. Apay? Gapu ta kas Kristiano, responsabilidadtayo nga isuro dagiti kinapudno a naadaltayo kadagiti dumngeg kadatayo. * (1 Tim. 4:16) Ken bayat nga ikagkagumaantayo a kombinsiren ti sabsabali maipapan kadagiti kinapudno iti Biblia, pabpabilgentayo ti pammatitayo kadagita a kinapudno.

11. Ania ti inyulidan ni apostol Pablo kas mannursuro?

¹¹ Idi insuro ni apostol Pablo dagiti tattao, ‘ginuyugoyna ida a mamati ken Jesus babaen ti Linteg ni Moises ken ti surat dagiti Propeta.’ (Ara. 28:23) Kasanotayo a matulad ni Pablo no isursurotayo ti kinapudno? Saantayo la a basta ibaga dagiti isursuro ti Biblia. Masapul a tulongantayo dagiti iyad-adalantayo a mangadal ken mangpanunot a naimbag iti masursuroda iti Biblia tapno agbalinda a nasinged ken Jehova. Kayattayo nga awatenda ti kinapudno, saan a gapu ta bilibda kadatayo, no di ket gapu ta napaneknekanda a ti maad-adalda ket kinapudno maipapan iti naayat a Diostayo.

12-13. Kasano a matulongan dagiti nagannak ti annakda nga agtalinaed iti kinapudno?

¹² Nagannak, sigurado a kayatyo nga agtalinaed dagiti annakyo iti kinapudno. Mabalin a panunotenyo a nasayaat ti naespirituan nga irarang-ayda no adda nasayaat a gagayyemda iti kongregasion. Ngem no kayatyo a kombinsido dagiti annakyo nga adda kadakuada ti kinapudno, saan la a nasayaat a gagayyem ti kasapulanda. Masapul nga adda personal a relasionda iti Dios ken kombinsidoda a pudno dagiti isursuro ti Biblia.

¹³ Tapno maisuro dagiti nagannak iti annakda ti kinapudno maipapan iti Dios, masapul nga ipakitada a nagagetda nga agadal iti Biblia. Masapul nga utobenda dagiti maad-adalda. Iti kasta, maisuroda ida a mangaramid met iti dayta. Masapul nga isuroda dagiti annakda a mangusar kadagiti katulongantayo iti panagadal iti Biblia, kas no isursuroda dagiti iyad-adalanda iti Biblia. No kasta ti aramidenda, matulonganda dagiti annakda a mangapresiar ken Jehova ken iti us-usarenna a mangipaay iti naespirituan a taraon—“ti matalek ken masirib nga adipen.” (Mat. 24:45-47) Nagannak, saankayo koma a kontento lattan a mangisuro iti annakyo kadagiti simple a kinapudno iti Biblia. Tulonganyo ida a maaddaan iti nabileg a pammati babaen ti  panangisuroyo kadakuada iti “nauneg a bambanag ti Dios” a maibagay iti edad ken abilidadda.—1 Cor. 2:10.

14. Apay a masapul nga adalentayo dagiti padto ti Biblia? (Kitaen met ti kahon a “ Mailawlawagmo Kadi Dagitoy a Padto?”)

¹⁴ Dagiti padto ti Biblia ket napateg a paset ti Sao ti Dios a mangpabileg iti pammatitayo ken Jehova. Ania dagiti padto a nangpabileg iti pammatim? Mabalin a dagiti padto maipapan iti “maudi nga al-aldaw.” (2 Tim. 3:1-5; Mat. 24:3, 7) Ngem ania a dadduma pay a natungpalen a padto ti mangpabileg iti pammatim? Kas pagarigan, mailawlawagmo kadi no kasano a natungpal ken matungtungpal dagiti padto iti Daniel kapitulo 2 wenno kapitulo 11? * No ti pammatim ket sititibker a naibatay iti Biblia, dinto pulos kumapuy dayta. Usigem ti ulidan dagiti kakabsat a nakaro ti pannakaidadanesda idiay Germany bayat ti Gubat Sangalubongan II. Nupay saanda idi a naan-anay a maawatan dagiti padto ti Biblia maipapan iti maudi nga al-aldaw, nabileg ti pammatida iti Sao ti Dios.

15-17. Kasano a ti panagadal iti Biblia pinabilegna ti pammati dagiti kakabsattayo nga indadanes dagiti Nazi?

¹⁵ Idi inturayan dagiti Nazi ti Germany, rinibu a kakabsattayo ti naipan kadagiti kampo konsentrasion. Kagurgura ni Hitler ken ti SS Chief a ni Heinrich Himmler dagiti Saksi ni Jehova. Sigun iti maysa a kabsat a babai, imbaga ni Himmler iti maysa a grupo dagiti kakabsat a babbai iti maysa a kampo konsentrasion: “Mabalin a ti Jehova-yo ti agturturay idiay langit, ngem ditoy daga, dakami ti agturay! Ipakitami kadakayo no siasino ti makapagtalinaed, dakayo wenno dakami!” Ania ti nakatulong iti ili ni Jehova nga agtalinaed a matalek?

¹⁶ Ammo dagidiay nga Estudiante ti Biblia a nangrugin nga agturay ti Pagarian ti Dios idi 1914. Saanda a nasdaaw iti nakaro a pannakaidadanesda. Ngem kombinsido ti ili ni Jehova nga awan ti gobierno ti tao a makalapped iti  pannakaitungpal ti panggep ti Dios. Saan a mapasardeng ni Hitler ti pudno a panagdaydayaw wenno makaipasdek iti gobierno a nabilbileg ngem iti Pagarian ti Dios. Kombinsido dagiti kakabsattayo nga agpatingga met laeng ti turay ni Hitler.

¹⁷ Husto dagidiay a kakabsat. Di nagbayag, nagpatingga ti turay dagiti Nazi, ket naglibas ni Heinrich Himmler—daydiay nangibaga a “ditoy daga, dakami ti agturay.” Idi agtartaray, nasabatna ni Brother Lübke, a dati a balud ken ammona a maysa a Saksi ni Jehova. Gapu ta marikna ni Himmler a naabaken, insaludsodna ken Brother Lübke: “Sika nga Estudiante ti Biblia, ania ngarud ti mapasamaken?” Insungbat ni Brother Lübke a di pulos nagduadua dagiti Saksi ni Jehova a mapaay ti turay dagiti Nazi ket mawayawayaanda. Saan a nakauni ni Himmler, a nakaad-adu idi ti maibagana maipapan kadagiti Saksi ni Jehova. Di nagbayag kalpasanna, nagpakamatay. Ti leksion? Ti panangadaltayo iti Biblia, a pakairamanan dagiti padto a linaonna, ket agresulta iti nakabilbileg a pammati iti Dios ken paturedennatayo no maidadanestayo.—2 Ped. 1:19-21.

18. Kas ipakita ti Juan 6:67, 68, apay a kasapulantayo ti “umiso a pannakaammo ken naan-anay a pannakatarus” nga insurat ni Pablo iti Filipos 1:9?

¹⁸ Masapul nga ipakitatayo amin ti ayat—ti pakailasinan dagiti pudno a Kristiano. Ngem kasapulantayo met ti “umiso a pannakaammo ken naan-anay a pannakatarus.” (Fil. 1:9) Ta no saan, maimpluensiaantayo iti kasla “angin” nga “ulbod a sursuro ti manangallilaw a tattao,” a pakairamanan dagiti apostata. (Efe. 4:14) Adu nga adalan idi umuna a siglo C.E. ti saanen a simmurot ken Jesus, ngem inyebkas ni apostol Pedro ti natibker a pammatina nga adda ken Jesus ti “sasao a makaited iti biag nga agnanayon.” (Basaen ti Juan 6:67, 68.) Nupay saan idi a naawatan ni Pedro ti amin a detalye dagiti pannursuro ni Jesus, nagtalinaed a matalek ta natarusanna ti kinapudno maipapan ken Kristo. Mapabilegmo met ti pammatim kadagiti sursuro ti Biblia. No aramidem dayta, agtalinaed a natibker ti pammatim aniaman ti mapasamak, ket mapatibkermo met ti pammati ti sabsabali.—2 Juan 1, 2.