Posible Kadi ti Maaddaan iti Pammati iti Namarsua?

“NO PANUNOTEK a posible nga adda Namarsua, makarurodak nga adda mannakabalin a makabael a mangpasardeng iti panagsagaba dagiti tattao ngem dina kayat nga usaren dayta!” Kasta ti komento ti maysa a dati nga ateista a natayan kadagiti kapamilia bayat ti Holocaust. Ngem saan laeng nga isu ti addaan iti kasta a rikna.

No maipasango kadagiti pakarigatan, adu ti saan a mamati iti Dios, wenno panunotenda laengen nga awan ti Dios. Ania dagiti kangrunaan a makagapu nga adda dagiti saan a mamati iti Dios? Nasaysayaat ngata ti kasasaad ti sangatauan no awan ti Dios wenno relihion kas ipagarup ti dadduma? Posible kadi a dagiti ateista maaddaanda iti pammati iti naayat a Namarsua?

Ti Saan a Naaramidan ti Relihion

Nakaskasdaaw ta ti relihion ti maysa a kangrunaan a makagapu a timmaud ti ateismo. Kuna ti historiador a ni Alister McGrath: “Ti kangrunaan a nangtignay kadagiti tattao nga agbalin nga ateista ket ti pannakarimonda iti panaglablabes ken pagkurangan dagiti dadakkel a relihion.” Masansan a relihion ti pakaigapuan dagiti gubat ken kinaranggas. Ti ateista ken pilosopo a ni Michel Onfray inutobna no kasano a posible a ti maysa a narelihiosuan a libro magutugotna ti dua a kita ti tao ​—daydiay maysa nga “agtarigagay nga agbalin a nasantuan” ken daydiay “mangar-aramid iti kinaulpit iti padana a tao” babaen ti terorismo.

Adu a tattao ti addaan iti nasaem a kapadasan gapu iti relihion. Kas maysa idi nga agtutubo a soldado iti Sweden, nangngeg ni Bertil no kasano a ti maysa a padi inkalinteganna ti kinaranggas babaen ti panangdakamatna iti pakdaar ni Jesus a matay iti kampilan dagidiay agusar iti kampilan. Sigun iti padi, masapul nga adda mangusar iti kampilan tapno maitungpalna dayta a pakdaar. Iti kasta, ti maysa a soldado ket adipen ti Dios!​—Mateo 26:52. a

Ni Bernadette, a natayan iti ama bayat ti maikadua a gubat sangalubongan idiay Francia, malagipna no kasano a nasair gapu kadagiti sinao ti padi iti pumpon ti tallo ti tawenna a kasinsinna: “Innala ti Dios daytoy nga ubing tapno agbalin nga anghel.” Idi agangay, nangipasngay ni Bernadette iti adda depektona a maladaga ngem kaskasdi nga awan ti liwliwa a naawatna iti relihionda.

Ni Ciarán, a dimmakkel bayat ti nakaro a kinaranggas idiay Northern Ireland, dina maawat ti doktrina ti umap-apuy nga impierno. Ibagbagana idi a kagurana ti asinoman a Dios a makinggapuanan iti kasta a kinaranggas ken kinaritna pay ti Dios a no pudno nga adda, papatayenna ni Ciarán. Saan laeng nga isuna ti masuron kadagiti kasta a naranggas a pannursuro ti relihion. Kinapudnona, mabalin a dagita pay ketdi ti nangituggod iti teoria ti ebolusion. Sigun ken Alister McGrath, ti “napalalo a pannakarimon” ni Darwin iti doktrina nga umap-apuy nga impierno​—saan ket a ti panamatina iti ebolusion​—ti makagapu a pinagduaduaanna ti kaadda ti Dios. Dinakamat met ni McGrath ti ‘nakaro a leddaang ni Darwin gapu iti ipapatay ti balasangna.’

Patien ti dadduma a dagidiay addaan iti relihion ket panatiko ken saan nga agpampanunot. Ni Irina, a nadismaya kadagiti ubbaw a sermon ken maulit-ulit a lualo, kunana: “Para kaniak saan nga agpampanunot dagiti miembro ti relihion.” Nakarkaro pay ti  panangmatmat ni Louis, a marurod kadagiti kinaranggas dagiti relihioso a panatiko: “Nabayagen nga ibilangko a makauma ti relihion ket ita, makitakon ti dakes nga impluensiana. Gapuna, busorek unayen ti amin a relihion.”

Nasaysayaat Kadi no Awan ti Dios?

Saan ngarud a pakasdaawan nga ibilang ti adu a tattao a maysa a lapped ti relihion iti panagrang-ay ken kinatalna. Pampanunoten pay ketdi ti dadduma a nasaysayaat no awan ti Dios ken relihion. Ngem mangyeg met kadi kadagiti problema ti naan-anay a panangilaksid iti relihion?

Ti maika-18 a siglo a pilosopo a ni Voltaire sipupungtot a binusorna ti panagabuso ti nalulok a relihion idi panawenna. Kaskasdi, binigbigna a napateg ti kaadda ti Katan-okan a Persona tapno adda mangikeddeng iti umiso ken di umiso. Idi agangay, ti Aleman a pilosopo a ni Friedrich Nietzsche nagdinamag ti kinunana a natay ti Dios, ngem madanagan ta amangan no awan ti mangikeddeng iti umiso ken di umiso ken posible a mangyeg dayta kadagiti makadangran a resulta. Nainkalintegan kadi dayta a pakadanaganna?

Ti autor a ni Keith Ward imbagana nga uray iti itatapog ti sangatauan iti moderno a panawen, saan a naksayan ti kinaranggas no di ket “di ninamnama a kimmaro pay dayta.” Saan met a nakatulong ti ateismo tapno mawayawayaan ti sangatauan manipud kadagiti dakes nga aramid ti tao kas iti kinalulok ken panangidumduma. Gapu kadagitoy, adu a managpanunot a tattao, uray pay dagiti ateista, bigbigenda a makagunggona ti panamati iti Dios.

Intampok ni Keith Ward dagita a gunggona: “Makatulong ti pammati tapno marikna ti maysa nga adda responsabilidadna a mangaywan iti lubong a pinarsua ti Dios.” Ipakita dagiti adu a nabiit pay a panagadal nga umad-adun a relihioso ti maseknan iti pagimbagan dagiti sabsabali. Gapu iti dayta, makariknada iti pannakapnek. Dagita a panagadal pasingkedanda ti prinsipio nga insuro ni Jesus: “Ad-adu ti kinaragsak iti panangted ngem iti panangawat.”​—Aramid 20:35.

Maysa a social worker a sigud nga ateista ti nasdaaw iti abilidad ti Biblia a mangimpluensia iti biag. Kinunana: “Adu a tawen ti binusbosko a timmulong kadagiti tattao a mangbalbaliw kadagiti ugalida a makadangran kadagiti sabsabali ken iti bagida, ngem saanak unay a nagballigi. Nakitak ti dakkel a nagbaliwan dagiti tattao gapu iti Biblia. Nakitak pay a nagpaut dagita a panagbalbaliw.”

Nupay kasta, patien ti dadduma nga ateista a ti panamati iti Dios ket nagresulta iti ad-adu a masaker ken panagdadangadang ngem iti kinaimbag ken pannakaseknan iti sabsabali. Mabalin a bigbigenda a ti pammati ket adda nasayaat nga epektona kadagiti dadduma, ngem agtultuloy a pagduaduaanda dayta. Apay?

Dadduma Pay a Rason no Apay a Saanda a Mamati

Adu ti mangisuro a ti ebolusion ket maysa a di mabalusingsing a kinapudno. Ni Anila, kas pagarigan, ket nagturpos iti ateistiko nga Albania. “Idiay eskuelaan, insuroda a dagidiay mamati iti Dios ket nalaka a mamatpati ken inuugma,” kinunana. “Kanayon nga adda maadalko a nagsayaat a banag maipapan kadagiti mula ken biag ngem impagapuk amin dagita  iti ebolusion yantangay agparang a maitunos dayta iti siensia.” Aklonenna ita a “dagiti pammaneknek ti ebolusion ket basta naakseptar lattan.”

Dagiti nasaem a kapadasan ti mabalin a manglapped iti dadduma. Adda dagiti kasta a makasarita dagiti Saksi ni Jehova no mangasabada iti binalaybalay tapno iranudda ti namnama manipud iti Biblia. Ni Bertil, a nadakamat itay, nakasaritana ti maysa nga agtutubo a Saksi. Malagip pay ni Bertil ti imbagana iti bagina: ‘Piman a panatiko. Sayang laeng ti bannogmo!’ Kunana: “Pinastrekko ket impeksak kenkuana ti rurodko iti Dios, iti Biblia, ken iti relihion.”

Ni Gus a taga-Scotland ket mariribukan iti kinaawan hustisia. Idi damo, nalaing a makidebate no kasaritana dagiti Saksi ni Jehova. Dagiti saludsodna ket umarngi kadagiti insaludsod idi ni propeta Habakuk iti Dios: “Apay nga ipakitam kaniak ti makapasakit, ket kumitkitaka iti riribuk laeng?”​—Habakuk 1:3.

Nabayag metten a pakariribukan dagiti tattao ti kasla saan a panangikankano ti Dios kadagiti kinadakes. (Salmo 73:2, 3) Ti Pranses a mannurat a ni Simone de Beauvoir kinunana: “Para kaniak, nalaklaka a panunoten nga awan ti namarsua iti lubong ngem ‘tay adda namarsua ngem awan met ti ar-aramidenna a mangrisut kadagiti parikut ditoy lubong.”

Ngem gapu kadi ta saan a mailawlawag dayta ti adu a relihion kaipapanannan nga umiso ti kasta a kapanunotan? Kinuna ni Gus a nabirokanna met laengen ti “makapnek a sungbat no apay nga impalubos ti mannakabalin-amin a Namarsua a temporario nga agsagaba dagiti tattao.” Kinunana a gapu iti dayta, “nalawlawaganak.” b

Dadduma nga agkunkuna nga ateista ket mabalin nga agduadua iti ebolusion, makarikna iti naespirituan a panagkasapulan, ken agkararagda pay. Kitaentayo no apay nga adda dagiti ateista ken agnostiko a sipapasnek a nangutob iti kaadda ti Namarsua ken nakapatanor iti nasinged a relasion Kenkuana.

Apay a Namatida nga Adda Namarsua?

Ti agtutubo a nangasaba ken Bertil sisisigo nga inlawlawagna ti dakkel a nagdumaan  ti pudno a Kristianidad ken ti relihion nga an-annuroten dagiti agkunkuna a Kristiano. Imbaga ni Bertil ti naan-anay a nakakombinsiranna nga adda a talaga ti Namarsua: “Dayawek ti panangan-anusna kaniak. . . . Nagtalinaed a kalmado ken kanayon nga ikkannak iti literatura ken kanayon a nakasagana.” c

Ni Svetlana a naimpluensiaan iti ebolusion ken Komunismo ket kombinsido iti teoria a dagiti laeng kabilgan ti agtalinaed. Ngem mariribukan iti dayta a naulpit a konsepto. Ad-adda pay a nariro gapu iti naadalna iti eskuelaan ti medisina: “Bayat ti klasemi iti ateismo, naammuanmi ti teoria a dagiti laeng kabilgan ti agtalinaed. Ngem iti klasemi iti medisina, nasursuruankami a masapul a tulonganmi dagiti nakapuy.” Pampanunotenna met no apay a dagiti tattao, a patienda a naggapu iti sunggo, ket agsagaba iti emosional a parikut a saan a mapasaran dagiti sunggo. Nalawlawagan iti dayta a pannakarirona manipud iti maysa a dina ninamnama: “Inusar ni lolak ti Biblia a nangilawlawag a ti kinaimperpektotayo ti pakaigapuan dagita a negatibo nga emosion.” Maragsakan met ni Svetlana a nakaammo iti sungbat ti Biblia kadagiti saludsod a kas iti, ‘Apay nga agsagaba dagiti nasingpet a tattao?’

Ni Leif a taga-Scandinavia ket napeklan a manamati iti ebolusion ken ibilangna ti Biblia kas libro dagiti sarsarita. Ngem naminsan, adda gayyemna a nakirinnason kenkuana maipapan iti dayta a pammatina: “Ammom kadi a namatpatika lattan iti kinuna dagiti dadduma a dimo man la inkabilangan ti kuna ti Biblia?” Imbagana ti epekto kenkuana dagita a sasao: “Nabigbigko a diak man la inusig ti ebolusion no di ket pinatik lattan . . . Panagkunak, makatulong pay ti pannakaammo kadagiti padto iti Biblia ken ti kaitungpalanda tapno agpanunot a naimbag dagiti ateista.”​—Isaias 42:5, 9.

Ni Ciarán a nadakamat itay ket napaay iti laksid ti adu a tawen a pannakipasetna iti politika. Iti panangutobna iti biag, simmiplot iti panunotna: Ti laeng mannakabalin ken naayat a Dios ti makarisut kadagiti problema iti lubong ken makatulong kenkuana a makarukuas kadagiti parikutna. ‘No la koma makabirokak iti kasta a Dios,’ kinunana. Gapu iti nakaro a pannakariribukna, inkararagna: “No addaka ken mangmangngegnak, ipariknam koma, ken tulongannak a mangsolbar kadagiti problemak ken mangibtur iti saem a sagsagabaen ti sangatauan.” Sumagmamano nga aldaw kalpasanna, adda Saksi ni Jehova a nagtuktok iti ridawda. Inlawlawag ti Saksi no ania ti isursuro ti Biblia maipapan iti dakes nga impluensia a mangkonkontrol kadagiti gobierno ti tao. (Efeso 6:12) Iti kasta, napatalgedan ti mismo a kapaliiwan ni Ciarán ken natukay nga agadal iti Biblia. Bayat a nagtultuloy ti panagadalda, bimmileg ti pammatina nga adda naayat a Namarsua.

Sika ken ti Nangparsua iti Sangatauan

Ti kinamanaginsisingpet ti relihion, ti ateistiko a pannursuro kas iti ebolusion, ken ti panagraira ti kinadakes ti makagapu nga adu ti agduadua wenno di pay ketdi mamati nga adda Namarsua. Ngem no adalem ti Biblia, maammuam dagiti makapnek a sungbat kadagiti saludsodmo. Ipalgakna pay dagiti pampanunot ti Dios, “pampanunot iti talna, ket saan nga iti didigra, tapno ipaayankayo iti maysa a masanguanan ken maysa a namnama.” (Jeremias 29:11) Para ken Bernadette, a nadakamat itay, dayta a namnama ti nangep-ep iti saem nga itden ti panagsagabana.

Ti panangilawlawag ti Biblia maipapan iti panangipalubos ti Dios iti panagsagaba ti namagbalbaliw iti isip ken puso ti adu a sigud nga ateista. No iwayaam nga adalen ti sungbat ti Biblia kadagiti napateg a saludsod, mabalin a makombinsirka met a mismo nga adda Dios a “saan nga adayo iti tunggal maysa kadatayo.”​—Aramid 17:27.

[Footnotes]

[Kahon iti panid 13]

Dagiti Saan a Masungbatan ti Ebolusion

• Kasano a napataud ti biag manipud iti awan biagna a banag?​—SALMO 36:9.

• Apay a dagiti animal ken mula makapataudda laeng iti kakikitada?​—GENESIS 1:11, 21, 24-28.

• No ti tao ket naggapu iti sunggo, apay nga awan ti uray maysa a sibibiag ita a sunggo-tao?​—SALMO 8:5, 6.

• Apay nga adda dagiti mangisakit iti sabsabali no pudno ti teoria a dagiti laeng kabilgan ti agtalinaed?​—ROMA 2:14, 15.

• Talaga kadi nga adda naraniag a masakbayan ti sangatauan?​—SALMO 37:29.

[Dagiti Ladawan iti panid 12, 13]

Posible kadi a ti naayat a Dios ket mangparsua iti lubong a sadiay agsagaba dagiti ubbing?

Adu ti saan a mamati iti Dios gapu iti kinamanaginsisingpet ti relihion