NALATAK daytoy a pagsasao iti East Africa, ken sigurado a kasta met ti karirikna ti adu iti intero a lubong. Kasta kadi met ti riknam no umutangka iti maysa a gayyem wenno iti sabsabali? Nupay kasla maiparbeng ti umutang no dadduma, talaga kadi a nasayaat dayta nga ideya? Ania dagiti peggad ken silo ti panagutang?

Ti sabali pay a pagsasao iti Swahili ibatadna ti talaga a problema: “Ti panagutang ken panagpautang dadaelenna ti panaggayyem.” Pudno a mabalin a madadael ti panaggagayyem ken relasion gapu iti utang. Uray nagsayaat dagiti plano ken motibo, saan a kanayon a mapasamak dagiti ninamnama. Kas pagarigan, no saan a makabayad ti immutang iti tiempo a nagtulagan, mabalin a masuron ti nagpautang. Nalabit agsakit ti nakemna, ken madadael ti relasionda—agraman ti pampamiliada. Gapu ta ti panagutang ket posible a pagtaudan ti di pagkikinnaawatan, saan koma a pangdarasan dayta no di ket umutangtayo laeng no awanen ti pamuspusan.

Mabalin met nga agpeggad ti relasion ti maysa a tao iti Dios gapu iti panagutang. Kasano? Umuna iti amin, kuna ti Biblia a nadangkes daydiay mangigaggagara ken sipapakinakem a di agbayad kadagiti utangna. (Salmo 37:21) Ibagana pay a “ti nakabulod adipen iti tao nga agpapautang.” (Proverbio 22:7) Masapul a laglagipen ti immutang nga adda obligasionna iti nakautanganna agingga a makabayad. Husto ti sabali pay a pagsasao iti Africa: “No bumulodka iti saka, sumurotka iti sadinoman a pangipananna kenka.” Kayatna a sawen, no nailumlomka iti utang, saanka a nawaya a mangaramid iti kayatmo.

No kasta, masapul a prioridad ti maysa a bayadan ti utangna. Ta no saan, mabalin a tumaud dagiti problema. Ti agtutuon nga utang mabalin nga agresulta iti nakaro a pakarigatan, saan a pannakaturturog, sobra a panagtrabaho, panagapa dagiti agassawa, panagsisina dagiti pamilia, posible a pannakaidarum wenno pannakaibalud, ken dadduma pay. Nainsiriban dagiti sasao iti Roma 13:8: “Dikay koma makautang iti maysa  a banag iti asinoman, malaksid iti panagayat iti maysa ken maysa.”

Gapu kadagiti nadakamaten, nasaysayaat nga agannadtayo iti panagutang. Nainsiriban nga isaludsodtayo: Talaga kadi a kasapulak ti umutang? Dayta kadin ti kakaisuna a pamuspusan tapno masalbarko ti pagbiag ti pamiliak? Wenno gapu iti kinaagum, a nalabit kayatko laeng ti nanamnam-ay a biag uray diak kabaelan? Kaaduanna a nasaysayaat ti agbalin a kontento ngem iti umutang.

Siempre adda dagiti kasasaad a kasapulan dayta, kas koma no adda emerhensia ket awanen ti sabali a pamuspusan. Ngem no ikeddengmo ti umutang, agbalinka koma a mapagtalkan ken mapagpiaran. Kasano?

Umuna, saantay a gundawayan ti asinoman gapu laeng ta nasaysayaat ti biagna ngem iti dadduma. Ditay koma ipapan a no nabakbaknang ti maysa, obligado a tumulong kadatayo iti pinansial. Ditay met koma panunoten a saantayo nga obligado nga agbayad kenkuana. Saanmo nga apalan dagidiay kasla nataltalged ti pinansial a kasasaadda.—Proverbio 28:22.

Kalpasanna, siguraduem ken dagusem a bayadan ti inutangmo. No awan ti inkeddeng ti nagpautang a tiempo ti panagbayadmo, sikan ti mangikeddeng ket tungpalem dayta. Maiparegta a mangaramidkayo iti naisurat a katulagan tapno maliklikan dagiti di pagkinnaawatan. (Jeremias 32:9, 10) No posible, personal nga agbayadka tapno makapagyamanka iti immutangam. Mataginayon ti nasayaat a relasion no sipapanunotka iti panagbayadmo. Kinuna ni Jesus iti Sermonna iti Bantay: “Ti koma latta saoyo a Wen kaipapananna ti Wen, ti saoyo a Saan, Saan.” (Mateo 5:37) Laglagipem met a kanayon ti Nabalitokan a Bilin: “Amin a bambanag, ngarud, a kayatyo nga aramiden kadakayo dagiti tattao, masapul a kasta met ti aramidenyo kadakuada.”—Mateo 7:12.

Mangipapaay ti Biblia iti simple a pangontra iti tarigagay nga umutang: “Iti kinaagpaysuanna, dayta ket panggun-od iti dakkel a gunggona, daytoy nadiosan a debosion agraman iti pannakapnek.” (1 Timoteo 6:6) Kayatna a sawen, no kontentoka iti adda kenka, maliklikam dagiti makapaladingit nga ibunga ti panagutang. Kinapudnona, narigat ti makontento iti daytoy lubong a naglaka ti gumun-od iti kayatmo. Dita a maipakitatayo ti “nadiosan a debosion.” Kasano?

Alaentayo a pagarigan ti agassawa a Kristiano iti Asia. Idi kaub-ubinganda pay, umap-apalda kadagidiay makagatang iti bukodda a balay. Isu nga immutangda iti banko ken kadagiti kakabagianda sa innayonda ti urnongda ket gimmatangda iti balay. Di nagbayag, marigatandan a mangtinnag iti dakkel a bayadanda iti binulan. Masapul nga agnayonda iti trabaho, agobertaymda, isu a bassiten ti tiempoda kadagiti annakda. “Nakadagdagsen ti ulok gapu iti stress, ut-ot, ken puyat. Kasla diak makaanges,” kuna ti asawa a lalaki.

Idi agangay, nalagipda ti sasao iti 1 Timoteo 6:6 ket ti nagtengda a solusion, ilakoda ti balayda. Dua a tawen pay ti limmabas sada nakabayad iti utangda. Ania ti nasursuro dagitoy nga agassawa? “Ti panangmatmat kadagiti material a bambanag maitunos iti Biblia ket maysa a proteksion,” kunada.

Nalatak iti adu ti pagsasao dagiti taga-Swahili a nadakamat iti rugi. Ngem saanna a napasardeng dagiti tattao nga umutang. Maitunos kadagiti nausig a prinsipio ti Biblia, saan kadi a nainsiriban a panunoten a naimbag ti saludsod a, Masapul kadi nga umutangak?