Kuna ni Beth: “Naaddaanak iti anemia idi tin-edyerak. Agkakapsutak, alistoak a mabannog, naut-ot ti tultulangko, ken marigatanak nga agpokus. Rinesetaannak ti doktorko iti agas a pagpaadu iti iron iti bagi (iron supplement). Tinomarko dayta, ken nanganak met iti nasustansia. Di nagbayag, nangrugin a sumayaat ti riknak.”

 Gagangay ti sakit ni Beth. Sigun iti World Health Organization (WHO), dua a bilion—agarup 30 a porsiento iti populasion ti lubong—ti addaan iti anemia. Kadagiti napanglaw a pagilian, mapattapatta a 50 a porsiento kadagiti masikog ken 40 a porsiento kadagiti ubbing nga agtawen iti nababbaba ngem lima ti addaan iti anemia.

 Mabalin a nakaro ti epekto ti anemia. Kadagiti nakaro a kasasaad, mabalin a mangpataud dayta kadagiti sakit iti puso ken panagpalia ti puso. Iti dadduma a pagilian, ti anemia ti “makagapu iti 20% a rason ti ipapatay dagiti masikog,” kuna ti WHO. Dagiti sikog dagiti inna nga addaan iti iron-deficiency anemia—ti kaaduan a kita ti anemia—ket mabalin a kurang ti bulanda a mayanak ken mabalin a nababbaba ngem iti normal ti timbangda. Dagiti ubbing nga addaan iti anemia ket mabalin a nabumbuntog ti panagdakkelda ken nalakada a maimpeksion. Ngem gagangay a malapdan wenno maagasan ti iron-deficiency anemia. a

Ania ti Anemia?

 Ti anemia ket maysa a sakit. Dagiti addaan iti anemia ket nababa ti bilang ti nasalun-at a nalabaga a selula ti darada. Agduduma ti makagapu. Kinapudnona, nasurok nga 400 a kita ti anemia ti nadiskobre dagiti sientista! Mabalin a temporario wenno agpaut daytoy, ken mabalin a nakaro wenno saan.

Ania Dagiti Makagapu iti Anemia?

 Adda tallo a kangrunaan a makagapu iti anemia:

•   No agpadara ti maysa, bumaba ti bilang ti nalabaga a selula ti dara iti bagina.

•   No saan a mangpataud ti bagi iti umdas a nasalun-at a nalabaga a selula ti dara.

•   No dadaelen ti bagi dagiti nalabaga a selula ti dara.

 Ti iron-deficiency anemia ti maibilang a gagangay a kita ti anemia iti intero a lubong. No saan nga umdas ti iron iti bagi, saan a makapataud iti umdas a hemoglobin, ti substansia iti uneg dagiti nalabaga a selula ti dara a mangawit iti oksihena.

Ania Dagiti Sintoma ti Iron-Deficiency Anemia?

 Iti damo, mabalin a saan a nakaro ti anemia, ken saan pay ketdi a madmadlaw. Nupay mabalin nga agduduma ti sintoma ti iron-deficiency anemia, dagitoy ti ramanenna:

•   Nakaro a pannakabannog

•   Nalamiis nga ima wenno saka

•   Panagkakapsut

•   Napusiaw a kudil

•   Panagsakit ti ulo ken pannakaulaw

•   Panagsakit ti barukong, napaspas a panagpitik ti puso, panaganangsab

•   Narukop a kuko

•   Pannakaawan iti ganas a mangan, nangnangruna kadagiti maladaga ken ubbing

•   Tarigagay a mangan iti yelo, arina, wenno uray daga

Asino Dagiti Nalaka a Maaddaan iti Anemia?

 Dagiti babbai ti nalaklaka a maaddaan iti anemia gapu ta maksayan ti darada bayat ti panagreglada. Uray dagiti masikog no ti dietada ket agkurang iti folate, wenno folic acid, a maysa a kita ti bitamina B.

 Dagiti maladaga a nayanak a kurang ti bulanda wenno nababbaba ngem iti normal ti timbangda a kurang ti masusoda nga iron manipud iti inada wenno kadagiti magatang a gatas.

 Dagiti ubbing a saan a mangmangan iti agduduma a nasustansia a taraon.

 Dagiti vegetarian nga agkurang iti iron ti dietada.

 Dagiti addaan iti nakaro a sakit, kas iti sakit iti dara, kanser, sakit iti kidney, ulser, wenno dadduma a kita ti impeksion.

No Kasano nga Agasan ti Anemia

 Saan nga amin a kita ti anemia ket mabalin a malapdan wenno maagasan. Ngem ti anemia a resulta ti kurang nga iron wenno bitamina ket gagangay a malapdan wenno maagasan babaen ti pannangan iti nasustansia a pakairamanan dagiti sumaganad:

 Iron. Masarakan kadagiti karne, bukbukel, lentehas, ken berde a natnateng. b Mabalin a makatulong met ti panangusar kadagiti iron cookware ta ipakita dagiti panagadal a ti panangusar kadagita nayonanna ti iron a linaon ti taraon.

 Folate. Masarakan kadagiti prutas, berde a natnateng, gisantes (green peas), bukbukel, keso, itlog, ikan, almond, ken mani. Masarakan met daytoy kadagiti adu ti bitaminana a produkto a naaramid iti bukbukel kas iti tinapay, cereal, pasta, ken innapuy. Ti artipisial a porma ti folate ket ti folic acid.

 Vitamin B-12. Masarakan iti karne, produkto a naaramid iti gatas, cereal a nalaokan iti bitamina, ken produkto a naaramid iti soya.

 Vitamin C. Masarakan kadagiti prutas a sitrus ken tubbogda, sili, broccoli, kamatis, melon, ken strawberry. Makatulong dagiti taraon nga addaan iti bitamina C tapno maagsep ti bagim ti iron.

 Agduduma ti taraon iti agduduma a lugar. Isu nga ammuem no ania dagiti taraon iti lugaryo a kasapulam ti sustansiana. Napateg dayta no maysaka a babai, nangnangruna no masikogka wenno planom ti agsikog. No asikasuem ti salun-atmo, basbassit ti posibilidadna a maaddaan iti anemia ti anakmo. c