•  Kasapulan kadi a talaga nga agpakuttongak?

•  Ania ti kasayaatan a panagpakuttong?

•  Ti planok nga aramiden

•  Ti kuna dagiti padam nga agtutubo

 Kuna ti dadduma a tin-edyer a kayatda ti agpakuttong. Ngem . . .

•   Adu ti ad-adda a maseknan iti itsurada ngem iti salun-atda. Padpadasen ti dadduma dagiti pamay-an a patienda nga alisto a mangpakuttong, kas iti panaglangan iti pannangan ken panagtomar iti pagpakuttong. Masansan nga awan serserbi dagita ken no dadduma, delikado pay ketdi.

   “Saan a mangmangan ti dadduma a babbai tapno alisto a kumuttongda. Kaaduanna a dakes ti epekto dayta, ken mabayag sakbay a makarekober ti bagida.”—Hailey.

•   Adu ti saan met koma a masapul nga agpakuttong. Awan met problema iti timbangda—ngem mabalin a mariknada a nalukmegda no ikomparada ti bagida kadagiti gagayyemda wenno iti itamtampok ti media a narapis a pammagi.

   “Idi 13 ti tawenko, ikomkomparak ti bagik kadagiti gagayyemko. Kunak no mas magustuandak no nakakutkuttongak met a kas kadakuada.”—Paola.

 Iti sabali a bangir, adda dagiti agtutubo a talaga a masapul nga agpakuttong. Sigun iti report ti World Health Organization . . .

•   Iti intero a lubong, agarup 340 a milion nga agtawen iti 5 agingga iti 19 ti sobra ti dagsenna (overweight).

•   Idi 1975, uppat a porsiento laeng kadagiti agtawen iti 5-19 ti sobra ti dagsenna. Idi 2016, immabut daytan iti 18 a porsiento.

•   Iti kaaduan a pagilian iti intero a lubong, ad-adu ti nakaro ti lukmegna wenno ti makunkuna nga obese ngem kadagiti kurang ti timbangna (underweight).

•   Gagangay met ti nakaro ti lukmegna kadagiti napanglaw a pagilian, uray kadagiti pamilia a malnoris ti dadduma a miembrona.

 Ania a pamay-an ti piliem?

1.   Aglangan iti pannangan.

2.   Agehersisio ken maaddaan iti balanse a dieta.

3.   Agtomar iti pagpakuttong.

 Husto a sungbat: Maikadua a pamay-an: Agehersisio ken maaddaan iti balanse a dieta.

 Mabalin a kumuttongka a dagus no aglanganka a mangan wenno lisiam ti dadduma a grupo ti makan. Ngem mabalin a saan a nasayaat dagita, ken posible a lumukmegka met laeng no isublim ti dati a pannanganmo.

 Iti sabali a bangir, no ikagumaam ti agbiag a nasalun-at, sumayaat ti langa ken riknam. “Ti kasayaatan a pamay-an ken mangted iti agpaut a resulta ket . . . ti panangbaliwmo iti estilo ti panagbiagmo a kabaelam nga itultuloy iti intero a panagbiagmo,” insurat ni Dr. Michael Bradley. a Ti punto? No masapul nga agpakuttongka, saan a dagiti pamay-an ti panagdieta ti pagpokusam, no di ket no kasano a mabaliwam ti estilo ti panagbiagmo.

 Ibaga ti Biblia a masapul a ‘natimbeng ti ugalitayo’ wenno balansetayo kadagiti ar-aramidentayo—karaman dita ti pannangantayo. (1 Timoteo 3:11) Espesipiko pay ketdi nga imbagana a liklikantayo ti sobra a pannangan. (Proverbio 23:20; Lucas 21:34) Panunotem dagita a prinsipio sa padasem dagiti sumaganad tapno agbalin a nasalsalun-atka:

•   Ammuem no ania ti husto a pannangan.

   Saan a kasapulan nga istriktoka unay kadagiti kankanem, ngem dakkel ti maitulongna no adda bassit ammom iti nutrision tapno maaddaanka iti balanse a dieta. Ket ti balanse a dieta ti maysa kadagiti kasayaatan a pamay-an a mamantenermo ti husto a timbang.

•   Regular nga agehersisioka.

   Agpanunotka kadagiti inaldaw nga aktibidad tapno agtalinaedka nga aktibo. Kas pagarigan, agagdanka imbes nga ag-elevator. Isukatmo ti kagudua nga orasmo a panag-video game iti pannagna iti ruar.

•   Suktam ti junk food kadagiti nasustansia a makan.

   “Sigsiguraduek a kanayon nga adda nasustansia a mameriendak kas iti prutas ken nateng,” kuna ti tin-edyer a ni Sophia. “Saanak no kua a maengganio a mangan iti saan a nasustansia a makan.”

•   In-inayadem ti mangan.

   Nakaparpartak a mangan ti dadduma, isu a saanda a madmadlaw a nabsogda gayamen! In-inayadem ngarud ti mangan. Agsardengka biit sakbay a mangalaka manen iti kanem. Mabalin a maamirismonto a saan met gayamen a kasapulan a mangalaka pay iti ad-adu.

•   Imonitormo ti kaadu ti calorie nga ipapaunegmo.

   Basaem dagiti nutrition label tapno maammuam ti kaadu ti calorie kadagiti kankanem. Clue: Dagiti softdrink, fast food, ken dessert ket aduan iti calorie, ken mabalin a mangpalukmeg.

•   Agbalinka a balanse.

   Kuna ni Sara nga agtawen iti 16: “Adda idi tiempo a sobra ti panangbilbilangko iti calorie nga uray la ti panagkitak iti makan iti platok ket numeron!” Saanka koma nga agbalin a kasla calculator ti calorie. Mabalinmo met a pabus-oyan ti bagim sagpaminsan.

 Tip: Agkonsultaka iti doktor maipapan iti problemam iti timbangmo. Base iti impormasion a naammuanna maipapan kenka, mabalin a matulongannaka a maaddaan iti estilo ti panagbiag a maibagay iti kasasaadmo.