1. Gara lam ni hku nna Yehowa hte arau bungli galaw mai ai kun?

YEHOWA gaw shinggyim masha ni hpe hpan ngut ai shaloi, shi hte arau bungli galaw na matu myit mada ai. Dai ni na aten hta masha ni gaw n hkum tsup tim, sadi dung ai ni gaw Yehowa hte arau shani shagu bungli galaw lu nga ai. Ga shadawn, Karai a Mungdan hte seng ai kabu gara shiga hpe anhte hkaw tsun nna, sape shatai ai bungli hta shang lawm ai gaw, Karai Kasang hte bungli arau galaw nga ai re. (1 Korinhtu 3:5-9) Grai ahkyak ai bungli hpe galaw na matu, chyahtum chyalai n-gun rawng ai Hpan Madu anhte hpe lit shatsam da ai gaw, grai arawng la hpa re. Hkaw tsun ai hku nna sha n-ga Yehowa hte arau bungli galaw lu ai lam ni nga ai. Ndai sumhpa hta, dinghku hte hpunau nauna ni hpe karum ya ai shaloi, manam daw ai shaloi, mungkan ting hta uhpung galaw nga ai bungli ni hpe karum ya ai shaloi, Yehowa a magam hta anhte a aten hpe akyu jashawn ai shaloi, Yehowa hte arau bungli galaw nga ai re ai hpe chye lu na re.​—⁠Kolose 3:23, 24.

2. Yehowa a matu, kaga ni galaw ya lu ai hte anhte galaw ya lu ai hpe n shingdaw na matu hpa majaw ahkyak ai kun?

² Ndai sumhpa hpe hkaja ai shaloi, anhte yawng a masa lam,  hkam kaja lam, asak aprat hte atsam ningja ni gaw n bung ai hpe dum na matu ahkyak ai. Dai majaw, Yehowa a matu kaga ni galaw ya lu ai lam hte nang galaw ya lu ai lam hpe hkum shingdaw u. Kasa Pawlu ndai hku tsun ai: “Langai hte langai gaw tinang a bungli hpe dinglik yu u ga; shaloi shi gaw masha kaga hta n rai, tinang hta sha gumrawng shara rai na ra ai.”​—⁠Galati 6:4.

3. Dinghku hpe bau maka nga ai ni gaw, Yehowa hte arau bungli galaw nga ai ngu hpa majaw lu tsun ai kun?

³ Anhte a dinghku hpe lanu lahku na matu Yehowa myit mada ai. Ga shadawn, nang gaw dinghku hpe madi shadaw lu hkra, bungli galaw nga ai wa rai na re. Shing nrai, nang gaw kanu rai yang, ma ni hpe lanu lahku na matu nta kaw nga ai rai na re. Kanu kawa ni asak kaba wa nna, nkung nkang byin wa ai majaw, nang yu lajang ya nga ai mung rai na re. Dai lam ni gaw galaw ra ai lam ni re. Chyum Laika hta ndai hku tsun ai: “Marai langai ngai tinang hte seng ai ni hpe n bau ai hta n-ga, tinang a nta na ni hpe n bau ai wa gaw, dai makam masham hpe nyet kau nna, n kam n sham ga ai wa hta grau nna n hkru nga ai.” (1 Timohti 5:8) Nang gaw dinghku hpe bau maka nga ai wa rai yang, Yehowa a magam hpe galaw mayu ai daram n lu galaw ai ngu hkamsha na re. De a majaw, myit hkum daw u. Dinghku hpe nang madi shadaw ya nga ai hpe Yehowa ra sharawng ai.​—⁠1 Korinhtu 10:31.

4. Kanu kawa ni gaw Karai a mungdan hpe gara hku shawng tawn na kun? Dai hku galaw yang hpa akyu lu na kun?

⁴ Yehowa a magam hta bandung ni nga wa hkra, ma ni hpe kanu kawa ni karum ya ai gaw, Yehowa hte arau bungli galaw nga ai re. Kanu kawa law law gaw dai hku galaw wa sai. Akyu hku nna, ma ni kaba wa ai shaloi, Yehowa a magam hpe aten hpring gun hpai na matu dawdan wa ai. Nta hte tsan ai shara de sa nna pyi magam gun ma ai. Nkau gaw sasana magam gun ni, lam woi ningshawng ni hku nna hkaw tsun masha grau ra ai shara hta magam gun ma ai. Nkau gaw Behtela hta magam gun ai. Kashu kasha ni tsan tsan kaw magam gun nga yang, kanu kawa ni gaw moi na daram shanhte hte arau lu nga na n rai sai. Raitim, kashu kasha ni matut nna magam gun lu na matu, tingkyeng akyu n tam ai sha n-gun jaw ma ai. Hpa majaw kun? Shanhte a ma ni Yehowa hpe shawng tawn ai hpe shanhte mu ai shaloi, grai kabu ai majaw re. (3 Yawhan 4) Kasha Samuela hpe Yehowa hpang “jaw” kau sai ngu tsun wa ai Hana zawn, shanhte hkamsha na re. Dai lam ni hku nna Yehowa a shingdep shingtau byin lu ai majaw, shanhte arawng la ma ai.​—⁠1 Samuela 1:28.

5. Nawku hpung kaw na hpunau nauna ni hpe nang gara hku karum ya lu na kun? (Sumhpa shawng na sumla hpe yu u.)

⁵ Nang hta dinghku hpe bau maka ra ai lit n nga yang, machyi makaw hkrum nga ai hpunau nauna ni (sh) madi shadaw lam ra nga ai hpunau nauna ni hpe karum ya lu na kun? Shing nrai, shanhte hpe yu lajang ya nga ai ni hpe karum ya lu na kun? Dai zawn karum shingtau lam kadai ni ra nga ai hpe nawku hpung kata hta tam yu u. Ga shadawn, asak kaba sai kanu kawa ni hpe yu ya nga ai nauna langai nga ai ngu saga. Kaga galaw ra ai lam ni hpe shi galaw lu hkra, shi a kanu yan kawa hpe nang yu ya lu na kun? Shing nrai, marai langai ngai gaw, zuphpawng sa na matu, gat mari na matu yak nga yang nang karum ya lu na kun? Tsi rung lung nga ai marai langai ngai hpe shanhte sa yu mayu yang, nang shaga sa lu na kun? Dai  zawn shanhte hpe nang karum ya ai gaw, shanhte a akyu hpyi ga hpe Yehowa htai ya ai lam hta, Yehowa hte nang arau bungli galaw nga ai re.​—⁠1 Korinhtu 10:24 hpe hti u.

6. Anhte gara hku nna manam daw lu na kun?

⁶ Karai Kasang a shingdep shingtau ni gaw, manam daw kam ma ai. Chyum Laika hta lawm ai “manam daw” ngu ai ga si gaw, madung Greek ga si hta, “tsasam masha ni hpe matsan dum lam madun ai” ngu ai lachyum nga ai. (Hebre 13:2) Matsan dum lam gara hku madun lu na hte seng ai kasi ningli ni hpe, Karai a mungga hta mu lu ai. (Ningpawt 18:1-5) “Makam masham a dinghku na ni” raitim, n raitim, ahkaw ahkang lu shagu karum ya mai nna, karum mung karum ya ging ai.​—⁠Galati 6:10.

7. Aten hpring magam gun ni hpe manam daw ya ai shaloi, lu la ai akyu ni gaw hpa ni rai kun?

⁷ Nga na shara ra nga ai aten hpring magam gun ai ni hpe nga shara jaw ai hku nna, Yehowa hte nang bungli arau galaw lu ai. (3 Yawhan 5, 8 hpe hti u.) Dai hku galaw yang, lahkawng maga akyu lu na re. Dai hpe Chyum Laika hta, “shada da n-gun jaw hkat lu ai ahkang” ngu nna tsun da ai. (Roma 1:11, 12, NW) Olap a mabyin hpe myit yu ga. Shi ramma aten hta, dinghku n de shi ai hpung kawan hpunau gaw shanhte a nawku hpung de sa kawan ai. Manam na shara ra nga nna, nawku hpung hta nga ai kaga kadai mung hpunau hpe n lu karum ya nga ai. Olap gaw, Sakse Hkam n re ai shi a kanu yan kawa hpe, nta hta hpung kawan hpunau manam lu na kun? ngu nna san ai. Mai ai ngu shanhte tsun ai. Raitim, Olap gaw dunghkum galu hta sha yup ra na re ngu kanu yan kawa tsun ai. Olap dai hpe sharawng awng let hkap la wa ai. Hpung kawan hpunau hte arau bat mi laman kanawn mazum lu ai gaw, shi a matu grai manu dan ai. Jahpawt shagu jahpawt shat arau sha let, grai manu dan ai lam ni hpe bawng ban lu wa ai. Hpung kawan hpunau kaw nna n-gun jaw ai lam law law lu ai majaw, Olap gaw aten hpring magam gun na matu pyi dawdan wa ai. Lai wa sai shaning 40 laman hta, Olap gaw mungdan law law hta sasana hku nna magam gun lu wa sai.

8. Shawng nnan hta chyeju n chye dum ai ni hpe pyi, hpa majaw matsan dum myit madun ra ai kun? Ga shadawn tsun dan u. 

⁸ Anhte hpe chyeju dum ai lam bai n madun tim, tsasam ni hpe tsawra myit madun lu ai lam amyu myu nga ai. Ga shadawn, Spain mungdan kaw, nauna langai gaw, Ikwedaw kaw nna htawt wa ai Yesika ngu ai num langai hte Chyum Laika hkaja nga ai. Lani mi hta, Chyum Laika hkaja nga ai laman Yesika gaw hkrap wa ai. Dai majaw, nauna gaw hpa majaw kun? ngu nna san ai. Shi Spain de n htawt wa shi yang, grai matsan ai ngu Yesika tsun ai. Lani mi hta, shi a kasha hpe jaw sha na hpa mung n nga ai. Yesika gaw shi a kasha hpe shayup let, karum ya na matu akyu hpyi ai. Kade n na yang, Sakse Hkam lahkawng Yesika hpang de du wa nna, magazin sa jaw ai. Yesika gaw, magazin hpe gang je kau nna “nye kasha a matu shahpa gaw ndai rai kun?” ngu nna marawn tsun dat ai. Nauna yan gaw shi hpe shalan ya na matu shakut ai. Dai hpang, nauna yan gaw, shahpa nkau hpe Yesika a nta chyinghka shawng hta sa tawn da ya ai. Ya, Chyum Laika hkaja nga ai laman, akyu  hpyi ga a mahtai hpe shi nyet kau ai lam chye na wa ai majaw hkrap ai re. Yesika gaw, Yehowa hpe nawku na matu dawdan da sai. Dai nauna yan, gam jaw gam ya ai majaw, grai kaja ai akyu ni lu wa ai re.​—⁠Hpaji 11:1, 6.

9, 10. (a) Israela ni hta shawang lit gun na matu gara ahkaw ahkang ni nga ai kun? (b) Hpunau ni gaw nawku hpung hpe gara hku karum ya mai na kun?

⁹ Israela ni gaw, shawang lit gun na ahkaw ahkang law law lu wa ai. (Pru Mat 36:2; 1 Hkawhkam Labau 29:5; Nehemia 11:2) Dai ni na aten hta mung, hpunau nauna ni hpe karum ya na matu, na a aten, arung arai, kung kyang ai lam ni hpe akyu jashawn nna shawang lit gun mai ai. Nang dai zawn galaw ai shaloi, ngwi pyaw lu nna shaman chyeju law law lu la na re.

¹⁰ Hpunau ni nga yang, myitsu salang hte magam tau hku nna, Yehowa hte arau bungli galaw na matu Chyum Laika hta n-gun jaw da ai. (1 Timohti 3:1, 8, 9; 1 Petru 5:2, 3) Dai zawn magam gun nna, hpunau nauna ni hpe wenyi lam hte kaga lam ni hta karum ya lu ai. (Kasa 6:1-4) Myitsu salang ni gaw nang hpe, manam tau, laili laika dap, hkaw tsun lawk, nawku htingnu gram lajang ai hte kaga lit ni hta magam gun na matu karum hpyi ga ai kun? Dai lamang ni hta karum ya nga ai hpunau ni gaw grai pyaw ai ngu tsun ma ai.

11. Gawgap bungli hta shang lawm ai majaw, nauna langai gara hku akyu hkamsha wa ai kun?

¹¹ Gawgap bungli hta shawang lit gun ai ni gaw, manang nnan ni lu wa ai. Nauna Marji gaw Nawku Htingnu gawgap ai lamang hta shang lawm ai 18 ning rai sai. Shi gaw, ramma nauna ni hpe myit lawm ai lam madun nna shanhte hpe shaman shakyang ya ai. Gawgap bungli gaw shada da n-gun jaw lu na matu, grai kaja ai magam bungli re. (Roma 1:12, NW) Nauna a prat hta mayak mahkak ni hkrum ai shaloi, shi hte hku hkau wa ai ni gaw shi hpe bai n-gun jaw ai. Gawgap bungli  a matu nang shawang lit gun ga ai kun? Gawgap hpaji hpe nang atsawm n chye da tim pyi, shawang lit gun mai ai.

12. Tsin-yam hkrum ai ni hpe nang gara hku karum ya mai na kun?

¹² Tsin-yam tsindam hkrum nga ai hpunau nauna ni hpe karum ya ai hku nna mung Yehowa hte arau bungli galaw lu ai. Ga shadawn, alu gumhpraw shang lawm mai ai. (Yawhan 13:34, 35; Kasa 11:27-30) Hten run mat ai hpunau nauna ni a nta ni hpe gram lajang ya ai, jasan jasan galaw ya ai hku nna mung karum ya mai ai. Polan kaw nna nauna Gabriela a nta gaw, hka kaba ai majaw hten mat ai. Shi hpe karum ya na matu makau grup-yin kaw nga ai nawku hpung na hpunau ni sa wa ai majaw grai kabu mat ai. Nauna gaw shi sum mat ai arung arai ni hpe myit maju jung na malai, lu la ai lam ni hpe sha myit maju jung wa ai. Shi ndai hku tsun ai: “Hkristan nawku hpung hta nga lu ai gaw, ngwi pyaw lam lu shangun nna, hpa hte mung shadawn n mai ai lam, ndai mahkrum madup gaw ngai hpe kam shangun ai.” Dai zawn hkrum wa ai ni law law mung, karum shingtau lam lu la ai shaloi dai hku sha tsun ai. Dai zawn hkrum ai hpunau nauna ni hpe karum nna Yehowa hte arau bungli galaw ai ni gaw, grai ngwi pyaw nna myit dik lam lu ma ai.​—⁠Kasa 20:35; 2 Korinhtu 9:6, 7 hpe hti u.

13. Shawang lit gun ai shaloi, Yehowa hpe tsawra ai myit gara hku ngang kang wa ai kun? Ga shadawn langai tsun dan u.

¹³ Majan a majaw, Amerikan mungdan de hprawng shingbyi wa ai Sakse Hkam ni hpe Nauna Stehpani hte kaga hpunau nauna ni karum ya ma ai. Dai hku nna Yehowa hte arau bungli galaw ma ai. Shanhte gaw, hpyen hprawng hpunau nauna ni a matu shingbyi na nta hte arung arai ni tam ya ai. Shi ndai hku tsun ai: “Mungkan ting na hpunau nauna ni madun ai tsawra myit hpe shanhte hkam la lu ai majaw, shanhte ngwi pyaw nna chyeju dum ai zawn, anhte mung dai zawn hkamsha ai. Anhte gaw shanhte hpe karum ya ai ngu shanhte myit tim, gaja nga yang shanhte she anhte hpe karum ya ai re. Tsawra myit, kahkyin gumdin lam, makam masham hte Yehowa hpe shamyet shanat ai lam ni hpe mu lu wa ai majaw, uhpung uhpawng hku nna Yehowa galaw ya ai lam yawng hpe grau grau nna manu shadan mayu wa ai.”

14, 15. (a) Myihtoi Esaia hta gara myit jasat nga ai kun? (b) Esaia a myit jasat hpe Hkristan ni gara hku nna kasi la mai ai kun?

¹⁴ Yehowa hte arau grau nna bungli galaw lu na kun? Hkaw tsun masha grau ra ai shara de htawt mai na kun? Gam jaw gam ya na matu, kaga shara de htawt nan htawt ra na gaw n re. Raitim, hpunau nauna nkau gaw grau ra ai shara de htawt sa ma ai. Shanhte hta myihtoi Esaia zawn myit jasat nga ma ai.  Yehowa gaw Esaia hpe ndai hku san ai: “Ngai kadai hpe shangun dat na i?” Esaia ndai hku bai tsun ai: “Ngai nga nga nngai, ngai hpe shangun dat e.” (Esaia 6:8) Yehowa a uhpung a matu nang sak jaw lu na kun? Nang karum ya mai ai lam nkau gaw hpa ni rai na kun?

¹⁵ Hkaw tsun magam hte sape shatai ai bungli hte seng nna Yesu ndai hku tsun wa ai: “Nmut shang shara law law nga ai, amu galaw na ni mahtang n law ma ai: dai majaw, dai mam Madu gaw shi a nmut hta amu galaw na masha shang shangun dat ya mu ga, hpyi nga mu.” (Mahte 9:37, 38) Hkaw tsun masha grau ra ai shara hta ningshawng magam gun mai na kun? Shing nrai, dai zawn magam gun lu hkra, marai langai ngai hpe karum ya mai na kun? Karai Kasang hpe tsawra ai lam, htingbu ni hpe tsawra ai lam madun lu ai kaja htum lam gaw, hkaw tsun masha grau ra ai shara hta ningshawng galaw ai hku nna re ai hpe, hpunau nauna law law hkamsha wa ai. Kaga lam ni hku nna mung, grau nna magam gun lu na kun? Grau nna magam gun na nga yang, nang grau nna ngwi pyaw na re.

16, 17. Gara lam ni hku nna Yehowa a magam hpe grau gun hpai lu na kun?

¹⁶ Behtela hte gawgap bungli hta aten kadun shang lawm lu na kun? Bat mi hta langai ya (sh) dai hta grau nna shang lawm lu na kun? Gara shara, gara amu hta raitim, sharawng awng let galaw mayu ai ni Yehowa a uhpung hta ra nga ai. Tinang kung kyang ai hpaji hte galaw ra ai magam n bung tim pyi, sharawng awng let galaw mayu ai myit nga ra ai. Grau ra ai shara hta magam gun na matu, sharawng awng let sak jaw nga ai ni yawng hpe Yehowa grai manu shadan ai.​—⁠Shakawn 110:3.

¹⁷ Yehowa a magam grau nna gun lu hkra, shaman shakyang hkam la mayu ai myit nang hta nga ai kun? Kabu Gara Shiga Hkaw Tsun Ai Ni A Matu Jawng lung na matu tang shawn mai ai. Ndai jawng gaw, Yehowa hpe aten hpring magam gun nga ai kung hpan ai hpunau nauna ni hpe shaman shakyang ya ai majaw, Yehowa a uhpung gaw shanhte hpe grau nna akyu jashawn lu ai. Dai jawng lung ai ni gaw, gara shara kaw mi lit ang ai raitim, magam gun na matu jin jin rai ma ai. Dai lam hku nna Yehowa a magam hpe, nang grau nna gun lu na kun?​—⁠1 Korinhtu 9:23.

18. Yehowa a shingdep shingtau hku nna magam gun ai majaw, gara shaman chyeju ni lu la ai kun?

¹⁸ Anhte gaw Yehowa a masha ni re ai majaw, gam jaw gam ya ai, mai kaja ai myit hte tsawra matsan dum myit nga ga ai. Anhte shada da lanu lahku ai lam shani shagu madun ai. Dai hku galaw ai gaw, ngwi pyaw simsa nna kabu gara shangun ai. (Galati 5:22, 23) Na a masa gaw gara hku mi raitim, Yehowa a gam jaw gam ya mayu ai myit hpe kasi la nna, shi a shingdep shingtau hku matut magam gun na nga yang, nang ngwi pyaw lu na re.​—⁠Ga Shagawp 3:9, 10.