HPA majaw awa gaw dai daram pawt ai kun? Ngai sang lang dan mayu ai. Ngai gaw, 1929, July 29 hta shangai nna, Hpilipai mungdan Bulacan ginwang kaw nna kahtawng langai hta kaba wa ai. Anhte hta gumhpraw nau n nga ai majaw, anhte a prat gaw asan sha re. Ngai kaji ai aten hta, Japan hpyen dap gaw Hpilipai hpe shang gasat ai majaw, majan hpang wa ai. Raitim, anhte a kahtawng gaw majan byin ai shara hte tsan ai majaw, anhte hpe majan gaw ading tawk n hkra machyi ai. Anhte hta TV, radio, shi laika ni n nga ai majaw, majan hte seng nna kaga masha ni tsun dan ai hpe sha na lu ai.

Ngai hta kahpu kanau sanit nga ai. Ngai asak matsat ning hta kaji kawoi ni gaw, shanhte hte nga na matu ngai hpe sa woi la ai. Anhte gaw Catholic ni raitim, nye a kaji dwi gaw nawku htung hte seng ai lam ni hpe bawng ban na matu ra sharawng nna, shi a manaw manang ni jaw ai makam masham hte seng ai laili laika ni hpe mung hkap la ai. Tagalog ga hku, shut shai ai nawku htung a lam ka da ai laika buk ni hte Chyum Laika hpe shi madun dan ai lam ngai naw matsing ai. Ngai gaw Chyum Laika hti ai hpe ra sharawng ai. Laksan hku nna Ga Shaka Ningnan a shawng na laika mali hpe re. Dai hku hti ai majaw, Yesu a kasi hpe hkan nang mayu wa ai.​—⁠Yawhan 10:27.

1945 hta, Japan ni gaw Hpilipai kaw nna Japan hpyen dap hpe dawm la kau ai. Dai aten hta, nu yan wa gaw ngai hpe nta de bai wa na matu tsun ai. Ji dwi mung, wa na matu tsun ai majaw, ngai nta de bai wa mat ai.

1945, December hta, Angat mare kaw nna Yehowa Sakse ni gaw, anhte a kahtawng de sa hkaw tsun ma ai. Asak kaba sai Sakse Hkam langai gaw anhte a nta de sa nna, Chyum Laika hta “hpang jahtum na nhtoi ni” hte seng nna gara hku tsun da ai lam hpe sa shaleng dan ai. (2 Timohti 3:1-5) Shi gaw anhte kahtawng hte ni ai shara kaw galaw ai Chyum Laika hkaja ai lamang hta, sa lung na matu anhte hpe saw shaga ai. Nu yan wa n sa tim, ngai sa lung ai. Dai hta marai 20 daram sa lung nna, nkau mi gaw Chyum Laika hte seng ai ga san ni san ma ai.

Shanhte hpa tsun nga ai hpe ngai atsawm n chye na ai majaw, wa mat na matu dawdan kau ai. Raitim, shanhte gaw mahkawn hkawn hpang wa ai. Mahkawn  hpe ngai grai ra ai majaw, matut nna nga na matu dawdan kau ai. Mahkawn hkawn nna akyu hpyi ngut ai hpang, du wa na Laban shani hta Angat hta galaw na zuphpawng hpe sa lung na matu anhte hpe saw shaga ai.

Dai zuphpawng hpe Cruz dinghku nta hta galaw nna, anhte ni gaw dai shara de du na matu deng 5 lam hkawm nna sa ra ai. Marai 50 daram lung ai. Ma kasha ni pyi, Chyum Laika hte seng ai yak ai ga san a mahtai ni hpe lu htai ai majaw, ngai grai ra sharawng mat ai. Dai hpang, zuphpawng hpe chyahkring hkring ngai sa lung ai. Moi mare du galaw wa nna, ya ningshawng hte myitsu salang re ai, hpunau Damian Santos gaw, shi a nta hta yup na matu ngai hpe saw shaga ai. Dai shana hta Chyum Laika lam law law bawng ban byin ai.

Dai aten hta gaw, Chyum Laika a madung lam ni hpe chye nna kade nna yang, hkalup mai hkam ai. Zuphpawng hpe bat loi mi sha sa lung ai raitim, hpunau ni gaw ngai hte kaga masha ni hpe ndai hku san ai: “Nanhte hkalup hkam mayu ai kun?” “Hkam mayu ai,” nga nna ngai tsun dat ai. Ngai gaw Madu Hkristu a mayam galaw mayu ai hpe ngai chye ai. (Kolose 3:24) 1946, February 15 hta, ngai hte kaga langai gaw, anhte hte nau n tsan ai hkanu de sa nna, hkalup hkam la ai.

Hkalup hkam da ai Hkristan ni gaw, Yesu galaw wa ai zawn hkaw tsun bungli hta shang lawm ra ai hpe ngai chye ai. Nye wa gaw, hkaw tsun bungli hta ngai shang lawm na matu grai naw kaji ai, hkalup hkam ai majaw sha, tara hkaw sara byin wa ai n re ngu shadu taw ai. Anhte hkaw tsun nga ai Karai Mungdan a kabu gara shiga gaw, Karai Kasang ra ai lam re ngu nna, shi hpe sanglang dan ai. (Mahte 24:14) Karai Kasang hpe jaw da ai ga sadi dung mayu ai nga nna mung ngai tsun dat ai. Dai majaw, ngai tsun dan wa ai hte maren shi ngai hpe jahkrit shama wa ai. Ngai hkaw tsun bungli galaw ai hpe jahkring kau na matu, shi dawdan da ai. Dai gaw Yehowa a magam gun na matu sak jaw ai (sh) arai ni hpe kau da ra ai shawng nnan lang re.

Cruz dinghku gaw, Angat mare hta shanhte hte sa nga na matu ngai hpe saw shaga ai. Shan a kasha kaji htum nauna Nora hte ngai hpe ningshawng magam galaw hpang na matu n-gun jaw ai. An lahkawng gaw, ningshawng magam hpe 1947, November 1 hta, galaw hpang wa ai. Nora gaw kaga mare hta galaw nna ngai gaw Angat hta sha galaw ai.

Ngai ningshawng galaw ai lahkawng ning na ai hpang, Behtela kaw nna hpunau Earl Stewart gaw Angat mare na shara langai mi hta masha 500 jan hpe mungga htawn ai. Shi gaw English ga hku tsun nna, ngai gaw shi a mungga hpe Tagalog ga hku kadun dawk ga gale ya ai. Dai gaw, mungga ni hpe ngai ga gale tsun dan ya ai shawng nnan lang re. Ngai dai hpe gara hku lu galaw ai kun? Ngai gaw sanit ning sha jawng lu lung tim, nye a sara ni gaw English ga sha ayan tsun ma ai. Tagalog ga hku Chyum Laika hte seng ai laili laika ni nau n nga ai majaw, English ga hku shapraw da ai laili laika law law hpe mung ngai hkaja ai. Dai gaw English ga hpe atsawm chye na shangun  nna, mungga ni hpe ga gale tsun dan na matu karum ya wa ai.

Sasana magam gun ai ni gaw 1950, New York, U.S.A. hta galaw na Theocracy Rawt Jat Lam Zuphpawng Kaba sa lung na re nga nna Hpunau Stewart gaw buga hpung hpe tsun ai. Dai majaw, ginjaw garan rung gaw ningshawng langai lahkawng daram, Behtela hta sa karum ya na matu ra nga ai. Ngai gaw saw shaga hkrum ai kaw nna langai re. Behtela hta magam gun na matu, arai ni hpe bai kau da wa ai.

1950, June 19 hta Behtela de du ai. Behtela gaw grai kaba ai nta dingsa rai nna kaba la ai hpun ni shinggrup nga ai. Lamu ga gaw 2.5 eka kaba ai. Shabrang shi lahkawng daram gaw dai kaw magam gun nga ma ai. Jahpawt jau jau hta ngai gaw shat gawk hta karum ai. Hkying 9 daram kaw nna, rai hkrut dap hta karum ya ai. Shana maga hta mung, dai hte maren bai galaw ai. Sasana magam gun ai ni zuphpawng kaba lung ngut nna bai wa tim pyi, ngai hpe Behtela hta matut naw nga shangun ai. Hpunau ni galaw shangun ai yawng hpe ngai galaw ai. Shagun na magazin ni hpe baw ya ai, shaning mi na matu gumhpraw jaw nna htet ai ni hpe shagun ya ai. Manam tau hku nna mung galaw ai.

1952 hta, Hpilipai kaw nna ngai hte kaga hpunau 6 gaw 20 lang na Gilead jawng lung na matu saw shaga hkrum ai. Ngai grai kabu ai. Amerikan hta nga ai shaloi anhte mu ai, hkrum ai mahkrum madup law law gaw nnan ni hkrai rai nga ai. Nye a kahtawng hte gaw grai shai nga ai.

Ga shadawn, anhte kalang mi mung n mu ga ai hkingrai ni hte nta arung arai ni hpe gara hku lang ra na lam hpe sharin la ra ai. Lamu marang masa mung grai shai ai. Lani mi na jahpawt hta, ngai rawt wa nna shinggan de yu dat yang, yawng gaw hpraw taw nga ai. Hkyen hpe shawng nnan lang mu ga ai re. Grai tsawm la ai raitim, grai katsi wa ai hpe ngai sadi hkrup dat ai. Grai katsi ai!

Gilead jawng a sharin achyin ya ai lam ni hpe ngai grai ra sharawng ai majaw, dai zawn galai shai ai lam ni gaw ngai na matu hpa n rai mat ai. Sara ni gaw, atsawm chye sharin ya ai ni rai nna, anhte hpe gara hku hkaja na hte gara hku sawk sagawn na lam hpe madun dan ai. Gilead jawng kaw nna sharin achyin ya ai lam gaw, Yehowa hte kaja ai hku hkau lam nga hkra ngai hpe teng sha karum ya wa ai.

Jawng yu ai hpang, New York hta nga ai Bronx kaw laksan ningshawng hku nna chyahkring mi magam gun na matu ngai lit lu wa ai. Dai majaw 1953, July hta Bronx kaw galaw ai Mungkan Nnan Uhpung Uhpawng Zuphpawng Kaba hpe lu lung ai. Dai zuphpawng ngut ai hpang, Hpilipai de bai wa na matu lit lu wa ai.

Behtela kaw nna hpunau ni gaw hpung kawan magam gun na matu ngai hpe lit jaw ai. Dai gaw Yehowa a masha ni hpe karum na matu, tsan ai mare, kahtawng ni de bu hkawm sa wa ai Yesu hpe kasi la na matu grau nna ahkaw ahkang lu shangun ai.  (1 Petru 2:21) Ngai kawan na shara gaw Hpilipai hta, kaba dik htum zunlawng re ai Luzon kaang na grai kaba ai shara ting re. Dai hta Bulacan, Nueva Ecija, Tarlac, hte Zambales ginwang ni lawm ai. Mare nkau mi hpe sa kawan ai shaloi lung rawk lung hkrung bum ni hpe lai ra ai. Dai shara hta bus mawdaw hte wanleng ni n nga ai. Dai majaw, mawdaw la ni hpe shanhte htaw wa htaw sa galaw ai hpun ni a ntsa ngai dung yang mai na kun? nga nna san ai. Dai hku jawn na matu shanhte ngai hpe law law lang ahkang jaw ai. Raitim, dai hku bu hkawm na matu gaw n loi ai.

Nawku hpung law malawng gaw kaji nna nnan sha naw re. Dai majaw, zuphpawng ni hpe sa woi awn ya nna hkaw tsun bungli grau kaja hkra ngai sa karum ya ai hpe hpunau ni grai chyeju dum ma ai.

Dai hpang, Bicol ginra buga ting hpe sa kawan na matu lit ap hkrum ai. Dai ginra na shara law law hta, san san rai taw ai hpung ni nga ai. Lai wa sai aten hta Sakse Hkam ni kalang mung n du ga ai dai shara ni hta laksan ningshawng ni sa hkaw tsun nga ma ai. Nta langai mi hta, nhkun ntsa kaw hpun tawng lahkawng sha mara da ai namdum nga ai. Ngai hpun tawng ntsa tsap dat ai shaloi, hpun tawng gaw nhkun de hkrat mat nna ngai mung hkrat mat ai. Ngai grai na hkra san seng kau ra ai.

Ngai hpung kawan bungli hta magam gun nga ai shaloi, ngai hte arau ningshawng galaw hpang wa ai Nora na lam myit hkrup ai. Dai aten hta, shi gaw Dumaguete mare hta laksan ningshawng rai nna, ngai shi kaw sa chyai ai. Dai hpang, anhte shada da laika ka hkat ai. 1956 hta anhte hkungran ai. Hkungran ngut nna shawng nnan bat hta Rapu Rapu zunlawng kaw nga ai nawku hpung langai de sa chyai ai. An gaw bum ni lung nna, grai tsan ai shara ni de lam hkawm sa ai. Raitim, an gaw arau lu nga nna, grai tsan ai shara hta nga ai hpunau nauna ni hpe karum ya lu ai majaw grai pyaw ai.

Hpung kawan bungli hpe mali ning daram gun hpai ngut ai hpang, hpunau ni gaw gin jaw garan rung kaw magam gun na matu an hpe saw shaga ai. 1960 January shata hta dai kaw bungli galaw hpang ai. Shaning grai law hkra Behtela hta nga ai laman, Yehowa a uhpung hta lit kaba ni nga ai hpunau ni hte arau bungli galaw ai kaw nna grai sharin la lu wa ai. Nora gaw Behtela hta bungli amyu myu galaw lu ai majaw pyaw nga ai.

Hpilipai hta, Yehowa hpe nawku dawjau wa ai masha ni grau nna law htam wa ai hpe mu lu ai gaw, shaman chyeju langai rai nga ai. Ngai shabrang aten Behtela de nnan du ai shaloi, mungdan ting hta hkaw tsun masha gaw 10,000 daram sha nga ai. Ya gaw, Hpilipai hta hkaw tsun masha 200,000 jan rai sai. Hkaw tsun bungli hpe madi shadaw ya na matu, tsa lam hku law ai hpunau nauna ni gaw Behtela hta magam gun nga ai.

Aten ni na wa sai hte maren, Behtela hta bungli galaw na matu grau dam lada ai shara ra wa ai. Ginjaw garan rung kaba gawgap mai na shara hpe tam na matu, Uphkang Hpung gaw anhte hpe tsun wa ai. Laili laika dip shapyaw ai hta woi awn ai hpunau hte ngai gaw, ginjaw garan rung makau hta nga ai htingbu nta langai hpang langai sa nna, shanhte a lamu ga hpe dut mayu yang dut ya na matu sa san ai. Raitim kadai mung n kam dut ya ai. Marai langai, anhte hpe ndai hku pyi tsun ai: “Miwa amyu ni gaw n dut ai. Mari sha mari ai.”

Raitim, lani mi hta n myit mada da ai lam byin wa ai. Anhte a htingbu langai gaw United States de htawt mat na re majaw, shi a lamu ga hpe anhte mari mayu ai kun? nga nna san ai. Dai hpang, kaga htingbu langai mung shi a nta wang hpe dut kau na matu dawdan nna, shi a htingbu ni hpe mung dai zawn galaw na matu shadut wa ai. “Miwa amyu ni gaw n dut ai” ngu tsun ai wa kaw nna pyi, lamu ga mari lu wa ai. Aten chyahkring mi laman hta sha, ginjaw garan rung a wang gaw htam masum grau gaba wa ai. Yehowa gaw dai zawn byin na hpe ra sharawng ai ngu nna, ngai gaja wa kam ai.

1950 hta, Behtela kaw magam gun ai ni hta ngai gaw kaji htum re. Ya gaw, nye madu jan hte ngai gaw asak kaba htum rai mat sai. Yesu hpang hkan nna, shi ngai hpe gara de mi sa na matu lam matsun tim, ngai myit n pyaw ai lam n nga wa ai. Nu yan wa gaw ngai hpe nta kaw nna shapraw kau tim, Yehowa gaw shi hpe tsawra ai masha ni hte hpawng de da ai dinghku kaba ngai hpe bai jaw ai. Anhte a lit gaw hpa mi raitim, anhte ra rawng ai hpa hpe mung Yehowa jaw na re ngu ngai gaja wa kam ai. Nora hte ngai gaw, tsawra myit hte Yehowa lajang ya ai lam yawng a matu grai chyeju dum ai. Yehowa hpe chyam yu na matu kaga ni hpe mung an n-gun jaw ai.​—⁠Malahki 3:10.

Kalang mi hta, Yesu gaw Lewi Mahte ngu ai hkansi hta ai wa hpe shi hpang kan na matu saw shaga wa ai. Mahte hpa galaw wa ai kun? “Arai yawng mayawng kau da nhtawm, rawt nna shi kaw hkan nang nga ai.” (Luka 5:27, 28) Ngai mung arai ni hpe kau da nna, Yesu hpang hkan na matu ahkaw ahkang lu wa ai. Kaga ni hpe mung dai hku galaw nna shaman chyeju law law lu la na matu ngai n-gun jaw ai.