1. Ramma hpunau ni hte seng nna hpa chye lu ai kun?

RAMMA hpunu ni, nanhte gaw grai akyu rawng ai ni re. Nanhte hta n-gun hte atsam marai nga ai. (Gsh 20:29) Nanhte gaw nawku hpung hpe grai law hkra karum ya lu ai. Magam tau langai hku nna lit shatsam hkrum na aten hpe nang la nga ai rai na re. Raitim mung, nang gaw grai naw kaji ai, ahkyak ai bungli ni ap na daram mahkrum madup n nga shi ai ngu kaga ni shadu na re ngu nang hkamsha na re. Nang gaw asak naw kaji ai raitim, nawku hpung na kaga ni a hkungga ai hte kam ai lam hpe lu na matu, ya aten kaw na galaw mai ai lam ni nga ai.

2. Ndai sumhpa hta hpa lam ni hkaja mat na kun?

² Ndai sumhpa hta, Hkawhkam Dawi a prat hkrun lam hpe hkaja mat na re. Yuda hkawhkam Asa hte Yehosahpat a prat hkrun lam hpe mung, kadun dawk hkaja mat na re. Shanhte hkrum wa ai mayak manghkang ni hte gara hku hparan wa ai hpe hkaja lu na re. Ramma hpunau ni gaw shanhte hpe gara hku kasi la lu ai lam hpe mung, hkaja mat na re.

3. Nawku hpung hta nga ai asak kaba sai ni hpe ramma ni karum ya lu ai lam langai gaw hpa rai kun?

³ Dawi gaw asak kaji ai aten kaw nna, masha ni manu shadan ai atsam ningja ni hpe shalat wa ai. Shi gaw wenyi lam hta kaja ai wa re. Ngut na madum sumpyi hta ningtawn hkra galaw nna, Karai aya tang da ai Hkawhkam Shawlu a matu dai atsam ni hpe akyu jashawn wa ai. (1 Sa 16:16, 23) Nawku hpung a matu  akyu jaw ya lu ai atsam ningja nanhte ramma ni hta nga ai kun? Nanhte law law hta nga ai. Ga shadawn, asak kaba sai ni gaw zuphpawng a matu hte tinang hkrai hkaja na matu, tepalet ni, kaga electronic jak rai ni hpe chye lang hkra ramma ni karum ya ai hpe grai chyeju dum ma ai. Dai hpe nang sadi hkrup na re. Nang chye da ai ndai ladat hpaji a majaw, asak kaba ai ni gaw grai akyu lu la nga ai.

4. Ramma hpunau ni gaw Dawi zawn, gara atsam ningja ni hpe shalat ra ai kun? (Makawp sumla hpe yu u.)

⁴ Dawi gaw kam mai ai wa re ai hpe shani shagu na prat hkrun lam hta madun wa ai. Ga shadawn, ramma langai hku na kawa a sagu ni hpe shakut shaja let lanu lahku ya wa ai. Kalang marang dai gaw grai shoihpa nga ai bungli re. Dawi gaw Shawlu hpe ndai hku sanglang dan wa ai. “Na a mayam nye wa a sagu ni rem nga ai shaloi, hkanghkyi atsap sa nna, sagu hpung na sagu kasha la sha mat wa yang, ngai hkan shachyut nna, sagu kasha hpe shi a n-gup na shaw la we ai.” (1 Sa 17:34, 35) Sagu ni hpe makawp maga ya na matu shi hta lit nga ai ngu hkamsha nna, sagu ni a matu nden marai hte gasat wa ai. Ramma hpunau ni gaw, jaw wa ai magam lit yawng hpe shakut shaja galaw nna Dawi hpe kasi la mai ai.

5. Ga Shagawp 3:32 hku nga yang, ramma hpunau ni galaw lu ai ahkyak htum lam gaw hpa rai kun?

⁵ Ramma Dawi gaw, Yehowa hte shi a hku hkau lam hpe grau nna rawt jat hkra galaw wa ai. Dai hku hkau lam gaw, Dawi a nden marai (sh) madum sumpyi dum ai atsam hta grau na ahkyak wa ai. Yehowa gaw Dawi a Karai sha n-ga, grai hku hkau ai jinghku mung re. (Ga Shagawp 3:32 hpe hti u.) Ramma hpunau ni, nanhte galaw lu ai ahkyak htum lam gaw, sumsing Kawa hte hku hkau lam nga hkra galaw ai re. Dai hku hkau lam a majaw, kahtap nna lit ni hpe nanhte lu la na re.

6. Dawi hta gara zawn yu kaji hkrum ai lam ni nga wa ai kun?

⁶ Dawi gaw, yu kaji hkrum ai lam hpe mung tawt lai wa ai. Ga shadawn, Goliat hpe gasat na ngu Dawi tsun ai shaloi, Hkawhkam Shawlu gaw, “nang ma sha naw rai nga ndai” ngu Dawi hpe tsun wa ai. (1 Sa 17:31-33) De a shawng hta sha Dawi a kahpu ni mung, n chye myit ai wa ngu na shi hpe mara shagun ai. (1 Sa 17:26-30) Raitim, Yehowa gaw Dawi hpe n kunghpan ai wa, n chye myit ai wa ngu na n mu mada ai. Ramma Dawi hpe shi atsawm chye ai. Dawi mung, n-gun atsam lu na matu shi a jinghku Yehowa hpe kamhpa nna, Goliat hpe sat lu wa ai.​—1 Sa 17:45, 48-51.

7. Dawi a labau kaw na hpa sharin la lu ai kun?

 ⁷ Dawi a mahkrum madup kaw na hpa sharin la lu ai kun? Myit galu ra ai lam hpe sharin la lu ai. Ma kaji prat kaw na nang hpe mu wa ai ni gaw, ramma langai hku nna nang hpe mu wa na matu aten jaw ra na re. Raitim, Yehowa gaw nang hpe ntsa lam sha n yu ai. Nang kadai re ai, nang hpa ni hpe galaw lu ai hpe shi chye ai. (1 Sa 16:7) Karai Kasang hte na a hku hkau lam hpe ngang kang hkra galaw u. Dawi gaw hpan da ai lam ni hpe hkaja nna, Yehowa hte hku hkau hkra galaw wa ai. Hpan da ai lam ni gaw Hpan Madu hte seng nna hpa hpe madun nga ai lam Dawi myit wa ai. (Shk 8:3, 4; 139:14; Rom 1:20) Nang galaw lu ai kaga lam langai gaw, n-gun atsam a matu Yehowa kaw hpyi shawn ai re. Ga shadawn, nang gaw Yehowa Sakse langai re ai majaw jawng manang ni jahpoi asawng ai kun? Rai yang, dai hpe tawt lai lu hkra Yehowa kaw akyu hpyi u. Chyum Laika, Chyum Laika hta madung tawn da ai laili laika ni hte video ni hta mu lu ai hpaji jaw ga ni hpe hkan sa u. Chyam dinglik lam ni hpe tawt lai lu hkra, nang hpe Yehowa karum ya nga ai hpe mu shagu, shi hpe grai kamhpa wa na re. Dai sha n-ga, nang Yehowa hpe kamhpa ai lam kaga ni mu wa na re. Kaga ni a kam ai myit hpe nang lu la na re.

8-9. Hkawhkam n byin shi yang myit galu let la lu hkra Dawi hpe hpa gaw karum ya wa ai kun? Dawi a kasi kaw na ramma hpunau ni hpa sharin la lu ai kun?

⁸ Dawi hkrum wa ai kaga mayak mahkak langai hpe mung myit yu ga. Hkawhkam hku na aya tang hkrum ngut tim, Yuda Hkawhkam hku nna tara shang hkaw dung na matu, shaning grai na hkra la ra wa ai. (1 Sa 16:13; 2 Sa 2:3, 4) Myit galu let la nga lu na matu hpa gaw shi hpe karum ya wa ai kun? Myit daw nga na malai, shi galaw lu ai lam hpe myit maju jung wa ai. Ga shadawn, Hpilisti shara ni hkan hprawng hkawm ai shaloi, Israela hpyen ni hpe shi gasat wa ai. Dai hku nna Yuda mung a lamu ga jarit hpe makawp maga lu wa ai.​—1 Sa 27:1-12.

⁹ Dawi a kasi kaw na ramma hpunau ni hpa sharin la lu ai kun? Hpunau nauna ni hpe dang lu ai daram karum ya u. Hpunau Rikado * a mahkrum madup hpe myit yu ga. Asak 10 ning jan kaw nna aten galu ningshawng galaw mayu wa ai. Raitim, atsam n hpring shi ai ngu myitsu salang ni tsun ai. Myit daw nna myit machyi mat na malai, shi gaw hkaw tsun bungli hta grau nna shang lawm wa ai. Shi ndai hku tsun ai: “Bai myit yu na nga yang, rawt jat na matu naw ra nga ai hpe ngai chye wa ai. Myit lawm ai ni yawng hpe bai kawan ai. Bai kawan ai langai hpra a matu mung ngai hkyen lajang ai. Shawng nnan lang hku na chyum ga sharin hpe pyi ngai hpang lu wa ai. Mahkrum madup nga wa ai hte maren, tinang hkum tinang kam ai myit mung nga wa ai.” Ya, hpunau Rikado gaw tang du ai aten galu ningshawng langai rai nna, magam tau langai mung rai nga sai.

10. Kalang mi hta ahkyak ai dawdan lam n jahkrat shi yang Dawi hpa galaw wa ai kun?

¹⁰ Dawi hte seng nna kaga lam hpe mung bai myit yu ga. Shi hte shi a masha ni gaw hprawng hkawm nga ra ai laman, hpyen gasat na matu nta masha ni hpe bai kau da ra ai. Shanhte tsan tsan de du nga ai shaloi, hpyen ni gaw shang gasat nna nta masha ni hpe rim mat wa ai. Dawi gaw hpyen majan hta ningtawn ai wa re ai majaw, rim hkrum mat ai ni hpe hkye la na matu kalang ta dawdan mai ai. Raitim, Yehowa a lam matsun hpe tam wa ai. Hkinjawng Abiahta hku nna Yehowa hpe Dawi ndai hku san wa ai: “Ngai dai hpyen laba ni hpe hkan shachyut yang, dep lu na kun?” Dawi gasat ging nna awng dang lam lu na ngu  Yehowa tsun wa ai. (1 Sa 30:7-10) Ndai mabyin kaw na hpa sharin la lu ai kun?

11. Dawdan lam garai n jahkrat shi yang nang hpa galaw mai ai kun?

¹¹ Dawdan lam garai n jahkrat shi yang, lam matsun hpe tam u. Kanu kawa ni hpe san yu u. Mahkrum madup nga ai myitsu salang ni hte ga shaga nna mung hpaji la mai ai. Yehowa gaw shanhte hpe kam ai zawn, nang mung kam mai ai. Nawku hpung hpe jaw da ai kumhpa hku nna shanhte hpe Yehowa mu mada ai. (Ehp 4:8) Shanhte a makam masham hpe kasi la ai, shanhte a hpaji jaw ga hpe hkan sa ai hku nna akyu lu la mai ai. Ya, Hkawhkam Asa kaw na sharin la lu na lam hpe hkaja yu ga.

12. Hkawhkam Asa gaw hkaw dung hpang ai shaloi gara atsam ningja nga ai kun?

¹² Ramma langai re ai Hkawhkam Asa gaw, shagrit shanem nna nden marai nga ai. Ga shadawn, shi kawa Abiya a shara hta hkaw dung hpang ai shaloi, gawngngu sumla ni hpe yeng seng kau ai. “Yuda masha ni gaw kaji kawa ni a Karai Kasang Yehowa hpe hkan tam nna, jep ai tara hte htet da ai ga ni hpe hkan shatup” na matu mung shi matsun wa ai. (2 Hl 14:1-7) Hkusha Hkawhkam Zera gaw, hpyen ma wan mi (1,000,000) hte Yuda mung hpe wa gasat ai shaloi, Asa gaw hpaji rawng let Yehowa kaw karum hpyi wa ai. Shi ndai hku tsun ai: “Yehowa e, n-gun n ja ai wa hpe, n-gun ja ai wa a lata na mawai la na, nang hta kaga kadai n nga ai: anhte a Karai Kasang Yehowa e, karum la mi.” Shi hte shi a amyu masha ni hpe Yehowa hkye la lu ai atsam nga ai hpe kam ai lam, Asa tsun ai ga ni gaw madun nga ai. Asa gaw sumsing Kawa hpe kamhpa wa ai majaw, Hkusha masha ni hpe awng dang lu wa ai.​—2 Hl 14:8-12.

13. Hpang hta Asa hpa byin wa ai kun? Hpa majaw kun?

¹³ Hpyen ma wan mi hte gasat ra ai gaw hkrit hpa re. Raitim, Asa awng dang wa ai. Hpang hta, Asa gaw kaga manghkang langai hkrum wa ai shaloi, Yehowa hpe n kamhpa wa ai gaw yawn hpa re. Nhkru ai Israela Hkawhkam Basha jahkrit shama wa ai shaloi, Suri ni hpe karum hpyi wa ai. De a majaw jamjau hkrum wa ai. Myihtoi Hanani hku nna Yehowa gaw Asa hpe ndai hku tsun ai: “Nang gaw na a Karai Kasang Yehowa hta n hpa ndai hte, Suri hkawhkam hta hpa ndai majaw, Suri hkawhkam a hpyen luksuk ni gaw na a lata na lawt wa ma sai.” Dai aten kaw nna prat tup majan gasat ra wa ai. (2 Hl 16:7, 9; 1 Hk 15:32) Hpa sharin la lu ai kun?

14. Yehowa hpe nang gara hku kamhpa mai na kun? Yehowa hpe kamhpa yang 1 Timohti 4:12 hta tsun da ai hte maren hpa byin wa na kun?

 ¹⁴ Matut shagrit shanem nna Yehowa hpe kamhpa ra ai. Nang hkalup hkam ai shaloi Yehowa hpe grai kamhpa wa na re. Yehowa mung shi a nta masha langai hku nna nang hpe kabu gara hte hkap tau la ai. Ya, nang galaw ra na ahkyak htum lam gaw Yehowa hpe matut kamhpa na matu re. Prat hta ahkyak ai dawdan lam ni hpe jahkrat ai shaloi, Yehowa hpe kamhpa na matu gaw loi ai. Raitim, kaga aten ni hta gaw gara hku kun? Shangwi shapyaw lam, kan bau bungli, ban dung ni hte seng nna dawdan lam jahkrat ai shaloi Yehowa hpe kamhpa na matu grai ahkyak ai. Tinang a machye machyang hta hkum kamhpa. Nang hpe karum ya na Chyum Laika npawt tara ni hpe tam nna, dai hte maren hkan sa u. (Gsh 3:5, 6) Dai hku galaw yang, Yehowa a myit hpe shapyaw ya lu nna nawku hpung hta nga ai ni a hkungga ai lam hpe lu la na re.​—1 Timohti 4:12 hpe hti u.

15. 2 Hkawhkam Labau 18:1-3; 19:2 hku nga yang, Hkawhkam Yehosahpat gaw gara shut ai lam hpe galaw wa ai kun?

¹⁵ Anhte yawng zawn nang mung n hkum tsup ai majaw, kalang marang shut chye ai. Raitim, dai shut ai lam a majaw Yehowa a magam hpe n gun mat ai baw n byin ging ai. Hkawhkam Yehosahpat a mabyin hpe myit yu ga. Shi hta kaja ai atsam ningja grai law hkra nga ai. Ramma langai hku nna, “shi kawa a Karai Kasang hpe hkan tam nna, shi a htet da ai ga hpe hkan nang “ ai. Dai sha n-ga, du salang ni hpe mung Yuda mung ting dat nna Yehowa a lam hpe sharin ya shangun ai. (2 Hl 17:4, 7) Yehosahpat gaw dingman ai wa raitim, kalang marang gaw shut ai dawdan lam jahkrat wa ai. Dai dawdan lam a majaw Yehowa a myihtoi kaw na sharin shaga ai lam hpe hkam la ra wa ai. (2 Hkawhkam Labau 18:1-3; 19:2 hpe hti u.) Ndai mabyin kaw na nang hpa sharin la lu ai kun?

16. Rajit a mahkrum madup kaw na hpa sharin la lu ai kun?

¹⁶ Hpaji jaw ai hpe hkap la nna hkan sa u. Ramma law malawng zawn sha, nang mung wenyi lam hpe shawng tawn na matu yak chye ai. De a majaw myit hkum daw. Hpunau Rajit a mahkrum madup hpe myit yu ga. Shi a ramma aten hpe ndai hku bai tsun dan ai: “Kalang lang hpa galaw mayu ai hpe pyi ngai n chye ai. Kaga ramma law malawng zawn sha zuphpawng (sh) hkaw tsun bungli hta na, ginsup  lam hte pyaw hpa lam hpe grau ra ai.” Hpa gaw Rajit hpe karum ya wa ai kun? Myitsu salang langai gaw shi hpe hpaji jaw wa ai. Rajit ndai hku bai tsun dan ai: “1 Timohti 4:8 hta lawm ai npawt tara hpe myit yu na matu shi ngai hpe karum ya ai.” Rajit gaw hpaji jaw ga hpe shagrit shanem let hkan sa nna shi a prat hta ahkyak tawn ai lam ni hpe bai san jep wa ai. Shi ndai hku tsun ai: “Wenyi lam hpe shawng tawn na matu ngai dawdan kau ai.” Hpa akyu lu wa ai kun? “Hpaji jaw ga hpe lu la nna kade nna yang, magam tau langai hku nna magam gun na matu ngai atsam hpring wa ai” ngu na shi tsun ai.

17. Yehowa a magam gun nga ai ramma ni hte seng nna asak kaba ai ni gara hku hkamsha ma ai kun?

¹⁷ Yehowa a magam hta kahkyin gumdin let arau shang lawm nga ai nanhte ramma ni hpe, asak kaba ai ni grai manu shadan ai. (Zep 3:9) Magam lit ni hta nanhte a myit rawt ai lam, n-gun atsam, shakut shaja ai lam ni hpe shanhte grai manu shadan ma ai. Nanhte hpe shanhte grai arawng la ma ai.​—1 Yh 2:14.

18. Ga Shagawp 27:11 hta tsun da ai hte maren, Yehowa gaw shi a magam gun nga ai ramma ni hte seng nna gara hku hkamsha ai kun?

¹⁸ Ramma hpunau ni, Yehowa gaw nanhte hpe tsawra nna kam ai lam hpe galoi hkum malap. Hpang jahtum nhtoi ni hta, tinang hkum tinang sharawng awng let sak jaw ai ramma hpyen dap nga na ngu na tau hkrau myihtoi da ai. (Shk 110:1-3) Nang gaw Yehowa hpe tsawra nna, shi a magam hta kaja htum shang lawm mayu ai hpe shi chye ai. Dai majaw tinang hkum tinang hte kaga ni hpe mung myit galu u. Nang shut ai lam galaw hkrup nna sharin shaga hkum yang, hkap la u. Shaman shakyang ya ai hpe hkap la u. Yehowa kaw na sa ai re ngu na mu mada u. (Heb 12:6) Nang hpe jaw da ai magam lit ni yawng hpe shakut shaja let gun hpai u. Nang galaw ai lam yawng a matu sumsing Kawa gaw nang hpe arawng la nga na re.​—Ga Shagawp 27:11 hpe hti u.