1-2. (a) Yehowa a amyu masha ni hpe asuya nkau gara hku ninghkap ai kun? Karai amyu masha ni gara hku bai htang ai kun? (b) Zingri zingrat hkrum ai lam gaw gara hku nna ngwi pyaw lam lu shangun ai kun? (Makawp sumla hpe yu nna mung mahtai jaw u.)

 YA ATEN, mungkan ting na mungdan 30 jan hta, anhte a hkaw tsun bungli hpe hkum pat da ai (sh) shadawn sharam sha lu galaw ai. Mungdan nkau hta, ahkang aya nga ai ni gaw, hpunau nauna ni htawng jahkrat ai. Hpa mara galaw ai majaw kun? Yehowa chyawm gaw, shanhte hta hpa mara mung n nga ai ngu mu mada ai. Shanhte galaw ai gaw, Chyum Laika hti hkaja ai, makam masham hpe kaga ni hpe tsun dan ai, kamsham ai ni hte rau zuphpawng lung ai lam ni re. Shanhte gaw, mung masa lam ni hta n shang lawm ai. Yehowa hpe sha matut nawku ai. Laja lana ninghkap hkrum tim matut sadi dung ai. Dai zawn galaw lu ai majaw shanhte grai kabu ai.

² Nden marai nga ai dai Sakse Hkam nkau a sumla hpe nang mu ga na re. Shanhte gaw mani sumsai myiman hte rai nga ai hpe sadi hkrup na re. Shanhte a sadi dung ai lam hpe Yehowa sharawng awng ai hpe chye ai majaw re. (1 Hl 29:17) Yesu ndai hku tsun ai: “Ding man ai lam majaw, zingri zingrat hkrum ai ni gaw, a lu ma ai: . . . kabu nna pyaw pyaw rai nga mu; . . . nanhte a shabrai kaba nga ma lit dai.”​—Mat 5:10-12.

3. Kasa 4:19, 20 hku nga yang, zingri zingrat hkrum ai shaloi kasa ni gara hku bai htang ai kun? Hpa majaw kun?

³ Yesu a lam hkaw tsun ai majaw, zingri zingrat hkrum ai kasa ni zawn, hpunau nauna ni hkrum nga ai. Yuda tara rung daju a tara agyi ni gaw, “Yesu a mying hte n sharin n shaga” na matu, kasa ni hpe chyahkring hkring “hkang da” ai. (Kas 4:18; 5:27, 28, 40) Kasa ni gara hku bai htang ai kun? (Kasa 4:19, 20 hpe hti u.) Hkristu a lam “tsun dan let sakse hkam na matu,” Yuda tara rung daju hta na grau kaba ai wa htet da ai hpe shanhte chye ai. (Kas 10:42) Dai majaw, dai tara agyi ni a ga hta na, Karai Kasang a ga hpe madat mara na lam, Yesu a lam n hkaw ai sha n nga na lam, Petru hte Yawhan gaw kasa ni a malai, nden marai hte tsun ai. Gaja nga yang, ‘Karai a hkang da ai ga hta nanhte a hkang da ai ga hpe grau madat ging ai ngu shadu ai kun?’ ngu san dat ai re.

4. Kasa 5:27-29 hku nga yang, jet ai Hkristan ni yawng a matu kasa ni gara kasi ningli jahkrat wa ai kun? Anhte gara hku kasi la mai ai kun?

⁴ “Masha ga madat na hta, Karai Kasang a ga mahtang grau madat” ai kasa ni a kasi ningli hpe, jet ai Hkristan ni yawng hkan sa nga ai. (Kasa 5:27-29 hpe hti u.) Sadi dung ai majaw, kayat hkrum ngut ai hpang hta pyi, kasa ni gaw, “[Yesu a] amying ningsang de a majaw she, kaya hkrum na gaw, ging nga ga ai, nga nna myit la ai majaw, kabu gara ai myit hte” Yuda tara rung daju kaw na pru mat wa ai. Matut hkaw tsun ai.​—Kas 5:40-42.

5. Gara ga san ni hpe bawngban na kun?

⁵ Kasa ni a kasi ningli a majaw, ga san nkau nga wa ai. Masha a ga hta na, Karai a ga hpe madat na ngu ai dawdan lam hte “daru magam ahkang aya lu ai ni a npu e ataw nga mu” ngu ai Chyum Laika tara hpe rap ra hkra, shanhte gara hku hkan sa na kun? (Rom 13:1) Kasa Pawlu zawn, anhte mung “ahkang aya lu ai du ni” hpe “madat mara” let, grau htum ai Uphkang Madu Karai hpe gara hku matut sadi dung lu na kun?​—Tit 3:1.

6. (a) Roma 13:1 hta lawm ai “daru magam ahkang aya lu ai ni” gaw, kadai ni rai kun? Shanhte hpe anhte gara hku kanawn mazum ging ai kun? (b) Masha uphkang du ni yawng hta ahkang aya kade daram nga ai kun?

⁶ Roma 13:1 hpe hti u. Ndai Chyum daw hta, “daru magam ahkang aya lu ai ni” ngu ai gaw, kaga ni a ntsa uphkang na ahkang aya nga ai masha asuya ni hpe tsun mayu ai re. Shanhte hpe Hkristan ni npu taw ra ai. Dai ahkang aya nga ai ni gaw, mungdan hta, simsa lam nga shangun ai. Upadi hpe hkan sa shangun ai. Kalang lang, Yehowa a masha ni hpe makawp maga ya ai. (Shr 12:16) Dai majaw, shanhte masat da ai hkansi ni jaw ging ai. Shanhte hpe hkrit hkungga ging ai. (Rom 13:7) Raitim, Yehowa ahkang jaw da ai majaw sha, shanhte hta ahkang aya nga nga ai re. Roma Munggyi Puntu Pilat san jep ai aten hta, dai lam hpe Yesu asan sha tsun wa ai. Yesu hpe shalawt ya lu ai zawn, sat na ahkang mung nga ai ngu Pilat tsun ai shaloi, Yesu ndai hku bai tsun ai: “Nang hpe ntsa de nna, ahkang jaw da sai n rai taw gaw, nye a ntsa e hpa ahkang mung, nang n lu na ndai.” (Yhn 19:11) Pilat zawn sha, dai ni aten na masha uphkang du ni, mung masa galaw ai ni yawng a ahkang aya gaw, shadawn sharam sha re.

7. Gara masa ni hta, masha uphkang du ni hpe npu n taw ging ai kun? Shanhte hpa hpe sadi ging ai kun?

⁷ Karai a tara hte n htan n shai yang, masha uphkang du ni a tara hpe Hkristan ni npu taw ai. Raitim, Karai hkum pat da ai lam ni hpe galaw na matu, Karai hpyi shawn da ai hpe n galaw na matu tsun wa yang, n hkan sa ai. Ga shadawn, mungdan hpe makawp maga na matu, gasat ya na matu, ramma ni hpe hpyi shawn wa chye ai. * Chyum Laika, Chyum Laika hpe madung tawn ai laili laika ni hpe hkum pat wa chye ai. N hkaw tsun na matu, rau n zuphpawng na matu pat shingdang wa chye ai. Shanhte gaw, Hkristu a sape ni hpe zingri zingrat yang, ahkang aya hpe shut ai hku jailang yang, Karai hte jahpan dan ra na re. Yehowa yu nga ai.​—Hpj 5:8.

8. “Daru magam” hte “tsaw htum ai” ngu ai gaw gara hku shai ai kun? Dai gaw hpa majaw ahkyak ai kun?

⁸ “Daru magam” ngu ai ga si gaw, “grau kaja, grau kaba, ahkang aya grau tsaw ai” hpe tsun mayu ai raitim, “kaja htum, kaba htum, ahkang aya tsaw dik htum” ngu nna gaw tsun mayu ai n re. Dai ni a matu “tsaw htum ai” ngu ai ga si hpe lang ai. Masha uphkang du ni gaw, “daru magam ahkang aya nga ai ni” raitim, shanhte hta ahkang aya grau kaba ai wa nga ai. Chyum Laika hta, Yehowa Karai Kasang hpe “Tsaw Htum Ai Wa” ngu 4 lang shaga da ai.​—Dan 7:18, 21, 25, 27.

9. Shingran hta myihtoi Daniela hpa mu wa ai kun?

⁹ Uphkang du ni yawng hta, Yehowa grau kaba ai hpe asan sha madun ai shingran ni hpe myihtoi Daniela mu wa ai. Moi aten hte ya aten na mungkan uphkang du ni re ai Babelon, Medi-Persi, Grik, Roma hte dai ni aten na Inglik-Amerikan hpe madun ai matse labye 4 hpe Daniela mu ai. (Dan 7:1-3, 17) Sumsing lamu tingnyang hta, Yehowa dung nga ai hpe mung mu wa ai. (Dan 7:9, 10) Daniela matut mu wa ai lam gaw, dai ni aten na uphkang du ni a matu sadi jaw ai lam byin ging ai.

10. Daniela 7:13, 14, 27 hku nga yang, kadai ni hpe Yehowa ahkang aya ap ya ai kun? Dai gaw, Karai a lam hpa madun dan ai kun?

¹⁰ Daniela 7:13, 14, 27 hpe hti u. Masha asuya ni kaw na ahkang aya yawng hpe Karai Kasang dawm la kau nna, grau ging dan ai, grau atsam kaba ai ni hpe jaw ai. Kadai ni kun?  “Masha kasha nsan ai wa langai mi” ngu ai gaw, Yesu Hkristu re. “Tsaw Htum ai Wa a chyoi pra ai masha ni” ngu ai gaw, htani htana “prat dingsa” uphkang na ahkang lu la na 144, 000 re. (Dan 7:18) Dai zawn galaw lu ai ahkang aya gaw, Yehowa hta sha nga ai majaw, “Tsaw Htum ai Wa” gaw, Yehowa Karai Kasang re ai lam dan leng nga ai.

11. Yehowa gaw, tsaw htum ai wa re ai hpe madun na matu, Daniela hpa matut tsun ai kun?

¹¹ Shingran hta Daniela mu ai gaw, nnan hta shi tsun wa ai hte maren sha re. “Sumsing lamu na Karai Kasang” gaw, “hkawhkam ni hpe hkaw dung shangun nna bai shayu kau nga ai” ngu Daniela tsun ai. “Tsaw Htum ai Wa gaw, masha mungdan hpe up ai mung, jaw mayu ai wa hpe jaw ai” ngu nna mung tsun ai. (Dan 2:19-21, JCLB; 4:17) Yehowa gaw, uphkang du ni hpe ahkang aya jaw ai, bai shayu kau ai baw galaw wa ai kun? Galaw wa ai.

12. Moi aten hta, hkawhkam ni hpe tingnyang kaw na Yehowa gara hku shayu kau ai kun? Ga shadawn jaw u. (Sumla hpe yu u.)

¹² “Daru magam ahkang aya lu ai ni” hta na grau tsaw htum ai lam, Yehowa asan sha madun da ai ga shadawn 3 hpe yu yu ga. Egutu hkawhkam Hpara-u gaw, Yehowa amyu hpe mayam shatai da nna, shalawt ya na matu chyahkring hkring nyet kau ai. Shanhte hpe Karai Kasang shalawt ya ai. Hpara-u hpe gaw, Nawng Hkyeng Hka hta shamyit kau ai. (Pru 14:26-28; Shk 136:15) Babelon Hkawhkam Belashaza lusha poi galaw nga ai laman, shi gaw, ‘sumsing lamu na Madu hpe shinggan kau nna,’ tinang hkum tinang shagrau ai sha n-ga, Yehowa a shara hta, “gumhpraw, aja” ‘hpara ni hpe shakawn’ wa ai. (Dan 5:22, 23) Dai majaw, dai gumrawng ai ni hpe Karai Kasang shagrit kau ai. “Dai shana” hta sha, Belashaza sat kau hkrum ai. Shi a mungdan hpe Medi hte Persi masha ni a lata de Karai Kasang ap kau ai. (Dan 5:28, 30, 31) Paletsatai Hkawhkam Herod Agripa I gaw, kasa Yaku hpe sat kau nna, kasa Petru hpe sat na matu, htawng jahkrat da ai. Dai lamang hpe Karai Kasang hkum pat ai. “Madu a lamu Kasa shi hpe ari jaw” ai majaw, si mat ai.​—Kas 12:1-5, 21-23.

13. Uphkang du ni pawng da ai uhpung hpe Yehowa gara hku sum shangun ai lam ga shadawn jaw u.

¹³ Yehowa gaw, uphkang du ni pawng da ai uhpung ni hpe, Shi gaw tsaw htum ai wa re ai lam madun dan ai. Hkanani hkawhkam 31 lawm ai uhpung hpe jahten kau nna, Ga Sadi Tawn Da Ai Mungdan kaw na lamu ga ni hpe zing la na matu, Israela ni maga kaw na gasat  ya ai. (Ysh 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Israela ni hpe sa gasat ai Hkawhkam Benhada hte kaga Suri hkawhkam 32 hpe awng dang na matu mung karum ya ai.​—1 Hk 20:1, 26-29.

14-15. (a) Hkawhkam Nebuhkadneza hte Dari gaw, Yehowa a uphkang ai lam hte seng nna hpa tsun ai kun? (b) Yehowa hte Shi a amyu masha ni a lam shakawn kungdawn sara hpa tsun ai kun?

¹⁴ Yehowa gaw, Tsaw Htum Ai Wa re ai lam chyahkring hkring sakse madun wa ai. Babelon Hkawhkam Nebuhkadneza gaw, Yehowa hpe shakawn na malai, tinang a “hpung shingkang dan hkung” ai lam hpe shakawng nna tsun ai majaw, mana mat hkra Yehowa ari jaw kau ai. Nebuhkadneza bai kaja wa ai shaloi, ‘Tsaw Htum ai Wa hpe shagrau sha-a’ ai. Yehowa a “up hkang ai gaw, htani htana up hkang ai lam rai nga ai” lam, “shi a lata hpe hkum da ai wa n nga ai” lam shi yin la wa ai. (Dan 4:30, 33-35) Yehowa ntsa sadi dung ai Daniela hpe hkanghkyi nhkun kaw na Karai hkye la ngut ai hpang, Hkawhkam Dari gaw, “masha nga manga hte gaw, Daniela a Karai Kasang man e hkrit hkungga nga mu, . . . shi gaw a hkrung nga ai Karai Kasang rai nga nna, htani htana prat dingsa a grin nga ai: shi a mungdan gaw hten byak mat lu ai n rai; shi a ahkang aya gaw, lamu ga htum hkra rai na ra ai” ngu aming jahkrat ai.​—Dan 6:7-10, 19-22, 26, 27.

¹⁵ Shakawn kungdawn sara ndai hku tsun da ai: “Masha amyu ni a hpaji daw ai hpe, Yehowa shanut kau ya mu ai: Amyu baw ni a myit ai hku hpe, shi hkum da mu ai.” “Karai Kasang ngu ai, Yehowa hpe naw ku ai amyu hte, Sali wunli matu shi lata la ai abaw gaw, a nga ai” ngu nna mung matut tsun ai. (Shk 33:10, 12) Yehowa ntsa sadi dung ging ai lam ni re.

16. “Ru tsang kaba” hte seng nna hpa hpe kam mai ai kun? Hpa majaw kun? (Sumla hpe yu u.)

¹⁶ Moi prat na Yehowa galaw wa ai lam ni hpe chye wa sai. Kade n na yang, hpa byin wa na  hpe myit mada mai ai kun? Du wa na “ru tsang kaba” laman, sadi dung ai mayam ni hpe Yehowa hkye la na ngu ai hpe kam mai ai. (Mat 24:21; Dan 12:1) Yehowa a sadi dung ai mayam ni hpe, Magoga mung na Goga ngu chye da ai Mungdan ga daga uhpung gaw, mungkan ting hpe laja lana gasat ai shaloi, dai zawn hkye hkrang la na re. Dai hpung hta Mungkan Wunpawng Hpung shang mungdan 193 lawm yang pyi, Tsaw Htum Ai Wa hte Shi a sumsing lamu hpyen dap hte shingdaw lu na n re. Yehowa ndai hku ga sadi jaw da ai: “Shing rai ngai gaw, nye hkum hpe shagrau shatsaw nna, shachyoi shapra ai hte, maigan amyu law law a man e chye shangun na nngai: shaloi ngai Yehowa rai nga ai hpe, shanhte chye lu na ma ra ai.”​—Eze 38:14-16, 23; Shk 46:10.

17. Mungkan ting hta nga ai hkawhkam ni a lam, Yehowa hpe sadi dung ai ni a htawm hpang a lam, Chyum Laika hta gara hku tau hkrau tsun da ai kun?

¹⁷ Goga a gasat ai lam a majaw, Hara Magedon majan byin mat na re. Dai majan hta, “mungkan ting na hkawhkam ni” hpe Yehowa jahten kau na re. (Shr 16:14, 16; 19:19-21) Dai hpang, “Teng man ai ni gaw mungdan hta shanu nga nna, Hkum tsup ai [sadi dung ai, NWT] ni gaw, dai hta grin nga na ma ra ai.”​—Gsh 2:21.

18. Hkristan law law hpa galaw na matu sharawng awng ai kun? Hpa majaw kun? (Daniela 3:28)

¹⁸ Shaning ni laman, Hkristan law law gaw Awmdawm Uphkang Madu Yehowa hpe tsawra ai majaw, lawt lu lam hte asak hpe asum hkam wa ai. Tsaw Htum Ai Wa Hpe sadi dung ai majaw, grung nga ai wan nawng kata na hkye la hkrum ai Hebre marai 3 zawn, Yehowa hpe sadi dung na matu shanhte dawdan da ai.​—Daniela 3:28 hpe hti u.

19. Masha ni hpe hpa a ntsa madung tawn nna Yehowa tara jeyang na kun? Ya kaw nna hpa galaw ra ai kun?

¹⁹ Karai Kasang hpe sadi dung na matu ahkyak ai lam hpe shakawn kungdawn sara Dawi ndai hku ka wa ai: “Yehowa gaw masha amyu ni hpe jeyang nga ai. Yehowa e, ngai hta rawng ai ding hpring ai hte myit tsup ai hpe tau yu nna, ngai hpe tara dara ya e.” (Shk 7:8) “Myit san [sadi dung, NWT] ai hte ding man ai gaw, ngai hpe sin nga mi ga” ngu nna mung Dawi tsun ai. (Shk 25:21) Hpa mi hkrum tim, Yehowa a ntsa matut sadi dung nga ai gaw, kaja htum prat hkrun lam re. Rai yang, “Yehowa a tara hte maren hkan sa nna, sadi dung ai ni gaw ngwi pyaw ai” ngu tsun ai shakawn kungdawn sara zawn hkamsha na re.​—Shk 119:1, NWT.