KWONDŨ WA ASYAI
7: Mĩkalĩle Mĩseo
ŨU NĨ KWASYA ATA?
Mĩkalĩle mĩseo nĩ myolooto ĩla ũatĩĩaa thayũnĩ waku. Kwa ngelekany’o, we nũtataa kwĩthĩwa wĩ mũĩkĩĩku maũndũnĩ onthe? Ethĩwa vailyĩ ũu, ũkatataa kũtetheesya syana syaku syĩthĩwe siilyĩ taku.
Mũndũ wĩ na mĩkalĩle mĩseo ethĩawa na nguma nzeo. Kwa ngelekany’o, mũndũ wĩ na ndaĩa nzeo ethĩawa na kĩthito, ekaa maũndũ maseo, na nũsũanĩaa andũ ala angĩ. Isu nĩ nguma mũndũ wambĩĩaa kwĩthĩwa nasyo kũma e mũnini.
MWOLOOTO WĨ MBIVILIANĨ: “Manyĩsya kana nzĩa ĩla kaĩle kũendaa nayo, o na akũa ndakamĩtia.”—Nthimo 22:6.
NĨKĨ NĨ ŨNDŨ WA VATA?
Ĩvindanĩ yĩĩ tekinolongyia yĩthĩĩtwe ĩitũmĩwa mũno, ve na vata mũnene wa mũndũ kwĩthĩwa na mĩkalĩle mĩseo. Mũsyai ũmwe mũndũ mũka wĩtawa Karyn aĩtye atĩĩ: “Mũndũ no ethĩwe na kĩtindo kĩthũku simũnĩ ĩvinda o na yĩva. No wĩthĩwe ũilyĩ vakuvĩ na syana syaku, ĩndĩ ũyĩthĩa iendeee kwĩloela syĩndũ ite nzeo!”
MWOLOOTO WĨ MBIVILIANĨ: “Andũ aima . . . mamanyĩĩtye ilĩko syoo kwa kũitũmĩa, nĩ kana methĩwe matonya kũvathũkany’a ũseo na ũthũku.”—Aevelania 5:14.
Kwĩthĩwa na nguma nzeo nĩ ũndũ wa vata. Ũu nĩ vamwe na kũtũmĩa ndeto syĩ na ndaĩa (ta kwasya “nũtonya” na “nĩ mũvea”) na kwonany’a nũthĩnĩkĩaa ala angĩ. Kwona andũ meũthĩnĩkĩa ala angĩ kwĩ mũo nũndũ andũ aingĩ mendete kũtũmĩa syĩndũ ta simũ kwĩ kũea ngewa na andũ.
MWOLOOTO WĨ MBIVILIANĨ: “O ũndũ mũkwenda andũ mamwĩke, o nenyu mekei oou.”—Luka 6:31.
ŨNDŨ ŨTONYA KWĨKA
Elesya myolooto ya mwĩkalĩle ĩla ũatĩaa. Kwa ngelekany’o, ũkunĩkĩli wĩonany’a kana nĩ laisi mũno kwa andũ ma mũika kwĩvathana na kũmanyana kĩ-mwĩĩ ethĩwa nĩmaeleetw’e nesa nĩkĩ ũndũ ũsu ũtaĩlĩte.
ŨNDŨ ŨTONYA KŨŨTETHEESYA: Weta ũndũ ũneekĩkie mĩtũkĩ nĩ kana ũelesye mwana waku maũndũ makonetye mĩkalĩle mĩseo. Kwa ngelekany’o, ethĩwa nĩkũnatangaasiwe kana ve mũndũ ũnoaie ũngĩ, no wasye: “Nĩ ũndũ wa kũtelemya kwona ũndũ andũ amwe mew’ĩaa ala angĩ woo. We wĩsũanĩa nĩ kyaũ kĩtumaa andũ amwe meeka ũu?”
“Nĩ ũndũ wĩ vinya mũno kwa syana kũnyuva kwĩka ũseo kana ũthũku ethĩwa iyĩsĩ kũvathũkany’a ũseo na ũthũku.”—Brandon.
Manyĩsya syana syaku nguma nzeo. Syana nini no syĩmanyĩsye kũtũmĩa ndeto nzeo ta “nũtonya” na “nĩ mũvea” vamwe na kũnenga andũ ala angĩ ndaĩa. Ĩvuku Parenting Without Borders yaĩtye atĩĩ: “Yĩla syana syamanya kĩanda kĩla syĩthĩawa nakyo nthĩnĩ wa mũsyĩ, sukulu, kana ũtũinĩ, ũkethĩaa nĩ laisi kwĩka maũndũ mekwonany’a niũsũanĩa andũ ala angĩ vandũ va kwĩsũanĩa syo ene.”
ŨNDŨ ŨTONYA KŨŨTETHEESYA: Nenga syana syaku wĩa itonya kũthũkũma vau mũsyĩ nĩ kana ũitetheesye imanye ũndũ itonya kũthũkũma andũ angĩ.
“Yĩla syana syamanyĩa kũthũkũmaa mawĩa ma mũsyĩ, iikew’a ve vinya kũtethya mawĩa asu yĩla ikethĩwa syĩ syoka. Ikethĩwa syamanyĩie kwĩyĩkaa maũndũ.”—Tara.
