ŨNDŨ ANDŨ MAASYAA

Andũ aingĩ monaa kũthaũka kalata yĩte ĩthaũ ĩthũku ethĩwa yĩthaũkwa kwosana na mĩao. Nzĩa imwe sya kũthaũka kalata ila syĩtĩkĩlĩtw’e ta kwa ngelekany’o mathaũ amwe ala maĩvĩawa nĩ silikalĩ ta lotto, (sponsored lotteries) nitumaa koti ũla wakwatĩkana ũtũmĩwa maũndũnĩ amwe matonya kũtethya andũ.

ŨNDŨ MBIVILIA YAASYA

Mbivilia ndiwetete ũtheinĩ ĩũlũ wa kũthaũka kalata. Ĩndĩ o na vailye ũu, nĩtũnengete myolooto ĩla ĩtũtongoeasya na yonanĩtye ũndũ Ngai wĩw’aa ĩũlũ wa kũthaũka kalata.

Kĩla twaĩle kũmanya ĩũlũ wa kũthaũka kalata, kũsinda mbesa sya andũ ala angĩ na ũtainoee nĩ ũndũ ũleanĩte na ũkany’o wa Mbivilia wa ‘kwĩsũvĩana na mĩthemba yonthe ya ĩtomo.’ (Luka 12:15) Kwa w’o, kũthaũka kalata kusũĩtwe nĩ ĩtomo. Kũla mathaũ asu mathaũkĩawa, kwonanasya kana mũndũ nũtonya kũsinda mbesa mbingĩ athaũka, ĩndĩ maitavasya andũ ũw’o wa kana mũndũ no athaũke na ailea kũsinda nũndũ nĩmesĩ kana ndoto ya kĩla mũthaũki nĩ kũsinda mbesa mbingĩ. Vandũ va kũtetheesya mũndũ esũvĩane na ĩtomo, kũthaũka kalata kũsukumaa mũndũ ethĩwe na wendi wa kũkwata mbesa ũtanoee.

Kũthaũka kalata kumanĩte na wendi wa mũndũ kwenda kwĩyĩuna mwene, kwenda kũsinda mbesa ila athaũki ala angĩ maasya. Ĩndĩ o na vailye ũũ, Mbivilia yĩkĩaa mũndũ vinya “ndakamanthe kwĩyĩuna mwene, ĩndĩ amanthe kũuna ũla ũngĩ.” (1 Akolintho 10:24) Na mwĩao ũmwe katĩ wa ĩla Mĩao Ĩkũmi waĩtye: “Ndũkew’ĩe . . . Ĩtomo, . . . kĩndũ o na kĩva kya mũtũi waku.” (Kuma 20:17) Yĩla mũthaũki wa kalata waĩkĩĩa kana nũkũsinda, kwa w’o ethĩawa ate na nzika o na vanini kana ala angĩ nĩmeũsindwa nĩ kana asinde mbesa isu no we.

O na ĩngĩ, Mbivilia nĩtũkanasya ĩũlũ wa kwonaa ĩvuso ta vinya ũtonya kũtũtetheesya kũkwata moathimo. Mbaĩnĩ ya tene ya Isilaeli, amwe ala mataĩ na mũĩkĩĩo kwa Ngai mambĩĩie “kwalanasya mesa kwondũ wa ngai yĩtawa ĩvuso.” Ũndũ ũsu nĩwamwendeeisye Ngai? Aiee, ameie atĩĩ: “Nĩmweekie ũla nonaa wĩ ũthũku, na mwanyuva ũla ndaatanĩa.”​—Isaia 65:11, 12.

Nĩw’o isionĩ imwe ĩũlũ wa nthĩ, mbesa sya kalata kala ketĩkĩlĩtw’e kĩ mĩao itũmĩawa kũĩvĩa kĩsomo, kũtethya andũ ala mate na ũkwati, na mavata angĩ makonetye andũ. Ĩndĩ o na kũtwĩka itũmĩawa kwa nzĩa syaĩlĩte, ũu ndwĩsa kũalyũla ũndũ imanthawa. Ũw’o nĩ kana syumanĩte na ĩtomo na mũndũ kwenda kwĩyĩuna we mwene, maũndũ asu matumaa mũndũ ethĩwa na wendi wa kũkwata kĩndũ ũtanoee.

“Ndũkew’ĩe . . . ĩtomo . . . kĩndũ o na kĩva kya mũtũi waku.”​—Kuma 20:17.

ŨNDŨ MBIVILIA YAASYA

Mbivilia yaĩtye kana “ala matw’ĩte kwĩthĩwa athwii nĩmavalũkaa ĩtatwanĩ na kĩteinĩ na mĩmeonĩ mĩthũku na ya ũtumanu ĩla ĩtumaa makwatwa nĩ wanangĩko na kĩkw’ũ.” (1 Timotheo 6:9) Kalata kethĩawa katongoew’e nĩ ĩtomo, na ĩtomo nĩ ĩthũku mũno nũndũ Mbivilia ĩtalĩte “ĩtomo” katĩ wa imanyĩo nthũku mũno ila twaĩle kwĩvathana nasyo.​—Aeveso 5:3.

Nũndũ wa kwenda ũthwii wa mĩtũkĩ, kũthaũka kalata kũtumaa mũndũ ethĩwa na wendi wa mbesa, ũndũ ũla Mbivilia ĩwĩtĩte “kĩtina kya maũndũ mathũku ma mĩthemba yonthe.” Mũndũ no ethĩwe na wendi mwingĩ mũno wa mbesa, na ũu ũituma akwatwa nĩ kwĩmakĩa kwingĩ na mũĩkĩĩo wake kũla kwĩ Ngai ũithela. Mbivilia ĩtũmĩĩte ũneeni wa ngelekany’o kũelesya ala makwatĩtw’e nĩ kĩtei kĩu kya kwenda mbesa kwa kwasya kana “[metonyangĩte] kĩla vandũ na makakwatwa nĩ mawoo maingĩ.”​—1 Timotheo 6:10.

Ĩtomo ĩtumaa andũ mateanĩwa nĩ mbesa ila me nasyo na ũu ũituma methĩwa mate na ũtanu. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Ũla wendaa vetha ndakeanĩwa nĩ vetha; kana ũla wendaa wingĩ vamwe na wingĩvo.”​—Mũtavan’ya 5:10.

Andũ aingĩ ala matatĩkie mathaũke kalata mesie kwĩyĩthĩa kamakwatie vyũ. Thĩna ũsu nũnyaĩĩkĩte mũno, nũndũ ũkunĩkĩli wĩonany’a kana nthĩ ya Amelika yĩ yoka, yĩ na andũ milioni mbingĩ ala matwĩkĩte ngombo sya kalata.

Nthimo ĩmwe yaĩtye atĩĩ: “Ũtiĩwa nũtonya kwoswa mĩtũkĩ wambĩlĩlyonĩ; ĩndĩ mũminũkĩlyo waw’o ndũkaathimwa.” (Nthimo 20:21) Kũthaũka kalata kũtumĩte ala makwatĩtwe nĩko melikya makoaninĩ kana o na makathelelwa na kũkatuma masya mawĩa moo, anyanya, na makananga mĩtwaano yoo. Kũatĩĩa myolooto ya Mbivilia nĩkũtonya kũtetheesya mũndũ evathane na maũndũ mathũku ala maumanaa na kũthaũka kalata na ayĩthĩwa na ũtanu thayũnĩ wake.

“Ala matw’ĩte kwĩthĩwa athwii nĩmavalũkaa ĩtatwanĩ na kĩteinĩ na mĩmeonĩ mĩthũku na ya ũtumanu ĩla ĩtumaa makwatwa nĩ wanangĩko na kĩkw’ũ.”​—1 Timotheo 6:9.