1, 2. (a) Nĩkĩ ũvatiso nĩ ĩtambya yĩte ya kũvũĩwa ngũĩ? (b) Nĩ maũndũnĩ meva mũndũ waĩle kwĩthĩwa ate na nzika atanamba kũvatiswa, na nĩkĩ?

WE WĨ mũndũ wa mũika ũvangĩte kũvatiswa? Ethĩwa ũu nĩ w’o, kĩu weteele nĩkyo kĩanda kya vata vyũ mũndũ o na wĩva ũtonya kũnewa. Ĩndĩ o tondũ ĩsomo ĩvĩtu yĩeleetye, ũvatiso ti kĩndũ kya ngũĩ. Wavatiswa wĩthĩawa ũyonany’a kana nĩwĩvĩtĩte ũmũthũkũme Yeova tene na tene kwa kwĩkaa kwenda kwake mbee wa maũndũ ala maku. Vate nzika waĩlĩte kũvatiswa weanĩa vyũ, ethĩwa ũtwi ũsu umĩte ngoonĩ, na ethĩwa nũkũelewa ũito wa ũtwi wa kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova.

² Nata ũkethĩa ndwĩsĩ nesa kana nĩwĩyũmbanĩsye kũvatiswa? Kana nata ũkethĩa nũkwenda kũvatiswa ĩndĩ asyai maku mekwĩa waĩle kweteela wambe kwĩananga na ũikwata ũmanyi? O na ethĩwa vailyĩ ata, ndũkakw’e ngoo. Tũmĩa ĩvinda yĩla wĩ nayo wĩke maendeeo nĩ kana ĩtina wa ĩvinda ĩnini wĩthĩe nũtonya kũvatiswa. Wĩ na kyu kĩlĩkonĩ, kwasũanĩa ũndũ ũtonya kwĩka mĩvango ĩkonetye (1) mũĩkĩĩo waku, (2) meko maku, na (3) kũtũnga mũvea.

3, 4. Ngelekany’o ya Timotheo ĩtonya kũtetheesya amũika ata?

³ Kwasũanĩa ũndũ ũtonya kũsũngĩa makũlyo aa: Nĩkĩ nyie nĩĩkĩĩaa kana Ngai e kw’o? Nĩ kyaũ kĩtumaa nĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana Mbivilia nĩ Ndeto ya Ngai mbeveee? Nĩkĩ nĩĩkĩĩaa kana kũatĩĩa myolooto ya Ngai kwĩ kavaa mũno kwĩ kwĩkala ta andũ ma nthĩ ĩno? Kĩeleelo kya makũlyo asu ti kũtuma wĩthĩwa na nzika. Vandũ va ũu nĩmatonya kũũtetheesya ũkaatĩĩa ũtao ũũ wa mũtũmwa Vaulo: ‘Ĩkuũei ũndũ kũilyĩ kwenda kwa Ngai kũla kũseo na kũla kwĩtĩkĩlĩka na kũla kwĩanĩu.’ (Alo. 12:2) Nĩkĩ Aklĩsto ma Lomi maaĩle kwĩkuũa kĩndũ maminĩte kwĩtĩkĩla?

⁴ Kwasũanĩa ngelekany’o ya mũndũ ũmwe ũwetetwe Mbivilianĩ. Timotheo nĩweesĩ Maandĩko nesa. Inyia na ũsũe mambĩĩe kũmũmanyĩsya kuma e “kana kanini.” O na ũu wĩ o vo, Vaulo amwĩsũvie Timotheo akĩmwĩa: ‘Ĩkala maũndũnĩ ala wamanyĩiw’e na ala wamanyie vyũ.’ (2 Tim. 3:14, 15) Kwosana na ĩvuku yĩmwe ndeto ya tene ĩla yaalyũlilwe “wamanyie vyũ” no ĩeleeke ta “kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu kana kwĩthĩwa na ũw’o wa ũndũ mũna.” Timotheo ndaĩ na nzika kana nĩwamanyĩte ũla w’o. Ndawĩtĩkĩlĩte aĩ nũndũ inyia na ũsũe nĩmamwĩĩte eke ũu, ĩndĩ nũndũ nĩwoosete ĩvinda akaosya maũndũ asu watavĩtw’e nginya akamanya vyũ kana nĩ ma w’o.—Soma 1 Athesalonika 5:21.

5, 6. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata mũndũ wa mũika emanyĩsye ‘kũosya maũndũ onthe’ kuma e mũnini?

⁵ Nao naku? No kwĩthĩwa wamanyie ũw’o ũla wĩ Mbivilianĩ kuma tene. Ethĩwa vailyĩ ũu, wĩona ata ũkatata mũno wĩke ũkunĩkĩli ĩũlũ wa kĩla kĩtumaa ũĩkĩĩa maũndũ asu ũĩkĩĩe? Kyu kĩkalũlũmĩlya mũĩkĩĩo waku na kĩyĩũtetheesya ndũkaw’e nĩ andũ ma mũika waku, ũkengani wa nthĩ ĩno, kana nĩ ngoo yaku.

⁶ Weemanyĩsya ‘kũosya maũndũ onthe’ kuma wĩ mũnini, ũkeethĩaa nĩ laisi kũsũngĩa nesa andũ ma mũika waku ĩla maũkũlya makũlyo ta aa: ‘Wĩsĩ ata kana kwĩ Ngai? Ethĩwa Ngai nũtwendete, nĩkĩ ũekanĩte na mothũku? Vatonyeka ata ũkethĩa Ngai ethĩĩtwe vo kuma tene?’ Wekala wĩyũmbanĩtye, makũlyo ta asu maikatuma mũĩkĩĩo waku wonza ĩndĩ makatuma wĩka ũkunĩkĩli mũnango.

7-9. Kĩla kĩlungu kĩ Indanetinĩ kĩtawa “Mbivilia Yo Ĩmanyĩasya Ata?” kĩtonya kũũtetheesya ata ũlũlũmĩlye mũĩkĩĩo waku? Elesya.

⁷ Kwĩmanyĩsya na kĩthito no kũũtetheesye ũkasũngĩa makũlyo ala wakũlw’a, ũkavetanga nzika, na ũkalũlũmĩlya mũĩkĩĩo waku. (Meko 17:11) Twĩ na syĩndũ mbingĩ itonya kũũtetheesya wĩanĩsye maũndũ asu. Andũ aingĩ nĩmonete ũseo wa kũsoma ĩla mbulosua yĩtawa, Maswali Matano Muhimu Kuhusu Chanzo cha Uhai, vamwe na yĩla ĩvuku, Je, Kuna Muumba Anayekujali? Kĩndũ kĩngĩ kĩtetheetye amũika aingĩ nĩ kĩla kĩlungu kĩthĩawa Kĩsesenĩ kya jw.org/kam kĩtawa “Mbivilia Yo Ĩmanyĩasya Ata?” Kĩlungu kĩu kĩthĩawa kĩ kya makũlyo. Wavingũa kĩsese kĩu sisya vala vaandĩkĩtwe MOMANYĨSYO MA MBIVILIA. Kĩlungu kĩu kĩthĩawa na masomo me kĩvathũkany’o ma Mbivilia na kĩseũvĩtw’e kĩlũlũmĩlye mũĩkĩĩo waku ĩũlũ wa kĩla kĩneenewe.

⁸ Nĩkwĩthĩwa nĩwĩsangĩ Mbivilia, nĩ laisi ũkasũngĩa makũlyo amwe ala me kĩlungunĩ kĩu. Ĩndĩ nĩkĩ ũte na nzika na mosũngĩo ala ũtonya kũnengane? Kĩlungu kĩu nĩkĩthĩawa na makũlyo ma kũũtetheesya ũsũanĩe ĩũlũ wa maandĩko mana, na kĩ na myanya ya kũandĩka kĩla wasũanĩa. No kĩũtetheesye ũvange kĩlĩkonĩ ũndũ ũtonya kũelesya angĩ mũĩkĩĩo waku. Vate nzika, kĩlungu  kĩu kĩtawa “Mbivilia Yo Ĩmanyĩasya Ata?” nĩkĩtetheesye amũika aingĩ makalũlũmĩlya mũĩkĩĩo woo. Ethĩwa no ũlike Indanetinĩ, wĩona ata ũkeka mũvango mavinda kwa mavinda ũkemanyĩasya kĩla kĩ kĩlungunĩ kĩu?

⁹ Kũlũlũmĩlya mũĩkĩĩo waku nĩ ĩtambya ya vata waĩle kwosa nĩ kana wĩanĩĩe kũvatiswa. Kelĩtu kamwe kavatise kaisye ũũ: “Ndanamba kũtw’a kũvatiswa, nambie kwĩmanyĩsya Mbivilia na namanya vyũ kana ĩĩ nĩyo ndĩni ĩla ya w’o. Na kĩla mũthenya wathela, mũĩkĩĩo ũsu nĩ naw’o ũendeeaa kũlũlũmĩla.”

10. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana Mũklĩsto mũvatise ndaema kwĩthĩwa na meko mosanĩte na mũĩkĩĩo wake?

¹⁰ Mbivilia yaasya atĩĩ: “Mũĩkĩĩo, ethĩwa ndwĩ na meko, nĩ mũkw’u.” (Yak. 2:17) Ethĩwa wĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu, nĩ laisi ũkawonany’a na meko. Ĩndĩ wĩwonany’a na meko ma mũthemba mwaũ? Nĩ kwa kwĩthĩwa na kĩla Mbivilia yaasya nĩ ‘mwĩkalĩle mũtheu wa thayũ na [meko ma] kũmũkĩa Ngai.’—Soma 2 Vetelo 3:11.

11. ‘Mwĩkalĩle mũtheu wa thayũ’ nĩ mwĩkalĩle ũilyĩ ata? Elesya.

¹¹ Nĩ kana wĩthĩwe na ‘mwĩkalĩle mũtheu wa thayũ,’ ndwaĩlĩte kwĩthĩwa na mwĩkalĩle mũthũku. We ũendeee ata ngalĩkonĩ ĩsu? Kwa ngelekany’o, sũanĩa ĩũlũ wa mwĩkalĩle waku ĩvindanĩ ya myei thanthatũ mĩvĩtu. Wonanĩtye ata kana ‘kĩlĩko’ kyaku nĩkĩmanyĩsye kũvathũkany’a ũseo na ũthũku? (Aevl. 5:14) Nũtonya kũlilikana ĩvinda yĩmwe wakĩlilye vinya ĩtatwa, kana ĩvinda waleile kwĩka ũndũ wathing’ĩĩaw’a nĩ ala mwĩ ĩika? Ĩla wĩ sukulu nĩwĩkalaa kwosana na mũĩkĩĩo waku? Nũteteaa mũĩkĩĩo waku, kana wĩkaa kwĩka o ta ala mũsomaa ĩmwe nĩ kana maikaũthekeee? (1 Vet. 4:3, 4) Kũneena ũla w’o, vai mũndũ ũtavĩtya. O na mũndũ ũmũthũkũmĩte Yeova ĩvinda ĩasa no akwatwe nĩ wia wa kũtetea mũĩkĩĩo wake andũnĩ. Ĩndĩ mũndũ wĩyumĩtye amũthũkũme Yeova nũtanĩaa mũno kwĩtanĩw’a nake, na nĩwonanasya ũu na meko make.

12. Weta amwe ma “[meko ma] kũmũkĩa Ngai.” Waĩlĩte kwĩthĩwa na woni mwaũ ĩũlũ wamo?

¹² Nao nata ĩũlũ wa “[meko ma] kũmũkĩa Ngai”? Amwe mamo nĩ maũndũ ala wĩkaa na kĩkundi, ta kũthi maũmbanonĩ na kũtavany’a. Angĩ namo nĩ maũndũ ala matonekaa nĩ andũ ala angĩ, ta kũvoya na kwĩmanyĩsya. Mũndũ wĩyumĩtye amũthũkũme Yeova ndonaa maũndũ asu ta kĩvalũa. Vandũ va ũu, ethĩawa na woni ũilyĩ wa Mũsumbĩ Ndaviti, ũla waisye ũũ: “Nĩngũtana kwĩka kwenda kwaku, we Ngai wakwa; ĩĩ, mwĩao waku wĩ ngoonĩ yakwa.”—Sav. 40:8.

13, 14. Nĩ kyaũ kĩseũvĩtw’e nĩ kana kĩũtetheesye wĩthĩwe na “[meko ma] kũmũkĩa Ngai”? Amũika amwe matethekete ata nũndũ wakyo?

¹³ Ve makũlyo me ĩthangũnĩ ya 308 na ya 309 ya ĩvuku Maswali Ambayo Vijana Huuliza—Majibu Yafanyayo Kazi, Ĩvuku ya 2, ala matonya kũũtetheesya wĩthĩwe na mĩvango ĩtonya kũtuma wĩka maendeeo. Makũlyo amwe me mathangũnĩ asu wendekaa ũsũngĩe nĩ ta aa: “We ĩla ũũvoya nũwetaa maũndũ ũteũvithany’a? Mboya syaku nĩsyonanasya kana nũmwendete Yeova vyũ?” “Nĩ kyaũ wĩmanyĩasya?” “We nũendaa kũtavany’a o na ĩla asyai maku mateũthi?” Mathangũnĩ asu ve na kũndũ ũtonya kũandĩka maũndũ ala ũvangĩĩte kwĩka nĩ kana waĩlangye mboya syaku, ũndũ wĩmanyĩasya, na ũndũ ũtavanasya.

¹⁴ Amũika ala me na mũvango wa kũvatiswa nĩmatethekete mũno nũndũ wa kũsoma mathangũ asu. Mwĩĩtu-a-asa ũmwe wa mũika wĩtawa Tilda aisye: “Nĩnatũmĩie mathangũ asu kwĩka mĩvango yakwa. Nĩneanĩisye  mĩvango yakwa kavola kwa kavola, na ĩtina wa mwaka ũmwe nĩneeyũmbanĩtye kũvatiswa.” O nake mwana-a-asa wa mũika wĩtawa Patrick no watethekie. Aisye: “O na kau nĩneesĩ mĩvango yakwa, kũmĩandĩka nĩkwatumie nongelanga kĩthito nĩmĩanĩsye.”

15. Elesya nĩkĩ no mũndũ mwene waĩlĩte kwĩtw’ĩĩa kwosa ĩtambya ya kwĩyumya.

¹⁵ Ĩkũlyo yĩmwe yĩito yĩ mathangũnĩ asu nĩ yĩĩ: “We no ũendeee kũmũthũkũma Yeova o na asyai maku na anyanyau makaeka kwĩka ũu?” Lilikana kana Mũklĩsto wĩyumĩtye na akavatiswa, akasilĩlwa nĩ Yeova e weka. Kwoou ndwaĩle kũmũthũkũma Yeova nũndũ wa andũ angĩ o na ethĩwa nĩ asyai maku. Mwĩkalĩle waku mũtheu wa thayũ na meko maku ma kũmũkĩa Ngai nĩmo maĩkĩĩthasya kana nĩwamanyie ũla w’o vyũ, na kana nũendeee kwĩka maendeeo ũvatiswe.

16, 17. (a) Nĩ kyaũ kyaĩle kũsukuma mũndũ atw’ĩke Mũklĩsto? (b) Nĩ ngelekany’o yĩva ĩtonya kũtetheesya mũndũ aelewe kana nĩwaĩle kũtũnga mũvea kwondũ wa wovosyo?

¹⁶ Mũndũ ũmwe weesĩ ĩla Mĩao ya Mose mũno akũlilye Yesũ atĩĩ: “Mwĩao ũla mũnene nĩ wĩva?” Nake Yesũ amũsũngĩa: “Mwende Mwĩaĩi Ngai waku na ngoo yaku yonthe, na thayũ waku w’onthe, na kĩlĩko kyaku kyonthe.” (Mt. 22:35-37) Ũsũngĩo ũsu wa Yesũ wĩonany’a kana kĩla kyaĩle kũsukuma mũndũ avatiswe na aitw’ĩka Mũklĩsto nĩ kũmwenda Yeova na ngoo yonthe. Kĩndũ kĩmwe kĩseo vyũ kĩtonya kũũtetheesya ũmwende Yeova mũno nĩ kũsũanĩa ĩũlũ wa ũla mũthĩnzĩo mũnene watũnengie, naw’o nĩ nthembo ya wovosyo ya Mwana wake. (Soma 2 Akolintho 5:14, 15; 1 Yoana 4:9, 19.) Kũsũanĩa ĩũlũ wa wovosyo na ũndũ ũkũtethasya kũkatumaa wenda kwonany’a kana nũũtũnga mũvea.

¹⁷ Nĩ kana wĩthĩwe na woni waĩle ĩũlũ wa wovosyo, kwasũanĩa ngelekany’o ĩno: Twasye mũndũ nĩwakwovosya ndũkatwawe nĩ ũsĩ. We ũkwata nzĩa ũkenũka, na wavika ũkekĩa ngũa nyau, na ũikwata maũndũ angĩ? Mwa ndwĩka ũu! Vandũ va ũu, kĩla ĩvinda wĩkala ũimũtũngĩa mũvea nũndũ wa ũkwovosya. Keka ti va mũndũ ũsu ndwĩthĩwa thayũ! O ta ũu, keka ti va Yeova Ngai na Yesũ Klĩsto, tũkosa maũndũ maingĩ mũno o na eka thayũ ũla twĩ naw’o. Vate wovosyo, ithyonthe twĩka kũminwa nĩ naĩ na kĩkw’ũ. Ĩndĩ nũndũ wa kĩko kĩu kya wendo, yu twĩ na wĩkwatyo mũseo ki wa kwĩsa kwĩkala tene na tene nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ!

18, 19. (a) Nĩkĩ ndwaĩle kũkĩa kwĩyumya ũtw’ĩke wa Yeova? (b) Nĩkĩ weeyumya ũmũthũkũme Yeova maũndũ maku mayĩsa kwanangĩka?

 ¹⁸ We nũtũngaa mũvea nĩ maũndũ ala Yeova ũkwĩkĩte? Ethĩwa nũtũngaa mũvea, ĩtambya yĩla waĩle kwosa nĩ kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova na ũivatiswa. Lilikana kana ĩla weeyumya wĩthĩawa weevĩta kana ũkeekaa kwenda kwa Yeova tene na tene o na wakwatwa nĩ kyaũ. Kĩu nĩkyaĩle kũtuma ũkĩa? Aiee! Lilikana kana Yeova akwendeaa ũseo, na we “nũmanengae ĩtuvi ala mamũmanthaa.” (Aevl. 11:6) Maũndũ maku mayĩsa kwanangĩka nũndũ wa kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova na kũvatiswa. Vandũ va ũu, maũndũ maku mekaa kũseũvĩĩa ĩla ũũmũthũkũma Yeova. Mwana-a-asa ũmwe wĩ na myaka 24, ũla wavatisiwe atavikĩtye myaka 13, easya atĩĩ: “Keka navatisiwe nĩ mũnenange nĩthĩwa navatisiwe nĩsĩ maũndũ maingĩ, ĩndĩ nũndũ neekie ũtwi wa kũmũthũkũma Yeova nĩ mũnini, kyu nĩkyatumie ndasembany’a na maũndũ ma nthĩ.”

¹⁹ Satani amanthaa kĩla ũtonya kwosa kwaku akeyĩuna, ĩndĩ Yeova ndailyĩ ũu! Satani ndesa kũnenga ala mamũkwataa mbau kĩndũ kĩsa kũmauna tene na tene. Na nengĩ amanenga aumĩtye va? Satani nde ũvoo mũseo kĩlĩkonĩ kyake o na nde na wĩkwatyo nũndũ ekya metho mbee no kĩvindu wonaa. Kwoou atonya kũũnenga kĩndũ ũte nakyo ata? Satani nde kĩndũ ũtonya kũũnenga eka kũkwanangĩa ĩvinda yaku yĩla yũkĩte, nũndũ o na ĩ yake nĩ ĩthũku!—Ũvu. 20:10.

20. Mũndũ wa mũika atonya kwĩka ata nĩ kana eke maendeeo nginya eyumye amũthũkũme Yeova na aivatiswa? (O na ĩngĩ sisya ĩsandũkũ “ Maũndũ ma Ũkũtetheesya Wĩke Maendeeo.”)

²⁰ Vate nzika, ĩtambya ya kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova nĩyo ĩtambya yĩla waĩlĩte kwosa. We nũkwĩw’a ta wĩyũmbanĩtye kwosa ĩtambya yĩu? Ethĩwa nũkwĩw’a ũu, ndũkatindĩe. Ĩndĩ ethĩwa wĩĩw’a ũyenda ĩvinda ya kwĩyũmbany’a, tũmĩa maũndũ ala me ĩsomonĩ yĩĩ nĩ kana wĩke maendeeo. Vaulo aandĩkĩe Avilivi atĩĩ: “O vala tũvikĩte tũendeei ũndũnĩ o ũsu.” (Avi. 3:16) Waatĩĩa ũtao ũsu, ndwĩkua ĩvinda yĩana ũndũ ũtatw’ĩte kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova na kũvatiswa.