1. Nĩkĩ tũkwasya kana tũtwĩe ĩvindanĩ ya mwanya?

TŨTWĨE ĩvindanĩ ya mwanya mũno. O tondũ Mbivilia yathanie, Yeova nũendeee kũmbany’a “ĩkomano ĩnene ya andũ . . . kuma andũnĩ ma kĩla mũthemba na mbaĩ na ngo na ithyomo.” Asu mombanĩtw’e matw’ĩkĩte “mbaĩ yĩ vinya” yĩ na andũ atanu mbee wa milioni nyanya, namo “nĩmamũthũkũmaa [Ngai] mũthenya na ũtukũ.” (Ũvu. 7:9, 15; Isa. 60:22) Kuma ĩla andũ moombiwe, vai ĩvinda kwaaĩsa kwĩthĩwa andũ maingĩvĩte ũu mamwendete Ngai na mũtũi.

2. Andũ ala mevathanĩtye na Ngai mendete maũndũ meva mataĩle? (Sisya visa ĩthangũnĩ yĩĩ.)

² Ĩndĩ Maandĩko maveveee mathanie kana mĩthenya ĩno tũtwĩe, andũ ala mevathanĩtye na Ngai makeethĩwa mayenda kwĩyĩuna mo ene. Maikethĩwa mendete Ngai na mũtũi. Mũtũmwa Vaulo aandĩkie atĩĩ: ‘Mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo, andũ makeethĩwa makĩyenda ene, makyenda mbesa, endi ma motanu ma nthĩ mbee wa kũmwenda Ngai.’ (2 Tim. 3:1-4) Andũ ala mailyĩ ũu mayĩthĩawa na wendo wa Kĩklĩsto. Kũsembany’a na maũndũ ala meũtũuna ithyĩ ene kũyĩsa kũtũetee ũtanu ũla tũtonya kũsũanĩa ta  tũtonya kũkwata. Vandũ va ũu kũtumĩte nthĩ ĩno yĩthĩwa na ‘mĩisyo’ mingĩ.

3. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ, na nĩkĩ?

³ Mũtũmwa Vaulo nĩweesĩ kana kwĩyenda, kwenda mbesa, na kwenda motanu ma nthĩ, nĩ maũndũ matonya kũlikya Aklĩsto mũisyonĩ. Nĩkyo wamakanisye amea ‘nĩmevathane’ na ala mailyĩ ũu. (2 Tim. 3:5) Ĩndĩ vai ũndũ twĩsa kwĩka ũkethĩa tũikaathengeanĩa na andũ asu vyũ. Kwoou tũtonya kwĩvathana ata na woni wa andũ ma nthĩ ĩno ala matũthyũlũlũkĩte, na tũitata mũno tũmwendeesye Yeova, Ngai wa wendo? Ekai twone kĩvathũkany’o kĩla kĩ vo katĩ wa andũ ala mendete maũndũ ala Ngai wendaa, na ala mendete maũndũ ala mawetetwe nthĩnĩ wa 2 Timotheo 3:2-4. Kwĩka ũu nĩkũũtũtetheesya twĩthiane, na kũitũtetheesya twende mũnango maũndũ ala Ngai wendaa nĩ kana twĩkalae twĩ eanĩe na twĩ atanu.

4. Nĩkĩ ti ũthũku kwĩyenda kwa nzĩa ĩla yaĩle?

⁴ Mũtũmwa Vaulo aveveewe aandĩka atĩĩ: “Andũ makeethĩwa makĩyenda ene.” Vo ve ũthũku mũndũ kwĩthĩwa eyendete? Aiee, ti ũthũku. Kĩu nĩ kĩndũ twĩthĩawa nakyo ngoonĩ na ve vata wa mũndũ kwĩyenda. Yeova nĩwe watũmbie tũilyĩ ũu. O nake Yesũ aisye: ‘Mwende mũtũi waku o tondũ wĩyendete mwene.’ (Mko. 12:31) Tũyĩsa kwenda mũtũi ethĩwa tũyĩyendete. O na ĩngĩ Maandĩko nĩmaĩtye: ‘Aũme namo nĩmaĩlwe nĩ kũsyenda iveti syoo o ũndũ mendete mĩĩ yoo ene. Ũla wendaa kĩveti kyake eyendaa mwene: nũndũ vai mũndũ waamena mwĩĩ wake o na ĩndĩĩ; ĩndĩ nĩwũnengae lĩu na kũũsũvĩa.’ (Aev. 5:28, 29) Kwoou kwĩyenda kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte ti kũthũku.

5. Ũtonya kwasya ala meyendete mũno methĩawa mailyĩ ata?

⁵ Kwĩyenda kũla kũwetetwe ĩandĩkonĩ ya 2 Timotheo 3:2 ti kũla twoombiwe nakw’o na kũyamba kũtũtethya. Nĩ kwĩyenda kũla kwa mũndũ ũkwenda o kwĩyĩuna ne we mwene. Andũ ala meyendete mũno mesũanĩaa mũno mbee wa ũndũ maĩle kwĩsũanĩĩa. (Soma Alomi 12:3.) Kĩla monaa kĩ kya vata thayũnĩ woo no maũndũ ala moo ene. Maimakaw’a nĩ maũndũ ma ala angĩ. Maũndũ mesa kwanangĩka, matũlaa angĩ mũtĩ vandũ va kwĩtĩkĩla mavĩtyo moo. Ĩvuku yĩmwe yĩeleetye Mbivilia yĩmaelekanĩtye na kĩthangaitĩ. ‘Ĩla kyeeng’utha, kĩsyokaa na nthĩnĩ nũndũ nĩvo vololo na ve muutĩa na kĩiekea mĩũngũ yakyo’ nyamũ ila ingĩ itaĩ. Andũ meyendete ũu mayĩthĩawa na ũtanu wa w’o.

6. Kũmwenda Ngai kũtumaa twĩthĩwa tũilyĩ ata?

⁶ Andũ amwe masomeete maũndũ ma Mbivilia maĩtye kana mũtũmwa Vaulo ambie kũweta kwĩyenda mwene atanamba kũweta nguma ila ingĩ nthũku ikethĩwa na andũ mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo nĩkwĩthĩwa ala me nguma isu methĩawa mailyĩ ũu nũndũ wa kwĩyenda ene. Ĩndĩ andũ ala mamwendete Ngai methĩawa na nguma syĩ kĩvathũkany’o vyũ na isu. Mbivilia ĩwetanĩasya ala mamwendete Ngai na ũtanu, mũuo, wũmĩĩsyo, kwĩka angĩ nesa, ũseo, kĩthito (mũĩkĩĩo), ũuu, na wĩting’o. (Aka. 5:22, 23) Mũandĩki wa Savuli aisye: “Nĩ atanu andũ ala Ngai woo nĩ Yeova.” (Sav. 144:15) Yeova nĩ Ngai mũtanu, na andũ make o namo methĩawa me atanu. Na eka ũu, athũkũmi ma Yeova me kĩvathũkany’o vyũ na ala meyendete na mendaa o kũnengwa, nũndũ mo nĩmatanĩaa kwĩyumya matetheesye ala angĩ.—Meko 20:35.

7. Nĩ makũlyo meva matonya kũtũtetheesya tũmanye tũmwendete Ngai ata?

⁷ Tũtonya kwĩthiana ata tũmanye ethĩwa nĩtwambĩĩe kwĩyenda mũno kwĩ ũndũ tũmwendete Ngai? Kwasũanĩa ũtao ũla wĩ nthĩnĩ wa Avilivi 2:3, 4. Ĩandĩko yĩu yaĩtye: “Mũikeke ũndũ o na wĩva na ngananĩo kana  kwĩkathĩĩa kwa mana, ĩndĩ na wĩnyivyo kĩla mũndũ namũtale ũla ũngĩ mũseo kwĩ we mwene; kĩla mũndũ wenyu ndakasũvĩe syĩndũ syake mwene, ĩndĩ kĩla ũmwe wenyu nasũvĩe syĩndũ sya ala angĩ nasyo.” Ĩkũlye atĩĩ: ‘Nyie nĩnĩatĩĩaa ũtao ũsu? Nĩndataa na ngoo yonthe kwĩka kwenda kwa Ngai? Nĩnĩkĩaa kĩthito ũndũ ndonya nĩtetheesye angĩ kĩkundinĩ na wĩanĩ wa kũtavany’a?’ Ti ũndũ wĩ laisi kĩla ĩvinda kwĩyumya tũtetheesye angĩ. No nginya tũng’ang’ane na tũyĩyĩima maũndũ maingĩ. Ĩndĩ ve kĩndũ kĩtonya kũtũtanĩthya ta kũmanya kana Mũsumbĩ Ũla Mũnene wa nthĩ yonthe nũtwendete?

8. Amwe mekĩte ata nũndũ wa kũmwenda Ngai?

⁸ Amwe nĩmatiĩte mawĩa me mbesa nũndũ nĩmamwendete Ngai na meenda kwongelanga kĩthito kyoo kya kũmũthũkũma. Kwa ngelekany’o, mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Ericka umĩte Amelika nĩ ndakĩtalĩ. Ĩndĩ vandũ va kũsembany’a mũno na wĩa wĩ mbesa wa ũtakĩtalĩ, nĩwatwie kũtw’ĩka vainia wa kĩla ĩvinda, na e na mũũme nĩmatavanĩtye nthĩ syĩ kĩvathũkany’o. Ericka awetete ĩvinda yĩla methĩĩtwe ũthũkũminĩ akasya: “Nĩtwĩyoneete maũndũ maingĩ maseo tũitetheesya andũ maneenaa kĩthyomo kĩngĩ, o na nĩtũtumĩte ndũũ na aingĩ. Kĩu kĩtũtethetye mũno. No nthũkũmaa ta ndakĩtalĩ, ĩndĩ kĩla kĩtumaa nĩkala nĩ mũtanu mũno na nĩ mwĩanĩe vyũ nĩ kũtũmĩa ĩvinda yĩla yingĩ na vinya mwingĩ kũtetheesya kũnenga andũ ũiiti wa kĩ-veva na kũtetheesya ala me kĩkundinĩ.”

9. Nĩkĩ mũndũ ũtesa kũkwata ũtanu nũndũ wa kwenda mbesa?

⁹ Vaulo aandĩkie kana andũ makeethĩwa “makyenda mbesa.” Mũthenya ũmwe Vainia ũmwe wa Ireland nĩwatavisye mũndũũme ũmwe ĩũlũ wa Ngai. Ĩndĩ mũndũũme ũsu oosie ĩvoosi yake aumya noti ĩmwe, amyũkĩlya, na amwĩa ũũ na ngathĩĩo, “Ii nĩsyo ngai yakwa!” O na kau ti aingĩ matonya kũneena ũu ũtheinĩ, nthĩ ĩno yusĩe andũ mendete mbesa na syĩndũ ila mbesa ithooaa. Ĩndĩ Mbivilia nĩtũkanĩtye. Yaĩtye: “Ũla wendaa vetha ndakeanĩwa nĩ vetha; kana ũla wendaa wingĩ vamwe na wingĩvo.” (Mũta. 5:10) Andũ ma mũthemba ũsu methĩawa na wendi wa mbesa ĩvinda yonthe, na nũndũ mendaa o kũsyũmbany’a ũndũ vatonyeka, meyĩeteae “mawoo maingĩ.”—1 Tim. 6:9, 10.

10. Mbivilia yaĩtye ata ĩũlũ wa ũthwii na ũkya?

¹⁰ Vai mũndũ ũtethĩawa na vata wa mbesa. Mbesa nitũsũvĩaa maũndũnĩ amwe. (Mũta. 7:12) Ĩndĩ no twĩthĩwe na ũtanu wa w’o ethĩwa tũkwataa o mbesa ianĩĩe mavata maitũ tũ? Ĩĩ, ũsu nĩ ũndũ ũtonyeka! (Soma Mũtavan’ya 5:12.) Akuli mwana wa Yake aandĩkie atĩĩ: “Ndũkanenge ũkya kana ũthwii; ngathĩsya lĩu ũla ũmbĩanĩe.” Ti vinya kũelewa nĩkĩ ũtendaa kwĩthĩwa na ũkya mwingĩ. Aeleisye kana kĩla ũtendaa nĩ kwĩsa kũtatĩka oye nũndũ akeka ũu ethĩwa amũvũthya Ngai. Ĩndĩ nĩkĩ waisye ndakanengwe ũthwii? Aandĩkie atĩĩ: “Ndikese kũvũna vyũ, na ũkũkaĩa, na kwasya, Yeova nũũ?” (Nth. 30:8, 9) Nĩvatonyeka ũkethĩwa wĩsĩ andũ amwe mekwatasya ũthwii woo mũno kwĩ Ngai.

11. Yesũ anenganie ũtao wĩva ĩũlũ wa mbesa?

¹¹ Ala mendete mbesa mayĩsa kũmwendeesya Ngai. Yesũ aisye: “Kũi mũndũ ũtonya kũthũkũma mavwana elĩ: nũndũ akamũmena ũmwe, na akamwenda ũla ũngĩ; kana akalũman’ya na ũmwe, na akamũvũthya ũla ũngĩ. Mũitonya kũthũkũma Ngai o na ũthwii.” Atanamba kwasya ũu aĩ anasya: “Mũikeyiĩe ũthwii kũũ nthĩ vala lungulu na nganga syanangaa, na vala ing’ei ivũthũaa na kũya: ĩndĩ ĩyiĩei ũthwii ĩtunĩ, vala lungulu na nganga itananga, na vala ing’ei itavũthũa kana kũya.”—Mt. 6:19, 20, 24.

12. Kwĩkala tũte na syĩndũ mbingĩ kũtũtetheeasya ata kũmũthũkũma Ngai? Nengane ngelekany’o.

 ¹² Andũ aingĩ nĩmonete kana kwĩkala mate na syĩndũ mbingĩ nĩkũtumaa mekala me atanu mũnango, na eka ũu nĩkũtumaa methĩwa na ĩvinda yingĩ ya kũmũthũkũma Yeova. Kwa ngelekany’o, Jack na mũka mekalaa Amelika na nĩwatee nyũmba ĩla maĩ nayo nene vamwe na viasala wake nũndũ nĩweesĩ kwĩka ũu no kũmũtetheesye kwosa ũvainia ta mũka. Aĩtye: “Ndwaĩ ũndũ wĩ laisi kũtia nyũmba ĩsu yaĩ nzeo mũno na yaakĩtwe kĩthekanĩ kitũ kyaĩ kĩsionĩ kyanake mũno. Ĩndĩ twekalĩte myaka mingĩ ndyĩnũka vau nĩthatĩte nũndũ wa mathĩna ala nooneaa wĩanĩ. Ĩndĩ kyo kĩveti kyakwa kyekalaa kĩ kĩtanu kĩendeee na ũvainia wa kĩla ĩvinda. Kyambĩaa, ‘Vayingwa mbosi mũseo ta ũla nthũkũmaa!’ Yu nũndũ nĩnambĩĩe ũvainia, twĩ elĩ tũthũkũmaa mũndũ ũmwe, nake nĩ Yeova.”

13. Tũtonya kwĩthiana ata tũkamanya vala tũvangĩlaa mbesa thayũnĩ witũ?

¹³ Nĩ kana tũmanye vala tũvangĩlaa mbesa thayũnĩ witũ, no twĩthiane nesa tũtũmĩĩte makũlyo aa: ‘Nyie nĩnĩtĩkĩlanaa na kĩla Mbivilia ĩwetaa ĩũlũ wa mbesa na nĩnĩkaa kĩla ĩwetete? Kũmantha mbesa nĩkw’o kwa vata thayũnĩ wakwa? Nĩnĩthĩwa nonaa malĩ yĩ ya vata kwĩ ngwatanĩo yakwa na Yeova na andũ ala angĩ? Kwa w’o nĩnĩmwĩkwatasya Yeova eanĩsye mavata makwa?’ Nĩtwaĩle kũĩkĩĩa vyũ kana we ndesa kũsonokya ala mamwĩkwatasya.—Mt. 6:33.

14. Twaĩle kwĩthĩwa na woni mwaũ ĩũlũ wa motanu ma nthĩ?

¹⁴ O tondũ kwathaniwe, ũmũnthĩ andũ aingĩ methĩĩtwe me “endi ma motanu ma nthĩ.” O tondũ vate ũthũku kwĩyenda na kwenda mbesa kwa nzĩa ĩla yaĩle, vai ũthũku kwenda kwĩtanĩthya kwa nzĩa ĩla yaĩle. Yeova ndendaa twĩyĩime maũndũ maingĩ nginya twĩw’e tũiũmĩa kana twĩvate maũndũ maĩlu ala tũtonya kwĩtanĩthya namo. Mbivilia yĩkĩĩte vinya ũla mũĩkĩĩku kwa kũmwĩa atĩĩ: “Ĩendee, ya kĩmũtũ kyaku na ũtanu, na nyw’a mbinyu yaku na ngoo ndanu.”—Mũta. 9:7.

15. Naaũ ĩandĩkonĩ ya 2 Timotheo 3:4 metĩtwe “endi ma motanu ma nthĩ”?

¹⁵ Ĩandĩko ya 2 Timotheo 3:4 yĩwetete ĩũlũ wa andũ me na wendi mwingĩ wa motanu ma nthĩ ũkethĩa maimwendete Ngai o na vanini.  Mũsoa ũsu waĩtye kana ve andũ mendete motanu ma nthĩ “mbee wa kũmwenda Ngai,” ĩndĩ ũu ti kwasya kana nĩmethĩawa na kawendi kanini ka kũmwenda ũ Ngai. Mũsomi ũmwe aandĩkie ũũ: “[Mũsoa] ũũ ndwĩsa kwĩthĩwa ũyonany’a kana andũ asu nĩmamwendete Ngai o vanini. Wĩonany’a kana maimwendete Ngai o na vanini.” Ũsu nĩ ũndũ mũito waĩle kũsũanĩwa mũno nĩ ala matonya kwĩthĩwa mambĩĩe kũkwatwa nĩ wendi ũtaĩle wa motanu ma nthĩ. Kwoou ĩla mũsoa ũsu wawetie “endi ma motanu ma nthĩ” wawetaa nesa ala ‘manyitawa nĩ motanu ma thayũ ũũ.’—Luka 8:14.

16, 17. Yesũ atũtiĩe ngelekany’o nzeo ata maũndũnĩ ma kwĩtanĩthya?

¹⁶ Yesũ ndaaĩyĩima vyũ motanu ma nthĩ. Kwa ngelekany’o, mũthenya ũmwe nĩwathokiw’e mbokanĩ ya “mũtwaano” na mũthenya ũngĩ athokw’a ‘mbokanĩ nene.’ (Yoa. 2:1-10; Luka 5:29) E mũtwaanonĩ ũsu nĩweekie kyama avĩndũa kĩw’ũ kyatw’ĩka mbinyu nũndũ yaĩ ĩnathela. Na ĩvinda yĩngĩ nĩwaleanile na andũ amwe moonaa me alũngalu mũno kwĩ ala angĩ ĩla mamumanasya nũndũ wa kũya na kũnyw’a.—Luka 7:33-36.

¹⁷ Ĩndĩ Yesũ ndaaeka motanu ma nthĩ mamũsumbĩke. Yeova nĩwe waĩ wa vata vyũ thayũnĩ wake na nĩweeyumasya ateũnoa atetheesye andũ. O na nĩweeyumisye kwa ngenda omĩĩsye kũkw’a kĩkw’ũ kĩ woo e mũtĩnĩ wa mathĩna nĩ kana ovosye aingĩ. Yesũ eeie ala mendaa kũmũatĩĩa atĩĩ: “Mwĩ aathime inyw’ĩ yĩla andũ meũmũkava, na kũmũthĩn’ya na kũmũneenea kĩla ũndũ ũthũku wa ũvũngũ, kwondũ wakwa. Tanai, na ĩthĩwai na mũyo mũnene: nĩkwĩthĩwa ĩtuvi yenyu nĩ ĩnene ĩtunĩ: nũndũ ũu nĩw’o mathĩnisye athani ala maĩ mbee wenyu.”—Mt. 5:11, 12.

18. Nĩ makũlyo meva matonya kũtũtetheesya tũkethima twendete motanu ma nthĩ mũno wĩana ata?

¹⁸ Tũtonya kwĩthiana ata tũkamanya ũndũ twendete motanu ma nthĩ? No tũtetheke kwa kwĩkũlya: ‘Nyie nonaa kwĩtanĩthya kwĩ kwa vata kwĩ maũmbano na ũtavany’a? Nyie nĩnĩw’aa ndonya kwĩyĩima maũndũ mana nendete nũndũ nĩenda kũmũthũkũma Ngai? Ĩla ngũnyuva maũndũ ma kwĩtanĩthya nĩnĩsũanĩaa woni wa Yeova ĩũlũ wa kĩla nanyuva?’ Ethĩwa kwa w’o nĩtũmwendete Ngai, tũkeethĩawa twĩ metho twĩvathane na maũndũ ala twĩsĩ kana maimwendeeasya, o na vamwe na ala tũũya nzika kana no ametĩkĩle.—Soma Mathayo 22:37, 38.

19. Naaũ matesa kwĩthĩwa na ũtanu wa w’o?

¹⁹ Mũndũ ethĩĩtwe aithĩna kwa myaka ta 6,000, ĩndĩ yu mũminũkĩlyo wa nthĩ ĩno ya Satani wĩ vakuvĩ vyũ. Yu tũĩ, nthĩ ĩno yusĩe andũ monaa kĩla kya vata no kwĩyenda mo ene, kwenda mbesa, na kwenda motanu ma nthĩ. Nĩ andũ methĩawa na ĩtomo ya kwĩmanthĩa kyonthe kĩla matonya, na masembanasya na maũndũ ala mo mew’aa mayenda. Andũ ma mũthemba ũsu mayĩsa kwĩthĩwa na ũtanu wa w’o. Ĩndĩ o tondũ mũandĩki wa Savuli waandĩkie, “nĩ mũtanu ũla wĩ na Ngai wa Yakovo wa kũmũtethya, ũla wĩkwatyo wake wĩ vala ve Yeova Ngai wake.”—Sav. 146:5.

20. Nĩ kwa nzĩa yĩva kũmwenda Ngai kũũtetheesye kwĩkala wĩ mũtanu?

²⁰ Andũ ma Yeova nĩmaendeee kũmwenda mũnango na ũtalo wamo ũendeee kwongeleka mwaka kũthi ũla ũngĩ. Ũu wĩonany’a nesa kana Ũsumbĩ wa Ngai nũsumbĩkĩte, na o mĩtũkĩ wĩtũetee moathimo o na tũtamba kũmataĩa! Kĩla kĩtonya kũtũetee ũtanu wa w’o na wa tene na tene no kwĩka kwenda kwa Ngai, na kũmanya kana kĩla tũkwĩka nĩkĩmwendeeasya Ngai ũsu wĩ ĩũlũ wa onthe. Ala mamwendete Yeova makekalaa me atanu tene na tene! Ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe twĩneenea nguma imwe syĩthĩawa na ala meyendete, na tũyona ũndũ nguma isu syĩ kĩvathũkany’o na sya athũkũmi ma Yeova.