KĨLUNGU KYA KWĨMANYĨSYA 1
Ndũkethĩwe na Nzika Kana Ndeto ya Ngai “Nĩ Wʼo”
ĨANDĨKO YITŨ YA 2023: “Ndeto yaku yonthe nĩ wʼo.”—SAV. 119:160.
WATHI 96 Mbivilia Nĩ Ĩvuku ya Vata Kuma kwa Ngai
KWA ŨKUVĨ a
1. Nĩkĩ andũ aingĩ ũmũnthĩ mataĩkĩĩaa Mbivilia?
ANDŨ aingĩ ũmũnthĩ mewʼaa ve vinya kũĩkĩĩa angĩ. Mayĩthĩawa mesĩ ũla matonya kũĩkĩĩa. O na mayĩthĩawa mesĩ nesa ethĩwa andũ ala mamanengete ndaĩa, ta atongoi ma siasa, andũ ma saenzi, na akũni ma viasala, mamendeaa ũseo mavinda onthe. Eka ũu, mainengae ndaĩa atongoi ma ndĩni ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto. Kwoou ti ũsengyʼo kwona mate kũĩkĩĩa ĩvuku yĩla atongoi asu ma ndĩni maasya nĩmayĩatĩĩaa, nayo nĩ Mbivilia.
2. Kwosana na Savuli 119:160, nĩ ũndũ wĩva tũtaĩle kwĩthĩwa na nzika nawʼo?
2 Nũndũ twĩ athũkũmi ma Yeova, tũi na nzika kana we nĩ “Ngai ũtesa kũneena ũvũngũ,” na mavinda onthe atwendeaa ũseo. (Isa. 48:17; Aevl. 6:18) Nĩtwĩsĩ kana no tũĩkĩĩe maũndũ onthe ala tũũsoma Mbivilianĩ nũndũ “ndeto [ya Ngai] yonthe nĩ wʼo.” (Soma Savuli 119:160.) No twĩtĩkĩlane na ndeto ii mũsomi ũmwe wa maũndũ ma Mbivilia waandĩkie: “Vai ũndũ o na ũmwe Ngai ũwetete ũte wa wʼo kana ũtakesa kwĩanĩa. Andũ ma Ngai no maĩkĩĩe kyonthe kĩla ũwetete nũndũ nĩmamũĩkĩĩe Ngai ũsu ũkĩwetete.”
3. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?
3 Tũtonya ata kũtetheesya angĩ maĩkĩĩe Ndeto ya Ngai o ũndũ ithyĩ tũmĩĩkĩĩe? Ekai tũsũanĩe maũndũ atatũ meũtũtetheesya kwona nĩkĩ tũtonya kũĩkĩĩa Mbivilia. Nĩtũkwona kana ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ ndwaavĩndũwa, mawathani mayo nĩmeanĩaa, na yĩ ũtonyi wa kũalyũla andũ vyũ.
ŨVOO ŨLA WĨ MBIVILIANĨ NDWAAVĨNDŨWA
4. Nĩkĩ andũ amwe masũanĩaa ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ nĩwavĩndũiwe?
4 Yeova Ngai atũmĩie aũme aĩkĩĩku ta 40 kũandĩka mavuku ma Mbivilia. Ĩndĩ katĩ wa mavuku ma tene ala maĩ na maandĩko, vai yĩmwe yĩ vo ũmũnthĩ. Maandĩko ala twĩ namo oyu maumĩĩiwʼe kuma mavukunĩ angĩ, ala o namo maumĩĩtwʼe kuma mavukunĩ asu ma tene. Kĩu kĩtumaa andũ amwe mekũlya ethĩwa ũvoo ũla tũsomaa Mbivilianĩ ũmũnthĩ no ũla waandĩkĩtwe mbeenĩ nĩ aũme asu. We waaĩkũlya ethĩwa ũvoo ũla tũsomaa Mbivilianĩ no ũla waandĩkĩtwe tene?
Andũ ala maumĩĩisye Maandĩko ma Kĩevelania maĩ na ũtũĩka, na nĩmeekĩie kĩthito kingĩ maĩkĩĩthye kana kovi sya Ndeto ya Ngai ii na mavĩtyo (Sisya kalungu ka 5)
5. Maandĩko ma Kĩevelania maumĩĩiwʼe ata? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)
5 Nĩ kana Yeova asũvĩe ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ, nĩwanengie andũ mwĩao mawumĩĩasye. Kwa ngelekanyʼo, eeaĩe asumbĩ ma Isilaeli meyumĩĩsye Mĩao ĩvukunĩ, na anyuva Alivai mamanyĩasye andũ Mĩao ĩsu. (Kũt. 17:18; 31:24-26; Nee. 8:7) Ĩtina wa Ayuti kuma Mbaviloni, kĩkundi kya aandĩki me na ũtũĩka nĩmambĩĩie kumĩthya kovi mbingĩ sya Maandĩko ma Kĩevelania. (Esa. 7:6) Aũme asu maĩ metho mũno na kĩla maumĩĩasya. Ĩtina, aandĩki asu nĩmambĩĩie kũtalaa kĩla ndeto o vamwe na nthoo ĩmwe ĩmwe nĩ kana maĩkĩĩthye kana nĩmaumĩĩsya kĩla kĩndũ nesa. Ĩndĩ nũndũ maĩ o andũ me na naĩ, kovi imwe sya Maandĩko syaĩ na tũmavĩtyo. Ũseo nĩ kana kovi mbingĩ sya maandĩko o asu nĩsyaumĩĩtwʼe, na kwoou mavĩtyo asu maĩ matonya kwĩsa kwoneka. Ata?
6. Mavĩtyo ala me kovinĩ sya Mbivilia matonya kũmanyĩka ata?
6 Asomi ma maũndũ ma Mbivilia ma ĩvindanĩ yĩĩ me na nzĩa nzeo ya kũmanya mavĩtyo ala meekiwe nĩ ala maumĩĩasya ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ. Kwa ngelekanyʼo, twasye aũme 100 nĩmanengwa wĩa wa kumĩĩsya ũvoo wĩ ĩthangũnĩ ĩna. Ĩndĩ ũmwe woo aivĩtũũkanyʼa o vanini ayumĩĩsya. Nzĩa ĩmwe tũtonya kũmanya nĩ va wĩkie mavĩtyo nĩ kũsianĩsya kĩla waumĩĩsya na kĩla aũme ala angĩ maumĩĩsya. O ta ũu, asomi nĩmethĩawa matonya kũmanya kũla aandĩki ala maumĩĩasya ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ mavĩtanisye kana mavetie ndeto imwe, masianĩsya kĩla maandĩkie na mavuku angĩ ma tene ma Mbivilia.
7. Andũ aingĩ maĩ metho meke ata mayumĩĩsya Mbivilia?
7 Ala maumĩĩisye mavuku ma tene ma Mbivilia matethisye wĩa mwingĩ mũno nĩ kana mamaumĩĩsye ũndũ vaĩle. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ĩmwe ĩkũĩkĩĩthya ũndũ ũsu. Ĩvuku ya tene vyũ yĩla yĩ na Maandĩko onthe ma Kĩevelania nĩ ya mwakanĩ wa 1008 kana 1009 ĩtina wa Klĩsto. Ĩvuku yĩu yĩtawa Leningrad Codex. Ĩndĩ myakanĩ ya mĩtũkĩ, mavuku maingĩ ma tene ma Mbivilia na ilungu syamo nĩmakwatĩkanĩte, na makũĩe Leningrad Codex na myaka ta 1,000. Mũndũ no asũanĩe kana nĩkwĩthĩwa mavuku asu ma tene maumĩĩiwʼe ĩngĩ na ĩngĩ kwa ĩvinda ya myaka 1,000, kĩla kĩandĩkĩtwe nthĩnĩ wa Leningrad Codex kĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na kĩla kyaĩ mavukunĩ asu ma tene. Ĩndĩ ũu ti wʼo vailye o na vanini. Yĩla asomi masianĩisye kĩla kyaandĩkĩtwe mavukunĩ ala ma tene vyũ na ala ma mĩtũkĩnĩ, meethĩie kana no tũteto tũnini twavĩndũkĩte, ĩndĩ ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ ndwaavĩndũka o na vanini.
8. Ve kĩvathũkanyʼo kĩva katĩ wa kovi sya Maandĩko ma Kĩkiliki ma Kĩklĩsto na sya mavuku angĩ ma tene mate ma Mbivilia?
8 O namo Aklĩsto ma mbee nĩmaumĩthisye kovi sya Maandĩko. Nĩmaumĩĩisye nesa vyũ ala mavuku 27 ma Maandĩko ma Kĩkiliki, na matũmĩaa kovi isu maũmbanonĩ moo na ũtavanyʼanĩ. Ĩtina wa mũsomi ũmwe kũsianĩsya mavuku ma tene ala matiele me na Maandĩko ma Kĩkiliki na mavuku angĩ mate ma Mbivilia ma ĩvindanĩ o yĩu, aisye: “Ũmũnthĩ [kovi sya Maandĩko ma Kĩkiliki] nĩ mbingĩ kwĩ sya mavuku asu angĩ, . . . na mbingĩ syasyo syĩthĩawa syĩ nima.” Nayo ĩvuku yĩmwe yaĩtye: “No twasye tũte na nzika kana kĩla tũsomaa ũmũnthĩ Mbivilianĩ ĩla ĩalyũlĩtwe nesa ya [Maandĩko ma Kĩkiliki] kĩ na ũvoo o ũla aandĩki ma tene maandĩkie.”—Anatomy of the New Testament.
9. Kwosana na Isaia 40:8, nĩ ũndũ wĩva wa wʼo twĩsĩ ĩũlũ wa ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ?
9 Kwa ĩvinda ya myaka maana maingĩ, aandĩki aingĩ nĩmeekĩie kĩthito maumĩĩsye nesa vyũ kovi sya Mbivilia, na kĩu nĩkyo kĩtumĩte twĩthĩwa na Mbivilia ineenete wʼo ila tũsomaa na tũkemanyĩsya ũmũnthĩ. b Vate nzika, Yeova nĩwe waĩkĩĩthisye kana ũvoo ũla wĩ Ndetonĩ yake nĩwatũvikĩa na ndũnavĩndũwa. (Soma Isaia 40:8.) Ĩndĩ andũ amwe no masye kana kwĩthĩwa atĩ ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ ũtaavĩndũwa, ti kwonanyʼa kana yaveveeiwe nĩ Ngai. Kwoou ekai yu twone maũndũ amwe mekũĩkĩĩthya kana Mbivilia yaveveeiwe nĩ Ngai.
MAWATHANI ALA ME MBIVILIANĨ NĨ MA KŨĨKĨĨKA
Left: C. Sappa/DeAgostini/Getty Images; right: Image © Homo Cosmicos/Shutterstock
Mawathani ala me Mbivilianĩ nĩmeanĩie na angĩ nĩmaendeee kwĩanĩa ũmũnthĩ (Sisya kalungu ka 10-11) d
10. Nengane ngelekanyʼo ya wathani weanĩie ũkũĩkĩĩthya kana ndeto ila syĩ 2 Vetelo 1:21 nĩ sya wʼo. (Sisya visa.)
10 Mbivilia yusĩe mawathani maingĩ meanĩie, na amwe meanĩie myaka maana maingĩ ĩtina wa kũandĩkwa. Isitoli nĩyĩĩkĩĩthĩtye kana mawathani asu nĩmeanĩie. Kĩu kĩitũsengʼasya nũndũ nĩtwĩsĩ Mũandĩkĩthya wa mawathani asu nĩ Yeova. (Soma 2 Vetelo 1:21.) Kwasũanĩa wathani ũla wakonetye kũvalũka kwa ndũa ya Mbaviloni. Katĩkatĩ wa myaka ya 778 na 732 mbee wa Klĩsto, mwathani Isaia nĩwaveveeiwe kwathana kana ndũa ya Mbaviloni, ĩla yaĩ vinya vyũ ĩvindanĩ yĩu, ĩkasindwa. O na nĩwathanie kana mũndũũme wĩtawa Kulusi nĩwe ũkasinda ndũa ĩsu na aelesya nesa ũndũ ũkamĩsinda. (Isa. 44:27–45:2) O na ĩngĩ, nĩwathanie kana ndũa ĩsu ĩkaanangwa vyũ na ndĩkatũwa ĩngĩ. (Isa. 13:19, 20) Na kĩu nokyo kyeekĩkie. Mbaviloni nĩyasindiwe nĩ Ametia na Avelisia mwakanĩ wa 539 mbee wa Klĩsto, na vala ndũa ĩsu nene yaĩ tene vatiiwe myako myombokangu.—Sisya vitio yĩ na kyongo, Mbivilia Nĩyathanie Kũvalũka kwa Mbaviloni ĩvukunĩ Tanĩa Thayũ Tene na Tene! yĩla yĩ kĩsesenĩ, ĩsomo ya 03, ũndũ mũnene wa 5.
11. Elesya ũndũ wathani ũla wĩ Ndanieli 2:41-43 ũendeee kwĩanĩwʼa ũmũnthĩ.
11 Mawathani ala me Mbivilianĩ mayaaĩanĩwʼa ĩvindanĩ ya tene tũ; o na ũmũnthĩ nĩtwĩyoneete amwe maianĩa. Kwa ngelekanyʼo, kwasũanĩa ũndũ wathani wa Ndanieli ĩũlũ wa Ũsumbĩ Mũnene wa Nthĩ wa United Kingdom na Amelika wĩanĩĩtwʼe nesa wĩana. (Soma Ndanieli 2:41-43.) Wathani ũsu woonanisye nesa vyũ kana Ũsumbĩ Mũnene wa Nthĩ wa United Kingdom na Amelika ũkeethĩwa “nyunzu wĩ na vinya” ta kĩaa na “nyunzu mũtilĩkanganu” ta yũmba. Wathani ũsu nĩwĩanĩĩte nesa vyũ. United Kingdom na Amelika nĩsyonanĩtye kana syĩ na vinya mwingĩ ta kĩaa nũndũ nĩsyatetheeisye vanene kũsinda Kaũ wa Mbee na wa Kelĩ wa Nthĩ Yonthe, na nĩsyo syĩthĩawa na ita syĩ vinya vyũ. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, vinya woo nĩwonzethetwʼe nĩ laiaa moo, ala makothaa kũlua nduuthĩ na kũandamana matũmĩĩte syama sya kũtetea athũkũmi, kambeini sya kũkitĩa mavata ma laiaa, na syama sya kũmantha wĩyathi. Mũsomi ũmwe wa maũndũ ma siasa sya nthĩ yonthe anaisye ũũ o mĩtũkĩ: “Vai nthĩ o na ĩmwe ĩvindanĩ yĩĩ yaasya nĩnengete laiaa syayo ũthasyo ĩaanĩkĩte kĩ-siasa ta Amelika.” O nayo United Kingdom, ĩla nĩyo kĩlungu kĩla kĩngĩ kya ũsumbĩ ũsu mũnene wa nthĩ, myakanĩ ya mĩtũkĩ nĩyĩthĩĩtwe na mĩaanĩko nũndũ laiaa mayo me na mawoni me kĩvathũkanyʼo ĩũlũ wa ngwatanĩo ĩla mekũendeea kwĩthĩwa nayo na nthĩ ila ingĩ syĩ nthĩnĩ wa European Union. Mĩaanĩko ĩsu ĩtumĩte vethĩwa ve vinya vyũ kwa Ũsumbĩ Mũnene wa Nthĩ wa United Kingdom na Amelika kwĩanĩsya maũndũ ala ũvangĩte.
12. Mawathani ala me Mbivilianĩ matũĩkĩĩthasya kyaũ?
12 Mawathani maingĩ ala maminĩte kwĩanĩa metuma tũĩkĩĩa vyũ kana mawatho ma Ngai ma ĩvinda yũkĩte makeanĩa. Twĩwʼaa o ta mũandĩki wa Savuli, ũla wamũvoyie Yeova ũũ: “Ngoo yakwa yĩ na mũnyalo kwondũ wa ũtangĩĩo waku; ĩndĩ nĩkwatasya ndeto yaku.” (Sav. 119:81) Nũndũ Yeova nĩwendete kũtwĩka nesa, nũtũmĩĩte Mbivilia kũtũnenga ‘wĩkwatyo mũmĩnũkĩlyonĩ’ witũ. (Yel. 29:11) Mawatho ma Yeova nĩmo matumaa twĩthĩwa na wĩkwatyo wa ĩvinda yũkĩte, ĩndĩ ti kĩthito kya andũ. Kwoou ekai tũendeee kũĩkĩĩa Ndeto ya Ngai kwa kũsomaa mawathani ala me Mbivilianĩ nesa vyũ.
ŨTAO ŨLA WĨ MBIVILIANĨ NŨTETHETYE ANDŨ MILIONI MBINGĨ
13. Kwosana na Savuli 119:66, 138, nĩ ũndũ ũngĩ wĩva ũkwonanyʼa kana no tũĩkĩĩe Mbivilia?
13 Ũndũ ũngĩ ũkwonanyʼa nĩkĩ twaĩle kũĩkĩĩa Mbivilia nĩ kwona ũndũ andũ aingĩ matethekete maatĩĩa ũtao wayo. (Soma Savuli 119:66, 138.) Kwa ngelekanyʼo, andũ amwe maĩ vakuvĩ kũthasya mũtwaano yu mekalaa me atanu. Nasyo syana syoo nitanĩaa kũewa nĩ asyai Aklĩsto maithĩnĩkĩaa na masyendete.—Aev. 5:22-29.
14. Nengane ngelekanyʼo ĩkwonanyʼa ũndũ kũatĩĩa ũtao ũla wĩ Mbivilianĩ kũalyũlaa mũndũ akaseũva.
14 O na andũ maĩ ingʼendilĩ nthũku nĩmekĩte moalyũku manene ĩtina wa kũatĩĩa ũtao mũseo ũla wĩ Mbivilianĩ. Kwasũanĩa ũndũ ũtao wayo watethisye mũndũũme ũmwe woovetwe yela weetawa Jack. c Aĩ mũngʼendu mũno, na eesĩkĩe ta ũmwe wa ingʼendilĩ ila nthũku vyũ syatwʼĩĩwe kũawa yelanĩ yĩu. Ĩndĩ mũthenya ũmwe, Jack nĩweethukĩĩisye mũvungwa ũngĩ aimanyĩwʼa Mbivilia. Nĩweendeeĩwʼe mũno nĩ kwona ũndũ ana-a-asa ala mamũmanyĩasya mamũkuaa nesa, na kwoou o nake ambĩĩa kwĩmanyĩsya. Na o ũndũ waendeeie kũatĩĩa ũwʼo wa Mbivilia thayũnĩ wake, nowʼo mwĩkalĩle wake waalyũkile vyũ na atwʼĩka mũndũ mũseango. Ĩtina wa ĩvinda, Jack nĩwatwʼĩkie mũtavanyʼa ũte mũvatise na esa kũvatiswa. Nĩwatavasya avungwa ala angĩ ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai na kĩthito, na nĩwatetheeisye ana katĩ woo mambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia. Mũthenya wake wa kũawa ũivika, aĩ aalyũkile vyũ. Wokili ũmwe wake aisye ũũ: “Jack ndailye ũndũ wailye myaka 20 mĩvĩtu. Momanyĩsyo ma Ngũsĩ sya Yeova nĩmatumĩte aalyũka vyũ.” O na kau Jack nĩwesie kũawa, ngelekanyʼo yake yĩonanyʼa nesa vyũ kana no tũĩkĩĩe Ndeto ya Ngai na kana yĩ na ũtonyi wa kũalyũla mũndũ akaseũva.—Isa. 11:6-9.
Ũtao ũla wĩ Mbivilianĩ nũtumĩte andũ aingĩ maumĩte ngo syĩ kĩvathũkanyʼo maalyũka makaseũva (Sisya kalungu ka 15) e
15. Nĩ kwa nzĩa yĩva kũatĩĩa ũwʼo ũla wĩ Mbivilianĩ kũtumaa andũ ma Yeova mamanyĩka ũmũnthĩ? (Sisya visa.)
15 Andũ ma Yeova methĩawa me ngwatanĩo nũndũ nĩmaatĩĩa ũwʼo ũla wĩ Mbivilianĩ. (Yoa. 13:35; 1 Ako. 1:10) Andũ ĩũlũ wa nthĩ ũmũnthĩ maanĩtwʼe nĩ siasa, mbaĩ, na kĩlasi, ĩndĩ ithyĩ twĩthĩawa twĩ kĩvathũkanyʼo vyũ nũndũ twĩthĩawa na mũuo na ngwatanĩo. Mwanake ũmwe wĩtawa Jean nĩwasengʼie mũno oona ngwatanĩo ĩsu andũ ma Yeova methĩawa nayo. Eanĩie nthĩ yĩ Africa. Yĩla kaũ wa ene kwa ene wambĩĩie nthĩ yoo, nĩwalikile itanĩ na ĩtina akĩĩa nthĩ ĩngĩ. E kũu, nĩwakomanie na Ngũsĩ sya Yeova. Jean aĩtye: “Nĩneemanyĩisye kana aatĩĩi ma ndĩni ya wʼo mayĩlikasya siasanĩ na mayĩthĩawa maanĩkĩte. Vandũ va ũu, methĩawa mendanĩte.” Ongelete kwasya: “Neeyumĩtye kũkitĩa nthĩ yakwa. Ĩndĩ yĩla neemanyĩisye ũwʼo ũla wĩ Mbivilianĩ, kĩu nĩkyatumie nĩyũmya nĩmũthũkũme Yeova.” Jean nĩwaalyũkile vyũ. Vandũ va kũkita andũ me na wumo wĩ kĩvathũkanyʼo na wake, yu atavasya onthe ala wakomana namo ũwʼo ũla wĩ Mbivilianĩ, ũla ũtumaa andũ methĩwa na ngwatanĩo. Nũndũ ũtao wa Mbivilia nĩwĩthĩĩtwe ũitetheesya andũ aingĩ kũma ngo syĩ kĩvathũkanyʼo, ũu ũtũĩkĩĩthasya nesa kana no tũĩkĩĩe Ndeto ya Ngai.
ENDEEA KŨĨKĨĨA KANA NDETO YA NGAI NĨ WʼO
16. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata tũĩkĩĩe vyũ Ndeto ya Ngai?
16 O ũndũ nthĩ ĩno ĩendeee kũthũkĩĩa, tũkakomanaa na maũndũ meũtuma twona ve vinya kũĩkĩĩa Ndeto ya Ngai. Andũ no matume twambĩĩa kwĩthĩwa na nzika kana Mbivilia nĩ ya wʼo na kana Yeova anyuvĩte ngombo ndĩkĩĩku na mbũĩ ĩtongoesye athaithi make ũmũnthĩ. Ĩndĩ ethĩwa nĩtwĩyĩĩkĩĩthĩtye kana Ndeto ya Yeova ĩwetaa ũwʼo mavinda onthe, mũĩkĩĩo witũ ndũkethĩwa ũtonya kũlulutĩkwʼa o na vanini. Tũkeethĩawa tũtwʼĩte kwelekelya ngoo sitũ “kwĩka myamũlo [ya Yeova] tene na tene, o kũvika mũminũkĩlyo.” (Sav. 119:112) ‘Tũikasonokaa,’ yĩla tũũtavya angĩ ũwʼo na kũmekĩa vinya maũatĩĩe thayũnĩ woo. (Sav. 119:46) Na tũkeethĩwa tũtonya kũmĩĩsya mathĩna maito vyũ, o vamwe na kũthĩnwʼa, na ‘tũyeteela na ũtanu.’—Ako. 1:11; Sav. 119:143, 157.
17. Ĩandĩko yitũ ya mwaka yĩtũtetheesya ata?
17 Nĩtũmũtũngĩaa Yeova mũvea mwingĩ mũno nũndũ wa kũtũvuanĩsya ũwʼo! Ũwʼo ũsu nũtũtetheeasya kwĩkala tũuĩtye na twĩ alũmu, na nũtũmanyĩasya ũndũ tũtonya kwĩyĩkalya twĩ nthĩ ĩno ĩendeee kũvalaanĩka. O na nũtũnengae wĩkwatyo mũseo wa ĩvinda yũkĩte, vala tũkethĩwa tũsumbĩkĩtwe nĩ Ũsumbĩ wa Ngai. Ekai ĩandĩko yitũ ya mwaka wa 2023 yĩtũtetheesye kũendeea kũĩkĩĩa vyũ kana Ndeto ya Ngai yonthe nĩ wʼo!—Sav. 119:160.
WATHI 94 Kũtũnga Mũvea Nũndũ wa Ndeto ya Ngai
a Ĩandĩko yĩla yĩnyuvĩtwe kwondũ wa mwaka wa 2023 nĩyĩũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo witũ mũno. Ĩandĩko yĩu yaĩtye: “Ndeto yaku yonthe nĩ wʼo.” (Sav. 119:160) Vate nzika, nũkwĩtĩkĩlana na ndeto isu. Ĩndĩ andũ aingĩ maiĩkĩĩaa kana Mbivilia nĩ ya wʼo, na mayonaa ũtao wayo ta ũtonya kũtũtethya. Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũkwona maũndũ atatũ tũtonya kũtũmĩa kũĩkĩĩthya ala me na ngoo nzeo kana no maĩkĩĩe Mbivilia vamwe na ũtao ũla ĩtũnengete.
b Nĩ kana ũkwate ũvoo mwingangĩ ĩũlũ wa ũndũ Mbivilia yasũvĩiwe, lika nthĩnĩ wa jw.org/kam na ũiandĩka “Isitoli na Mbivilia” kasandũkũnĩ kala kaandĩkĩtwe “Mantha.”
c Masyĩtwa amwe nĩ mavĩndũe.
