1. Kwina kũtũnengae mwanya wa kwĩka ata?

MŨNDŨ ũmwe wĩsĩkĩe mũno ũtilaa mbathi aisye atĩĩ: “Weew’a ndeto nũkũnaa visa kĩlĩkonĩ. Naw’o wathi ũkũnĩtwe ve ũndũ ũtumaa wĩw’a. Ĩndĩ waina wathi nĩw’o wĩw’aa ndeto syaw’o syakiita ngoo yaku.” Mbathi sitũ syĩthĩawa na ndeto sya kũmũkumya Asa witũ, na nitũtetheeasya kũweta ũndũ tũmwendete. Vai ndeto ingĩ nzeo itonya kũkiita ngoo sitũ ta isu. Kwoou ti ũsengy’o kana kwina nĩ kĩlungu kya vata mũno kya ũthaithi wa w’o, mũndũ ethĩwe eina e weka kana e kĩkundinĩ kya andũ ma Ngai.

2, 3. (a) Andũ amwe matonya kwĩthĩwa mew’aa ata ĩũlũ wa kwina na wasya kĩkundinĩ? (b) Twĩneenea makũlyo meva?

² Ĩndĩ we nĩwendete kũkĩlya wasya ĩla ũkwina kĩkundinĩ? Kana nĩwĩw’aa ũiemwa? Kwĩ kũndũ aũme maemawa nĩ kwina me andũnĩ. Thĩna ũsu nũtonya kũlika kĩkundinĩ kyonthe, na mũno mũno ethĩwa ala matongoesye mayendete kwina, kana makwatasya maũndũ angĩ ĩla andũ ala angĩ kĩkundinĩ maendeee kwina.—Sav. 30:12.

³ Ethĩwa kwa w’o nĩtwonaa kwina ta kĩlungu kya ũthaithi witũ, tũikaumaalaa kana kwĩthĩwa tũte vo saa sya kwina syavika. Kwoou kĩla ũmwe witũ aĩle kwĩkũlya atĩĩ: ‘Nyie nĩ na woni wĩva ĩũlũ wa kwina maũmbanonĩ ma ũthaithi? Ethĩwa nĩnĩemawa nĩ kwina nesa, ndonya kwĩka ata nĩvete kĩla kĩnziĩĩaa? Na  ndonya kwĩka ata nĩ kana nine na ngoo yonthe?’

4, 5. Aisilaeli ma tene maĩ na mĩvango ĩilyĩ ata ya kwina ĩvindanĩ ya ũthaithi?

⁴ Athaithi aĩkĩĩku ma Yeova nĩmethĩĩtwe maimũkumya na mbathi kwa ĩvinda ĩasa. Nũseo kũmanya kana ĩla Aisilaeli ma tene mamũthũkũmaa Yeova me aĩkĩĩku nĩmoonaa kwina kwĩ kwa vata mũno ũthaithinĩ woo. Kwa ngelekany’o, ĩla Mũsumbĩ Ndaviti wavangĩthasya ũndũ ũthaithi ũkatwaĩĩaw’a ĩkalũnĩ, nĩwavangie Alivai 4,000 mamũtaĩae Ngai na mbathi. Alivai 288 katĩ wa asu “mamanyĩiwe kũmwinĩa Yeova, o onthe ala maĩ na ũtũĩka.”—1 Mav. 23:5; 25:7.

⁵ Na ĩndĩ ĩla ĩkalũ yavathawa kwondũ wa kũmũthaithĩa Yeova, vaĩ na kĩlungu kya vata mũno kya kwina. Mbivilia ĩtwĩĩte atĩĩ: “Kweethĩwa, yĩla ala avuvi ma masoo na aini maĩ ta ũmwe, maumye wasya ũmwe wĩw’ĩke ũitaĩa na kũmũtũngĩa Yeova mũvea; na yĩla mookĩlilye wasya woo vamwe na masoo na tũmasaya na syĩndũ sya kũinga, na kũtaĩa Yeova, . . . ũtheu mũtisu wa Yeova wausũĩte nyũmba ya Ngai.” No nginya ũndũ ũsu wĩthĩwe walũlũmĩilye mũno mũĩkĩĩo wa ala maĩ vo!—2 Mav. 5:13, 14; 7:6.

6. Elesya mũvango wa mwanya wa kwina ũla Neemia weekie ĩla waĩ ngavana wa Yelusaleme.

⁶ Ĩla Neemia watongoesye Aisilaeli ala aĩkĩĩku kwaka ĩngĩ ũvai wa Yelusaleme, nĩwavangĩthisye aini Alivai maine makũnĩte mĩio yonthe ya wathi. Ũvai wamina kũvathwa, mũvango ũsu wa mwanya weekĩtwe wa kwina nĩwatumie andũ matanĩa ĩvinda yĩu mũno. Mũthenya ũsu kwavangĩtwe “nguthu ilĩ nene ila syatũngaa mũvea.” Nguthu isu syavangĩtwe syume ngalĩko ilĩ syĩ kĩvathũkany’o na iyina syũkĩte kũkomana. Syakomanĩie ũvainĩ waĩ vakuvĩ na ĩkalũ, na syaumya wasya weew’ĩkie vaasa mũno. (Nee. 12:27, 28, 31, 38, 40, 43) No nginya Yeova ethĩwe atanie mũno eew’a athaithi make maimũtaĩa na wathi me atanu mũno.

7. Yesũ oonanisye ata kana kwina nĩ ũndũ wa vata ũthaithinĩ wa Kĩklĩsto?

⁷ Mbathi nĩsyaendeeie kũtũmĩka mũno ũthaithinĩ wa w’o o na ĩla kĩkundi kya Kĩklĩsto kyambĩĩiw’e. Kwasũanĩa kĩla kyeekĩkie ũtukũnĩ ũla wa vata vyũ kuma ĩla andũ moombiwe. Ũtukũ ũsu nĩw’o Yesũ wambĩĩisye Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi na ĩtina wa vau nĩmainie mbathi.—Soma Mathayo 26:30.

8. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa nĩmatũtiĩe ngelekany’o nzeo ya kwina ĩla twĩ ũthaithinĩ?

⁸ Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa nĩmatũtiĩe ngelekany’o nzeo ya kũmũkatha Ngai na mbathi. O na kũtw’ĩka makomanĩaa mĩsyĩ na ti ĩkalũnĩ yakĩtwe nesa ta ya Aisilaeli, kĩu kĩyaamatulya maikamwinĩe Yeova. Mũtũmwa Vaulo aveveewe aandĩkĩa ana-a-asa make amatavĩtye atĩĩ: “Mũimanyĩan’ya na kũtaana inyw’ĩ kwa inyw’ĩ na savuli na mbathi sya kũmũkumya Ngai na mbathi sya veva, mũkĩmwinĩa Ngai na mumo ngoonĩ syenyu.” (Ako. 3:16) Twaĩle kũmwinĩaa Yeova “mbathi sya veva” ila syĩ ĩvukunĩ yitũ ya mbathi na ngoo yonthe tũitũnga mũvea. Mbathi isu nĩ kĩlungu kĩmwe kya lĩu wa kĩ-veva ũla tũnengawe nĩ “ngombo yĩ na kĩthito na mbũĩ.”—Mt. 24:45.

9. (a) Nĩkĩ amwe maemawa nĩ kwina na wasya na me atanu ĩla me maũmbanonĩ? (b) Twaĩle kũmwinĩa Yeova mbathi sya kũmũtaĩa ata, na naaũ maĩle kwĩthĩwa matongoetye ũndũnĩ ũsu? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 3.)

⁹ Nata ethĩwa umĩte mũsyĩ ũtainawa mũno, kana ethĩwa kwina ti kĩthĩo kya kwenyu? No kwĩthĩwa ũtanĩaa kwĩthukĩĩsya aini me nguma na me ũtũĩka wa kwina na ũkew’a mayina nesa mũno. Ĩla waelekany’a wasya  waku na woo, nĩvatonyeka ũkethĩwa wĩw’aa nthoni kana ũkatũlĩka ngoo nũndũ ndwĩ wasya mũseo tamo? Ĩndĩ maũndũ asu mayaĩle kũũsiĩĩa ndũkeanĩsye kĩanda kyaku kya kũmwinĩa Yeova. Vandũ va ũu, kwataa ĩvuku yaku ya mbathi ũkĩlĩtye, na ũyũngalalya mũtwe waku, na ĩndĩ ũyina vyũ kuma ngoonĩ. (Esa. 3:11; soma Savuli 147:1.) Matukũ aa Nyũmbanĩ mbingĩ sya Ũsumbĩ ndeto sya wathi ũla ũkwinwa nĩsyonanaw’a televiseninĩ kana o syĩndũnĩ ingĩ ta isu, na kĩu nĩkĩtũtetheeasya kwina na wasya. O na ũndũ wa kwendeesya nĩ kana atumĩa ma kĩkundi yu nĩmainaa mbathi sya Ũsumbĩ mathi Sukulu ya Ũthũkũmi wa Ũsumbĩ. Kĩu kĩonany’a kana nĩ ũndũ wa vata mũno vyũ atumĩa matongoesye kĩkundi kwina nesa.

10. Twaĩle kũlilikana kyaũ ethĩwa wia nũtũsiĩĩaa kwina na wasya?

¹⁰ Kĩndũ kĩmwe kĩtumaa andũ aingĩ mataina na wasya nĩ wia. Nĩmatonya kũkĩa mayona wasya woo now’o ũkwĩthĩwa ũyĩw’ĩka, kana makakĩa kwĩw’ĩka mayina naĩ. Ĩndĩ nĩtwaĩle kũlilikana kana o na ĩla tũũneena “maũndũnĩ maingĩ ithyonthe nĩtũlulutĩkaa.” (Yak. 3:2) O na vailyĩ ũu kĩu kĩitumaa tũeka kũneena. Kwoou ve vata wa kũeka kũmũtaĩa Yeova na wathi aĩ nũndũ tũi na wasya mũseo?

11, 12. Nĩ maũndũ amwe meva matonya kũtũtetheesya tũkaina nesanga?

¹¹ Nĩtũtonya kwĩthĩwa tũkĩaa nũndũ tũyĩsĩ ũndũ tũtonya kwina nesa. Ĩndĩ ve maũndũ mana ma vata matonya kũtũtetheesya tũkaina nesanga. *

¹² Nĩ kana umye wasya nesa ĩla ũkwina, nĩwaĩle kũkusya nzeve nesa. O tondũ taa wa sitima ũtaumya kyeni kũte mwaki, now’o wasya waku ũtesa kuma ĩla ũũneena kana ũkwina ethĩwa ndũũkusya nzeve ĩanĩtye. Waĩle kwina na wasya ũkwĩw’ĩka o ta ũla umasya ĩla ũũneena kana o na wĩ ĩũlangũ  kwĩ ũsu. (No ũsisye maũndũ ma kũũtetheesya ala monanĩtw’e ĩvukunĩ Faidika na Elimu ya Shule ya Huduma ya Kitheokrasi, ĩthangũ ya 181 nginya 184, ungu wa kyongo, “Pumua Vizuri.”) O na wasisya nthĩnĩ wa maandĩko amwe ala maneeneete kwina mbathi sya kũmũtaĩa Yeova, nĩwĩthĩaa mĩsoa ĩkwĩkĩa vinya athaithi ma Yeova ‘maine na wasya.’—Sav. 81:1.

13. Elesya kĩla tũtonya kwĩka nĩ kana twine tũte na wia.

¹³ Mũthenya ũmwe mwĩ ũthaithinĩ wenyu wa mũsyĩ kana o wĩ weka, tata kwĩka ũndũ ũũ: Nyuva wathi ũmwe wendete mũno ĩvukunĩ yitũ ya mbathi. Wamina kwĩka ũu, soma ndeto sya wathi ũsu na wasya mũnene ũte na wia. Wamina kũisoma, amba kũkusya nzeve o ĩmwe na ĩndĩ ũiweta na wasya o ũsu ndeto sya lainĩ ũmwe ũteũtilĩĩla ũveve ĩngĩ. Na ĩndĩ ũyina lainĩ ũsu ũtũmĩĩte wasya o ũsu. (Isa. 24:14) Weeka ũu wasya waku nũkwingĩvanga, na nengĩ ũu now’o vaĩle kwĩthĩwa vailyĩ. Ndũkakĩe kana wambĩĩe kwĩw’a nthoni!

14. (a) Kwathamya nesa kũtonya kũtũtetheesya ata ĩla tũkwina? (Sisya ĩsandũkũ “ Kĩla Ũtonya Kwĩka Wine Nesanga.”) (b) Nĩ maũndũ meva ũkwona matonya kũũtetheesya wĩthĩwe na wasya mũseo wa kwina?

¹⁴ Ndwĩsa kumya wasya mũnene ĩla ũkwina ethĩwa wĩina ta ũtumĩtye. Kwoou kĩndũ kĩngĩ kĩtonya kũũtethya nĩ kwathamya mũnango ĩla ũkwina o na kũte ũndũ wathamasya ĩla ũũneena. Waĩle kwĩka ata ethĩwa wĩĩw’a ũtatonya kumya wasya wĩanĩtye kana ethĩwa wĩw’aa ũyitwa ĩla ũkwina? Ve maũndũ matonya kũũtetheesya ũsinde mathĩna asu ĩvukunĩ Faidika na Elimu ya Shule ya Huduma ya Kitheokrasi, ĩthangũ ya 184, ĩsandũkũnĩ yĩ na kyongo, “Kushinda Matatizo Fulani Hususa.”

15. (a) Nĩ ũndũ wĩva watangaasiwe ũmbanonĩ wa kĩla mwaka wa 2016? (b) Nĩ maũndũ meva amwe manatumie ĩvuku yeũ ya mbathi yumw’a?

¹⁵ Mwaka wa 2016, ala maĩ ũmbanonĩ wa kĩla mwaka wa Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, nĩmatanie mũno  ĩla Mwana-a-asa Stephen Lett wa Nzama Ĩla Ĩtongoesye watangaasie kana ve ĩvuku yeũ ya mbathi yĩtawa “Sing Out Joyfully” to Jehovah yĩkumw’a nĩ kana yĩtũmĩawe maũmbanonĩ. Mwana-a-asa Lett aeleisye kana kĩndũ kĩmwe kĩnatumie ĩvuku ya mbathi yĩkwa moalyũku nĩ kana mbathi ila syĩ vo inendekaa syosane na Mbivilia ya New World Translation of the Holy Scriptures ĩla yaĩ ĩneekwa moalyũku. Kwoou ndeto sya mbathi imwe ninavĩndũiwe nũndũ nĩsyavetiwe Mbivilianĩ ya New World Translation yamina kwĩkwa moalyũku mwaka wa 2013. Ũndũ ũngĩ nĩ kana mbathi nzaũ ikonetye wĩa witũ wa kũtavany’a na mbathi sya kũtũnga mũvea kwondũ wa wovosyo ninongelilwe. O na ĩngĩ, nũndũ kwina nĩ kĩlungu kya vata mũno kya ũthaithi witũ, Nzama Ĩla Ĩtongoesye ĩnendaa kumya ĩvuku ĩseo mũno ya kwina yĩ na kava ĩilyĩ ta ya Mbivilia ya New World Translation ĩla yĩkĩtwe moalyũku.

16, 17. Ĩvuku yeũ ya mbathi yĩ na moalyũku meva?

¹⁶ Nĩ kana ĩvuku “Sing Out Joyfully” to Jehovah yĩthĩwe yĩ laisi kũtũmĩwa, yĩvangĩtwe kwosana na ũvoo ũla wĩ i mbathinĩ. Kwa ngelekany’o, mbathi 12 sya mbee ineeneete Yeova, nasyo ila ingĩ 8 iatĩĩe ineeneete Yesũ na wovosyo, na mbathi ila ingĩ ivangĩtwe o ta ũu. O na ve ĩthangũ yĩ na syongo syĩ kĩvathũkany’o, na ũtee wa kĩla kyongo nĩvekĩĩtwe mbathi ila ineeneete kyongo kĩu. Syongo isu no itetheesye mwana-a-asa ĩla ũkũnyuva wathi wa ũvoo wa andũ onthe.

¹⁷ Ndeto sya mbathi imwe ninavĩndũiwe nĩ kana twinae kuma ngoonĩ. Kwa ngelekany’o, ndeto imwe nivĩndũĩtwe nĩ kana wĩthĩe nũkũelewa nesa kĩla ũkwina, na ndeto ingĩ iekete kũtũmĩwa mũno matukũ aa ninavetiwe. Ndeto isu syavetwa, vaneekĩiwe ndeto ingĩ itũmĩkaa mũno ũmũnthĩ na ieleekaa nesanga. Ũtwi ũla ũneekiwe wa kũvĩndũa kyongo “Sũvĩa Ngoo Yaku” kĩtw’ĩke “Tũsũvĩe Ngoo Sitũ” ũnaĩ mũseo mũno. Nĩkĩ? Nũndũ maũmbanonĩ maitũ ma kĩkundi na maũmbanonĩ manene nĩkũkaa andũ matekalĩte mũno ũw’onĩ, andũ mekwendeew’a, syana, na eĩtu-a-asa, na kwoou wĩthĩwa wĩ ũndũ ũsaanĩtye maitavya ala angĩ kĩla maĩle kwĩka. Kwoou kyongo kĩu, vamwe na ndeto sya wathi ũsu ninavĩndũiwe.

18. Nĩkĩ twaĩle kwĩmanyĩsya mbathi ila syĩ ĩvukunĩ yitũ yeũ ya mbathi? (Sisya maelesyo ma kwongeleela.)

¹⁸ Mbathi mbingĩ ila syĩ ĩvukunĩ “Sing Out Joyfully” to Jehovah iseũvĩtw’e ta mboya. Kwoou no iũtetheesye kũtavya Yeova ũndũ ũkwĩw’a. Mbathi ingĩ nasyo no “[itũthangaasye] wendonĩ na mawĩanĩ maseo.” (Aevl. 10:24) Vate nzika, nĩtwaĩle kũmanya nesa ũndũ mbathi isu ikũnĩtwe vamwe na ndeto syasyo. No wĩanĩsye kĩu kwa kwĩthukĩĩsya mbathi ila sinĩtwe (korasi) syĩ kĩsesenĩ kya jw.org. Weemanyĩsya kwinaa mbathi isu wĩ mũsyĩ, ũkeethĩawa ũtonya kũsina nesa na kuma ngoonĩ. *

19. Weta ũndũ ũmwe kĩla ũmwe kĩkundinĩ ũtonya kwĩka akamũthaitha Yeova.

¹⁹ Lilikana kana kwina nĩ kĩlungu kya vata kya ũthaithi wa w’o. Nĩ nzĩa ĩmwe nzeo vyũ ya kwonany’a kana nĩtũmwendete Yeova na nĩtũkwenda kũmũtũngĩa mũvea. (Soma Isaia 12:5.) Waina na wasya na wĩ mũtanu, ũkeekĩaa ala angĩ vinya o namo maine oou. Vai mũndũ ũtamũthaitha Yeova kwa nzĩa ĩsu, ethĩwe nĩ mũnini, nĩ mũkũũ, kana nĩ mũndũ ũkwendeew’a nĩ ũw’o. Kwoou ndũkew’e vinya kũmwinĩa Yeova kuma ngoonĩ. Vandũ va ũu, atĩĩa ndeto ii sya mũandĩki wa Savuli: “Mwinĩei Yeova!” Ĩĩ, ina na wasya wĩ mũtanu!—Sav. 96:1.