WE NĨWONETE kana andũ aingĩ ĩũlũ wa nthĩ ũmũnthĩ mendaa moneke me ma vata kwĩ ala angĩ, makuwe nesa, kana moneke me na ianda sya mwanya? O na makwata syĩndũ singĩvĩte ata, masũanĩaa kana nĩmaĩlĩte kũkwata ingĩ mbingangĩ. Andũ ala masũanĩaa ũu monanasya kana nĩmeyendete na maitũngaa mũvea, na ũu nowʼo Mbivilia yonanĩtye andũ ma mĩthenya ya mũminũkĩlyo makethĩwa mailye.—2 Tim. 3:2.

Nĩ wʼo kana kuma tene, andũ nĩmeethĩĩtwe na mũtuo ũsu wa kwĩyenda. Kwa ngelekanyʼo, Atamu na Eva nĩmanyuvie kwĩtwʼĩĩa ũla ũseo na ũla ũthũku, na kĩu nĩkyamaeteie mathĩna maingĩ. Myaka maana maingĩ ĩtina wa ũu, Mũsumbĩ Usia wa Yuta nĩwasũanĩie kana nĩwaaĩlĩte kũtoeesya ũvani kĩthembeonĩ, ĩndĩ eekengete vyũ. (2 Mav. 26:​18, 19) Nũndũ Avalisi na Asatukai maĩ nzyawa sya Avalaamu maĩkĩaa kana Ngai aĩlĩte kũmakua ta ma mwanya mũno.—Mt. 3:9.

Ũmũnthĩ, tũthyũlũlũkĩtwe nĩ andũ meyendete na mendaa kwoneka me ma vata, na tũkaema kwĩsũvĩa, no twambĩĩe kwĩsilya o tamo. (Aka. 5:26) No twambĩĩe kwĩsilya kana nĩtwaĩle kũnengwa ianda imwe sya vata kana kũkuwa nesa. Ĩndĩ tũtonya ata kwĩsũvĩana na mosũanĩo ta asu? Nĩtwaĩle kũsũanĩa ũndũ Yeova wonaa ũndũ ũsu. Ve myolooto ĩlĩ yĩ Mbivilianĩ ĩkũtũtetheesya.

Yeova nĩwe ũtusaa kĩla kĩtwaĩle. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ii.

• Nthĩnĩ wa mũsyĩ, mũndũũme nĩwendaa kwĩwʼa anengetwe ndaĩa nĩ kĩveti kyake, nakyo kĩveti  nĩkyendaa kwĩwʼa kyendetwe nĩ mũũme. (Aev. 5:33) Ala me nthĩnĩ wa mũtwaano nĩmaĩle kwonanyʼa kana nĩmendanĩte. Ĩndĩ mayaĩle kwonanyʼa kana nĩmekwendeewʼa nĩ angĩ me nza wa mũtwaano woo. (1 Ako. 7:3) Eka ũu, asyai nĩmendaa kwona syana syoo iimewʼa, nasyo syana nĩsyendaa kũsũvĩwa na kwonwʼa kana nĩsyendetwe nĩ asyai masyo.—2 Ako. 12:14; Aev. 6:2.

• Navo kĩkundinĩ, atumĩa nĩmaĩlĩte kũnengwa ndaĩa nũndũ wa wĩa mwingĩ ũla matethasya. (1 Ath. 5:12) O na ũu wĩ o vo, mayaĩlĩte kũsumbĩka ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo.—1 Vet. 5:​2, 3.

• O na ĩngĩ, Ngai nũnengete ala me na ũkũmũ mwanya wa kwĩtya koti na kũnengwa ndaĩa ĩla ĩmaĩlĩte nĩ laiaa moo.—Alo. 13:​1, 6, 7.

Yeova nũtũnengae syĩndũ mbingĩ o na kwĩ ila itwaĩle. Nũndũ twĩ eki ma naĩ, twaĩlĩtwe no kĩkwʼũ. (Alo. 6:23) O na ũu wĩ o vo, Yeova nũtũathimaa mũno nũndũ wa wendo wake ũtathelaa. (Sav. 103:​10, 11) Atũathimaa mũno wĩana ũu nũndũ wa ũseo wake mwingĩ, ĩndĩ ti kwĩthĩwa nĩwaĩlĩte kũtũathima.—Alo. 12:​6-8; Aev. 2:8.

Ĩthĩwa wĩ metho ndũkambĩĩe kũsũanĩa ta andũ ma nthĩ ĩno. No twĩthĩe twambĩĩie kũsũanĩa kana twĩ ma vata kwĩ ala angĩ o na tũte kũmanya. Yesũ nĩwoonanisye ũndũ tũtonya kwambĩĩa kũsũanĩa kwa nzĩa ĩsu na mĩtũkĩ yĩla wanenganie ngelekanyʼo ya ala athũkũmi maĩviwe ndinalĩ. Athũkũmi amwe mambĩĩie kũthũkũma kwakya tene na mathũkũmie mũthenya wʼonthe mavĩte nĩ sua, ĩndĩ angĩ mathũkũmie o ĩsaa yĩmwe. Ala mambĩĩie kũthũkũma kwakya tene moonaa maĩlĩte kũkwata ndĩvi nenange nũndũ wa wĩa woo. (Mt. 20:​1-16) Ngelekanyʼonĩ ĩsu, Yesũ oonanisye kana aatĩĩi make maĩlĩte kwĩanĩawʼa no kĩla Ngai ũmanengete.

Tũngaa mũvea, na ndũkekwatasye angĩ maũnenge syĩndũ. (1 Ath. 5:18) Atĩĩa ngelekanyʼo ya mũtũmwa Vaũlo, ũla ũtaaenda ana-a-asa ma Kolintho mamũnenge syĩndũ o na kau nĩmaaĩlĩte kwĩka ũu. (1 Ako. 9:​11-14) Nĩtwaĩlĩte kũtũnga mũvea nũndũ wa moathimo onthe ala tũkwatĩte  na tũyĩvathana na veva wa kwenda kũnengwa syĩndũ.

Ĩthĩwa na nguma ya wĩnyivyo. Yĩla mũndũ wambĩĩa kũsũanĩa kana nĩ wa vata kwĩ ala angĩ, ambĩĩaa kwona kana nĩwe waĩlĩte kwĩthĩwa na syĩndũ ila mbingĩ. Nĩ kana tũikethĩwe na yĩsilya yĩu ĩthũku, nĩtwaĩlĩte kwĩthĩwa na wĩnyivyo.

Mwathani Ndanieli nĩ ngelekanyʼo nzeo ya mũndũ waĩ na wĩnyivyo. Aumĩte mũsyĩnĩ waĩ nguma, aĩ mwanake, aĩ mũĩ mũno, na aĩ na inengo mbingĩ ila syaĩ itonya kũtuma ona aĩlĩte kũkuwa kwa nzĩa ya mwanya na aĩlĩte kwĩthĩwa na ianda ila waĩ nasyo. (Nda. 1:​3, 4, 19, 20) O na vailye ũu, Ndanieli nĩwaendeeie kwĩthĩwa na wĩnyivyo, na nguma ĩsu nĩyatumie ethĩwa e wa vata mũno methonĩ ma Yeova.—Nda. 2:30; 10:​11, 12.

Ekai tũtwʼe-i vyũ kwĩvathana na veva wa kwĩyenda na kwĩyonaa twĩ ma vata kwĩ ala angĩ, ũla wĩkinyĩe mũno ĩũlũ wa nthĩ ũmũnthĩ. Na tũiendeea kũtanĩa moathimo ala Yeova ũtũnengete nũndũ wa ũseo wake mwingĩ.