Kĩla ũthi ũvoonĩ ũla wĩ vo

Kĩla ũthi nthĩnĩ wa ũvoo ũla wĩ vo

Yeova Nũmendete Ala ‘Masyaaa Ũsyao me na Wũmĩĩsyo’

Yeova Nũmendete Ala ‘Masyaaa Ũsyao me na Wũmĩĩsyo’

“Ila syĩ mũthanganĩ mũseo, nĩ ala [masyaaa] ũsyao, me na wũmĩĩsyo.”—LUKA 8:15.

MBATHI: 6872

1, 2. (a) Nĩkĩ twĩw’aa tũyĩkĩwa vinya nĩ ala matavanasya me aĩkĩĩku kũndũ andũ matendete kũmethukĩĩsya? (Sisya visa ĩthangũnĩ yĩĩ.) (b) Yesũ aisye ata ĩũlũ wa mũndũ kũtavany’a “nthĩ yake mwene”? (Sisya maelesyo ma kwongeleela.)

SERGIO NA OLINDA nĩ mũndũ na mũka. Mekalaa Amelika, na methĩĩtwe me mavainia o na kũtw’ĩka me na myaka 80 na kĩndũ. Matukũ aa mavikĩte vandũ ũkethĩa kũthi nĩ thĩna nũndũ wa kwalw’a nĩ maaũ. O na vailyĩ ũu, kĩla kwakya matembeaa kuma kwoo makathi taoni vandũ vethĩawa andũ aingĩ mũno. Mavikaa vau saa ũmwe wa kwakya, na ũsu nĩ ũndũ methĩĩtwe mayĩka kwa myaka mingĩ. Maũngamĩlaa vakuvĩ na kĩsese kya mbasi na mayambĩĩa kũnenga avĩti mavuku maitũ. Andũ aingĩ mamavĩtaa ta mate vo, ĩndĩ mĩthenya yonthe nĩmaendaa kũũngama vau na mũndũ amasisya, o namo mamũsiasya na ũthyũ mũtanu. Saa sita syavika makwataa nzĩa makenũka. Ũnĩ wake saa ũmwe ũivika, ũmethĩaa maũngye vala vandũ voo ĩngĩ. Kĩla mwei, mwana-a-asa ũsu na mũka maendaa vau mĩthenya thanthatũ kwa kyumwa kũtavany’a ũvoo wa Ũsumbĩ.

2 O ta Sergio na Olinda, ve ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ aĩkĩĩku ĩũlũ wa nthĩ yonthe methĩĩtwe maitavany’a kwoo kwa myaka mingĩ o na kũtw’ĩka andũ mayendete kwĩthukĩĩsya ũvoo mũseo. Ethĩwa nũkomanĩte na thĩna ta ũsu, nĩtũũkũkatha mũno nũndũ wa wũmĩĩsyo waku. * Kũmũthũkũma Yeova ũte kũeka nĩkwĩkĩaa aingĩ vinya, o na ala methĩĩtwe maimũthũkũma kwa ĩvinda ĩasa. Kwasisya ndeto ii syaneeniwe nĩ asyaĩĩsya amwe ma mũthyũlũlũko: “Ĩla natavany’a na ana-a-asa na eĩtu-a-asa aĩkĩĩku, nĩw’aa ngelekany’o yoo yambĩkĩa vinya.” “Ũĩkĩĩku woo ũmbĩkĩaa vinya o nakwa nũmĩĩsye na ndyĩthĩwa na ũkũmbaũ ũthũkũminĩ wakwa.” “Ngelekany’o yoo nĩnthangaasya.”

3. Twĩneenea makũlyo meva atatũ, na nĩkĩ?

3 Nĩ kana tũlũlũmĩlye ũtwi witũ wa kũendeea kũtethya wĩa ũla Yesũ watũnengie wa kũtavany’a, ekai tũneenee makũlyo aa atatũ: Nĩkĩ mavinda amwe tũkusaa ngoo? Tũtonya kũsyaa ũsyao ata? Tũtonya ata kũendeea kũsyaa ũsyao na wũmĩĩsyo?

NĨKĨ MAVINDA AMWE TŨKUSAA NGOO?

4. (a) Vaulo eewie ata ĩla Ayuti aingĩ maleile kwĩthukĩĩsya ũvoo mũseo? (b) Vaulo eew’aa ũu nĩkĩ?

4 Ethĩwa waaĩsa kũkw’a ngoo nũndũ wa kũtavany’a isionĩ syĩ na andũ mate kwĩthukĩĩsya, no ũelewe ũndũ mũtũmwa Vaulo weew’aa. Mũtũmwa Vaulo nĩwatavanisye kwa ĩvinda ya myaka ta 30, na atetheesya andũ aingĩ matw’ĩka amanyĩw’a ma Klĩsto. (Meko 14:21; 2 Ako. 3:2, 3) Ĩndĩ ndaavota kũtetheesya Ayuti aingĩ matw’ĩke athaithi ma w’o. O na aingĩ nĩmamũleile, na amwe mamũthĩny’a mũno. (Meko 14:19; 17:1, 4, 5, 13) Kĩu kyatumie Vaulo ew’a ata? Aisye atĩĩ: “Nĩneenaa w’o nthĩnĩ wa Klĩsto, . . . nĩ na kyeva kĩnene na woo ũtathela ngoonĩ yakwa.” (Alo. 9:1-3) Vaulo eew’aa ũu nĩkĩ? Eew’aa ũu nũndũ nĩwendete kũtavany’a kuma ngoonĩ. Na atavasya Ayuti ũvoo mũseo nũndũ nĩwamathĩnĩkĩaa mũno. Kwoou eewie thĩna mwingĩ mũno ĩla woonie matekwĩtĩkĩla tei wa Ngai.

5. (a) Nĩ kyaũ kĩtumaa tũtavya atũi maitũ ũvoo mũseo? (b) Nĩkĩ ti ũsengy’o kũkw’a ngoo mavinda amwe?

5 O ta Vaulo, tũtavasya andũ ũvoo mũseo nũndũ nĩtũmathĩnĩkĩaa kuma ngoonĩ. (Mt. 22:39; 1 Ako. 11:1) Nĩkĩ tũmathĩnĩkĩaa? Twavindĩĩsya maũndũ ala twĩyoneete ithyĩ ene, nĩtwĩsĩ kana ala matw’a kũmũthũkũma Yeova makwataa moathimo maingĩ mũno. Twasũanĩa andũ ala tũkomanaa namo isionĩ, twaasya ngoonĩ, ‘Mwa keka ve o ũndũ tũmatethya makamanya kĩla makosete!’ Kwoou tũendeeaa kũmathangaasya memanyĩsye ũw’o ĩũlũ wa Yeova na kĩeleelo kĩla wĩ nakyo kwondũ wa andũ. No ta twĩthĩawa tũimatavya atĩĩ: ‘Twamũetee mũthĩnzĩo mũseo. Mwa wĩtĩkĩlei.’ Kwoou ti ũsengy’o kwĩw’a ‘woo ngoonĩ sitũ’ ĩla andũ malea mũthĩnzĩo ũsu. Kwĩw’a ũu kũyonanasya kana tũi na mũĩkĩĩo, ĩndĩ kwonanasya nĩtwendete kũtavany’a kuma ngoonĩ. Kwoou o na kũtwĩka ve mavinda tũkusaa ngoo, tũiekaa kũtavany’a. Elena, ũla wĩthĩĩtwe e vainia kwa mbee wa myaka 25 aĩtye: “Nonaa wĩa wa kũtavany’a wĩ vinya. Ĩndĩ vai wĩa ũngĩ ndonya kwasya mũseo kwĩ ũsu.” Ũu now’o aingĩ maitũ twĩw’aa.

TŨTONYA KŨSYAA ŨSYAO ATA?

6. Twĩneenea ĩkũlyo yĩva, na twĩĩka ũu ata?

6 Nĩkĩ tũtonya kwĩthĩwa tũte na nzika kana ũthũkũmi witũ no ũmũtanĩthye Yeova o na ethĩwa twĩtavany’a isionĩ siilyĩ ata? Nĩ kana tũsũngĩe ĩkũlyo yĩu, ekai tũneenee ngelekany’o ilĩ syanenganiwe nĩ Yesũ. Nthĩnĩ wa ngelekany’o isu nĩwaneeneie vata wa ‘kũsyaa ũsyao.’ (Mt. 13:23) Ngelekany’o ya mbee yaĩ ĩũlũ wa mũsavivũ.

7. (a) Naaũ ala Yesũ wamaelekanilye na “mũĩmi,” “mũsavivũ,” na “tũũvonge”? (b) Twĩenda kũmantha ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩva?

7 Soma Yoana 15:1-5, 8Kwasisya ndeto ii Yesũ watavisye atũmwa make: “Asa wakwa nũtaĩawa ũndũnĩ ũũ wa inyw’ĩ kũsyaa ũsyao mwingĩ; na kwĩthĩwa amanyĩw’a makwa.” Yesũ aisye Yeova nĩwe “mũĩmi,” nake mwene eeyĩta “mũsavivũ ũla wa w’o,” na amanyĩw’a make ameta “tũũvonge.” * Kwoou ũsyao ũla aatĩĩi ma Klĩsto maĩlĩte kũsyaa nĩw’o wĩva? Nthĩnĩ wa ngelekany’o ĩno, Yesũ ndaaweta vyũ ũsyao nĩw’o wĩva, ĩndĩ ve ũndũ ũmwe wa vata wawetie ũtũtetheeasya kũkwata ũsungĩo wa ĩkũlyo yĩu.

8. (a) Nĩkĩ ũsyao ũla ũwetetwe ngelekany’onĩ ya Yesũ ũtesa kũtw’ĩka nĩ amanyĩw’a eũ? (b) Nĩ ũndũ wĩva Yeova ũtesa kũtwĩa twĩke?

8 Yesũ aisye ũũ ĩũlũ wa Ĩthe wake: ‘Kĩla kaũvonge ke nthĩnĩ wakwa katasyaaa, nũkavetaa.’ Ũu nĩ kwasya kana no nginya tũsyae ũsyao ethĩwa nĩtũkwenda Yeova atwonae ta twĩ athũkũmi make. (Mt. 13:23; 21:43) Kwoou nthĩnĩ wa ngelekany’o ĩsu, andũ ala Mũklĩsto ũtw’ĩkĩthĩtye amanyĩw’a mayĩsa kũtalwa ta mo ũsyao ũla wĩĩtwe no nginya asyae. (Mt. 28:19) Vakatw’ĩka ũu nĩw’o vailyĩ, Ngũsĩ ndĩkĩĩku ila itaakwata mwanya wa kũtw’ĩkĩthya mũndũ o na ũmwe mũmanyĩw’a nũndũ itavanasya kũndũ andũ matetĩkĩlaa ũw’o, itw’ĩka nĩsyo tũla tũũvonge Yesũ wawetie tũtasyaaa ũsyao. Ĩndĩ tũkasya ũu twĩthĩwa tũivĩtya! Nĩkĩ? Nũndũ tũyĩsa kũthing’ĩĩsya mũndũ atw’ĩke mũmanyĩw’a. Yeova nũtwendete, na ndesa kũtũkũlya twĩke ũndũ wĩsĩ tũitonya. Ũndũ w’onthe ũla ũtwĩaa twĩke no ũtonyeke.—Kũt. 30:11-14.

9. (a) Tũsyaaa ũsyao ĩla tweeka ata? (b) Twĩneenea ngelekany’o yĩva, na nĩkĩ?

9 Kwoou ũsyao ũla twĩĩtwe nĩ lasima tũsyae nĩw’o wĩva? No nginya wĩthĩe nĩ wĩa kĩla ũmwe witũ ũtonya kwĩanĩsya. Nĩ wĩa wĩva Yeova ũnengete athũkũmi make onthe? Nĩ wĩa wa kũtavany’a ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ wa Ngai. * (Mt. 24:14) Ĩla ngelekany’o ya Yesũ ya mũvandi nĩtũtetheesye kũelewa ũndũ ũsu nesanga. Ekai tũmĩneenee.

10. (a) Nĩ kyaũ kĩelekanĩtw’e na mbeũ na mũthanga nthĩnĩ wa ngelekany’o ya mũvandi? (b) Nganũ ĩsyaaa kyaũ?

10 Soma Luka 8:5-8, 11-15. Nthĩnĩ wa ngelekany’o ya mũvandi, mbeũ nĩ “ndeto ya Ngai,” kana ũvoo wa Ũsumbĩ. Mũthanga ũelekanĩtw’e na ngoo ya mũndũ. Mbeũ ĩla yavalũkile mũthanganĩ mũseo nĩyaumisye mĩi, yaumya mũng’uthe, na yesa kwĩana ‘yasyaa ĩana.’ Twasye avandie mbeũ ya nganũ na yamea, we wĩona yesa kwĩana ta yasyaie kyaũ? Yasyaie tũkanũ tũngĩ tũnini, kana yasyaie mbeke sya nganũ? Yasyaie mbeũ ingĩ sya nganũ, ila syaĩ itonya kũvandwa na ikeana. Nthĩnĩ wa ngelekany’o ĩno, mbeũ ĩmwe yasyaie mbeũ ingĩ ĩana. Ũndũ ũsu ũtũtethasya ata ũtavany’anĩ witũ?

Tũtonya ata ‘kũsyaaa ũsyao twĩ na wũmĩĩsyo’? (Sisya kalungu ka 11)

11. (a) Ĩla ngelekany’o ya mũvandi ĩkonanĩtye ata na ũthũkũmi witũ? (b) Tũsyaaa mbeũ sya Ũsumbĩ ata?

11 Ekai tũtũmĩe ngelekany’o ĩtonya kũtũtetheesya kũelewa kĩu. Twasye myaka yĩana ũna mĩvĩtu, asyai maitũ kana o Ngũsĩ ingĩ nĩsyatũtavisye ũvoo wa Ũsumbĩ, ũla ũelekanĩtw’e na mbeũ. Maiema kwĩthĩwa matanie kwona kana ngoo sitũ nĩsyakiitwa nĩ ũvoo ũsu. Nthĩnĩ wa ĩla ngelekany’o ya Yesũ ya mũvandi, mbeũ ila syavalũkile mũthanganĩ mũseo nĩsyaendeeie nesa. Ũu now’o tweetĩkĩlile ũvoo mũseo na twaũlũmya. Nũndũ wa ũu, mbeũ ya ũvoo wa Ũsumbĩ ĩla yalikile ngoonĩ nĩyameie na yeana tondũ nganũ ĩanaa nginya ĩkavikĩĩa kumya ũsyao. Na nũndũ twoona kana nganũ ĩsyaaa mbeke sya nganũ ti tũkanũ tũngĩ tũnini, o naitũ tũsyaaa mbeũ ingĩ sya Ũsumbĩ, ti amanyĩw’a angĩ. * Tũsyaaa mbeũ sya Ũsumbĩ ata? Kĩla ĩvinda twatavya angĩ ũvoo wa Ũsumbĩ, no twasye twĩthĩawa tũinyaĩĩkya ũsyao wa mbeũ ĩla yavandiwe ngoonĩ yitũ. (Luka 6:45; 8:1) Kwoou ngelekany’o ĩsu ya Yesũ yĩtũmanyĩsya kana twaendeea kũtavany’a ũvoo wa Ũsumbĩ, twĩthĩawa ‘tũisyaa ũsyao twĩ na wũmĩĩsyo.’

12. (a) Ngelekany’o ya mũsavivũ na ya mũvandi yĩtũmanyĩsya kyaũ? (b) Kũmanya ũu kwĩũtethya ata?

12 Ngelekany’o ya mũsavivũ na ya mũvandi yĩtũmanyĩsya kyaũ? Yĩtũmanyĩsya kana ti lasima andũ matwĩthukĩĩsye nĩ kana tũtw’ĩke nĩtwasyaa ũsyao. Kĩla kyonanasya nĩtũsyaaa ũsyao nĩ kũendeea kũtavany’a tũte kũeka. Kĩu nokyo Vaulo wawetaa ĩla waisye: ‘Kĩla mũndũ akoosa ĩtuvi yake mwene kwĩanana na kũthĩnĩa wĩa kwake.’ (1 Ako. 3:8) Yeova akatũtuva nũndũ wa wĩa ũla tũtethetye, ĩndĩ ti mosyao ma wĩa ũsu. Matilda ethĩĩtwe e vainia kwa myaka 20, na easya, “Kũmanya kana Yeova aathimaa kĩthito kĩla tweekĩa kũndanĩthasya mũno.”

ŨNDŨ TŨTONYA KŨENDEEA KŨSYAA ŨSYAO NA WŨMĨĨSYO

13, 14. Kwosana na Alomi 10:1, 2, nĩkĩ Vaulo waendeeie kũtavany’a ũvoo mũseo o na kau ala watavasya mayamwĩthukĩĩasya?

13 Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũendeee kũsyaa ũsyao na wũmĩĩsyo? O tondũ twoona, Vaulo nĩweew’aa aiũmĩa ngoonĩ nũndũ Ayuti nĩmaleaa kwĩtĩkĩla ũvoo wa Ũsumbĩ. O na vailyĩ ũu, ndaamekĩsya ngoo. Kwasisya ndeto ila waandĩkie valũanĩ wake kwa Aklĩsto ala maĩ Lomi, aeleetye ũndũ wamonaa. Aandĩkie atĩĩ: “Kwenda kwa ngoo yakwa na kũvoya kwakwa kwa Ngai nĩ kwondũ woo, nĩ kana matangĩĩwe. Nũndũ nĩngũmakũsĩĩa kana me na ũthangaau mũnene kwa Ngai, ĩndĩ ti kwĩanana na ũmanyi.” (Alo. 10:1, 2) Vaulo aisye nĩkĩ watavanasya ate kũeka?

14 Vaulo nũeleetye nĩkĩ ũtaaeka kũtavya Ayuti ũvoo mũseo. Mbee, aĩtye kana nĩweekĩiwe vinya nĩ ‘kwenda kwa ngoo yake.’ Kwoou nĩwendaa kuma ngoonĩ Ayuti amwe mone ũtangĩĩo. (Alo. 11:13, 14) Kelĩ, nĩwawetie ĩũlũ wa ‘kũvoya kwake kwa Ngai kwondũ woo.’ Ũu nĩ kwasya kana nĩwavoyaa nĩ kana Ngai atetheesye Mũyuti ũmwe ũmwe akwate ũvoo wa Ũsumbĩ. Na katatũ, nĩwawetie kana “me na ũthangaau mũnene kwa Ngai.” Ũu naw’o wĩonany’a kana asisya andũ nĩwoonaa matonya kũvĩndũka makatw’ĩka athũkũmi ma Yeova. Vaulo nĩweesĩ kana kĩthito kĩu Ayuti asu maĩ nakyo kyaĩ kĩtonya kũmatetheesya matw’ĩke amanyĩw’a ma Klĩsto me kĩthito o take.

15. Tũtonya kũatĩĩa ngelekany’o ya Vaulo ata? Nengane ngelekany’o.

15 Tũtonya kũatĩĩa ngelekany’o ya Vaulo ata? Mbee vyũ, nĩ kwa kũtata kĩla ĩvinda twĩthĩawe na wendi wa kuma ngoonĩ wa kũkwata ala me na “ngoo nzeo kwondũ wa thayũ ũtathela.” Kelĩ, nĩ kwa kũvoya nĩ kana Yeova avingũe ngoo sya ala mekwendeew’a. (Meko 13:48, NWT; 16:14) Silvana, ũla wĩthĩĩtwe e vainia kwa vakuvĩ myaka 30, aĩtye, “Ndanamba kũkũna nyũmba kĩsionĩ kĩla ndavanasya, nambaa kũvoya Yeova ngamũkũlya andetheesye nĩthĩwe na woni mũseo.” Ũndũ ũngĩ twaĩle kwĩka nĩ kũmũvoya Ngai nĩ kana alaĩka matũtongoesye tũkwate andũ me na ngoo nzeo. (Mt. 10:11-13; Ũvu. 14:6) Robert, ũla wĩthĩĩtwe e vainia kwa mbee wa myaka 30 aĩtye, “Nĩnĩtanĩaa mũno kũtethya wĩa vamwe na alaĩka nũndũ nĩmethĩawa mesĩ kĩla kĩendeee mathayũnĩ ma ala tũkwĩthĩa nyũmba.” Katatũ, nĩ kwa kwona ala tũũkomana namo ta andũ matonya kũvĩndũka makatw’ĩka athũkũmi ma Yeova. Carl nĩ mũtumĩa wavatisiwe mbee wa myaka 50 mĩvĩtu. Aĩtye: “Nĩtataa mũno kũmantha kĩndũ, o na ethĩwa nĩ kĩnini ata, kĩtonya kũmbony’a kana mũndũ e na ngoo nzeo. Kwa ngelekany’o, ũthyũ mũtanu, ũnyanya, kana ĩkũlyo yĩte na ũseleke.” Tweeka maũndũ asu tũkasyaaa ũsyao na wũmĩĩsyo o ta Vaulo.

“NDŨKASIĨĨE KW’OKO KWAKU”

16, 17. (a) Ũtao ũla wĩ ĩandĩkonĩ ya Mũtavan’ya 11:6 wĩtũmanyĩsya ĩsomo yĩva? (b) Nengane ngelekany’o ĩkwonany’a ũndũ wĩa witũ wa kũvanda ũtonya kũkiita ala matũsyaĩĩsye.

16 Nĩtũtonya kwĩthĩwa twonaa ũvoo ũla tũtavanasya wa Ũsumbĩ ta ũtakiitaa ngoo sya andũ, ĩndĩ tũyaĩle o na vanini kũvũthya kĩla wĩa ũsu wĩanĩasya. (Soma Mũtavan’ya 11:6.) Kũneena ũla w’o, andũ aingĩ maitwĩthukĩĩasya, ĩndĩ nĩmethĩawa matũsyaĩĩsye. Nĩmonaa kana twĩkĩaa ngũa nesa, twĩthĩawa twĩ auu, na twĩ atanu. Nũndũ nĩtwĩkuaa nesa, andũ amwe nĩmatonya kwĩkala makesa kwĩthĩa twĩ aseo, no mo matũeleawa naĩ. Mwana-a-asa Sergio na mũka, Olinda, ala tũwetie nĩmeeyoneie ũndũ ũsu.

17 Sergio aĩtye: “Ve kavinda twekalangile tũteũthi vala vandũ twaũngamaa. Ĩla twesie kũsyoka vau avĩti matũkũlasya, ‘Mũnambĩte kwaĩa va? Ko tũteĩla kũmwona tene!’” Nake Olinda aisye ũũ e mũtanu: “Atwai ma mbasi matũkĩlĩalya moko, na angĩ me o mbasinĩ makatwĩa, ‘Mwĩtethya wĩa mũseo!’ O na nĩmatwĩaa tũmanenge makaseti.” Mwana-a-asa ũsu na mũka maseng’ie mũno ĩla mũndũũme ũmwe wookie aũngama vakuvĩ na kakalĩ koo ka mavuku, amanenga malaa, na amatũngĩa mũvea nũndũ wa wĩa ũla matethasya.

18. Nĩkĩ ũtw’ĩte ‘kũsyaaa ũsyao wĩ na wũmĩĩsyo’?

18 Vai nzika kana ethĩwa tũkaendeea kũvanda mbeũ sya Ũsumbĩ ‘tũteũsiĩĩa kw’oko kwitũ,’ tũkeethĩawa tũianĩsya kĩanda kya vata mũno wĩanĩ wa kũnengane “ũkũsĩ kwa mbaĩ syonthe.” (Mt. 24:14) Na ũndũ wa vata vyũ nĩ kana tũkekalaa twĩ na ũtanu mwingĩ nũndũ wa kũmanya kana nĩtũũmwendeesya Yeova, nũndũ we nĩwendete onthe ala ‘masyaaa ũsyao me na wũmĩĩsyo’!

^ kal. 2 O nake Yesũ nĩwaisye kũtavany’a “nthĩ yake mwene” kwaĩ vinya. Ũsu nĩ ũndũ waandĩkiwe nĩ aandĩki onthe me ana ma Mavuku ma Ũvoo Mũseo.—Mt. 13:57; Mko. 6:4; Luka 4:24; Yoa. 4:44.

^ kal. 7 O na kũtw’ĩka ala me na wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ nĩmo maelekanĩtw’e na tũũvonge tũla tũwetetwe ngelekany’onĩ ĩno, ve maũndũ ma vata athũkũmi onthe ma Ngai matonya kwĩmanyĩsya vo.

^ kal. 9 O na kau ĩla tũũweta ĩũlũ wa “kũsyaa ũsyao” no twĩthĩawa tũiweta ĩũlũ wa “ũsyao wa Veva,” ĩsomonĩ yĩĩ na yĩla yĩngĩ, twĩneenea mũno mũno “ũsyao wa ilomo sitũ,” kana kwa ndeto ingĩ, kũtavany’a ĩũlũ wa Ũsumbĩ.—Aka. 5:22, 23; Aevl. 13:15.

^ kal. 11 Ve mavinda angĩ Yesũ waelekanilye wĩa wa kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a na wĩa wa kũvanda na kũketha.—Mt. 9:37; Yoa. 4:35-38.