1. Kũmũkĩa Ngai nĩ kwĩka ata, na nĩkĩ ala mamwendete maĩle kwĩka ũu?

AKLĨSTO nĩmamwendete Ngai na no mamũkĩaa. Andũ amwe nĩmatonya kwona maũndũ asu ta meũvĩngana. Ĩndĩ tũiũneenea wia ũla ũtonya kũtelemya mũndũ. Twĩneenea mũthemba ũngĩ wa wia. Andũ ala methĩawa na wia ũsu mamũnengete Ngai ndaĩa nene mũno kuma ngoonĩ. Mayendaa kũmũthatya Ĩthe woo wa ĩtunĩ nũndũ mayendaa kwananga ngwatanĩo yoo vamwe nake.—Sav. 111:10; Nth. 8:13.

2. Kwosana na ndeto sya Mũsumbĩ Ndaviti ila syĩ ĩandĩkonĩ ya Savuli 86:11, nĩ maũndũ meva elĩ tũũneenea?

² Soma Savuli 86:11. Wasũanĩa ndeto isu nũkwona kana Mũsumbĩ Ndaviti nĩweesĩ kũmũkĩa Ngai nĩ kwa vata. Ekai twone ũndũ tũtonya kũatĩĩa ndeto isu mbeveee sya Ndaviti. Mbee, twĩneenea maũndũ amwe monanĩtye nĩkĩ twaĩlĩte kũnenga ĩsyĩtwa ya Ngai ndaĩa nene mũno. Na kelĩ, nĩtũkwona ũndũ tũtonya kwonany’a kana nĩtũnengete ĩsyĩtwa ya Ngai ndaĩa nene mũno kwĩsĩla maũndũ ala twĩkaa kĩla mũthenya.

3. Nĩ ũndũ wĩva ũtonya kwĩthĩwa watetheeisye Mose aendeee kũnenga ĩsyĩtwa ya Ngai ndaĩa nene mũno?

³ Kwasũanĩa ũndũ Mose weewie yĩla woonie ũtheu mũtisu wa Yeova wamina kũvĩtĩla mbee wake e mũvatĩnĩ wa ĩvia. Ĩvuku ya Insight on the Scriptures yaĩtye kana “nĩvatonyeka ũsu ũkethĩwa now’o ũndũ ũla wa kũsengy’a waaoneka nĩ mũndũ Yesũ Klĩsto atanamba kũka kũũ nthĩ.” Mose nĩweewie  ndeto ii itonya kwĩthĩwa syaneeniwe nĩ mũlaĩka: “Yeova, Yeova, Ngai wĩ tei na mũseo, ũtathataa mĩtũkĩ, na wĩ na wingĩ wa ũseo wĩ wendo na w’o; ũla ũmaiĩaa ngili ngili ũseo wĩ wendo, na akĩekea ũthũku na ĩvĩtyo na naĩ.” (Kuma 33:17-23; 34:5-7) Yĩla Mose watũmĩa ĩsyĩtwa Yeova nũtonya kwĩthĩwa alilikanaa ũndũ ũsu. Na nĩkyo kĩtumi wesie kũkany’a andũ ma Ngai Isilaeli amea ‘makĩe ĩsyĩtwa yĩu ĩnene na ya ũtĩsya.’—Kũt. 28:58.

4. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũmũnenge Yeova ndaĩa nene mũno?

⁴ Yĩla twasũanĩa ĩũlũ wa ĩsyĩtwa Yeova, nũseo tũkavindĩĩsya ũla wĩtanĩw’e na ĩsyĩtwa yĩu. Na nĩtwaĩle kũlilikana nguma syake ta vinya, ũĩ, ũsili wa katĩ, na wendo. Kũvindĩĩsya nguma isu na ingĩ mbingĩ no kũtume tũmũnenga ndaĩa nene mũno.—Sav. 77:11-15.

5-6. (a) Ĩsyĩtwa ya Ngai yonanasya kyaũ? (b) Kwosana na ĩandĩko ya Kuma 3:13, 14 na Isaia 64:8, nĩ kwa nzĩa syĩva Yeova ũtumaa maũndũ mekĩka?

⁵ Ĩsyĩtwa ya Ngai yonanasya kyaũ? Asomi aingĩ maasya kana ĩsyĩtwa Yeova yonanasya “Nũtw’ĩkĩthasya.” Ũu ũtũlilikanasya kana vai kĩndũ o na kĩmwe kĩtonya kũsiĩĩa Yeova kwĩka kĩla ũkwenda, na nũtonya kũtuma maũndũ mekĩka. Ũu nĩ kwasya ata?

⁶ Yeova nũtumaa maũndũ mekĩka kwa kũtw’ĩka kyonthe kĩla kĩkwendeka nĩ kana eanĩsye kĩeleelo kyake. (Soma Kuma 3:13, 14.) Ndeto ya tene ya Kĩevelania ĩla ĩalyũlĩtwe “Ninyie Ũla Ninyie” no ĩalyũlwe “Ngatw’ĩka Kĩla Nĩnyuva Kũtw’ĩka.” Kaingĩ nĩtũthuthaw’a tũvindĩĩsye ũtonyi ũsu wa mwanya wa Yeova. O na ĩngĩ, Yeova no atw’ĩkĩthye athũkũmi make me na naĩ kĩla kĩkwendeka nĩ kana mamũthũkũme na maianĩsya kĩeleelo kyake. (Soma Isaia 64:8.) Kwa nzĩa isu ilĩ, Yeova nũtumaa kwenda kwake kwĩkĩka. Vai kĩndũ o na kĩmwe kĩtonya kũmũsiĩĩa kwĩanĩsya ieleelo syake.—Isa. 46:10, 11.

7. Nĩ kyaũ tũtonya kwĩka tũkamũnenga Ĩthe witũ wa ĩtunĩ ndaĩa nene mũno?

⁷ Kũvindĩĩsya kĩla Ĩthe witũ wa ĩtunĩ wĩkĩte na kĩla ũtũtetheesye kwĩanĩsya no kũtume  tũmũnenga ndaĩa mũnango. Kwa ngelekany’o, twasũanĩa wũmbi wake wa kwendeesya, ũu nũtumaa tũtana mũno nũndũ wa maũndũ onthe ala wĩkĩte. (Sav. 8:3, 4) Na yĩla twavindĩĩsya ũndũ Yeova ũtũtw’ĩkĩthĩtye kyonthe kĩla kĩkwendeka nĩ kana twĩanĩsye kwenda kwake, ũu ũtumaa tũmũnenga ndaĩa nene mũno. Ĩsyĩtwa ya Yeova nĩ ya mwanya mũno! Yĩtũtetheeasya kũelewa ũndũ Ĩthe witũ ũilye, maũndũ onthe ala wĩkĩte, na onthe ala ũtw’ĩte kwĩka.—Sav. 89:7, 8.

8. Kwosana na Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 32:2, 3, Yeova endaa athũkũmi make mekane ata na ĩsyĩtwa yake?

⁸ Ĩvinda ĩkuvĩ Aisilaeli matanamba kũlika ĩla Nthĩ ya Watho, Yeova nĩwamanyĩisye Mose ndeto sya wathi mũna. (Kũt. 31:19) Nake Mose nĩwamanyĩisye andũ wathi ũsu. (Soma Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 32:2, 3.) Mũsoa wa 2 na wa 3 wĩtũmanyĩsya kana Yeova ndendaa ĩsyĩtwa yake yĩivithanw’a, kana andũ maiyona ta ĩtheu mũno ũkethĩa maiyĩtũmĩa. Endaa ĩsyĩtwa yake yĩmanyĩke nĩ syũmbe syonthe! No nginya andũ methĩwe matanie mũno yĩla meewie Mose aimamanyĩsya ĩũlũ wa Yeova na ĩsyĩtwa yake ĩtheu! Kĩla Mose wamamanyĩisye nĩkyamekĩie vinya na kyamathangaasya, o tondũ ũnyenyeũ ũtumaa nyeki ĩsanzamũka. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana kĩla tũũmanyĩsya andũ kĩmekĩe vinya na kĩimathangaasya?

9. Tũtonya kũtetheesya ata kũthew’a kwa ĩsyĩtwa ya Yeova?

⁹ Yĩla tũũtavany’a nyũmba kwa nyũmba kana kũla kwĩthĩawa andũ aingĩ, nĩtwaĩle kũtũmĩaa Mbivilia kũmanyĩsya andũ kana Ngai etawa Yeova. No tũmanenge mavuku maitũ manake, tũkamony’a vitio sitũ nzeo mũno, na tũimony’a maũvoo me kĩsesenĩ kitũ nũndũ nĩmamũeteae Yeova ndaĩa. Yĩla twĩ wĩanĩ, sukulu, kana twĩ kyalonĩ, no tũmanthe mwanya wa kũelesya andũ ĩũlũ wa Ngai witũ na nguma syake. Yĩla twatavya ala twakomana namo nĩkĩ Yeova woombie andũ na nthĩ, kĩu nĩkĩtumaa masalukya makona kana nũtwendete mũno. Na yĩla twamatavya ũw’o ĩũlũ wa Ĩthe witũ wĩ wendo, twĩthĩawa tũendeee kũtetheesya kũthesya ĩsyĩtwa yake. Twĩthĩawa tũimatetheesya mamanye kana maũndũ ala mamanyĩĩtw’e ĩũlũ wa Yeova ti ma w’o. Maũndũ ala tũmanyĩasya andũ nĩmamekĩaa vinya na maimathangaasya mũno.—Isa. 65:13, 14.

10. Yĩla tũũmanyĩsya andũ Mbivilia, nĩkĩ tũtaĩlĩte kwĩanĩawa no kũmamanyĩsya mĩao na myolooto ya Ngai?

¹⁰ Yĩla tũũsoma na amanyĩw’a maitũ ma Mbivilia, nĩtwendaa kũmatetheesya mamanye ĩsyĩtwa ya Yeova na maiyĩtũmĩa. O na ĩngĩ, nĩtwaĩle kũmatetheesya mamũmanye Yeova nesa. We nũkwona ta twĩsa kwĩanĩsya kĩu ethĩwa tũkekaa o kũmamanyĩsya mĩao na myolooto ĩla Ngai ũtũnengete, kana ethĩwa twĩĩka kũmatavya mwĩkalĩle ũla maĩle kwĩthĩwa naw’o? Mũmanyĩw’a mũseo wa Mbivilia nũtonya kũkwatya nesa mĩao ya Ngai na aimyenda. Ĩndĩ mũmanyĩw’a ũsu ndesa kũmwĩw’a Yeova kuma ngoonĩ ethĩwa endete mĩao mũno kwĩ ũndũ ũmwendete Yeova. Lilikana kana Eva nĩweesĩ mwĩao wa Ngai, ĩndĩ ngoonĩ ndendete Mũnengani wa mwĩao ũsu; o na Atamu ailye oou. (Mwa. 3:1-6) Kwoou tũyaĩlĩte kwĩanĩwa no kũmanyĩsya andũ mĩao ya Ngai na myolooto yake.

11. Yĩla tũũmanyĩsya amanyĩw’a ma Mbivilia mĩao na myolooto ya Ngai, tũtonya kũmatetheesya ata mende Mũnengani wayo?

¹¹ Mĩao na myolooto ya Yeova nĩ mĩseo na nĩtũtethasya. (Sav. 119:97, 111, 112) Ĩndĩ amanyĩw’a maitũ ma Mbivilia no malee kũmĩelewa  ũu ethĩwa mayĩsĩ kana Yeova atũnengie mĩao ĩsu nũndũ nũtwendete. Kwoou yĩla tũũmamanyĩsya ũndũ mũna no tũmakũlye-ĩ: “We wĩona nĩkĩ Ngai wĩtĩkĩlĩtye andũ make kwĩka ũndũ ũũ kana ũmavatĩte kwĩka ũndũ ũũ? Ũndũ ũsu wĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa Ngai?” Twatetheesya amanyĩw’a maitũ masũanĩe ĩũlũ wa Yeova na mayenda vyũ ĩsyĩtwa yake ĩtheu, tũkeethĩwa tũtonya kũmakiita ngoo. Na nũndũ wa ũu, makenda mĩao ĩsu vamwe na Mũnengani wayo. (Sav. 119:68) Kĩu kĩkatuma methĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu, na ũu ũkamatetheesya kũmĩĩsya maũndũ momũ.—1 Ako. 3:12-15.

12. Nĩ kyaũ kyatumie ĩvinda yĩmwe Ndaviti aemwa nĩ kwĩthĩwa na ngoo mbũmbanu, na kweethĩiwe ata?

¹² Ndeto ingĩ sya vata mũno syĩ nthĩnĩ wa Savuli 86:11 nĩ, “ũmban’ya ngoo yakwa.” Mũsumbĩ Ndaviti nĩwaveveeiwe asiandĩke. Yĩla waĩ thayũ nĩwamanyie kana nĩ laisi ngoo ya mũndũ ĩkaanĩka. Kwa ngelekany’o, ĩvinda yĩmwe e nyũmbanĩ yake ĩũlũ nĩwoonie kĩveti kyeene kĩithamba. Yo ĩvindanĩ yĩu ngoo ya Ndaviti yaĩ mbũmbanu-ĩ, kana yaĩ mbaanĩku? Nĩweesĩ mwĩao wa Yeova ũla waĩtye: “Ndũkew’ĩe mũka wa mũtũi waku ĩtomo.” (Kuma 20:17) Ĩndĩ o esĩ ũu, nĩwaendeeie kũkĩsyaĩĩsya. Nũndũ wa ũu, ngoo yake nĩyaanĩkie; nĩwendaa kwĩthĩwa na Mbathi-sieva, na no wendaa kũmwendeesya Yeova. O na kau kwa ĩvinda yĩasa Ndaviti nĩwamwendete Yeova na nĩwamũkĩaa, atwie kwĩanĩsya wendi wake mũthũku. Na kĩu nĩkyatumie eka ũndũ mũthũku mũno. Nĩwatumie ĩsyĩtwa ya Yeova yĩvũthw’a. O na ĩngĩ, nĩwatumie mũsyĩ wake vamwe na andũ angĩ mataĩ na mavĩtyo maũmĩa mũno.—2 Sam. 11:1-5, 14-17; 12:7-12.

13. Twĩsĩ ata kana Ndaviti nĩwesie kwĩthĩwa na ngoo mbũmbanu ĩngĩ?

¹³ Ndaviti nĩwakaniw’e nĩ Yeova, na eethĩwa na ngwatanĩo nzeo nake ĩngĩ. (2 Sam. 12:13; Sav. 51:2-4, 17) Ndaaũlwa nĩ mathĩna ala mamũkwatie yĩla weetĩkĩlile ngoo yake ĩaanĩke. Ndeto syake ila syĩ ĩandĩkonĩ ya Savuli 86:11 no ialyũlwe ũũ: “Nenge ngoo ĩte mbaanĩku.” We Yeova nĩwatetheeisye Ndaviti eethĩwa na ngoo mbũmbanu, kana ĩte mbaanĩku? Ĩĩ, nũndũ Ndeto ya Yeova yonanĩtye kana Ndaviti nĩwesie kwĩthĩwa na “ngoo . . . mbĩanĩu kwa Yeova Ngai wake.”—1 Asu. 11:4; 15:3.

14. Twaĩlĩte kwĩkũlya ata, na nĩkĩ?

¹⁴ Ngelekany’o ya Ndaviti nĩtwĩkĩaa vinya na no ĩtũkanasya. Athũkũmi ma Ngai  ũmũnthĩ no memanyĩsye kĩndũ masũanĩa ũndũ walikile naĩnĩ ngito. Twĩthwe nĩndĩ tũnambĩĩe kũmũthũkũma Yeova kana twĩthĩĩtwe tũimũthũkũma kwa myaka mingĩ, nũseo tũkekũlya, ‘Nyie nĩndatĩte ũndũ ndonya nĩsiĩĩe Satani ndakaany’e ngoo yakwa?’

15. Kũmũkĩa Ngai kũtonya kũtũtethya ata yĩla twakomana na visa itonya kũtũamũkĩsya wendi mũthũku?

¹⁵ Kwa ngelekany’o, wĩkaa ata woona visa mũthũku televiseninĩ kana Indanetinĩ ũtonya ũkũamũkĩsya wendi mũthũku? Nĩvatonyeka ũkavũthĩĩsya ũyasya kana kũsisya visa ũsu kana sinema ĩsu ti ũndũ ũmwe na kwĩloela maũndũ ma ũlaalai. Ĩndĩ we Satani nĩwĩthĩwa aitũmĩa syĩndũ isu kũaany’a ngoo yaku? (2 Ako. 2:11) Visa ũsu no ũndũ ũmwe na tindo ĩkũtũmĩwa nĩ mũndũ kwatũa kĩting’ĩ. Yĩla ũkũmĩkũnĩĩa kĩting’ĩnĩ, mũthya wayo nĩw’o wambaa kũlika. O ũndũ ĩendeee kũlika now’o kĩting’ĩ kĩu kĩmeasya mwanya na mũthya kĩyĩsa kwatũka. No tũelekany’e visa ũũkũamũkĩsya wendi mũthũku na mũthya wa tindo. Nĩ laisi mũno mũndũ eethĩwa na kĩmanyĩo kya kũsiasya syĩndũ ũkwona ta ite nthũku, akesa kwĩthĩa ekie naĩ ĩkũtuma ngoo yake ĩaanĩka na aimũvĩtĩsya Yeova. Kwoou ame, ndũketĩkĩle o na vanini kũsisya kĩndũ kĩtonya kũtuma wĩthĩwa na wendi mũthũku ngoonĩ! Eka ngoo yaku yĩkale yĩ mbũmbanu nĩ kana ĩkĩae ĩsyĩtwa ya Yeova!

16. Nĩ makũlyo meva twaĩle kwĩkũlya yĩla twatatwa twĩke maũndũ mataĩle?

¹⁶ Eka visa itonya kũtũamũkĩsya wendi mũthũku, Satani nũtũmĩaa syĩndũ ingĩ mbingĩ kũtũtata. Twĩkaa ata yĩla watũtata? Nĩ laisi tũkambĩĩa kũivũthĩĩsya. Kwa ngelekany’o, nĩtũtonya kũsũanĩa: ‘O na neeka ũndũ ũũ, ti mũthũku mũno nũndũ nditengwa.’ Yĩsilya ta yĩu yĩthĩawa yĩ ĩthũku vyũ. Nũseo tũkekũlasya makũlyo ta aa: ‘Satani nũtonya kwĩthĩwa  aitũmĩa ĩtatwa yĩĩ aany’e ngoo yakwa? Neetĩkĩla kwĩanĩsya wendi ũũ mũthũku, nĩngũtuma ĩsyĩtwa ya Yeova yĩvũthw’a? Kwĩka ũndũ ũũ kwĩtuma nĩmũthengeea Ngai kana kwĩananga ngwatanĩo yakwa nake?’ Vindĩĩasya makũlyo ta asu. Voya ũkwate ũĩ wa kũmasũngĩa nesa ũte kwĩkenga. (Yak. 1:5) Kwĩka ũu no kũtũsũvĩe mũno. No kũtũtetheesye tũkaleana na ĩtatwa twĩ alũmu o tondũ Yesũ weekie yĩla waisye: “Thi, Satani!”—Mt. 4:10.

17. Nĩkĩ ti ũseo kwĩthĩwa na ngoo mbaanĩku? Nengane ngelekany’o.

¹⁷ Ti ũseo kwĩthĩwa na ngoo mbaanĩku. Kwa ngelekany’o, sũanĩa timũ yĩ na athaũki matakwatĩanĩaa. Amwe meĩmanthĩa nguma, angĩ maikwenda kũatĩĩa mĩao ya ĩthaũ yoo, na angĩ maikũnenga mũmanyĩsya woo ndaĩa. Ti laisi timũ ĩilye ũu ĩkasinda. Kĩvathũkany’o na ũu, nĩ laisi mũno timũ yĩ na athaũki me na ngwatanĩo ĩkasinda. Ngoo yaku no yĩthĩwe ĩilye ta timũ ĩsu yĩ ngwatanĩo ethĩwa mesilya maku, mawendi maku, na ũndũ ũkwĩw’a ngoonĩ nĩkwosanĩte na kwenda kwa Yeova. Lilikana kana Satani nĩwĩyumĩtye vyũ aany’e ngoo yaku. Endaa mĩao ya Yeova ĩvĩtũũkane na mesilya maku, mawendi maku, na ũndũ ũkwĩw’a ngoonĩ. Ĩndĩ no nginya ngoo yaku yĩthĩwe yĩ mbũmbanu ethĩwa nũkwenda kũmũthũkũma Yeova. (Mt. 22:36-38) Ndũketĩkĩle nongi kũnenga Satani mwanya aany’e ngoo yaku!

18. Kwosana na ndeto ila syĩ nthĩnĩ wa Mika 4:5, we ũtw’ĩte kwĩka ata?

¹⁸ Mũvoye Yeova o tondũ Ndaviti wavoyie asya: “Ũmban’ya ngoo yakwa ĩkĩae syĩtwa yaku.” Tw’a kĩla mũthenya kwĩkalaa kwosana na mboya ĩsu. Kĩla mũthenya, eka motwi maku, methĩwe nĩ manini kana nĩ manene, monanasye kana nũnengete ĩsyĩtwa ĩtheu ya Yeova ndaĩa nene mũno. Weeka ũu, ta wĩ ũmwe wa Ngũsĩ sya Yeova, ũkatuma ĩsyĩtwa yĩu yĩnengwa ndaĩa. (Nth. 27:11) Na ithyonthe tũkeethĩwa tũtonya kwasya ũũ ta mwathani Mika: “Ithyĩ tũkaendaa syĩtwanĩ ya Yeova Ngai waitũ tene na tene.”—Mika 4:5.