1, 2. Nĩkĩ nthĩ ĩno ya Satani ĩkũendeea kwĩthĩwa na andũ amwe ngya?

ĨVINDA yĩĩ nĩ yũmũ na maũndũ nĩ metu mũno. Andũ ma mũika mamanthĩte wĩa makaĩwa nĩ nthĩ. Aingĩ mathamĩĩaa nthĩ ila nthwii o na ethĩwa kwĩka ũu kwĩmalikya mũisyonĩ. Ũkya wĩ kĩla vandũ, o na nginya nthĩ ila nthwii. Ala makwete maendeee kũthua, naw’o ũkya wa ala mate kĩndũ ũendeee kwongeleka. Livoti sya mĩtũkĩ syonanĩtye kana kĩlungu kĩmwe katĩ wa ĩana kya andũ ala athwii ĩũlũ wa nthĩ me na malĩ ĩanene na ya andũ ala angĩ onthe ĩũlũ wa nthĩ. O na kau vai ũw’o mũlũmu ĩũlũ wa livoti ta isu, vai mũndũ ũlea kana nthĩ ĩno yĩ na andũ mbilioni mbingĩ mũno mavinyĩĩwe nĩ ũkya, na ĩvindanĩ o yĩu ve angĩ me na ũthwii mwingĩ ũtoetye kũtũmĩwa nĩ nzyawa na nzyawa. Yesũ nĩwawetie ĩũlũ wa ũndũ ũsu ĩla waisye atĩĩ: “Ngya mwĩ nasyo mavinda onthe.” (Mko. 14:7) Ĩndĩ nĩkĩ nthĩ ĩilyĩ ũu?

² Yesũ nĩweesĩ kana Ũsumbĩ wa Ngai ũtesie kũvika, maũndũ nthĩ ĩno meendeea kwĩthĩwa mailyĩ oou. Maũndũ ma siasa, ndĩni ila syĩ kw’o, na maũndũ ma viasala, ala nĩmo maelekanĩtw’e na “atandĩthya” ala mawetetwe nthĩnĩ wa Ũvuan’yo 18:3, nĩ kĩlungu kya nthĩ ĩno ya Satani. O na kau andũ ma Ngai mayĩlikasya o na vanini maũndũnĩ ma siasa kana ndĩninĩ sya ũvũngũ, aingĩ maitonya kwĩkala matekwĩlikya viasalanĩ sya nthĩ ĩno ya Satani.

3. Twĩneenea makũlyo meva?

³ Ithyĩ Aklĩsto nĩtwaĩle kwĩthiana tũmanye twĩ na woni wĩva  ĩũlũ wa ũmanthi wa malĩ. No twĩkũlye makũlyo ta aa: ‘Ndonya kũtũmĩa malĩ yakwa ata nĩ kana nonany’e nĩ mũĩkĩĩku kwa Ngai? Ndonya ata kwĩyĩkĩĩa mĩvaka maũndũnĩ ma viasala? Ve ngelekany’o syĩva syonanĩtye kana andũ ma Ngai ũmũnthĩ nĩmamwĩkwatĩtye vyũ o na kau matwĩe ĩvindanĩ yũmũ?’

4, 5. (a) Ũla mũsyaĩĩsya wawetiwe nĩ Yesũ akwatiwe nĩ kyaũ? (b) Yesũ anengie aatĩĩi make ũtao wĩva?

⁴ Soma Luka 16:1-9. Ngelekany’o ya Yesũ ĩũlũ wa ũla mũsyaĩĩsya ũtaĩ mũlũngalu nĩyaĩlĩte kũtuma tũsũanĩa mũno. Mũsyaĩĩsya ũsu atw’ĩkie nĩwaĩtye syĩndũ, ĩndĩ nĩwatũmĩie “ũĩ” ‘eemanthĩa anyanya’ ma kũmũtetheesya akesa kũtw’ĩka nĩwavutwa. * Yesũ ainengane ngelekany’o ĩsu ndendaa kwĩkĩa vinya amanyĩw’a make matũmĩe nzĩa ĩte ya ũlũngalu kwĩmanthĩa syĩndũ. Nĩkyo kĩtumi waisye mwĩkalĩle wa mũsyaĩĩsya ũsu nĩ wa “ana ma nthĩ ĩno.” Ĩndĩ atũmĩie ngelekany’o ĩsu amamanyĩsye kĩndũ kya vata.

⁵ O tondũ kwailyĩ kwa mũsyaĩĩsya ũsu, Yesũ nĩweesĩ kana aatĩĩi make aingĩ makeethĩwa na ĩvinda yetu me nthĩ ĩno nthũku maimantha kĩndũ kya kũmekalya. Nũndũ wa ũu, amekĩie vinya amea: “Ĩmanthĩei anyanya na ũthwii ũla ũte wa ũlũngalu; nĩ kana yĩla wĩthela, [Yeova na Yesũ] mamwose inyw’ĩ mawĩkalonĩ ma tene na tene.” Tũtonya kũatĩĩa ata ũtao ũsu wa Yesũ?

6. Twĩsĩ ata kana viasala sya ũmũnthĩ iyaĩ kĩeleelonĩ kya Ngai?

⁶ O na kũtw’ĩka Yesũ ndaaelesya nĩkĩ waisye kana ũthwii ũsu nĩ ũthwii “ũte wa ũlũngalu,” Mbivilia nĩyonanĩtye nesa vyũ kana kĩyaĩ kĩeleelo kya Ngai andũ makũnae viasala ila ikũnawa na ĩtomo. Yeova nĩwanengie Atamu na Eva syĩndũ ila maĩ na vata nasyo me mũũndanĩ wa Eteni ateũmathimĩa. (Mwa. 2:15, 16) Nayo ĩvindanĩ ya atũmwa, veva mũtheu nĩwatetheeisye kĩkundi kya etĩkĩw’a mauta weethĩa “vai ũmwe waasya kĩndũ o na kĩmwe kya ila waĩ nasyo nĩ kyake mwene; ĩndĩ maĩ na mũamba wa syĩndũ syonthe.” (Meko 4:32) O na mwathani Isaia nĩwawetie ĩũlũ wa ĩvinda yĩla andũ onthe makatanĩaa mũno ũsyao wa nthĩ. (Isa. 25:6-9; 65:21, 22) Ĩndĩ kavindanĩ kaa tũĩ, no nginya aatĩĩi ma Yesũ matũmĩe “ũĩ” nĩ kana makwate syĩndũ ila me na vata nasyo matũmĩĩte “ũthwii ũla ũte wa ũlũngalu” wa nthĩ ĩno, na kavindanĩ o kau maitata mũno mamwendeesye Ngai.

7. Nĩ ũtao wĩva wĩ ĩandĩkonĩ ya Luka 16:10-13?

⁷ Soma Luka 16:10-13. Ũla mũsyaĩĩsya wawetiwe nĩ Yesũ amanthie anyanya kwondũ wa kwĩyĩuna. Ĩndĩ ĩla Yesũ weekĩie vinya aatĩĩi make memanthĩe anyanya ĩtunĩ, ndameaa nĩmeke ũu atĩ nĩ kana meyĩune. Mĩsoa ĩla ĩatĩĩe ngelekany’o ĩsu wanenganie yonanĩtye kana ũndũ tũũtũmĩa “ũthwii ũla ũte wa ũlũngalu” no kwonany’e twĩ aĩkĩĩku kwa Ngai kana tũi aĩkĩĩku. Yesũ endaa kũtũtetheesya tũkwatye kana no twonany’e ‘twĩ na kĩthito,’ kana twĩ aĩkĩĩku, twatũmĩa na ũĩ malĩ ĩla twakwata. Tũtonya kwĩka ũu ata?

8, 9. Weta Aklĩsto amwe monanĩtye nĩ aĩkĩĩku mĩtũmĩĩlenĩ yoo ya ũthwii ũla ũte wa ũlũngalu.

⁸ Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka tũkonany’a twĩ aĩkĩĩku na malĩ ĩla twĩ nayo nĩ kumya mĩvothi kwondũ wa wĩa wa kũtavany’a ũla Yesũ waisye ũkatethw’a. (Mt. 24:14) Kwasũanĩa ngelekany’o ii iatĩĩe. Kamwĩlĩtu kamwe ka India kaĩ na kasandũkũ kanini keekĩaa mbesa. O na kaleaa kũthooa twĩndũ twa kũthaũka nĩ kana kakwate mbesa sya kwĩkĩa vau kasandũkũnĩ. Kasandũkũ kausũa kanenganie mbesa ila syaĩ vo itetheesye wĩanĩ wa kũtavany’a.  Ve mwana-a-asa ũmwe o nake wĩkalaa India wĩ mũũnda wa mĩnathi. Nũndũ ovisi wa ũalyũli wa Malayalam nĩwĩthĩawa na vata wa nathi, mwana-a-asa ũsu nĩwatwaie nathi mbingĩ ovisinĩ ũsu ta mũvothi wake nũndũ oonaa kĩu kĩtethya mũno kwĩ mbesa ila ũtonya kumya. Kwĩka ũu nĩ kũtũmĩa ũĩ. O ta ũu, ana-a-asa ma Greece nĩmakothaa kumya mĩvothi ya mauta ma mosyao ma mĩthata, matulu ma ĩia (cheese), na malĩu angĩ matonya kũtũmĩwa nĩ athũkũmi ma Mbetheli ya kũu.

⁹ Ve mwana-a-asa wa Sri Lanka waumie kũu athamĩĩa nthĩ ĩngĩ. Ĩndĩ nũnenganĩte mwanya mũsyĩ wake ũtũmĩwe kũmbanĩa maũmbano ma kĩkundi na maũmbano manene. O na nĩwĩtĩkĩlĩtye athũkũmi ma ĩvinda yonthe mekalae vo. Mwana-a-asa ũsu eyĩimĩte mbesa mbingĩ nĩ kana mũsyĩ wake ũtũmĩwe ũu, ĩndĩ ũsu nĩ ũtethyo mũnene kwa atavany’a ala me kĩsionĩ kĩu nĩkwĩthĩwa mo mai ũkwati mwingĩ. Nthĩ ĩmwe wĩa witũ wa kũtavany’a ũsiĩĩwe, ana-a-asa nĩmanenganĩte mĩsyĩ yoo ĩtũmĩwe ta Nyũmba sya Ũsumbĩ. Nũndũ wa ũu, mavainia aingĩ vamwe na angĩ mate na ũkwati nĩmakwatĩte vandũ matonya kũmbanĩa mate kũĩvĩa.

10. Tũkwataa moathimo ta meva tweethĩwa twĩ alau?

¹⁰ Ngelekany’o isu twaneenea syoonany’a kana andũ ma Ngai methĩawa na “kĩthito ũndũnĩ ũnini mũno,” kana kwa ndeto ingĩ, methĩawa me aĩkĩĩku mĩtũmĩĩlenĩ yoo ya malĩ o na kau ti ya vata mũno yasianĩw’a na ũthwii wa kĩ-veva. (Luka 16:10) Anyanyae asu ma Yeova mew’aa ata masũanĩa ũndũ maumasya malĩ yoo ĩtũmĩwe? Nĩmethĩawa mesĩ kana nzĩa ĩmwe ya kũkwata ũthwii ũla “wa w’o” nĩ kwĩthĩwa wĩ mũlau. (Luka 16:11) Mwĩĩtu-a-asa ũmwe umasya mĩvothi kĩla ĩvinda kwondũ wa wĩa wa Ũsumbĩ nũwetete ũathimo ũmwe ũkwatĩte. Aĩtye atĩĩ: “Nũndũ nĩnĩthĩĩtwe nĩ mũlau na malĩ yakwa, nĩtethekete kwa nzĩa o na nyie mwene ndatonya kũelesya. Nĩthĩĩte kana o ũndũ naolela angĩ malĩ yakwa, now’o nĩthĩawa na woni mũseo ĩũlũ woo. Kĩvathũkany’o na tene, yu nĩnĩekeaa angĩ mũnango, ngamomĩĩsya, ndikusaa ngoo maũndũ maema kũthi ũndũ ngũsũanĩaa, na nĩnĩthĩawa nĩyũmbanĩtye kwĩtĩkĩla ũtao.” Aingĩ nĩmethĩĩte kana kwĩthĩwa me alau nĩkũmatetheeasya kũlũlũmĩlya ngwatanĩo yoo na Yeova.—Sav. 112:5; Nth. 22:9.

11. (a) Nĩ kwa nzĩa yĩva kũnengane malĩ yitũ kwonanasya kana twĩ na “ũĩ”? (b) Nĩ kyaũ andũ ma Ngai maendeee kwĩka ũmũnthĩ? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 7.)

¹¹ O na ĩngĩ nĩtwonanasya twĩ na “ũĩ” ĩla twatũmĩa ũthwii ũla twĩ naw’o nĩ kana tũtetheesye angĩ wĩanĩ wa kũtavany’a. Ala me na malĩ ĩndĩ matatonya kũtw’ĩka athũkũmi ma ĩvinda yonthe kana kũthamĩĩa kũla kwĩ na vata wa atavany’a, nĩmatanaa kũmanya kana mĩvothi ĩla maumya nĩtetheeasya angĩ wĩanĩ wa kũtavany’a. (Nth. 19:17) Nũndũ wa mĩvothi ĩla yumaw’a, nthĩ ila syĩ ũkya mwingĩ ĩndĩ syĩ andũ aingĩ mekwendeew’a nĩ ũw’o nikwataa mavuku na ikatetheew’a wĩanĩ wa kũtavany’a. Kwa ngelekany’o, kwa myaka mingĩ ana-a-asa ala me nthĩ imwe ta Congo, Madagascar, na Rwanda mayaĩ matonya kũmanthĩa mĩsyĩ yoo lĩu, na ĩvindanĩ o yĩu maithooa Mbivilia. Nĩkĩ? Kĩtumi nũndũ mavinda amwe thooa wa Mbivilia ĩmwe wĩthĩawa wĩanene na mũsaala wa kyumwa kana  mwei ũmwe. Ĩndĩ ũmũnthĩ, ũseũvyo wa Yeova nũvotete kũũngamĩa wĩa wa kũalyũla na kũtumbĩthya Mbivilia kwondũ wa kĩla ũmwe nthĩnĩ wa mũsyĩ vamwe na amanyĩw’a ma Mbivilia ala me na waũni wa kũmanya ũw’o. Kĩu kĩtonyekete nũndũ wa mĩvothi ĩla yumaw’a nĩ aingĩ na nũndũ ‘kusũa kwa amwe nĩkũtethetye kũnyivĩwa kwa angĩ.’ (Soma 2 Akolintho 8:13-15.) Kwoou vai ũmwe ũtatw’ĩka mũnyanyae wa Yeova, ethĩwe nĩ ũla umĩtye malĩ yake kana nĩ ũla ũtethekete nĩ kĩla angĩ maumĩtye.

12. Avalaamu oonanisye ata kana nĩwamwĩkwatĩtye Ngai?

¹² Ũndũ ũngĩ tũtonya kwĩka tũkatw’ĩka anyanyae ma Yeova nĩ kũtata tũmanthe ũla ũthwii “wa w’o” vandũ va kwĩlikya mũno ũmanthinĩ. Kwasũanĩa ĩũlũ wa Avalaamu. Aĩ mũndũ wĩ mũĩkĩĩo mũlũmu na nĩweekie ũndũ Ngai wamwĩie. Nĩwatiie ndũa nthwii ya Ulu nĩ kana athi kwĩkalaa maeemanĩ na aiendeea kũlũlũmĩĩlya ngwatanĩo yake na Yeova. (Aevl. 11:8-10) Kĩla ĩvinda amwĩkwatasya Ngai nũndũ nĩweesĩ nĩwe ũtonya kũnengane ũthwii ũla wa w’o, na ndaaenda kwĩmanthĩa malĩ kwa nzĩa ĩtonya kwonany’a ti ta ũmwĩkwatĩtye. (Mwa. 14:22, 23) Yesũ nĩwendaa aatĩĩi make methĩwe na mũĩkĩĩo ta ũsu, nĩkyo kĩtumi weeie mwanake ũmwe mũthwii atĩĩ: “Ethĩwa nũkwenda kwĩthĩwa mwĩanĩu, thi, ũkathoosye ila wĩ nasyo, ũnenge ngya, naku ũkethĩwa na ũthwii ĩtunĩ: na ĩndĩ ũkyũka ũngatĩĩe.” (Mt. 19:21) Mwanake ũsu ndaĩ na mũĩkĩĩo ta wa Avalaamu, ĩndĩ ve angĩ monanĩtye kana nĩmamwĩkwatĩtye Ngai na ngoo yonthe.

13. (a) Nĩ ũtao wĩva Vaulo wanengie Timotheo? (b) Tũtonya kũatĩĩa ata ũtao wa Vaulo?

¹³ O nake Timotheo aĩ mũĩkĩĩo mũlũmu. Vaulo amina kũmwĩta “mũsikalĩ mũseo wa Klĩsto Yesũ” amwĩie ũũ: “Vai mũsikalĩ e kaũnĩ ũvĩndanĩw’a [kana, ũlikana] na maũndũ ma thayũ ũũ; nĩ kana amwendeesye ũla wamũandĩkie ethĩwe mũsikalĩ.” (2 Tim. 2:3, 4) Aatĩĩi ma Yesũ ũmũnthĩ, ala nĩ vamwe na athũkũmi ma ĩvinda yonthe mbee wa milioni ĩmwe, nĩmatataa kũatĩĩa ũtao ũsu wa Vaulo ũndũ matonya. Mayĩtĩkĩlaa kũthing’ĩĩw’a maatĩanĩe na syĩndũ ila syĩthĩawa matangasonĩ ma viasala na mayĩtĩkĩlaa kũlikana vyũ na nthĩ ĩno. Vandũ va ũu, mekalaa malilikene mwolooto ũũ: “Ũla ũkovaa nĩ mũthũkũmi wa ũla ũkovethasya.” (Nth. 22:7) Vai kĩndũ kĩtanĩthasya Satani ta kwona tũitũmĩa ĩvinda yitũ yonthe na vinya witũ tũithũkũma nthĩ ĩno yake. Ve motwi amwe tũtonya kwĩka tũkatiwa na makoani tũtonya kũmina myaka tũitw’ĩka nĩtwamaĩva. Kwosa mũkovo mũnene wa nyũmba, kusũsya mĩkovo ya sukulu ĩkũkua ĩvinda ĩasa kũĩvĩa, kũĩvĩa ngalĩ sya mbesa mbingĩ, kana kwĩkĩa alũsi nene no kũtũtie na thĩna mwingĩ mũno wa mbesa. Twonanasya twĩ na ũĩ ĩla twatata tũikasembany’e na syĩndũ kana twatata kũolanga makoani na ngalama. Kwĩka ũu kũtũnengae mwanya wa kũmũthũkũma Ngai vandũ va kũthũkũma nthĩ ĩno.—1 Tim. 6:10.

14. Twaĩle kwĩkalaa tũtw’ĩte kwĩka ata? Nengane ngelekany’o.

¹⁴ Nĩ kana tũikasembany’e na malĩ, no nginya tũmanye nĩ ũndũ wĩva waĩlĩte kwĩthĩwa wĩ wa vata. Kwoosa ngelekany’o ya mwana-a-asa ũmwe na mũka ala maĩ na viasala mũnene mũno. Ĩndĩ nũndũ maĩ na mea ma kũsyokea ũthũkũmi wa ĩvinda yonthe, nĩmathooisye viasala ũsu, vamwe na ĩsiwa yoo, na syĩndũ ingĩ maĩ nasyo. Mamina ũu nĩmaendie kũtetheesya wĩa wa kwaka ovisi mũnene ũla wĩ Warwick, New York. Ũathimo ũmwe mũnene makwatĩte nũndũ wa kwĩka ũu nĩ kũthũkũma Mbetheli me vamwe na mwĩĩtu woo na mũũme. O na ve ĩvinda mathũkũmangie syumwa iana ũna me na asyai ma mwana-a-asa ũsu ala o namo meeyumĩtye matetheesye wĩa ku Warwick. Ngelekany’o ĩngĩ nĩ ya mwĩĩtu-a-asa vainia wa Colorado, Amelika. Ve ĩvinda wakwatie wĩa vengi  akathũkũmaa masaa manini kwa kyumwa. Athũkũmie wĩa wake nesa vyũ nginya ala angĩ mawenda na mamũkũlya athũkũmae vau kĩla mũthenya na maimwambatĩsya mũsaala wake kũndũ kũtatũ. Ĩndĩ nũndũ nĩweesĩ kana eetĩkĩla mũvango ũsu ũthũkũmi wake nũũthi nthĩ, nĩwaleile o na kau mũsaala waĩ mũseo. Asu no Aklĩsto anini twaweta. Ve athũkũmi angĩ aingĩ ma Yeova meyumĩtye o tamo. Kĩthito ta kĩu kya kũmantha Ũsumbĩ mbee kyonanasya kana nĩtwonaa ngwatanĩo yitũ na Ngai vamwe na ũthwii wa kĩ-veva ne mo maũndũ ala ma vata vyũ o na kwĩ malĩ ĩla tũtonya kũkwata nthĩ ĩno.

15. Nĩ ũthwii wĩva ũtumaa twĩkala twĩ eanĩe vyũ?

¹⁵ Ti lasima Ngai anenge mũndũ ũthwii nĩ kana amũĩkĩĩthye nũmũathimĩte. Yeova aathimaa ala methĩĩtwe me “athwii ma kwĩkaa nesa.” (Soma 1 Timotheo 6:17-19.) Kwa ngelekany’o, ĩla mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Lucia * wamanyie kana nthĩ ya Albania yĩ na vata wa atavany’a, nĩwaumie Italy na athamĩĩa kũu mwakanĩ wa 1993. Lucia ndeesĩ akaumasya mbesa va, ĩndĩ nĩwamwĩkwatĩtye Yeova. Nĩweemanyĩisye kĩthyomo kya Albanian, na kuma ĩvinda yĩu nũtetheetye andũ mbee wa 60 makavikĩĩa kũvatiswa. O na kau andũ aingĩ ma Ngai maitavanasya isionĩ syĩ andũ maingĩvĩte ũu mekwendeew’a nĩ ũw’o, kĩndũ o na kĩva kĩla tweeka tũtetheesye angĩ makwate nzĩa ĩla ĩelete thayũnĩ na maiendeea kũkinyĩla vo, nĩ kĩndũ ithyĩ vamwe namo kĩtakaatũla tene na tene.—Mt. 6:20.

16. (a) Viasala sya nthĩ ĩno ielekele va? (b) Kũmanya kĩla kyũkĩte kwaĩle kũtuma twĩthĩwa na woni mwaũ ĩũlũ wa malĩ?

¹⁶ Yesũ aisye ũũ ĩũlũ wa ũthwii ũla ũte wa ũlũngalu: ‘Yĩla wĩthela.’ Ndaasya: ‘Ethĩwa ũkathela.’ (Luka 16:9) Ĩvindanĩ yĩĩ ya mũminũkĩlyo, vengi imwe nithelelwe na nthĩ imwe nikwatĩtwe nĩ thĩna wa mbesa. Ĩndĩ ũsu ti thĩna twasũanĩa kĩla kĩkilyĩ kũkwata nthĩ yonthe o mĩtũkĩ. Maũndũ onthe ala me nthĩ ĩno ya Satani makathela, methĩwe makonetye siasa, ndĩni, kana viasala. Mwathani Esekieli na mwathani Nzevania mathanie kana syĩndũ ila syĩthĩĩtwe iitũmĩwa viasalanĩ kuma tene, ta vetha na thaavu, ikavika vandũ wĩthĩe iitethya. (Esek. 7:19; Nzev. 1:18) We wĩw’a ata ũkesa kwĩthĩa nũkũie, na wasisya ĩtina kĩla wasembanisye mũno nakyo nĩ “ũthwii ũla ũte wa ũlũngalu” ĩndĩ ti ũla ũthwii wa w’o? No kwĩthĩwa ũkew’a ta mũndũ wanangĩte myaka yake yonthe aithũkũmĩa kĩvunda kya mbesa na mũthya ayĩsa kwĩthĩa mbesa isu ti sya w’o. (Nth. 18:11) Vate ndĩi, ũthwii wa nthĩ ĩno ũkathela. Kwoou osa ĩvinda yĩĩ ũũtũmĩe nesa nĩ kana ‘wĩmanthĩe anyanya’ ĩtunĩ. Ũndũ w’onthe ũla tweeka nĩ kana tũkwate mbau wĩa wa Ũsumbĩ wa Yeova ũtumaa twĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo vamwe nake.

17, 18. Anyanyae ma Ngai meteele ĩvinda yĩilyĩ ata?

¹⁷ Ũsumbĩ wa Ngai wooka, vai mũndũ ũkakomboaa nyũmba kana kwosa mũkovo, lĩu ndũkatesawa na ũkethĩawa kw’o kwa wingĩ, na kũikethĩawa mbĩlũ sya sivitalĩ. Nthĩ ĩkeethĩawa na syĩndũ nzeo vyũ, na andũ ma Yeova makaitanĩaa. Thaavu, vetha, na mavia angĩ ma thooa mũnene makatũmĩawa ta wanake vandũ va kũtũmĩwa kũkũnĩthya vaita. Mbwaũ sya mĩtĩ ĩla mĩseo vyũ, mavia ala maseo, na syũma ila ndũmu vyũ ikanenganawe mana kĩla ũmwe eyakĩe mũsyĩ mwanake. Andũ makatethanasya nũndũ nĩmeũtanĩa kwĩka ũu ĩndĩ ti kwĩthĩwa meenda mbesa. Kĩla mũthenya tũkatanĩaa kũolanĩla kĩla tũkwatie.

¹⁸ Ĩvinda yũkĩte, ala memanthĩaa anyanya ĩtunĩ makatanĩa maũndũ angĩ maingĩ mũno eka asu twaweta. Ũtanu wa athaithi ma Yeova ndũkethĩwa ũthimĩka ĩla makew’a ndeto ii sya Yesũ: “Ũkai inyw’ĩ mũathimĩtwe nĩ Asa wakwa, osai ũsumbĩ ũla mwaseũvĩw’e kuma mwambĩlĩlyo wa nthĩ.”—Mt. 25:34.