1. Tũtethekaa ata yĩla twaeleanyʼa ũndũ twamanyie “ũla wʼo”?

 “WE WAMANYIE ũla wʼo ata?” Vate nzika, nũsũngĩĩte ĩkũlyo yĩu mavinda maingĩ. Yĩu nĩyo ĩkũlyo ya mbee katĩ wa makũlyo ala tũkũlawʼa nĩ athaithi ala angĩ yĩla tũendeee kũmanyana namo. Nĩtwendete kwĩwʼa ũndũ ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ mamũmanyie Yeova na mamwenda, na nĩtũtanĩaa kũmatavya ũndũ twĩwʼaa mũyo wĩana kwĩthĩwa twĩ Ngũsĩ sya Yeova. (Alo. 1:11) Ngewa ta isu nitũlilikanasya ũndũ ũwʼo ne wa vata. O na ĩngĩ, kwĩka ũu nĩkũtumaa tũtwʼa vyũ “[kũendaa] nthĩnĩ wa ũla wʼo,” kana kwa ndeto ingĩ, kwĩkalaa kwa nzĩa ĩkũtuma twĩtĩkĩlwa nĩ Yeova na tũkwata moathimo make.—3 Yoa. 4.

2. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

² Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũũneenea itumi imwe syonanĩtye nĩkĩ twendete ũwʼo. Na ĩndĩ nĩtũkwona ũndũ tũtonya kwonanyʼa kana nĩtwendete mũthĩnzĩo ũsu wa vata. Tũi na nzika kana kũvindĩĩsya maũndũ asu nĩkũũtuma tũmũtũngĩa Yeova mũvea mũnango nũndũ wa kũtũkusya nthĩnĩ wa ũla wʼo. (Yoa. 6:44) O na ĩngĩ, nĩkũũtuma twĩthĩwa na wendi mwingangĩ wa kũmanyĩsya angĩ ũwʼo ũsu.

3. Ũndũ ũla wa vata vyũ ũtumĩte twenda ũla wʼo nĩ wĩva?

³ Twĩ na itumi mbingĩ sya kwenda ũla wʼo. Ĩndĩ ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana nĩtũmwendete Yeova Ngai, ũla nĩwe Mwambĩlĩlya  wa ũwʼo. Ndetonĩ yake, Mbivilia, nĩtwĩmanyĩĩtye nesa kana we ti o Mũmbi wĩ vinya wa ĩtu na nthĩ, ĩndĩ nĩ Ĩthe witũ wa ĩtunĩ ũtwendete na ũtũthĩnĩkĩaa mũno. (1 Vet. 5:7) Nĩtwĩsĩ kana Ngai witũ nĩ “Ngai wĩ tei na mũseo, ũtathataa mĩtũkĩ, na wĩ na wingĩ wa ũseo wĩ wendo na wʼo.” (Kuma 34:6) Yeova nĩwendete sila wa katĩ. (Isa. 61:8) Nĩwũũmĩaa mũno oona tũithĩna, na nĩwĩthĩawa na mea maingĩ mũno ma kwona ĩvinda yĩla ũkatũvetangĩa maũndũ onthe ala matumaa tũthĩna. (Yel. 29:11) O naitũ tweteele ĩvinda yĩu ya mwanya na mea maingĩ mũno! Kwoou ti ũsengyʼo kwona tũmwendete Yeova mũno vyũ.

4-5. Nĩkĩ mũtũmwa Vaulo waelekanilye wĩkwatyo witũ na nanga?

⁴ Twĩ na kĩtumi kĩngĩ kĩva kya kwenda ũla wʼo? Ũwʼo ũtũeteae moathimo maingĩ mũno. Kwavindĩĩsya ũathimo ũmwe. Ũwʼo ũmwe wĩ Mbivilianĩ nĩ wĩkwatyo witũ wa ĩvinda yũkĩte. Nĩ kana mũtũmwa Vaulo atwonyʼe ũndũ wĩkwatyo ũsu ne wa vata, aandĩkie atĩĩ: “Twĩ na wĩkwatyo ũũ ta nanga ya thayũ witũ, na nĩ wĩkwatyo wa wʼo na mũlũmu.” (Aevl. 6:19) O tondũ nanga ĩsiĩĩaa ĩsiwa yĩikathi kũũ na kũũ, nowʼo wĩkwatyo ũla wĩ Mbivilianĩ ũtũlũlũmĩĩlasya yĩla twakwatwa nĩ matatwa.

⁵ Mũsoanĩ ũsu, Vaulo aneeneaa wĩkwatyo ũla Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta me nawʼo wa kũthi ĩtunĩ. Ĩndĩ ndeto isu syake no ikonetye Aklĩsto ala me na wĩkwatyo wa kwĩsa kũtanĩa thayũ tene na tene nthĩ nzaũ. (Yoa. 3:16) Vate nzika, kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa wĩkwatyo ũsu nĩkũtumĩte tũtanĩa thayũ yu tũĩ.

6-7. Yvonne atethekete ata nĩ kwĩmanyĩsya ũwʼo ĩũlũ wa ĩvinda yũkĩte?

⁶ Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Yvonne. Ndaaeewa ũwʼonĩ, na yĩla waĩ kana nĩwakĩaa kũkwʼa. Nũlilikanaa aisoma vandũ ndeto syakiitie ngoo yake mũno. Ndeto isu syaĩtye atĩĩ: “Ve mũthenya ũtakethĩwa thayũ.” Aĩtye: “Ndeto isu syatumie ndakoma ũtukũ mũima ndisũanĩa ĩũlũ wa ĩvinda yũkĩte. Nasũanĩie, ‘No nginya vethĩwe ve kĩtumi kĩseo kya kwĩthĩwa nĩ thayũ.’ O na neekũlasya, ‘Nĩkĩ noombiwe?’ Ndyendaa kũkwʼa!”

⁷ Ĩtina wa ĩvinda, Yvonne e wa mũika nĩwakomanie na Ngũsĩ sya Yeova. Aĩtye: “Nĩnambĩĩie kwĩthĩwa na wĩkwatyo wa kwĩkala ĩũlũ wa Nthĩ Nzaũ tene na tene.” Kwĩmanyĩsya ũla wʼo kũtethetye mwĩĩtu-a-asa witũ ata? Ongelete kwasya: “Yu ndyaĩawa nĩ too ũtukũ mũima ndithĩnĩka ĩũlũ wa ĩvinda yũkĩte kana kĩkwʼũ.” Tũi na nzika kana Yvonne nĩwendete mũno ũwʼo ũla wĩ Mbivilianĩ, na nũtanĩaa mũno kũmanyĩsya angĩ ĩũlũ wa wĩkwatyo wake wa ĩvinda yũkĩte.—1 Tim. 4:16.

8-9. (a) Ngelekanyʼonĩ ĩmwe ya Yesũ, mũndũũme ũmwe oonaa ata ũthwii ũla wakwatie? (b) We wonaa ũwʼo wĩ wa vata mũno wĩana ata?

⁸ Ũwʼo ũngĩ wĩ Mbivilianĩ nĩ ũvoo mũseo ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai. Yesũ aelekanilye ũwʼo ĩũlũ wa Ũsumbĩ ũsu na ũthwii mũvithe. Aisye ũũ nthĩnĩ wa Mathayo 13:44: “Ũsumbĩ wa ĩtu ũilye ta ũthwii mũvithe mũũndanĩ, ũla woonekie nĩ mũndũ na aũvithĩĩa, na nũndũ nĩwatanie, athi athoosya kyonthe kĩla waĩ nakyo na athooa mũũnda ũsu.” Nĩwoona kana mũndũũme ũsu ndamanthaa ũthwii ũsu? Ĩndĩ yĩla wawonie, nĩweeyĩimie maũndũ maingĩ vyũ nĩ kana aũkwate. O na athooisye kyonthe kĩla waĩ nakyo. Nĩkĩ? Nũndũ nĩweesĩ ũndũ ũthwii ũsu waĩ wa vata mũnene. Waĩ wa lato mũnene kwĩ kĩndũ kĩngĩ o na kĩva kĩla weeyĩimie.

 ⁹ We ũu nĩwʼo wonaa ũla wʼo? Vate nzika, ũwonaa ũu! Nĩtwĩsĩ kana vai kĩndũ nthĩ ĩno ĩtonya kũtũnenga kĩtonya kũelekanwʼa na ũtanu ũla twĩthĩawa nawʼo wa kũmũthũkũma Yeova yu, na wĩkwatyo wa kũtanĩa thayũ tene na tene ĩvinda yũkĩte ungu wa Ũsumbĩ wake. Ngwatanĩo nzeo mũno ĩla twĩ nayo vamwe na Yeova ndĩsa kũelekanwʼa na kĩndũ o na kĩva twĩyĩimĩte. Kĩndũ kĩla kĩtũtanĩthasya mũno nĩ ‘kũmwendeesya vyũ.’—Ako. 1:10.

10-11. Nĩ kyaũ kyatumie Michael eka moalyũku manene thayũnĩ wake?

¹⁰ Aingĩ maitũ nĩtwĩyĩimĩte maũndũ maingĩ nĩ kana tũmũtanĩthye Yeova. Kwa ngelekanyʼo, amwe nĩmatiĩte mawĩa monekaa me manene mũno nĩ nthĩ ĩno. Angĩ nĩmaekete kũsembanyʼa na ũthwii. Na ve angĩ mekĩte moalyũku manene mwĩkalĩlenĩ woo ĩtina wa kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Yeova. Kĩu nĩkyo Michael weekie. Ndaaeewa ũwʼonĩ. Na e wa mũika, nĩwamanyĩiwʼe kũkita (karate). Aĩtye: “Neekĩaa kĩthito kingĩ nĩthĩwe na mwĩĩ mũlũmu na vinya mwingĩ. Mavinda amwe, neewʼaa ndakwatĩka.” Ĩndĩ yĩla Michael wambĩĩie kũmanyĩwʼa Mbivilia nĩ mwana-a-asa ũmwe na mũka, nĩwamanyie woni wa Yeova ĩũlũ wa ũngʼendu. (Sav. 11:5) Aisye ũũ ĩũlũ woo: “Mayaambĩa kana nĩnaĩlĩte kũekana na karate; kĩla maendeeie kwĩka no kũmanyĩsya ũwʼo wa Mbivilia.”

¹¹ O ũndũ Michael waendeeie kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Yeova, nowʼo waendeeie kũmwenda mũnango. Kĩla kyamũkiitie ngoo mũno nĩ kwona ũndũ Yeova weewʼĩaa athaithi make ĩnee. Ĩtina wa ĩvinda, nĩwamanyie kana nĩwaaĩle kwĩka ũtwi mũnene thayũnĩ wake. Aĩtye: “Ũtwi ũla wĩ vinya vyũ naaĩka nĩ wa kũekana na karate. Ĩndĩ no neesĩ kana kwĩka ũu nĩkũũmwendeesya Yeova, na ndyaĩ na nzika kana kũmũthũkũma kũyaĩ kwĩsa kũelekanwʼa na kĩndũ kĩngĩ o na kĩva kĩla ngwĩyĩima.” Michael nĩwoonaa ũwʼo ũla wakwatĩte wĩ wa vata mũno, na kĩu nĩkyatumie eka moalyũku manene thayũnĩ wake.—Yak. 1:25.

12-13. Ũwʼo wa Mbivilia watethisye Mayli ata?

¹² Nĩ kana Mbivilia yonanyʼe ũndũ ũwʼo ne wa vata, ĩũelekanĩtye na taa ũmulĩkĩte kĩvindunĩ. (Sav. 119:105; Aev. 5:8) Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Mayli, ũla waeewe Azerbaijan, nũtũngaa mũvea mũno nũndũ wa ũtethyo ũla ũkwatĩte Ndetonĩ ya Ngai. Eanĩie mũsyĩnĩ ũaanĩkĩte kĩ-ndĩni. Ĩthe aĩ Mũisilaamu na inyia aĩ wa ndĩni ya Ayuti. Easya: “O na kau nĩnaĩkĩĩaa kana kwĩ Ngai, ve maũndũ ndaeleawa nesa. Neekũlasya-ĩ, ‘Yo nĩkĩ Ngai woombie andũ, na ve vata mwaũ wa mũndũ kũngʼangʼana thayũnĩ wake wʼonthe, na ĩtina ayĩsa kũvĩvwʼa ĩianĩ ya mwaki?’ Nũndũ andũ maasya maũndũ onthe mekĩkaa nũndũ wa kwenda kwa Ngai, neekũlasya-ĩ, ‘Ngai ko ũeteae andũ mathĩna na aitana ĩla meũthĩna?’”

¹³ Mayli nĩwaendeeie kũmantha mosũngĩo ma makũlyo make. Ĩtina wa ĩvinda, nĩweetĩkĩlile kwĩmanyĩsya Mbivilia na atwʼĩka ũmwe wa Ngũsĩ sya Yeova. Aĩtye: “Nĩnasomie ũvoo wa kũĩkĩĩka kuma Mbivilianĩ na wandetheesya neethĩwa na woni mũseo ĩũlũ wa thayũ. Maũndũ ma kũĩkĩĩka ala nasomie Ndetonĩ ya Ngai nĩmatumie nĩthĩwa na mũuo wa ngoo.” O ta Mayli, nĩtũmũtaĩaa Yeova, ‘Ũla watwĩtie tume kĩvindunĩ na tũlike kyeninĩ kyake kya ũsengyʼa.’—1 Vet. 2:9.

14. Tũtonya kwĩka ata twende ũwʼo mũnango? (O na ĩngĩ, sisya ĩsandũkũ “ Syĩndũ Ingĩ Ielekanĩtwʼe na Ũla Wʼo.”)

¹⁴ Isu nĩ ngelekanyʼo mbũthũ syonanĩtye kana ũwʼo nĩ wa vata mũno. Na vate nzika,  no ũsũanĩe ingĩ mbingangĩ. Wĩona ata ũkatwʼa kwĩka ũkunĩkĩli nĩ kana ũkwate itumi ingĩ sya kwenda ũla wʼo? O ũndũ twaendeea kwenda ũla wʼo, nowʼo tũkamanthaa nzĩa sya kwonanyʼa kana nĩtũwendete.

15. Nĩ ũndũ wĩva tũtonya kwĩka twonanyʼe kana nĩtwendete ũla wʼo?

¹⁵ No twonanyʼe kana nĩtwendete ũla wʼo kwa kwĩmanyĩsya Mbivilia tũteũtĩĩa vamwe na mavuku maitũ. Na twĩasya ũu nũndũ o na twĩthĩwe twĩkalĩte ũwʼonĩ ĩvinda yĩasavĩte ata, mavinda onthe twĩthĩawa na maũndũ maingĩ mũno ma kwĩmanyĩsya. Kyava ya mbee vyũ ya ĩkaseti yĩĩ yaĩtye atĩĩ: “Ũwʼo thayũnĩ witũ nĩ ta kalaa kanini kanake kathyũlũlũkĩtwe kakewʼa kũvwʼĩkwa vyũ nĩ ĩia yĩ na vinya, yĩla no ũndũ ũmwe na ũvũngũ ũla ũendeee kwongeleka. Kwoou nĩ kana ũũkwate no nginya ũũmanthe mũno. . . . Na nĩ kana ũũlũmye, no nginya wĩkĩe kĩthito ũũmanthe. Ndũkeanĩwe no kaũwʼo kamwe kala weemanyĩsya. . . . Endeea kũmantha, na endeea kũmbanyʼa tũlaa twingangĩ.” Kwoou kwĩmanyĩsya nĩkwendaa kĩthito kingĩ, ĩndĩ kĩthito kĩu ti kya mana.

16. Nĩ nzĩa yĩva ya kwĩmanyĩsya wĩwʼaa ĩikũtethya? (Nthimo 2:4-6)

 ¹⁶ Ti andũ onthe mendete kũsoma na kwĩmanyĩsya. Ĩndĩ Yeova nũtũthoketye tũendeee “kũmantha” ũla wʼo nĩ kana tũũelewe mũnango. (Soma Nthimo 2:4-6.) Yĩla tweekĩa kĩthito kĩu, mavinda onthe nĩtũtethekaa. Mwana-a-asa wĩtawa Corey aĩtye kana yĩla ũkwĩmanyĩsya Mbivilia, atũngaa kĩlĩko kyake mũsoanĩ ũla ũkũsoma. Aĩtye ũũ: “Nĩtataa kũsoma maelesyo onthe ma kwongeleela, ngasisya mĩsoa ĩla ĩngĩ ĩvwʼanene na ũla ngũsoma, na ndyĩka ũkunĩkĩli mwingangĩ. . . . Nzĩa ĩsu ya kwĩmanyĩsya nĩndetheeasya mũno kũmanya maũndũ maingĩ!” Kũtũmĩa ĩvinda yitũ na vinya witũ tũyĩmanyĩsya kwonanasya kana nĩtũũtũnga mũvea nũndũ wa ũla wʼo, twĩthĩwe twĩtũmĩa nzĩa ĩsu kana ĩngĩ.—Sav. 1:1-3.

17. Kwʼo kwĩkala nthĩnĩ wa ũla wʼo nĩ kwĩka ata? (Yakovo 1:25)

¹⁷ Kwa wʼo, nĩtwĩsĩ kana kwĩmanyĩsya ũla wʼo kũitoetye. Nĩ kana tũtetheke vyũ, no nginya twĩkale nthĩnĩ wa ũla wʼo, kana kwa ndeto ingĩ, tũatĩĩe kĩla tweemanyĩsya. Kĩu nokyo kĩtonya kũtũetee ũtanu wa wʼo. (Soma Yakovo 1:25.) Tũtonya kwĩka ata tũĩkĩĩthye kana twĩkalĩte nthĩnĩ wa ũla wʼo? Mwana-a-asa ũmwe aĩtye kana nũseo tũkethianaa tũsisye ethĩwa nĩtwĩkaa maũndũ ala tweemanyĩsya, na tũyona kũla tũtonya kwaĩlangya. Mũtũmwa Vaulo aisye: “Maendeeo ala twĩkĩte kũvika yu, nĩtũendeei kwĩkala mũendelenĩ o ũsu.”—Avi. 3:16.

18. Nĩkĩ twĩkĩaa kĩthito vyũ “[tũendae] nthĩnĩ wa ũla wʼo”?

¹⁸ Kwasũanĩa moathimo ala tũkwataa yĩla tweekĩa kĩthito vyũ “[tũendae] nthĩnĩ wa ũla wʼo”! Yĩla tweeka ũu, maũndũ maitũ mayĩkaa o kwaĩla tu, ĩndĩ nĩtũmũtanĩthasya Yeova na athaithi ala angĩ. (Nth. 27:11; 3 Yoa. 4) We tyo ũkwĩtĩkĩla kana isu nĩ itumi nzeo vyũ sya kwenda ũla wʼo na kwĩkala nthĩnĩ wawʼo?