1-2. (a) Nĩkĩ twaĩle kwĩthĩwa na mea ma kwona Alimaketoni? (b) Twĩneenea makũlyo meva ĩsomonĩ yĩĩ?

ANDŨ amwe maĩkĩĩaa kana Alimaketoni nĩ ĩvinda nthĩ ĩkanangwa nĩ andũ matũmĩĩte mĩio ya kaũ mĩthũku vyũ, kana ĩvinda mawĩthyũlũlũko makanangĩka vyũ. Ĩndĩ ũu tiw’o Mbivilia yaĩtye. Ĩkonanĩtye Alimaketoni na ũvoo mũseo, kana kĩndũ kĩkatuma andũ matana. (Ũvu. 1:3) Kaũ wa Alimaketoni ndũkamina andũ, ũkeeka kũmatangĩĩa! Ata?

² Mbivilia yonanĩtye kana kaũ wa Alimaketoni ũkatangĩĩa andũ kwa kũmina vyũ silikalĩ sya andũ. O na ĩngĩ, kaũ ũsu ũkatangĩĩa andũ kwa kũveta ala athũku, na kũeka ala alũngalu mekale thayũ. Na eka ũu, ũkatangĩĩa andũ kwa kũsũvĩa nthĩ ĩno ndĩkanangwe vyũ. (Ũvu. 11:18) Nĩ kana tũelewe maũndũ asu nesanga, ekai tũneenee makũlyo aa ana: Alimaketoni nĩ kyaũ? Nĩ kyaũ kĩkekĩka Alimaketoni ĩtanambĩĩa? Twaĩle kwĩka ata nĩ kana twĩĩthĩwa katĩ wa ala meovow’a? Tũtonya ata kwĩkala twĩ aĩkĩĩku Alimaketoni ĩtanavika?

3. (a) Ndeto “Alimaketoni” yonanasya ata? (b) Tũisũanĩa ĩandĩko ya Ũvuany’o 16:14, 16, nĩkĩ tũtonya kwasya kana Alimaketoni ti vandũ ũtonya kũthi?

³ Soma Ũvuany’o 16:14, 16. Ndeto “Alimaketoni” yonekaa Maandĩkonĩ ĩvinda o yĩmwe tũ, na yumanĩte na ndeto ya Kĩevelania, ĩla ũalyũlo wayo nĩ, “Kĩĩma kya Mekito.” (Ũvu. 16:16; maelesyo ma kwongeleela) Mekito nĩ ndũa yaĩ kĩsionĩ kya tene kya Isilaeli. (Yos. 17:11) Ĩndĩ Alimaketoni ti vandũ vana ũtonya kũthi. Vandũ va ũu, yonanasya ũndũ “asumbĩ ma nthĩ yonthe” makombanw’a vamwe mamũkite Yeova. (Ũvu. 16:14) Ĩndĩ o na vailye ũu, ĩsomonĩ yĩĩ Ndeto “Alimaketoni” nĩkũtũmĩka ĩngĩ kwonany’a kaũ ũla ũkambĩĩa asumbĩ ma nthĩ mamina kũmbanw’a oou. Twĩsĩ ata kana ndeto ĩsu ĩtũmĩĩtwe kwa nzĩa ya ngelekany’o? Mbee, vai kĩĩma kĩtawa  Mekito. Kelĩ, kĩsio kĩla kĩthyũlũlũkĩte vala veetawa Mekito nĩ kĩnini mũno ũkethĩa “asumbĩ ma nthĩ yonthe” mayamba kwĩanĩa vamwe na ita syoo na mĩio yoo ya kaũ. Katatũ, o tondũ tũkwĩsa kwona ĩsomonĩ yĩĩ, kaũ wa Alimaketoni ũkambĩĩa yĩla “asumbĩ” ma nthĩ makavithũkĩa andũ ma Ngai. Na nĩtwĩsĩ kana andũ ma Ngai matwĩe kũndũ kwingĩ kwĩ kĩvathũkany’o ĩũlũ wa nthĩ.

4. Nĩkĩ Yeova wakonanisye kaũ mũnene wa mũthya na Mekito?

⁴ Nĩkĩ Yeova wakonanisye kaũ mũnene wa mũthya na Mekito? Vau Mekito na Mwandanĩ wa Yesileeli, ũla waĩ vakuvĩ na Mekito, nĩkwokitĩwe makaũ maingĩ. Na ve mavinda Yeova watetheeasya andũ make kũsinda makaũ asu. Kwa ngelekany’o, vau “ũtee wa manzĩ ma Mekito,” Ngai nĩwatetheeisye mũsili wa Isilaeli ũla weetawa Mbalaka asinda ita sya Kanaani syatongoew’e nĩ mũndũ weetawa Sisela. Mbalaka vamwe na ũla mwathani mũndũ mũka weetawa Ndevola, nĩmamũtũngĩie Yeova mũvea nũndũ wa kũmatetheesya kwa nzĩa ya kyama masinda kaũ ũsu. Mainie ũũ: “Ndata nĩsyokitie syĩ ĩtunĩ, . . . syamũkita Sisela. Ũsĩ wa Kisoni wamatwaa vyũ.”—Asi. 5:19-21.

5. Weta kĩvathũkany’o kĩmwe kĩnene katĩ wa kaũ wa Alimaketoni na kaũ ũla wokitiwe nĩ Mbalaka.

⁵ Mbalaka na Ndevola maminĩĩie wathi woo ũũ: “Amaitha maku onthe nĩmathele ũu, ame Yeova; ĩndĩ ala mamwendaa nĩmethĩwe ta syũa yĩkyuma na vinya wayo mũnene.” (Asi. 5:31) Ĩvindanĩ ya Alimaketoni, amaitha ma Ngai makathela oou, ĩndĩ ala mamwendete Ngai makoovow’a. Ĩndĩ ve kĩvathũkany’o kĩmwe kĩnene katĩ wa kaũ ũsu na ũla wokitiwe nĩ Mbalaka. Kĩva? Andũ ma Ngai maikokita kaũnĩ wa Alimaketoni. O na maikeyova mĩio ya kaũ. Mbivilia yaĩtye: “Ũuunĩ na wĩkwatyonĩ kũkeethĩwa vĩnya wenyu.” Ũu nĩ kwasya kana makekala mauĩtye na mamwĩkwatĩtye Yeova na ita syake sya ĩtunĩ.—Isa. 30:15; Ũvu. 19:11-15.

6. Yeova atonya kũtũmĩa nzĩa yĩva kũsinda amaitha make kaũnĩ wa Alimaketoni?

⁶ Ngai akatũmĩa nzĩa yĩva kũsinda amaitha make kaũnĩ wa Alimaketoni? Ve maũndũ maingĩ ũtonya kwĩka. Kwa ngelekany’o, nũtonya kũtũmĩa ithingitho sya nthĩ, mbua ya mavia, na ũtisi. (Yovu 38:22, 23; Esek. 38:19-22) O na no aeke amaitha make maminane mo ene. (2 Mav. 20:17, 22, 23) Kana akatũmĩa alaĩka make kũaa ala athũku. (Isa. 37:36) O na ethĩwa akatũmĩa nzĩa yĩva, kĩla twĩsĩ nĩ kana akasinda. Amaitha make onthe makaanangwa. Na andũ ala alũngalu makatangĩĩwa.—Nth. 3:25, 26.

7-8. (a) Ĩandĩko ya 1 Athesalonika 5:1-6 yĩwetete atongoi ma nthĩ makaumya ĩtangaso yĩva ya ũsengy’o? (b) Nĩkĩ ĩtangaso yĩu yĩkethĩwa yĩ ũvũngũ mũthũku?

⁷ “Mũthenya wa Yeova” ũtanavika, kũkatangaaswa kana atĩ “kwĩ mũuo na kũi mũisyo.” (Soma 1 Athesalonika 5:1-6.) “Mũthenya wa Yeova,” ũla ũwetetwe nthĩnĩ wa 1 Athesalonika 5:2, nĩ ‘ũla thĩna mũnene.’ (Ũvu. 7:14) Tũkamanya ata kana thĩna ũsu wĩ vakuvĩ kwambĩĩa? Mbivilia ĩtwĩaa kana kũkaumw’a ĩtangaso ya ũsengy’o mũno. Na ũsu ũkeethĩwa wĩ wonany’o wa kana thĩna mũnene nũkwambĩĩa.

⁸ Ĩtangaso yĩu nĩyathaniwe, na nĩ yĩĩ: “Kwĩ mũuo na kũi mũisyo!” Yo atongoi ma nthĩ makasya ũu nĩkĩ? Tũyamba kũmanya vyũ. Na mo atongoi ma ndĩni makeethĩwa me ngwatanĩo na atongoi ma nthĩ ũndũnĩ ũsu? Nĩvatonyeka. Ĩndĩ ĩtangaso yĩu yĩkeethĩwa yĩ ũvũngũ wumanĩte na ndaimoni. Na ũvũngũ ũsu ũkeethĩwa wĩ  mũthũku mũno nũndũ ũkatuma andũ masũanĩa kũi mũisyo, na kaĩ thĩna ũla mũnene vyũ waakwata andũ kuma moombwa ũkilyĩ kwambĩĩa! Vate nzika, “wanangĩko ũkoka na mĩtũkĩ, o ũndũ woo wa kwaũnya ũmũkĩaa mũndũ mũka mũito.” Namo athũkũmi ma Yeova aĩkĩĩku makakwatwa nĩ kyaũ? O na kau mũthenya wa Yeova ũkambĩĩa matataĩĩe, makeethĩwa meyũmbanĩtye.

9. We Ngai akaananga nthĩ ya Satani savalĩ ũmwe? Elesya.

⁹ Yeova ndakananga nthĩ yonthe ya Satani savalĩ ũmwe tondũ weekie ĩvindanĩ ya Noa. Akamba kwananga kĩlungu kĩmwe, na ĩndĩ ayananga ila ingĩ. Mbee, akaananga ndĩni syonthe sya ũvũngũ, ila nĩsyo syĩtĩtwe Mbaviloni Ĩla Nene. Na ĩndĩ ĩvinda ya Alimaketoni, akaveta maũndũ ma siasa, ita sya kaũ, viasala, na kyonthe kĩla kĩkethĩwa kĩtiele kya nthĩ ya Satani. Ekai tũneenee mũnango ĩũlũ wa maũndũ asu elĩ.

10. Kwosana na Ũvuany’o 17:1, 6 na 18:24, nĩkĩ Yeova ũkananga Mbaviloni Ĩla Nene?

¹⁰ “Ũsilĩlo wa yĩla ĩlwaya ĩnene.” (Soma Ũvuany’o 17:1, 6; 18:24.) Mbaviloni Ĩla Nene nĩtumĩte andũ aingĩ mavũthya ĩsyĩtwa ya Ngai. Nĩmanyĩĩtye andũ ũvũngũ ĩũlũ wa Ngai. Yĩthĩĩtwe ta ĩlwaya nũndũ ĩkwataa mbau silikalĩ sya andũ, vandũ va kwĩkala ĩlũmanĩtye na Yeova. Ĩtũmĩĩte ũkũmũ wayo kũthĩny’a aatĩĩi mayo na kũmavena mbesa. Na nĩyĩtĩkĩtye nthakame mbingĩ mũno, o na ya athũkũmi ma Ngai. (Ũvu. 19:2) Kwoou we Yeova akaananga Mbaviloni Ĩla Nene ata?

11. Ĩla “nyamũ ya kĩthekanĩ ndune mũno” nĩ yĩva, na Ngai akamĩtũmĩa ata kwananga Mbaviloni Ĩla Nene?

¹¹ Yeova akatũmĩa ila “mbya ĩkũmi” sya ĩla “nyamũ ya kĩthekanĩ ndune mũno” kwananga “yĩla ĩlwaya ĩnene.” Nyamũ ĩsu ĩtũmĩkĩte kwa nzĩa ya ngelekany’o, na nĩ Ngwatanĩo ya Nthĩ (UN). Nasyo mbya ĩkũmi syonanasya silikalĩ syonthe ila syĩ kw’o ũmũnthĩ na ikwataa mbau ngwatanĩo ĩsu. Ĩvinda yĩla yĩtw’ĩtwe nĩ Ngai yavika, silikalĩ sya nthĩ vamwe na ngwatanĩo ĩsu ikavĩndũkĩa Mbaviloni ĩsu ya ngelekany’o.  ‘Ikamĩvena syĩndũ syayo syonthe na kũmĩtia yĩ nthei,’ kwa kũmĩvena ũthwii wayo na kũmyumĩlya ũtheinĩ ũndũ ĩthũkĩte. (Ũvu. 17:3, 16) Mbivilia yonanĩtye kana Mbaviloni Ĩla Nene ĩkaanangwa na “mũthenya ũmwe,” kwonany’a kana ĩkaanangwa mĩtũkĩ mũno. Kĩu kĩkatuma ala mamĩkwataa mbau matelema mũno. Vakeethĩwa vailye ũu nũndũ kwa ĩvinda yĩasa Mbaviloni Ĩla Nene yĩyonaa ĩyasya: “Nĩilyĩ nthĩ ta mũsumbĩ mũndũ mũka, na nyie ndi ndiwa, na ndikameta nongi.”—Ũvu. 18:7, 8.

12. Nĩ ũndũ wĩva Yeova ũtaketĩkĩla mbaĩ syĩke, na nĩkĩ?

¹² Ngai ndaketĩkĩla mbaĩ syanange andũ make. Kĩtumi nũndũ nĩmatanĩaa kwĩtanĩw’a nake, na nĩmew’ĩte mwĩao wake wa kuma nthĩnĩ wa Mbaviloni Ĩla Nene. (Meko 15:16, 17; Ũvu. 18:4) O na ĩngĩ, nĩmekĩĩte kĩthito mũno matetheesye angĩ maume vo. Kwoou athũkũmi ma Yeova maikakwata “mothĩny’o vamwe nake.” O na vailye ũu, mũĩkĩĩo woo ũkatatwa.

13. (a) Ngoki nũũ? (b) Kwosana na ĩandĩko ya Esekieli 38:2, 8, 9, nĩ kyaũ kĩkatuma Ngoki avika vala vandũ va ngelekany’o vetawa Alimaketoni?

¹³ Kũvithũkĩwa nĩ Ngoki. (Soma Esekieli 38:2, 8, 9.) Ndĩni syonthe sya ũvũngũ syamina kwanangwa, andũ ma Ngai nĩmo makatiwa maũngye, ta mũti watiwa ũũngeme wĩ w’oka ĩtina wa kĩuutani kĩnene kũthela. Kĩu kĩkatuma Satani athata mũno. Akoonany’a ũthatu wake kwa kũtuma ndaimoni inyaĩĩkya ũvũngũ ũla ũwetetwe Mbivilianĩ ta ‘moneeni mavuku na maveveee.’ Ũvũngũ ũsu ũkatuma mbaĩ ikethĩwa syĩ ngwatanĩo ivithũkĩa athũkũmi ma Yeova. (Ũvu. 16:13, 14) Mbaĩ isu ikethĩwa syĩ ngwatanĩo nĩsyo syĩtĩtwe “Ngoki, wa nthĩ ya Makoki.” Yĩla mbaĩ isu ikavithũkĩa andũ ma Ngai, ikeethĩwa syavika vala vandũ va ngelekany’o vetawa Alimaketoni.—Ũvu. 16:16.

14. Ngoki akamanya kyaũ?

¹⁴ Ngoki akeekwatya “kw’oko kwa mwĩĩ,” kana kwa ndeto ingĩ, vinya wa ita syake. (2 Mav. 32:8) Ĩndĩ ithyĩ tũkeekwatya Yeova  Ngai witũ. Mbaĩ ikoona ũsu wĩ ũtumanu mũnene. Nĩkĩ? Nũndũ ikasũanĩa kana Mbaviloni Ĩla Nene yaĩ vinya mwingĩ, ĩndĩ ngai syayo iyaamĩsũvĩa ndĩkanangwe nĩ “ĩla nyamũ ya kĩthekanĩ” na ila “mbya ĩkũmi” sya nyamũ ĩsu! (Ũvu. 17:16) Kwoou Ngoki akasũanĩa kana eananga andũ ma Ngai mĩtũkĩ mũno. Yĩla ũkatw’a kũkita andũ ma Yeova, akamokĩa ‘ta ĩthweo avw’ĩke nthĩ.’ (Esek. 38:16) Ĩndĩ vau nĩ vo ũkamanyĩa kana nĩwakwatw’a nĩ kĩtei. Akamanya kana eũkita na Yeova, o tondũ Valao wamanyie e Ũkanganĩ Mũtune.—Kuma 14:1-4; Esek. 38:3, 4, 18, 21-23.

15. Klĩsto akeeka ata ĩvindanĩ ya kaũ wa Alimaketoni?

¹⁵ Klĩsto na ita syake sya ĩtunĩ makokitĩa andũ ma Ngai na mayananga ita sya Ngoki. (Ũvu. 19:11, 14, 15) Nao nata mũmaitha ũla mũnene wa Yeova, Satani, ũla ũkethĩwa akengete mbaĩ ikavithũkĩa andũ ma Ngai kaũnĩ wa Alimaketoni? Yesũ akamwĩkya vamwe na ndaimoni syake ĩimanĩ yĩte kĩtulu na aimavingĩa vau kwa ĩvinda ya myaka ngili.—Ũvu. 20:1-3.

16. (a) Twonanasya ata kana ‘nĩtũmwĩsĩ Ngai’? (b) Kũmũmanya Yeova kũkatũtethya ata ĩvindanĩ ya kaũ wa Alimaketoni?

¹⁶ Ethĩwa nĩtũkwenda twĩovow’a ĩvinda ya Alimaketoni, no nginya twonany’e kana ‘nĩtũmwĩsĩ Ngai’ na kana ‘nĩtwĩw’aa ũvoo mũseo ĩũlũ wa Mwĩaĩi Yesũ,’ twĩthĩwe no ĩndĩ tũnalikile ũw’onĩ kana twalikile tene. (2 Ath. 1:7-9) ‘Kũmũmanya Ngai’ nĩ kũmanya kĩla wendete, kĩla ũmenete, na kũmanya mĩao yake. O na ĩngĩ, twonanasya kana nĩtũmwĩsĩ yĩla twamwenda, twamwĩw’a, na twamũthaitha o we e weka. (1 Yoa. 2:3-5; 5:3) Twoony’a Ngai kana nĩtũmwĩsĩ, naitũ tũkwataa ndaĩa nene ya kwĩthĩwa ‘twĩsĩkĩwe nĩwe,’ na kĩu kĩkatuma tũtangĩĩwa kaũnĩ wa Alimaketoni! (1 Ako. 8:3) Nĩkĩ? Nũndũ kwĩthĩwa ‘twĩsĩkĩwe nĩwe’ no kũtume atwĩtĩkĩla.

17. Twonanasya ata kana nĩtwĩw’aa “ũvoo mũseo ĩũlũ wa Mwĩaĩi Yesũ”?

¹⁷ Maũndũ amwe matonya kũtalwa ta “ũvoo mũseo ĩũlũ wa Mwĩaĩi Yesũ” nĩ ũw’o ũla wamanyĩisye na waandĩkwa Ndetonĩ ya Ngai. Twĩw’aa ũvoo mũseo kwa kũtũmĩa  maũndũ ala tweemanyĩsya. Maũndũ amwe tũtonya kwĩka tũkonany’a nĩtũkwĩw’a ũvoo ũsu nĩ ta kwia maũndũ ma Ũsumbĩ mbee, kũatĩĩa myolooto ya Ngai ya ũlũngalu, na kũtavany’a ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai. (Mt. 6:33; 24:14) Ũndũ ũngĩ nĩ kũkwata mbau ana-a-asa ma Klĩsto, nĩ kana meanĩsye wĩa woo wa vata.—Mt. 25:31-40.

18. Ana-a-asa ma Klĩsto etĩkĩw’a mauta makatũnga mũvea ata nũndũ wa ũseo ũla meekiwe?

¹⁸ O mĩtũkĩ, athũkũmi ma Ngai etĩkĩw’a mauta nĩmeũtũngĩa mũvea “malondu angĩ” nũndũ wa ũseo ũla meekiwe nĩmo. (Yoa. 10:16) Makeeka ũu ata? Kaũ wa Alimaketoni ũtanambĩĩa, ala 144,000 onthe makeethĩwa mathayũũkiw’e, mathi ĩtunĩ, na matw’ĩka syũmbe sya kĩ-veva itesa kũkw’a. Makeethĩwa me amwe ma ita sya ĩtunĩ, ila ikananga Ngoki na iisũvĩa “ĩkomano ĩnene” ya ala mailye ta malondu. (Ũvu. 2:26, 27; 7:9, 10) Ala ma ĩkomano ĩnene makatana mũno nũndũ wa mwanya ũla methĩĩtwe naw’o wa kũkwata mbau etĩkĩw’a mauta yĩla maĩ kũũ nthĩ!

19-20. O na kũtw’ĩka nĩtũthĩnaa, tũtonya ata kwĩkala twĩ aĩkĩĩku tweteele Alimaketoni?

¹⁹ Mĩthenya ĩno tũtwĩe yĩ maũndũ metu, na andũ aingĩ ma Yeova mekalaa momĩĩsye mathĩna. O na vailye ũu, no tũmĩĩsye tũtanĩte. (Yak. 1:2-4) Kĩndũ kĩmwe kya vata kĩtonya kũtũtethya nĩ kũvoya kuma ngoonĩ tũtekũeka. (Luka 21:36) O na ĩngĩ, eka kũvoya, no nginya tũsome Ndeto ya Ngai kĩla mũthenya na tũivindĩĩsya kĩla twasoma. Maũndũ amwe tũtonya kwĩmanyĩsya nĩ mawathani maseo mũno makonetye maũndũ ala makilye kwĩkĩka. (Sav. 77:12) Tweeka maũndũ asu, o vamwe na kwĩthĩwa twĩ na kĩthito kingĩ kya kũtavany’a, tũkeethĩawa na mũĩkĩĩo mũlũmu na wĩkwatyo mũlũmu!

²⁰ Kwasũanĩa ũndũ ũkew’a mũyo wĩana yĩla Mbaviloni Ĩla Nene ĩkanangwa na kaũ wa Alimaketoni ũivĩta! Na eka ũu, ũtanu ũla ũkethĩwa naw’o ĩsyĩtwa ya Ngai na ũsumbĩki wake mũnene syatetewa vyũ, ũkethĩwa wĩ mwingĩ mũno! (Esek. 38:23) Vate nzika, ala mamwĩsĩ Ngai, mew’aa Mwana wake, na ala makomĩĩsya nginya mũthya, no methĩwe na mea ma kwona Alimaketoni!—Mt. 24:13.