1-2. (a) Kwosana na Nthimo 16:31, twaĩle kwona ata ala akũũ? (b) Twĩsũngĩa makũlyo meva ĩsomonĩ yĩĩ?

 KĨSIONĨ kya Arkansas, Amelika, ve kĩwanza kĩvathĩtwe kya kũthyũmũĩa. Wathi kũtembea kĩwanzanĩ kĩu, nĩ laisi mũno ũkona tũvila twa thooa mũnene (diamonds) tũvalũkĩte nthĩ. Ĩndĩ tũvila tũu tũyĩthĩawa twĩ tũtile kana twĩ tũthambye. Nũndũ wa ũu, aingĩ matũvĩtaa o matwene nũndũ mayĩthĩawa mesĩ kana nĩ twa vata.

² Ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ ala akũũ methĩawa mailye o ta tũvila tũu; nĩ ma vata mũno vyũ. Ndeto ya Ngai yaĩtye kana mbuĩ syoo no ta ngovia ya ũsumbĩ. (Soma Nthimo 16:31; 20:29) Ĩndĩ nĩ laisi mũno tũkaema kũmanya vata woo. Amũika meekĩa kĩthito monae ũndũ ala akũũ ne ma vata, no makwate ũathimo mũnene o na kwĩ mothwii ma nthĩ. Ĩsomonĩ yĩĩ twĩsũngĩa makũlyo aa atatũ: Nĩkĩ Yeova wonaa ala akũũ me ma vata? Yeova amanengete kĩanda kĩva ũseũvyonĩ wake? Na tũtonya kwĩka ata tũtetheke vyũ nĩ ngelekany’o syoo?

3. Kwosana na Savuli 92:12-15, nĩkĩ Yeova wonaa ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala akũũ me ma vata?

³ Yeova Ngai onaa ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala akũũ me ma vata. Nĩwĩthĩawa esĩ ngoo syoo nesa mũno, nĩwĩsĩ nguma nzeo ila me nasyo, na nĩwonaa syĩ sya vata. Nũndũ nĩmamũthũkũmĩte kwa ĩvinda yĩasa me aĩkĩĩku nĩmakwatĩte ũĩ mwingĩ, na kwoou nũtanaa mũno yĩla woona maolela amũika ũĩ ũla me  naw’o. (Yovu 12:12; Nth. 1:1-4) O na ĩngĩ, Yeova nĩwonaa wũmĩĩsyo woo wĩ wa vata mũno. (Mal. 3:16) Nĩmakomanĩte na mathĩna maingĩ, ĩndĩ mayaaeka kũmũĩkĩĩa. Wĩkwatyo woo wa ĩvinda yũkĩte nĩ mũlũmu vyũ o na kwĩ yĩla meemanyĩasya ũw’o. Na Yeova nũmendete nũndũ no maendeee kũtavany’a ĩsyĩtwa yake “me akũu.”—Soma Savuli 92:12-15.

4. Nĩ kyaũ kĩtonya kwĩkĩa vinya ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala akũũ?

⁴ Ethĩwa nũendeee kũkũa, mwa ĩkala wĩsĩ nesa ki kana Yeova ndesa kũlwa nĩ wĩa ũla ũtethetye. (Aevl. 6:10) Nũtavanĩtye na kĩthito ũteũleela, na kĩu nĩkĩmũtanĩthasya Ĩthe witũ wa ĩtunĩ. Nĩwĩkĩĩte kĩthito ũmĩĩsye mathĩna maingĩ, o na amwe maito mũno. Nũlũmanĩtye na myolooto mĩlũngalu ya Mbivilia, ũkeanĩsya ianda ngito, na ũkamanyĩsya angĩ ũndũ matonya kwĩanĩsya ianda syoo. Na o na kau ũseũvyo wa Yeova nĩwĩkĩte moalyũku maingĩ, nũtatĩte ũndũ ũtonya ũalyũkane naw’o. Nũkwatĩte mbau ala me ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe na ũkamekĩa vinya. Yeova Ngai nũkwendete mũno vyũ nũndũ wa kũlũmany’a nake. Aĩtye kana “ndamatiaa atheu make” o na ĩndĩĩ! (Sav. 37:28) Na amwathĩte ũũ inyw’ĩ ala akũũ: “O na kũvika nzw’ĩĩ syĩ mbuĩ, ngamũkua.” (Isa. 46:4) Kwoou mũikasũanĩe kana nĩkwĩthĩwa yu mwĩ akũũ, mũi na kĩanda ũseũvyonĩ wake. Mwĩ na kĩanda kya vata vyũ!

5. Ala akũũ maĩle kũlilikana ũndũ wĩva?

⁵ Ve maũndũ maingĩ mũno andũ ala akũũ matonya kwĩanĩsya. O na kau nĩmatonya kwĩthĩwa mate na vinya ta tene, myaka ĩla mekalĩte nĩtumĩte makwata ũmanyi mwingĩ mũno. Na kwoou Yeova no amatũmĩe maũndũnĩ me kĩvathũkany’o, o tondũ tũkwona ngelekany’onĩ sya amwe watũmĩie tene, na angĩ ũtũmĩaa ũmũnthĩ.

6-7. Nengane ngelekany’o ya andũ mawetetwe Mbivilianĩ maathimiwe nĩ Yeova nũndũ wa kũlũmany’a nake.

⁶ Mbivilia nĩwetete andũ aĩkĩĩku maendeeie kũmũthũkũma Yeova o na me akũũ. Kwa ngelekany’o, Mose aĩ na myaka 80 ũu yĩla wanyuviwe nĩ Yeova atw’ĩke mwathani wake na mũtongoi wa mbaĩ ya Isilaeli. O na yĩla Ndanieli  ũtonya kwĩthĩwa aĩ na myaka 90 na kĩndũ, no watũmĩawa nĩ Yeova ta mwathani. O nake mũtũmwa Yoana nũtonya kwĩthĩwa aĩ na myaka 90 na kĩndũ yĩla waveveeiwe aandĩka ĩvuku ya Ũvuany’o.

⁷ Ve angĩ aingĩ maĩ aĩkĩĩku ĩndĩ mataĩ nguma, na kwoou andũ nĩmatonya kwĩthĩwa mataaona vata woo. Ĩndĩ Yeova nĩwamonie na amaathima nũndũ wa kũlũmany’a nake. Kwa ngelekany’o, o na kau Simeoni “aĩ mũlũngalu na nĩwamũkĩaa Ngai,” awetetwe o vanini Mbivilianĩ. Ĩndĩ Yeova nĩwamwĩsĩ nesa, na nĩwamũnengie ndaĩa ya kwona Yesũ e kaũkenge, na ya kwathana ĩũlũ wake na inyia wake. (Luka 2:22, 25-35) O na ĩngĩ, kwasũanĩa ĩũlũ wa ũla mwathani mũndũ mũka na waĩ ndiwa weetawa Ana. O na kau aĩ na myaka 84, “ndatĩaa kũthi ĩkalũnĩ.” Nũndũ wa kĩthito kĩu kyake kya kũmbana na ala angĩ ateũtĩĩa, o nake nĩwakwatie ũathimo mũnene mũno wa kwona Yesũ e kaũkenge. Vate nzika, Simeoni na Ana maĩ ma vata methonĩ ma Yeova.—Luka 2:36-38.

8-9. Nĩ ũndũ wĩva eĩtu-a-asa ala ndiwa meanĩasya ũseũvyonĩ wa Yeova?

⁸ O na ĩvindanĩ yĩĩ yitũ, kwĩ ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ akũũ methĩĩtwe me ngelekany’o nzeo mũno kwa amũika. Kwasũanĩa ĩũlũ wa mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Lois Didur. Atw’ĩkie vainia wa mwanya nthĩ ya Canada e na myaka 21. Ĩtina wa ũu, e na mũũme, John, nĩmaminie myaka mingĩ me wĩanĩ wa kũthyũlũlũka. Mekalangĩte nĩmeetiwe Mbetheli ya Canada, na mavekala myaka mbee wa 20. Lois e wa myaka 58, nĩmakũlilw’e mathamĩĩe Ukraine. Meekie ata? Nĩmethĩwa mavangie kana ũkũũ woo ndwĩsa kũmetĩkĩlya kũthamĩĩa nthĩ ĩngĩ? Aiee, nĩmeetĩkĩlile kĩanda kĩla manengiwe, na John anyuvwa alike Kamitiinĩ ya Ovisi wa Ũvonge ya kũu. Ĩtina wa myaka mũonza, John nĩwakwie, ĩndĩ Lois atw’a kũendeea kwĩkala kũu. Yu e na myaka 81, na no ũendeee kũthũkũma vamwe na ala angĩ me Mbetheli ya Ukraine e mũĩkĩĩku, na onthe nĩmamwendete mũno.

⁹ Andũ nĩmatonya kwĩthĩwa matonaa kĩthito kya eĩtu-a-asa ala makw’ĩĩiwe nĩ aũme moo, ta Lois, ũndũ makyonaa aũme moo me thayũ. Ĩndĩ kwĩthĩwa yu me ndiwa ti kwasya kana mo ti ma vata. Yeova nĩwonaa eĩtu-a-asa asu me ma vata mũno nũndũ nĩmatw’ĩĩkie aũme moo kwa myaka mingĩ, na o na yu no maendeee kũlũmany’a nake. (1 Tim. 5:3) O na ngelekany’o yoo nĩyĩkĩaa amũika vinya mũno.

10. Ngewa ya Tony yĩtũmanyĩsya ũndũ wĩva mũseo?

¹⁰ O namo ana-a-asa na eĩtu-a-asa akũũ ala mekalaa kũla kũsũvĩĩawa andũ akũũ nĩ ma vata. Ũmwe wa asu nĩ Tony. Avatisĩiwe Pennsylvania, Amelika, Mwei wa 8, 1942, e na myaka 20. Kavinda kakuvĩ amina kũvatiswa nĩweetiwe itanĩ. Ĩndĩ nũndũ nĩwaleile, ekiw’e yela myaka ĩlĩ na nusu. E na mũka, Hilda, me  syana ilĩ, na nĩmaimanyĩisye ũw’o. Navu ĩtina, Tony nĩwakwatĩĩie kĩanda kya mũsyaĩĩsya wa kĩkundi (ũmũnthĩ etawa mũvangĩthya wa nzama ya atumĩa) ikundinĩ itatũ syĩ kĩvathũkany’o, na ve ĩvinda waĩ mũsyaĩĩsya wa ũmbano wa mũthyũlũlũko. O na nĩwaendaa yela kũmanyĩsya amanyĩw’a ma Mbivilia na kũtongoesya maũmbano ala meekawa kũu. O na kau yu e na myaka 98, ndavangĩte kũleelya kw’oko. No ũtataa ũndũ ũtonya amũthũkũme Yeova na aikwata mbau kĩkundi kĩla wĩthĩawa!

11. Tũtonya kwonany’a ata kana nĩtwonaa ala mekalaa kũla kũsũvĩĩawa andũ akũũ me ma vata mũno?

¹¹ Tũtonya kwonany’a ata kana nĩtũnengae ndaĩa ala mekalaa kũla kũsũvĩĩawa andũ akũũ? Yĩla vatonyeka, atumĩa no mamatetheesye methĩwe vo yĩla kĩkundi kĩũtwaĩĩsya ũndũ mũna. Na no twonany’e kana nĩtũũmathĩnĩkĩa kwa kũthi kũmona kana kũmakũnĩa simũ. Nĩtwaĩle kũthĩnĩkĩa mũnango ala mekalaa vaasa vyũ na kĩkundi kyoo kya mũsyĩ. Tũkaema kwĩsisya, no tũlwe nĩmo. Ana-a-asa na eĩtu-a-asa amwe akũũ no maemwe nĩ kwĩyĩelesya, kana makona wĩ ũndũ wĩ nthoni kũneena ĩũlũ woo ene. Ĩndĩ no twĩkĩwe vinya mũno twoosa ĩvinda tũmakũlye o nesa makũlyo matonya kũtuma meyĩelesya, na tũimethukĩĩsya maiweta maũndũ ala matanĩĩte ũseũvyonĩ wa Yeova.

12. Nĩ ana-a-asa na eĩtu-a-asa ta meva ũtonya kwona kĩkundinĩ kyenyu?

¹² O na kĩkundinĩ kĩla wĩthĩawa, no vethĩwe ve ana-a-asa na eĩtu-a-asa akũũ methĩĩtwe me ngelekany’o nzeo vyũ. Kwa ngelekany’o, mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Harriette amũthũkũmie Yeova e mũĩkĩĩku kwa myaka mingĩ e kĩkundinĩ kyoo kya mũsyĩ, kĩla kĩ New Jersey, Amelika. Ĩndĩ nĩwathamĩĩie kũla kwĩ mwĩĩtu wake. Yĩla ana-a-asa kĩkundinĩ kĩla wathamĩĩie moosie mwanya mamũmanye, nĩmamanyie maũndũ ma vata mũno ĩũlũ wake. Nĩwamekĩie vinya mũno kwa kũmatavya ũndũ ũtavany’a wailye yĩla weemanyĩisye ũw’o myakanĩ ya 1920. Myakanĩ ĩsu, aendaa ũtavany’a akuĩte mũswaki nũndũ nĩweesĩ vai yĩla ũtakwatwa. Na kwa w’o, mwakanĩ wa 1933, ve mavinda elĩ waminie kyumwa yela. Mũũme ndaĩ Ngũsĩ, ĩndĩ nĩwamũtw’ĩĩkaa. Na kwoou mavinda ta asu, nĩwe watiawa na twana twoo tũtatũ. Vate nzika, ana-a-asa na eĩtu-a-asa aĩkĩĩku ta Harriette nĩmaĩlĩte kũnengwa ndaĩa nene mũno!

13. Mo andũ ala akũũ me na kĩanda ũseũvyonĩ wa Yeova? Elesya.

¹³ Ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala akũũ me na kĩanda kya vata ũseũvyonĩ wa Yeova. Nĩmeyoneete Yeova aiathima ũseũvyo wake mũno, na makeyonea aimaathima maũndũnĩ me kĩvathũkany’o. O na mavĩtyo ala maaĩka nĩmatumĩte memanyĩsya maũndũ ma vata. Kwoou monae ta “mbuluti ya ũĩ,” na ũitata ũndũ ũtonya ũtetheke nĩ ũĩ woo. (Nth. 18:4) Woosa ĩvinda ũmamanye, ũkaaka mũĩkĩĩo waku na ndũkalea kwĩmanyĩsya kaũndũ kamwe kana o twĩlĩ!

14. Ĩandĩko ya Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 32:7 yĩkĩĩte vinya amũika meke ata?

¹⁴ Mantha ĩvinda ũee ngewa na ala akũũ. (Soma Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 32:7.) No kwĩthĩwa metho moo maĩte vinya, makethĩwa matekalaata ta tene, na no kwĩthĩwa wasya woo ũte na vinya ta tene. Ĩndĩ ngoo syoo syĩ o na vinya, na nĩmaseũvĩtye “syĩtwa ĩseo” na Yeova. (Mũta. 7:1) Ĩkalaa ũlilikene nĩkĩ Yeova wonaa me vata mũno. Endeea kũmanenga ndaĩa. Ĩkaa o ũndũ Elisa weekie. Mũthenya wake wa mũthya e na Eliya, aleile vyũ kũmũtia. Amwĩie ũũ mavinda atatũ: “Ndikũtia.”—2 Asu. 2:2, 4, 6.

15. Nĩ makũlyo ta meva tũtonya kũkũlya ala akũũ?

 ¹⁵ Onany’a nũkwendeew’a nĩ ala akũũ kuma ngoonĩ kwa kũmakũlya makũlyo matonya kũtuma meyĩelesya. (Nth. 1:5; 20:5; 1 Tim. 5:1, 2) Makũlye makũlyo ta aa: “Yĩla waĩ mũninangi, wamanyie ata kana nĩwakwata ũw’o?” “Maũndũ ala maũkwatĩte maũtetheetye ata kũlũlũmĩĩlya ngwatanĩo yaku na Yeova?” “Nĩ kyaũ kĩũtetheetye kũmũthũkũma Yeova wĩ mũtanu?” (1 Tim. 6:6-8) Na ĩndĩ matw’a kwĩyĩelesya, tea kũtũ.

16. Yĩla mũndũ mũkũũ na wa mũika mekũea ngewa matethekaa ata?

¹⁶ Yĩla mũndũ mũkũũ na wa mũika mekũea ngewa, elĩ nĩmatethekaa. (Alo. 1:12) Ũla wa mũika atiawa ate na nzika o na vanini kana Yeova nũsũvĩaa andũ make, nake ũla mũkũũ nũmanyaa kana nũnengetwe ndaĩa. O na nũtanĩaa kũelesya ũndũ wĩyoneete Yeova aimũathima.

17. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala akũũ manakavaa o ũndũ myaka ĩvĩtĩte?

¹⁷ O ũndũ mũndũ ũendeee kũkũa, now’o wanake wa mwĩĩ ũthelaa. Ĩndĩ methonĩ ma Yeova ala malũmanĩtye nake manakavaa o ũndũ myaka ĩvĩtĩte. (1 Ath. 1:2, 3) Nĩkĩ? Nũndũ o ũndũ myaka ĩvĩtĩte, now’o metĩkĩlĩtye veva wa Ngai ũendeee kũmalũnga na kũmatetheesya methĩwe na nguma nzeango. Kwoou tweekĩa kĩthito tũmanye ana-a-asa na eĩtu-a-asa asu maitũ akũũ nesanga, tũmanenge ndaĩa mũnango, na tũyĩmanyĩsya maũndũ maingangĩ kuma kwoo, tũkamonaa me ma vata vyũ!

18. Ĩsomo yĩla yĩatĩĩe yĩneeneete kyaũ?

¹⁸ Yĩla amũika moona ala akũũ me ma vata mũno, kĩkundi nĩkĩlũlũmĩĩlaa. Na no ta ũu yĩla ala akũũ moona amũika me ma vata. Ĩsomo yĩla yĩatĩĩe yĩneeneete ũndũ ala akũũ matonya kwonany’a kana nĩmonaa amũika kĩkundinĩ me ma vata mũno.