MŨNDŨŨME atonya kwĩka ata nĩ kana mũka wake ethĩwe e mwĩanĩe? Andũ aingĩ meanaa mesĩ kana wĩa ũla mũnene wa mũndũũme nĩ kũmanthĩa mũsyĩ wake. Ĩndĩ iveti imwe ila syĩthĩawa na syĩndũ mbingĩ sya kĩ-mwĩĩ syĩw’aa itendetwe, na syĩ na wia. Kwa ngelekany’o, mũndũ mũka ũmwe wĩtawa Rosa wa nthĩ ya Spain aisye ũũ ĩũlũ wa mũũme, “Eethĩawa e mũndũ mũseo ĩla wĩ andũnĩ, ĩndĩ ĩla twĩ mũsyĩ ndeethĩawa na tei.” Nake mũndũ mũka ũngĩ wĩtawa Joy wa nthĩ ya Nigeria easya ũũ ĩũlũ wa mũũme, “Ĩla tũtaeleanawa ambĩaa, ‘Nĩwaĩle kwĩka kyonthe kĩla ngwenda nũndũ ninyie mũemeu.’”

Mũndũũme ũtwaanĩte atonya ata kwĩanĩsya nesa kĩanda kyake? Mũndũũme aĩle kwĩka ata nĩ kana mũsyĩ wake wĩthĩwe “ũthũmũo” kwondũ wa mũka wake?—Luthi 1:9.

O na kau mũndũũme ũtwaanĩte na mũndũ mũka mũtwae nĩmeanene methonĩ ma Ngai, Mbivilia yaasya kana kĩla ũmwe ethĩawa na kĩanda kĩ kĩvathũkany’o nthĩnĩ wa mũsyĩ. Ĩandĩko ya Alomi 7:2 yaĩtye kana mũndũ mũka mũtwae nĩwovetwe nĩ ‘mwĩao wa mũũme.’ O tondũ kũndũ kwingĩ kwĩthĩawa na mũndũ wa kũũngamĩa maũndũ, Ngai nũnyuvĩte mũndũũme ethĩwe mũtwe wa mũka wake. (1 Akolintho 11:3) Aũme ala matwaanĩte nĩmo maĩle kũtongoesya mĩsyĩ yoo.

Inyw’ĩ aũme ala mũtwaanĩte, mwaĩle kũtũmĩa ũkũmũ ũla mũnengetwe nĩ Ngai ata? Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Endai iveti syenyu, o ũndũ Klĩsto wendie ĩkanisa.” (Aeveso 5:25) O na kau Yesũ Klĩsto ndaatwaana, vate nzika ngelekany’o yake no ĩmũtetheesye mũkethĩwa aũme aseo. Ekai twone ũndũ mũtonya kwĩka ũu.

Yesũ nĩwathĩnĩkĩaa andũ na kũmathũmũsya mĩio yoo. Yesũ eeie onthe ala manyamaaw’a na makuĩte mĩio mĩito atĩĩ: “Ũkai kwakwa, . . . nakwa ngamũthũmũsya.” (Mathayo 11:28, 29) Mavinda maingĩ nĩwathĩnĩkĩaa ala mathĩnaa na aimatetheesya methĩwe na ngwatanĩo nzeo na Yeova. Kyu nĩkyo kĩtumi andũ aingĩ mamwendete nũndũ nĩmeethĩawa mesĩ ndalea kũmatetheesya!

Ũndũ aũme matonya kũatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ. Tata ũndũ ũtonya ũtetheesye kĩveti kyaku mawĩanĩ ma mũsyĩ. Iveti imwe syĩw’aa ta Rosa ũla waisye ũũ e na kĩmako kingĩ:  “Mũemewa ambosaa ta nĩ mũthũkũmi wake.” Kĩvathũkany’o na ũu, mũndũũme ũmwe wĩtawa Kweku ũla wĩthĩĩtwe na mũtwaano mũseo aĩtye ũũ: “Mavinda maingĩ nĩnĩkũlasya kĩveti kyakwa ũndũ ndonya kũkĩtetheesya. Na nũndũ nĩnĩkyendete nĩnosaa ĩtambya ya kũkĩtetheesya mawĩanĩ ma mũsyĩ.”

Yesũ nĩweew’ĩaa andũ tei na kũmatethya. Ve mũndũ mũka ũmwe waĩ ngya na wathĩnĩtw’e nĩ ũwau mũthũku kwa myaka 12. Ĩla weewie ĩũlũ wa syama ila Yesũ weekaa sya kũvosya aisye, “Nakiita o na ethĩwa no ngũa syake, nĩngũvoa.” Vate nzika ũu nĩw’o kweethĩiwe. Amũthengeeie Yesũ na akiita mũthya wa ngũa yake na avoa. O na kau andũ amwe ala maĩ vo moonie mũndũ mũka ũsu e na mĩng’athĩlĩlyo, Yesũ nĩweesĩ kana eekie ũu nũndũ ndaĩ na ũndũ ũngĩ wĩka. * Yesũ e na tei mwingĩ eeie mũndũ mũka ũsu: ‘Mwĩĩtu, . . . ĩthĩwa wĩ mũima, ũte na ũthĩny’o waku.’ Yesũ ndaakandĩa mũndũ mũka ũsu kana akeka ũndũ ũtuma ew’a nthoni ĩndĩ nĩwaeleiwe ũndũ weew’aa. Kwa kwĩka ũu, Yesũ nĩwoonanisye kana aĩ mũndũũme wĩ tei.—Maliko 5:25-34.

 Ũndũ aũme matonya kũatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ. Ĩla woona kĩveti kyaku kĩte kwĩw’a nesa, waĩle kwonany’a kana nũũkĩelewa na ũyĩthĩwa na wũmĩĩsyo. Kwoou kĩla ĩvinda tata ũelewe kĩveti kyaku. Kwa ngelekany’o mũndũũme ũmwe wĩtawa Ricardo aĩtye ũũ: “Ĩla noona kĩveti kyakwa kĩithata mĩtũkĩ nĩndataa ũndũ ndonya ndikaneene kana kwĩka maũndũ ala matonya kũtuma kĩthata mũnango.”

Yesũ nĩwaeaa ngewa na amanyĩw’a make. Yesũ nĩwaeleasya amanyĩw’a make maũndũ maingĩ na aimatavya ũndũ ũkwĩw’a. Ameie atĩĩ: “Maũndũ onthe ala neewie kwa Asa nĩmo nĩmũmanyĩthĩtye.” (Yoana 15:15) Nĩ w’o ki kana mavinda amwe Yesũ nĩwendaa kwĩthĩwa e weka aisũanĩa na kũvoya. Ĩndĩ mavinda kwa mavinda nĩwamaeleasya amanyĩw’a make maũndũ ala me ngoonĩ. Ũtukũ wa mũthya Yesũ atanamba kũsilĩlwa ta kĩng’ei na kũawa, amatavisye sanzũ kana ‘ngoo yake yaĩ na kĩũũyũ mũno.’ (Mathayo 26:38) O na yĩla amanyĩw’a make mavĩtya, Yesũ ndaekaa kũmaneeny’a.—Mathayo 26:40, 41.

Ũndũ aũme matonya kũatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ. Ea ngewa na kĩveti kyaku. Kĩtavye ũndũ ũkwĩw’a na kĩla wĩsilĩtye kuma ngoonĩ. Iveti nitonya kwĩw’a ite mbĩanĩe ĩla syoona aũme masyo mendete kũneena ĩla me andũnĩ ala angĩ, ĩndĩ me mĩsyĩ kwoo mayĩthĩwa mavindĩtye. Kĩvathũkany’o na ũu, mũndũ mũka wĩtawa Ana ew’aa mũyo ĩla mũũme wake wamũtavya ũndũ ũkwĩw’a kuma ngoonĩ. Aĩtye atĩĩ: “Nĩw’aa ambendete mũno, na e mũnyanyawa.”

Ndũkavindĩsye kĩveti kyaku ũyenda kĩmanye kana nĩkĩũvĩtĩisye. Mũndũ mũka ũmwe easya ũũ: “Ĩla namũthatya mũũme wakwa nũtonya kũmbindĩsya o na kwa mĩthenya mingĩ. Atumaa nĩtũla mũtĩ na ndyĩw’a atambendete.” Kĩvathũkany’o na ũu, Edwin nũtataa kũatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ. Aĩtye atĩĩ: “Ĩla nathata nditũngĩthasya kĩveti kyakwa ĩndĩ nĩmanthaa ĩvinda yĩla yaĩle ya kũneenea ũndũ ũsu.”

Ũla mũndũ mũka ũwetiwe mwambĩlĩlyonĩ wĩtawa Joy nĩwonete ũndũ mũũme wake ũalyũkĩte kuma ambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia na Ngũsĩ sya Yeova. Joy easya ũũ: “Mũũme wakwa nũendeee nesa na nũmbendete o ũndũ Yesũ wendete andũ.” Andũ milioni mbingĩ matwaanĩte nĩmatethekete nĩ motao asu ma Mbivilia. We no wende kũtetheka o tamo? No ũneene na ũmwe wa Ngũsĩ sya Yeova aũtetheesye kwĩmanyĩsya Mbivilia vate ndĩvi.