1. Yesũ athĩnĩkĩaa kyaũ ũtukũ wa mũthya atanamba kũkw’a?

VE NDETO Yesũ watavisye amanyĩw’a make ũtukũ wa mũthya atanamba kũkw’a. Ameie atĩĩ: “Mũi ma nthĩ.” (Yoana 15:19) Aimatavya ndeto isu nĩweesĩ kana aĩ vakuvĩ kũmatia na nĩwathĩnĩkĩaa ĩvinda yoo yũkĩte. Ĩtina aimũvoya Ĩthe wake, aisye ũũ ĩũlũ woo: “Mo ti ma nthĩ o tondũ nyie nde wa nthĩ.” (Yoana 17:15, 16) We Yesũ endaa kwasya ata?

2. Yesũ aiweta “nthĩ” awetaa kyaũ?

² Yesũ aiweta “nthĩ,” awetaa andũ ala matamwĩsĩ Ngai na matongoew’e nĩ Satani. (Yoana 14:30; Aeveso 2:2; Yakovo 4:4; 1 Yoana 5:19) Tũtonya kwonany’a ata kana ithyĩ ‘tũi ma nthĩ’? Kĩlungunĩ kĩĩ nĩtũũneenea ũndũ tũtonya kwonany’a ũu kwa nzĩa kauta. Mbee, twĩkalaa tũlũmanĩtye na Ũsumbĩ wa Ngai na tũyĩlikasya siasanĩ. O vamwe na ũu, nĩtũleanaa na veva wa nthĩ. O na ĩngĩ, nĩtwĩkĩaa ngũa na tũkeyanakavya kwa nzĩa yĩ na ndaĩa na nĩtwĩthĩawa na woni ũla waĩle ĩũlũ wa mbesa. Na mũthya, nĩtwĩkĩaa mĩio yonthe ya kaũ ĩla Ngai ũtũnengete.​—Sisya Maelesyo ma Mũthya Na. 16, Kũlea Kwĩlikya Siasanĩ Kana Kaũnĩ.

3. Yesũ aĩ na woni mwaũ ĩũlũ wa siasa?

³ Yĩla Yesũ waĩ vaa ĩũlũ wa nthĩ, nĩwoonaa kana andũ me na mathĩna maingĩ na nũndũ wa ũu mayaĩ  na ũtanu. Nĩwamathĩnĩkĩaa kuma ngoonĩ na nĩwendaa kũmatetheesya. Ĩndĩ we nĩwavangie kũtw’ĩka mũtongoi wa kĩ-siasa? Aiee. Nĩweesĩ kana kĩla kyaĩ kĩtethya andũ no Ũsumbĩ, kana silikalĩ ya Ngai. Yesũ nĩwe waĩ atw’ĩke Mũsumbĩ wa Ũsumbĩ ũsu, na nthĩnĩ wa ũtavany’a wake aneeneaa mũno Ũsumbĩ ũsu. (Ndanieli 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Yesũ ndeelikasya siasanĩ o na vanini. Yĩla waĩ mbee wa ngavana wa Lomi weetawa Vondio Vilato aisye atĩĩ: “Ũsumbĩ wakwa ti wa nthĩ ĩno.” (Yoana 18:36) O namo amanyĩw’a make mayeelikasya siasanĩ. Ĩvuku yĩmwe (On the Road to Civilization) yaĩtye kana Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa “mayaĩ metĩkĩla kũthũkũma ovisinĩ wa siasa.” Aklĩsto ma w’o mailye oou o na ũmũnthĩ. Twĩkalaa tũlũmanĩtye na Ũsumbĩ wa Ngai, nĩtũũkwataa mbau vyũ, na tũyĩsa kwĩlikya maũndũnĩ ma siasa.​—Mathayo 24:14.

4. Aklĩsto ma w’o makwataa mbau Ũsumbĩ wa Ngai ata?

⁴ Ala matũmwa nĩ silikalĩ makaneene kwondũ wa nthĩ yoo mayĩlikasya maũndũnĩ ma siasa ma nthĩ ĩla matũmwa. Ũu now’o vethĩawa vailye kwa Aklĩsto etĩkĩw’a mauta, ala me na wĩkwatyo wa kũsumbĩka na Klĩsto ĩtunĩ. Vaulo aiandĩkĩa Aklĩsto etĩkĩw’a mauta aisye atĩĩ: “Nĩtũtũmĩtwe kũneena vandũ va Klĩsto.” (2 Akolintho 5:20) Aklĩsto etĩkĩw’a mauta no ũndũ ũmwe na andũ matũmĩtwe nĩ silikalĩ ya Ngai. Kwoou mayĩlikasya maũndũnĩ ma siasa kana ma silikalĩ sya nthĩ ĩno. (Avilivi 3:20) Vandũ va ũu, methĩĩtwe maitetheesya andũ milioni mbingĩ mũno memanyĩsye ĩũlũ wa silikalĩ ya Ngai. Namo “malondu angĩ,” ala methĩawa na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene ĩũlũ wa nthĩ nzaũ ĩla Ngai ũmathĩte, nĩmakwataa mbau etĩkĩw’a mauta. O namo mayĩlikasya maũndũnĩ ma siasa. (Yoana 10:16;  Mathayo 25:31-40) Kwoou, vaiĩ Aklĩsto ma w’o mesa o na vanini kwĩlikya maũndũnĩ ma siasa ma nthĩ ĩno.​—Soma Isaia 2:2-4.

5. Nĩ ũndũ ũmwe wĩva ũtumaa Aklĩsto matalika kaũnĩ?

⁵ Aklĩsto ma w’o mekalanasya na Aklĩsto ala angĩ ta andũ ma mũsyĩ ũmwe na methĩawa me ngwatanĩo o na ethĩwa maumĩte nthĩ kana isio syĩ kĩvathũkany’o. (1 Akolintho 1:10) Tũkalika kaũnĩ, twĩthĩwa tũyũkita na andũ maitũ ma mũsyĩ kana ana-a-asa maitũ, ala Yesũ watwĩaĩe tũmende. (Yoana 13:34, 35; 1 Yoana 3:10-12) O na eka ũu, Yesũ eeie amanyĩw’a make mende o na amaitha moo.​—Mathayo 5:44; 26:52.

6. Ala meyumĩtye mamũthũkũme Yeova methĩawa na woni mwaũ ĩũlũ wa silikalĩ?

⁶ O na kau tũyĩlikasya siasanĩ, twĩ Aklĩsto nĩtwĩkĩaa  kĩthito twĩyĩkalye ta ene nthĩ aseo. Kwa ngelekany’o, nĩtũnengae silikalĩ ndaĩa kwa kwĩw’a mĩao yayo na kũĩva koti. O na vailye ũu, kĩla ĩvinda nĩtũĩkĩĩthasya kana nĩtwamũnenga “Ngai syĩndũ sya Ngai.” (Maliko 12:17; Alomi 13:1-7; 1 Akolintho 6:19, 20) Maũndũ ala tũtonya kwĩka twonany’e kana nĩtũmũnengae Ngai “syĩndũ sya Ngai” nĩ kũmwenda, kũmwĩw’a, na kũmũthaitha. Twĩthĩawa tũtw’ĩte o na kwasya thayũ nĩ kana tũmwĩw’e Yeova.​—Luka 4:8; 10:27; soma Meko ma Atũmwa 5:29; Alomi 14:8.

7, 8. “Veva wa nthĩ” nĩ kyaũ, na ũtumaa andũ meka ata?

⁷ Nĩ kana twĩvathane na nthĩ ya Satani, no nginya tũlee vyũ kũtongoew’a nĩ “veva wa nthĩ.” Veva ũsu nĩ nzĩa ya kũsũanĩa na kwĩka maũndũ ĩla yumĩte kwa Satani, na nĩw’o ũtongoeasya ala matamũthũkũmaa Yeova. Ĩndĩ Aklĩsto nĩmaleanaa na veva ũsu vyũ. Nĩkyo kĩtumi Vaulo waisye atĩĩ: “Ithyĩ twoosie veva ũla wumĩte kwa Ngai, ĩndĩ ti veva wa nthĩ.”​—1 Akolintho 2:12; Aeveso 2:2, 3; sisya Maelesyo ma Mũthya Na. 17, Veva wa Nthĩ.

⁸ Veva wa nthĩ ũtumaa andũ meyenda, methĩwa na mĩtũlyo, na maieka kwĩthĩwa me ewi. Ũtumaa mambĩĩa kũsũanĩa kana vaiĩ vata wa kũmwĩw’a Ngai. Satani endaa andũ meke kĩla mekwenda mateũkũlya kĩla kĩtonya kumĩla ĩtina wa vu. Endaa andũ maĩkĩĩe kana maũndũ ala ma vata vyũ thayũnĩ no “wendi wa mwĩĩ na wendi wa metho.” (1 Yoana 2:16; 1 Timotheo 6:9, 10) Ndevili ekĩaa kĩthito kingĩ elelũkye athũkũmi ma Yeova na maũĩ na aituma mambĩĩa kũsũanĩa take.​—Yoana 8:44; Meko ma Atũmwa 13:10; 1 Yoana 3:8.

9. Veva wa nthĩ ũtonya kũtuma twĩka ata?

 ⁹ Veva wa nthĩ no ta nzeve ĩla tũvevaa, nũndũ wĩthĩawa kĩla vandũ. Tũkaema kũtata ũndũ tũtonya twĩsiĩĩanĩe na veva ũsu, no twĩse kwĩthĩa wambĩĩie kũtũtongoesya. (Soma Nthimo 4:23 nthĩnĩ wa maelesyo ma kwongeleela.) * Veva wa nthĩ no ũtũlike kavola kwa kavola o na tũteũmanya. Kwa ngelekany’o, no ũtume twambĩĩa kũsũanĩa kana kwĩthĩwa na mawoni ta ma andũ ala matamũthaithaa Yeova. (Nthimo 13:20; 1 Akolintho 15:33) O na no twelelũkw’e nĩ maũndũ ta kwĩloela mavisa ma ũlaalai, kwĩthukĩĩsya akaĩi ma mũĩkĩĩo, kana kwĩlikya mathaũnĩ me na veva mwingĩ wa masindano.​—Sisya Maelesyo ma Mũthya Na. 18, Akaĩi ma Mũĩkĩĩo.

10. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũleane na veva wa nthĩ?

¹⁰ Kwoou tũtonya kwĩka ata tũikese kwĩthĩa twambĩĩie kũtongoew’a nĩ veva wa nthĩ? No nginya twĩkale tũlũmanĩtye na Yeova na tũyĩtĩkĩla kũtongoew’a nĩ ũĩ wake. No nginya tũendeee kũmũvoya veva wake mũtheu kĩla ĩvinda na tũimũthũkũma na kĩthito. Yeova nĩwe wĩ vinya vyũ ĩtunĩ na kũũ nthĩ. Tũi na nzika kana no atũtetheesye tũkaleana na veva wa nthĩ.​—1 Yoana 4:4.

11. Veva wa nthĩ ũtongoeasya andũ ata yĩla meũnyuva ngũa ila mekwĩkĩa?

¹¹ O na ĩngĩ, no twonany’e kana tũi ma nthĩ kwĩsĩla ũndũ tũkwĩkĩa ngũa na ũndũ tũkwĩyanakavya. Andũ aingĩ ĩũlũ wa nthĩ mekĩaa ngũa nĩ kana moneke nĩ andũ, mokĩlĩlye angĩ mawendi kana mosũanĩo mataĩle,  monany’e ũndũ meany’a ngũlũ, kana monany’e ũndũ meany’a mbesa. Ve angĩ namo matakũlasya meĩkĩa ngũa iilye ata. O na no mavange kwĩkĩa ngũa ivw’ana naĩ kana nthokoanu. Tũyaĩle kwĩkĩa ngũa kana kwĩyanakavya tũtongoew’e nĩ mawoni ta asu o na vanini.

12, 13. Nĩ myolooto yĩva ĩtonya kũtũtetheesya yĩla tũũnyuva kĩla tũkwĩkĩa?

¹² Nũndũ twĩ athũkũmi ma Yeova, kĩla ĩvinda nĩtwaĩlĩte kwĩkĩa ngũa nesa. O na nĩtwaĩle kũĩkĩĩthya kana nĩ ntheu, nikwendeesya, na nĩsyaĩlĩte kwondũ wa kĩla ũndũ. Twaĩle kwĩkĩa ngũa ikwonany’a twĩ na “ndaĩa na kĩlĩko kĩanĩu” nũndũ ‘nĩtũmũkĩaa Ngai.’​—1 Timotheo 2:9, 10; Yuta 21.

 ¹³ Mwĩkĩĩle witũ wa ngũa no ũtume andũ mendeew’a nĩ Yeova na andũ make kana makalea kwendeew’a. Wendi witũ nĩ kwĩka “maũndũ onthe kwondũ wa kũmũtaĩa Ngai.” (1 Akolintho 10:31) Na ĩngĩ nĩtwaĩle kũnenga ndaĩa mawoni ma andũ ala angĩ. Kwoou yĩla tũũnyuva ngũa ila tũkwĩkĩa kana ũndũ tũkwĩyanakavya, nũseo tũkasũanĩa ũndũ ala angĩ mekwĩw’a matwona.​—1 Akolintho 4:9; 2 Akolintho 6:3, 4; 7:1.

14. Twaĩle kũsũanĩa kyaũ yĩla tũũnyuva ngũa ila tũkwĩkĩa maũmbanonĩ ma Kĩklĩsto kana ũtavany’anĩ?

¹⁴ Twĩkĩaa ngũa ata yĩla tũũthi maũmbanonĩ kana ũtavany’a? Nĩtwĩthĩwa twĩkĩaa ngũa nĩ kana twĩyonany’e? Ngũa sitũ nĩsyĩthĩwa itumaa angĩ mew’a nthoni? Kana nĩtwĩthĩwa tũsũanĩaa kana vaiĩ mũndũ waĩle kũkũlany’a na kĩla twĩkĩĩte? (Avilivi 4:5; 1 Vetelo 5:6) Nĩw’o kana tũmbĩtwe tũyenda kwoneka tũilyĩ nesa, ĩndĩ kĩla kĩtonya kũtuma twĩthĩwa twĩ andũ ma kwendeesya ũndũ vaĩle nĩ nguma sya Kĩklĩsto. Nguma isu nĩsyo Yeova wonaa yĩla watũsisya. O na nĩsyo ivuanasya “mũndũ wa nthĩnĩ ũla ũtonekaa, . . .  ũla nĩ wa vata mũno methonĩ ma Ngai.”​—1 Vetelo 3:3, 4.

15. Nĩkĩ Yeova ũtatũtavasya kĩla kaũndũ ĩũlũ wa ngũa ila twaĩle kwĩkĩa kana ũndũ twaĩle kwĩyanakavya?

¹⁵ Yeova ndatwĩkĩĩe mĩao mingĩ ĩũlũ wa ngũa ila twaĩle kwĩkĩa na ila tũtaĩle. Vandũ va ũu, nũtũnengete myolooto ĩtonya kũtũtetheesya kwĩka motwi maseo. (Aevelania 5:14) Endaa twĩke motwi mekwonany’a kana nĩtũmwendete na nĩtwendete ala angĩ, methĩwe nĩ motwi maito kana mate maito. (Soma Maliko 12:30, 31.) Andũ ma Yeova ĩũlũ wa nthĩ yonthe me mĩkĩĩle yĩ kĩvathũkany’o nũndũ wa syĩthĩo syoo kana o wendi woo. Ivathũkany’o isu nĩ sya kwendeesya na nitanĩthasya.

16. Woni wa nthĩ ĩũlũ wa mbesa wĩ kĩvathũkany’o ata na kĩla Yesũ wamanyĩisye? Twaĩle kwĩkũlya makũlyo meva?

¹⁶ Satani endaa andũ masũanĩe kana kwĩthĩwa na mbesa na malĩ nĩkw’o kũtonya kũtuma mekala me atanu. Ĩndĩ athũkũmi ma Yeova nĩmesĩ kana ũsu nĩ ũvũngũ mũthei. Tũĩkĩĩaa ndeto ii sya Yesũ: “O na yĩla mũndũ wĩ na malĩ mbingĩ, thayũ wake ndumanaa na syĩndũ ila wĩ nasyo.” (Luka 12:15) Mbesa iyĩsa kũtũetee ũtanu wa w’o. O na iyamba kũtũmanthĩa anyanya ma w’o, mũuo wa w’o wa kĩlĩko, kana thayũ wa  tene na tene. O na vailye ũu, nĩtwĩsĩ kana kĩla mũndũ nĩwendaa kwĩthĩwa e na syĩndũ syake, na nĩwendaa kwĩkala e mũtanu. Ĩndĩ Yesũ atũmanyĩisye kana kĩla kĩtonya kũtuma twĩthĩwa na ũtanu wa w’o no kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Ngai na kũtongosya maũndũ ma ũthaithi mbee wa maũndũ ala angĩ onthe thayũnĩ witũ. (Mathayo 5:3; 6:22, maelesyo ma kwongeleela) Ĩkũlye atĩĩ: ‘Nĩnĩthĩwa nĩ na woni ta wa nthĩ ĩũlũ wa mbesa? Nĩnĩtindĩaa kũsũanĩa kana kũneenea mbesa kĩla ĩvinda?’​—Luka 6:45; 21:34-36.

17. Nĩ kwa nzĩa yĩva ũtonya kwĩthĩwa na ũtanu mũnango weevathana na woni wa nthĩ ĩũlũ wa mbesa?

¹⁷ Ethĩwa tũkoonaa kũmũthũkũma Yeova ne kw’o ũndũ ũla wa vata thayũnĩ witũ na tũyĩvathana vyũ na woni wa nthĩ ĩũlũ wa mbesa, tũkekalaa twĩ atanu. (Mathayo 11:29, 30) O na tũkekalaa twĩ eanĩe na tũyĩthĩwa na mũuo wa ngoo na kĩlĩko. (Mathayo 6:31, 32; Alomi 15:13) Tũikemakĩaa mũno aĩ nũndũ tũi na syĩndũ mbingĩ sya kĩ-mwĩĩ. (Soma 1 Timotheo 6:9, 10.) Tũkakwataa ũtanu ũla mũndũ wĩthĩawa naw’o nũndũ wa kũnengane. (Meko ma Atũmwa 20:35) Na kwĩka ũu kũkatumaa twĩthĩwa na ĩvinda yingĩ ya kũtindany’a na ala twendete. O na nĩvatonyeka tũkakomaa nesanga.​—Mũtavan’ya 5:12.

18. Satani ekĩaa kĩthito eke ata?

¹⁸ Satani ekĩaa kĩthito kingĩ anange ngwatanĩo yitũ na Yeova. Kwoou, nĩ ũndũ wa vata tũtate vyũ ũndũ tũtonya tũsũvĩe ngwatanĩo yitũ na Ngai. Mbivilia yaĩtye tũkĩlanasya vinya “na nguthu sya maveva mavuku.” (Aeveso 6:12) Satani na ndaimoni syake mayendaa twĩkale twĩ atanu, na mayendaa twĩĩkala tene na tene.  (1 Vetelo 5:8) Amaitha asu matũkitaa me vinya, ĩndĩ Yeova no atũtetheesye tũkamasinda!

19. Ĩandĩko ya Aeveso 6:14-18 yĩeleetye ata ‘mĩio ya kaũ’ ya Mũklĩsto?

¹⁹ Ĩvindanĩ ya tene, asikalĩ maithi kaũnĩ meekĩaa mĩio ya kaũ nĩ kana mesũvĩe maikaũmĩw’e. O ta asikalĩ asu, o naitũ no nginya twĩkĩe ‘mĩio ya kaũ’ ĩla Yeova ũtũnengete. (Aeveso 6:13) Mĩio ĩsu nĩtũsũvĩaa. Ĩandĩko ya Aeveso 6:14-18 yĩiweta mĩio ĩsu yaĩtye atĩĩ: “Ũngamai mwĩ alũmu mwĩyovete inyunyunĩ syenyu mũsivi wa ũla w’o, mwĩkĩĩte ngao ya kĩthũi ya ũlũngalu, na mwĩkĩĩte iatũ maaũnĩ menyu nĩ kana mwĩthĩwe mwĩyũmbanĩtye kũtavany’a ũvoo mũseo wa mũuo. Na vamwe na maũndũ asu onthe, osai ngao nene ya mũĩkĩĩo na mũkeethĩwa mũtonya kũvosya maangi onthe makene mwaki ma ũla mũthũku. O na ĩngĩ, ĩkĩai ngovia ya kyũma ya ũtangĩĩo, na mũyosa ũvyũ wa veva, naw’o nĩ ndeto ya Ngai, na kĩla ĩvinda mũyĩendeea kũvoya mboya sya mĩthemba yonthe nthĩnĩ wa veva, o vamwe na kũvoya na kĩthing’ĩĩsyo.”

20. No nginya twĩke ata ethĩwa nĩtũkwenda ‘mĩio yitũ ya kaũ’ ĩtũtethye?

²⁰ Mũsikalĩ akolwa nĩ kwĩkĩa mũio o ũmwe wa kaũ na aitia vandũ mwĩĩnĩ wake vate vasiĩĩe, mũmaitha wake ethĩwa asyaĩtye vau aimũkita. Ethĩwa nĩtũkwenda mĩio yitũ ya kaũ ĩtũsũvĩe, tũyaĩle kũlwa nĩ mũio o na ũmwe. Twaĩle kwĩkalaa na mĩio ĩsu mavinda onthe na tũyĩĩkĩĩthasya kana nĩ mĩlũmu. Twĩendeea na kaũ witũ nginya ĩla nthĩ ĩno ya Satani ĩkanangwa na ũ Satani na ndaimoni syake maivetangwa ĩũlũ wa nthĩ. (Ũvuany’o 12:17; 20:1-3) Kwoou, ethĩwa tũendeee kũng’ang’ana tũkĩlye vinya mawendi mathũku kana mawonzu mana, mwa tũikakw’e ngoo!​—1 Akolintho 9:27.

21. Tũtonya ata kũsinda kaũ witũ?

 ²¹ Tũkatw’ĩka twĩũkita na Ndevili tũitũmĩa vinya witũ tũimũtonya. Ĩndĩ Yeova e vamwe naitũ no tũmũsinde. Nĩ kana tũendeee kwĩkala twĩ aĩkĩĩku no nginya tũmũvoyae Yeova, twĩmanyĩasye Ndeto yake, na tũyĩthĩawa na ngwatanĩo na ana-a-asa na eĩtu-a-asa. (Aevelania 10:24, 25) Maũndũ asu makatũtetheeasya kwĩkala tũlũmanĩtye na Ngai na tũyĩthĩawa twĩyũmbanĩtye kĩla ĩvinda kũkitĩa mũĩkĩĩo witũ.

22, 23. (a) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩkalae twĩyũmbanĩtye kũkitĩa mũĩkĩĩo witũ? (b) Twĩneenea kyaũ kĩlungunĩ kĩla kĩatĩĩe?

²² Twaĩle kwĩthĩawa twĩyũmbanĩtye kũkitĩa mũĩkĩĩo witũ mavinda onthe. (Yoana 15:19) Ngũsĩ sya Yeova nĩsyĩthĩawa na mawoni me kĩvathũkany’o vyũ na ma andũ ala angĩ maũndũnĩ mana. Nũseo ũkekũlya atĩĩ: ‘Yo nĩngũelewa nesa nĩkĩ twĩthĩawa na woni ũũ wĩ kĩvathũkany’o? Nĩnĩĩkĩĩaa vyũ kana kĩla tũtavaw’a nĩ Mbivilia na ngombo ndĩkĩĩku na mbũĩ nĩ kya w’o? Nyie nĩnonaa ne ũndũ wa ndaĩa kwĩthĩwa nĩ Ngũsĩ ya Yeova? (Savuli 34:2; Mathayo 10:32, 33) No nĩelesye angĩ kĩla nĩĩkĩĩaa?’​—Mathayo 24:45; Yoana 17:17; soma 1 Vetelo 3:15.

²³ Mavinda maingĩ, vayĩthĩawa na makũlyo ĩũlũ wa kĩla twaĩle kwĩka nĩ kana twĩvathane na nthĩ. Ĩndĩ ve mavinda wĩthĩaa ti laisi kũmanya kĩla twaĩle kwĩka. Satani nũtũmĩaa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o kũtũkwatya. Kĩtei kĩmwe ũtũmĩaa nĩ maũndũ ma kwĩtanĩthya. Tũtonya ata kũnyuva nesa kĩla tũkwĩtanĩthya nakyo? Kĩlungu kĩla kĩatĩĩe nĩkĩũtũtetheesya.