Vasaka ya mwaka wa 32 ĩthengeee, Yesũ nĩwaendeee kũtavany’a na kĩthito ndũanĩ ya Kalilii. Ĩtina wa ũu, noĩthwa aendie Yelusaleme kwondũ wa Vasaka, o tondũ Mĩao ya Ngai yaĩtye. Ĩndĩ, Yesũ eekie ũu evithanĩtye nũndũ Ayuti nĩmendaa kũmũaa. (Yoana 7:1) Ĩtina wa Vasaka, nĩwasyokie Kalilii.

Nĩvatonyeka Yesũ akethĩwa aĩ Kavelinaumi yĩla Avalisi na aandĩki mookie vala ũĩ maumĩte Yelusaleme. Mookĩte vala waĩ kwĩka ata? Mamanthaa tũmaũndũ matonya kũtũmĩa kwasya kana Yesũ ndaatĩĩaa syĩthĩo sya ndĩni ya Kĩyuti. Mamũkũlilye atĩĩ: “Nĩkĩ amanyĩw’a maku mataatĩĩaa syĩthĩo sya andũ ma tene? Kwa ngelekany’o, maithambaa moko matanamba kũya.” (Mathayo 15:2) Ngai ndaanenga andũ make mwĩao wa ‘kũthamba moko nginya kĩngokoanĩ.’ (Maliko 7:3) Ĩndĩ Avalisi moonaa mũndũ alea kwĩka ũu ekĩte naĩ nene mũno.

Vandũ va Yesũ kũmasũngĩa ĩmwe kwa ĩmwe, nĩwamaeleisye ũndũ matũlaa Mĩao ya Ngai na ngenda. Yesũ amakũlilye-ĩ: “Nĩkĩ inyw’ĩ mũleaa kũkwata mĩao ya Ngai nũndũ wa syĩthĩo syenyu? Kwa ngelekany’o, Ngai aisye, ‘Nenga ndaĩa ĩthe waku na inyia waku,’ na ‘Ũla ũmũtavasya naĩ ĩthe kana inyia nĩoawe.’ Ĩndĩ inyw’ĩ mwaasya atĩĩ, ‘Mũndũ o na wĩva ũla ũmwĩaa ĩthe kana inyia: “Kyonthe kĩla nĩ nakyo kĩtonya kũũtethya nĩ kĩndũ kyumĩtw’e kĩthĩwe mũthĩnzĩo kwa Ngai,” ũsu ndaĩle kũmũtethya ĩthe o na vanini.’”—Mathayo 15:3-6; Kuma 20:12; 21:17.

Avalisi maasya kana mbesa, malĩ, na kĩndũ kyonthe kyumĩtw’e ta mũthĩnzĩo kwa Ngai nĩ kya ĩkalũ, na kwoou kĩitonya kũtũmĩwa ũndũnĩ ũngĩ o na wĩva. Ĩndĩ ũw’o nĩ kana mũndũ atanamba kũnengane mũthĩnzĩo ũsu ĩkalũnĩ, aĩ na mwanya wa kũũtũmĩa. Kwa ngelekany’o, mwanake nũtonya kwasya kana mbesa syake kana malĩ yake nĩ “kolivani,” kana kwa ndeto ingĩ, nĩ kĩndũ kyumĩtw’e kĩthĩwe mũthĩnzĩo kwa Ngai kana kyumĩtw’e kwondũ wa ĩkalũ. Yĩla ũkwasya ũu eethĩawa ayonany’a kana ĩkalũ yĩu nĩyo ya vata kwĩ asyai make. Mwanake ũsu aĩ atonya kũtũmĩa mbesa isu kana malĩ ĩsu, ĩndĩ yĩla vaumĩla vata ũkonetye asyai make akũũ ayasya kana ndatonya kũtũmĩa syĩndũ isu kũmatethya. Kwa kwĩka ũu eethĩawa aiema kwĩanĩsya kĩanda kyake kya kũsũvĩa asyai make.—Maliko 7:11.

Yesũ nĩwathatie nũndũ wa kwona ũndũ Avalisi maanangĩte Mĩao ya Ngai na amea: “Nĩmwanangĩte mĩao ya Ngai nũndũ wa syĩthĩo syenyu. Inyw’ĩ angangany’a, Isaia nĩwathanie nesa ĩũlũ wenyu yĩla waisye: ‘Andũ aa mandaĩaa na ilomo syoo, ĩndĩ ngoo syoo syĩ vaasa mũno nakwa. Manthaithaa mana, nũndũ mamanyĩasya mĩao ya andũ tayo momanyĩsyo makwa.’” Avalisi mayaĩ na ũndũ wa kwasya ĩtina wa Yesũ kũmatavya ndeto isu. Na kwoou, Yesũ nĩweetie ĩkomano yũke vakuvĩ nake. Ayĩie atĩĩ: “Ĩthukĩĩsyei na mũikwatya: Mũndũ ndavukaw’a nĩ kĩla kĩlikaa kanyw’anĩ wake, ĩndĩ avukaw’a nĩ kĩla kyumaa kanyw’anĩ wake.”—Mathayo 15:6-11; Isaia 29:13.

Yĩla Yesũ na amanyĩw’a make mesie kũvika nyũmba, amanyĩw’a mamũkũlilye-ĩ: “Nĩwĩsĩ kana Avalisi nĩmalulutĩkiw’e nĩ ndeto ila ũneenie?” Nake amasũngĩa amea: “Mũtĩ o na wĩva ũla ũtaavandwa nĩ Asa wakwa ũla wĩ ĩtunĩ ũkakũwa. Ekanai namo. Nĩ atongoi ilalinda.  Na ĩndĩ ethĩwa kĩlalinda kĩkatongoesya kĩngĩ, elĩ makalika ĩimanĩ.”—Mathayo 15:12-14.

Yesũ nĩwaseng’ie mũno yĩla Vetelo wamwĩie amaelesye kĩla kĩvukasya mũndũ. Yesũ amasũngĩie amea atĩĩ: “Mũyĩsĩ kana kĩndũ kyonthe kĩla kĩlikaa kanyw’anĩ kĩvĩtĩlaa ĩvu na ĩtina kĩyĩsa kũlika kyoonĩ? Ĩndĩ, kĩndũ kyonthe kĩla kyumaa kanyw’anĩ nĩkyo kĩvukasya mũndũ nũndũ kĩthĩawa kyumĩte ngoonĩ. Kwa ngelekany’o, ngoonĩ nĩ vo vaumaa mosũanĩo mathũku, ũaani, ũthaaa, ũlaalai, ũng’ei, ũkũsĩ wa ũvũngũ, na numano. Asu nĩmo maũndũ ala mavukasya mũndũ, ĩndĩ mũndũ ndavukaw’a nĩ kũya atathambĩte moko.”—Mathayo 15:17-20.

Yesũ ndaleaa andũ mayĩthĩwa me atheu, na ndameaa mauae lĩu kana maĩsae matathambĩte moko. Vandũ va ũu, aleanaa na ũseleke wa atongoi ma ndĩni ala matũlaa mĩao ya Ngai mĩlũngalu kwa kũatĩĩa syĩthĩo itaĩle sya andũ. Ĩndĩ ũw’o nĩ kana maũndũ mathũku ala maumaa ngoonĩ nĩmo mavukasya mũndũ.