1-3. (a) Kaɖɛ nɖɩ piya evelisi katɩɣ nɛ kɩɖaʋ ŋgʋ labɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ pɛ-wɛtʋ ndʋ? (Cɔnɩ kiɖe tɛɛ kɩlɛmʋʋ.) (b) Ɛzɩma piya evelisi nzɩ sɩkɛ Krɩstʋ ñɩma yɔ sɩpɩzɩɣ nɛ sɩwa kaɖɛ nɖɩ?

ÐƖKPAƔ se ŋcaɣ nʋmɔʋ sɔsɔʋ nakʋyʋ ɖɔm. Pʋcɔ nɛ ŋtalɩ poliŋ egeetiye nɖɩ ɖɩ-taa ŋwoki yɔ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ŋsʋʋ lɔɔɖɩyɛ nɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-ɖɔm kaɣ-ŋ kpaɣʋ alɩwaatʋ sakɩyɛ. Ŋtalɩ lɔɔɖa ɖɩzʋyɛ lɛ, ɛyaa suwa nɛ lɔɔɖa sakɩyɛ wɛ peeɖe ɖɔɖɔ. Ye ŋsɩm ɖenɖe ŋwoki yɔ camɩyɛ yɔ, pɩsɩɣnɩ-ŋ nɛ ŋsʋʋ lɔɔɖɩyɛ nɖɩ ɖiwoki tɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɖeyi ɖeyi ŋsɔɔlɩ wobu yɔ. Ye ŋsʋ lɔɔɖɩyɛ nɖɩ ɖiiwoki ɖenɖe ŋsɔɔlaa yɔ ɖɩ-taa yɔ, ŋkaɣ lebu.

² Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpaɣ piya evelisi nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ nʋmɔɖɔnaa. Piya evelisi ɖɔŋ nʋmɔʋ ŋgʋ yɔ, pɩtɩkɛ lɔɔɖɩyɛ ñɩŋgʋ, ɛlɛ wezuu nʋmɔʋ. Nabʋyʋ taa lɛ, wɛtʋ ndɩ ndɩ ndʋ sɩkatɩɣ yɔ tɩ-taa lɛ, sɩɩnaɣ se sɩkpaɣ lɩmaɣza wena nɛ pɩpɩzɩ piɖeni-sɩ. Piya evelisi, ɩpɩzɩɣ nɛ ɩwa kaɖɛ nɖɩ ye ɩsɩm kpayɩ kpayɩ mbʋ ɩcaɣ labʋ mi-wezuu caɣʋ taa yɔ. Ɛbɛ ɩcaɣ labʋ mi-wezuu caɣʋ taa?

³ Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩsɩɣnɩ piya evelisi se sɩpɩzɩ nɛ sicosi tɔm pɔzʋʋ pʋnɛ pɩ-yɔɔ nɛ sɩwɛɛnɩ kaɖʋsɩ nzɩ sɩkɛdɩɣnɩ Yehowa yɔ. Pʋ-tɔbʋʋ  se sɩɖɛzɩ Yehowa sɔɔlɩm labʋ nɔɔ si-wezuu caɣʋ hɔɔlɩŋ kpeekpe taa ɛzɩ sukuli labʋ, tʋmɩyɛ labʋ, hɔʋ taa sʋʋtʋ nɛ hɔɔlɩŋ lɛɛŋ taa mbʋ yɔ. Pɩ-tɔbʋʋ ɖɔɖɔ lɛ se sɩwɛɛnɩ fezuu taa kaɖʋsɩ. Piya evelisi nzɩ sɩɖɛzɩɣ Yehowa sɔɔlɩm labʋ nɔɔ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se Yehowa wazɩɣ-sɩ nɛ si-wezuu caɣʋ ɖeni-sɩ camɩyɛ.​—Kalɩ Aduwa 16:3.

4. Ɛbɛ tɔm ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

⁴ Pɩwɛ ɖeu se ɩɖʋ mɩ-tɩ fezuu taa kaɖʋsɩ lɔŋ. Ɛbɛ yɔɔ? Ðɩkaɣ yɔɔdʋʋ lɩmaɣza naadozo tɔm. Lɩmaɣza naalɛ wena ɖɩkaɣ calɩnʋʋ yɔ, akaɣ yɔɔdʋʋ ɛzɩma fezuu taa kaɖʋsɩ cɛyɩsɩɣ ɖa nɛ Yehowa ɖa-taabalɩyɛ yɔ pɩ-tɔm nɛ naadozo ñɩnɖɛ kaɣ ñɩɣʋ niye wazasɩ nzɩ piya evelisi hikiɣ ye sɩɖʋ sɩ-tɩ fezuu taa kaɖʋsɩ lɔŋ si-wezuu caɣʋ taa yɔ.

5. Lɩmaɣzɩyɛ kajalaɣ ñɩnɖɛ nɖɩ yɔɔ pɩwɛɛ se piya evelisi ɩwɛɛnɩ fezuu taa kaɖʋsɩ?

⁵ Kajalaɣ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ pɩwɛɛ se piya evelisi ɩɖʋ sɩ-tɩ fezuu taa kaɖʋsɩ yɔ lɛ se sɩtɩŋɩɣnɩ pɩ-yɔɔ nɛ sɩwɩlɩɣ Yehowa sɩ-ɛsɩmɩyɛ, sɔɔlɩm nɛ mbʋ payɩ ɛlabɩ-wɛ yɔ pɩ-yɔɔ. Keɣa maɖʋ yɔɔdaa se: “Pʋmʋnaa se pasa [Yehowa] . . . Ña-tʋma, [Yehowa], alabɩ-m leleŋ pɩŋŋ.” (Keɣa 91:2, 5) Ye ŋkɛ pɩɣa evelaɣ yɔ, maɣzɩ nɛ ŋna mbʋ payɩ Yehowa ha-ŋ yɔ: Ñe-wezuu, tisuu mbʋ ŋwɛna yɔ, Bibl, Krɩstʋ ɛgbɛyɛ, nɛ cee wayɩ lidaʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ ŋwɛna yɔ. Ye ŋsɩɣ fezuu taa tʋma kajalaɣ lone taa yɔ, pɩwɩlɩɣ se ŋwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ Ɛsɔ wazasɩ nzɩ sɩ-yɔɔ nɛ piyeki nɛ ŋñɔtɩnɩ-ɩ nɛ pɩkɩlɩ.

6. (a) Ye ɖɩwɛnɩ fezuu taa kaɖʋsɩ yɔ, ɖoŋ weyi pɩwɛɣnɩ ɖa nɛ Yehowa ɖa-taabalɩyɛ yɔɔ? (b) Kaɖʋsɩ nzɩ piya evelisi pɩzɩɣ nɛ sɩɖʋ sɩ-tɩ lɔŋ si-wezuu caɣʋ taa?

⁶ Lɩmaɣzɩyɛ naalɛ ñɩnɖɛ lɛ se alɩwaatʋ ndʋ ŋwɛɣ nɛ ŋñakɩ pana se ŋtalɩ fezuu taa kaɖʋsɩ nzɩ ŋɖʋ ña-tɩ yɔ lɛ, tʋma kɩbana wena ŋlakɩ Ɛsɔ ɛsɩndaa yɔ, apaɣzɩɣ ɖɔʋ ɖɔɖɔ. Piyeki ɖɔɖɔ nɛ ŋñɔtɩnɩ-ɩ nɛ pɩkpaɖɩ. Apostoloo Pɔɔlɩ yɔɔdaa se: “Ɛsɔ tɩkɛ nɔɔkuye tʋ se ɛsɔɔ mbʋ ɩlaba nɛ ɩsɔɔlɩ ɛ-hɩɖɛ yɔ, mba mɩ ɩwazaa nɛ ɩɖɔŋ wazʋʋ ɛyaa kiɖeɖema yɔ.” (Ebr. 6:10) Taamaɣzɩ kaaʋ se ŋtɩtalɩta se ŋwɛɛnɩ fezuu taa kaɖʋsɩ. Christine kaawɛnɩ pɩnzɩ 10 lɛ ɛɖʋ ɛ-taa se ɛkalɩɣ Aseɣɖe Tɩnaa siɣsiɣ ñɩma mba pɛkɛdɩ pe-wezuu caɣʋ tɔm ɖa-takayɩsɩ taa yɔ pɔ-tɔm ɖoŋ ɖoŋ. Toby kaawɛnɩ pɩnzɩ 12 lɛ ɛɖʋ ɛ-tɩ kaɖʋwa se ɛkalɩɣ Bibl tɩŋa pʋcɔ nɛ pamɩyɩsɩ-ɩ lɩm. Maxim ñaawɛnɩ pɩnzɩ 11 nɛ e-neu ñɛwɛɛnɩ pɩnzɩ 10 lɛ, pa-naalɛ paɖʋ pa-tɩ kaɖʋwa se pañakɩ pana nɛ pɔkɔɔ nɛ pala tʋmɩyɛ Betɛɛlɩ. Pɩsa nɛ pa-kaɖʋwa ɛtaalɛɣzɩ lɛ, pakpaɣ takayaɣ ŋga pɔpɔzʋʋnɩ Betɛɛlɩ tʋmɩyɛ labʋ yɔ nɛ pakam-kɛ pa-ɖaŋ taa. Pɩɩwɛɣ ɖeu se ña ɖɔɖɔ ŋɖʋ ña-tɩ kaɖʋsɩ kɩbanzɩ nɛ ŋñakɩ pana se ŋtalɩ-sɩ yaa we?​—Kalɩ Filiipi 1:10, 11.

7, 8. (a) Ye ɛyʋ ɛwɛnɩ kaɖʋsɩ yɔ, ɛzɩma tɩyɛ piyeki nɛ lɩmaɣza kpaɣʋ wɛɛ-ɩ kɛlɛʋ? (b) Ɛbɛ yɔɔ pɩɣa evelaɣ nakɛyɛ kpaɣ lɩmaɣza se kaawoki sukuli kɩtɛzʋʋ?

⁷ Lɩmaɣzɩyɛ naadozo ñɩnɖɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ pɩwɛɛ se piya evelisi ɩɖʋ sɩ-tɩ kaɖʋsɩ lɔŋ yɔ lɛ se, alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa ɖɔɖɔ sɩkpakɩɣ lɩmaɣza sɔsɔna pɩlɩɩnɩ: sukuli labʋ, tʋmɩyɛ labʋ nɛ hɔɔlɩŋ lɛɛŋ taa ɖɔɖɔ. Lɩmaɣza kpaɣʋ wɛ ɛzɩ weyi ɛtalɩ nʋmayasa taa nɛ pɩpɔzʋʋ se ɛkpaɣ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ yɔ. Ye ɛsɩm ɖenɖe ewoki yɔ camɩyɛ yɔ, nʋmɔʋ ŋgʋ pɩwɛɛ se ɛkpaɣ yɔ ɛtɩlɩɣ-kʋ ɖɔɖɔ kɛlɛʋ. Mbʋ ɖɔɖɔ ye ŋsɩm ña-kaɖʋsɩ camɩyɛ yɔ, lɩmaɣza kɩbana kpaɣʋ wɛɣ-ŋ kɛlɛʋ. Aduwa 21:5 yɔɔdʋʋ se: “Ɛyʋ waka tʋ lɩmaɣza ɖɔʋ.” Ye ŋlabɩ ɖʋtʋ lɔŋ nɛ ŋwɛɛnɩ kaɖʋsɩ kɩbanzɩ yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ pɩkaɣ-ŋ ɖenuu lɔŋ ñe-wezuu caɣʋ taa. Damaris kaakpaɣ lɩmaɣza sɔsɔna naayɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛɛkɛ pɩɣa evelaɣ yɔ, nɛ wazasɩ nzɩ pɩkɔnɩ-ɩ yɔ pɩñɩkɩɣ niye toovenim tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ.

⁸ Takayaɣ ŋga Damaris mʋwa nɛ kahaɣ-ɩ nʋmɔʋ se ɛsʋʋ sukuli kɩtɛzʋʋ (yaa université) taa yɔ ka-taa lɛ, pasamɩ-ɩ se ɛnʋ kɩlɩnɩ tʋmɩyɛ labʋ. Ɛɛpɩzaɣ se etisi waɖɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ paaha-ɩ se ewolo sukuli kɩtɛzʋʋ taa nɛ ɛkɔɔ nɛ ɛpɩsɩ lɔyaa yɔ, ɛlɛ ekizi nɛ ɛpaɣzɩ tʋmɩyɛ labʋ liidiye koozaɣ nakɛyɛ taa. Ɛbɛ yɔɔ? Ɛyɔɔdaa se:  “Maatɛm lɩmaɣza kpaɣʋ ɖooo lɔŋ se malakɩ nʋmɔʋ lɩzʋʋ tʋmɩyɛ. Peeɖe lɛ, pɩtɩkɛ avema tɩŋa pɩɩwɛ se mala tʋmɩyɛ. Ye maawobi sukuli kɩtɛzʋʋ taa nɛ manpɩsɩ lɔyaa yɔ maawɛnɩ liidiye sakɩyɛ, ɛlɛ pɩtɩla pɩɩpɔzaa se malakɩ tʋmɩyɛ kpɩtaʋ tɩŋa.” Sɔnɔ Damaris kɛʋ nʋmɔʋ lɩzɩyʋ yɔ, pɩlakɩ pɩnzɩ 20 yɔ. Ɛzɩ Damaris kaakɛ pɩɣa evelaɣ nɛ ɛkpaɣ lɩmaɣza wena yɔ, ɛ-taa wɛnɩ-yɛ nɛ leleŋ na? Ɛtasɩ yɔɔdʋʋ se: “Lɛɛlɛɛyɔ ma nɛ lɔyaawaa ɖɩkatɩɣ ɖama ɖoŋ ɖoŋ man-tʋmɩyɛ taa. Ye ma ɖɔɖɔ maalabɩ lɔyaawaa sukuli ŋgʋ yɔ, ma nɛ wɛ ɖɩɩwɛnɩ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-taa. Ɛlɛ pa-taa sakɩyɛ taa fɛyɩ leleŋ nɛ tʋmɩyɛ nɖɩ peɖiɣni labʋ yɔ. Lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ mankpaɣaa se malakɩ nʋmɔʋ lɩzʋʋ tʋmɩyɛ yɔ, ɖɩlɩzɩ-m ɛsɩñɩŋɩyɛ nɖɩ ɛjaɖɛ yɔɔ tʋmɩyɛ labʋ kɔŋna yɔ ɖɩ-taa, nɛ pɩha-m waɖɛ se manpɩzɩ nɛ mehiɣ taa leleŋ Yehowa tʋmɩyɛ taa pɩnzɩ sakɩyɛ.”

9. Ɛbɛ yɔɔ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa piya evelisi mʋnɩ samtʋ siŋŋ?

⁹ Piya evelisi kudokiŋ sakɩyɛ nzɩ sɩwɛ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ yɔ, sɩmʋnɩ samtʋ pɩdɩɩfɛyɩ. Sɩha sɩ-tɩ Yehowa nɛ sɩkaŋ ñʋʋ nɛ fezuu taa kaɖʋsɩ. Piya evelisi sɩnɛ sɩñakɩ pana nɛ sɩɖɔŋ Yehowa paɣtʋ yɔɔ si-wezuu caɣʋ hɔɔlɩŋ tɩŋa taa nɛ pɩhaɣ-sɩ taa leleŋ pɩdɩɩfɛyɩ. Hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa siyeki se Yehowa eɖiyi-sɩ yɔ ɩ-taa nɩɩyɩ yɔ: Sukuli labʋ, tʋmɩyɛ labʋ nɛ hɔʋ taa wezuu caɣʋ. Salomɔɔ mawa se: “Taa [Yehowa] liu nɛ ña-laŋɩyɛ pilim . . . Ña-nʋmɔŋ kpeekpe taa lɛ, maɣzɩ ɛ-yɔɔ, nɛ ɛ-maɣmaɣ ɛkaɣ ña-naataŋ wɩlʋʋ nʋmɔʋ.” (Adu. 3:5, 6) Piya evelisi nzɩ sɩwɛ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ sɩkɛ ñɩm pʋyʋ siŋŋ Yehowa ɛsɩndaa nɛ ɛsɔɔlɩ-sɩ pɩdɩɩfɛyɩ, ehuuzuu sɩ-yɔɔ, eɖiyiɣ-sɩ nɛ ɛwazɩɣ-sɩ.

10. (a) Ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ɖɩsɩɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ kajalaɣ lone taa ɖe-wezuu caɣʋ taa? (b) Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɩwɛɛ niye tɔm susuu taa?

¹⁰ Pɩɣa evelaɣ ŋga kɔsɔɔlaa se kɔ-tɔm ɛkɛdɩnɩ Yehowa yɔ kaaleɣyiɣni tɔm susuu tʋmɩyɛ. Yesu Krɩstʋ yɔɔdaa se “pɩwɛɛ se pacalɩnɩ tɔm kɩbandʋ susuu.” (Mark. 13:10) Ɛzɩma pɩcɛyaa se ɖɩla tɔm susuu tʋmɩyɛ kpɛdɛyɛ yɔ pʋyɔɔ lɛ, tʋmɩyɛ nɖɩ pɩwɛɛ se ɖɩsɩɩ kajalaɣ lone taa ɖe-wezuu caɣʋ taa. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋɖʋ ña-tɩ kaɖʋwa nɛ ŋsusuu tɔm ɖoŋ ɖoŋ nɛ pɩkpaɖɩ? Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla nʋmɔʋ lɩzʋʋ tʋmɩyɛ na? Nɛ ye tɔm susuu ɛɛhaɣ-ŋ taa leleŋ siŋŋ? Ɛbɛ ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ ŋwɛɛ niye camɩyɛ tɔm susuu taa? Ye ŋlabɩnɩ tʋmɩyɛ lɔŋ tasʋʋ pʋnɛ pɩ-naalɛ yɔ pɩsɩɣnɩ-ŋ: Kajalaɣ lɛ, ñɔɔzɩ ña-tɩ camɩyɛ, nɛ nabʋlɛ lɛ, pɩtaalabɩ-ŋ feendu se ŋheyi lalaa tɔm ndʋ ŋsɩma yɔ. Halɩ ŋpaɣzɩɣ hiɣu taa leleŋ siŋŋ tɔm susuu tʋmɩyɛ taa nɛ pɩkaɣ-ŋ ɖɩɣzʋʋ.

11, 12. (a) Ɛbɛ piya evelisi pɩzɩɣ sɩla nɛ sisusi tɔm camɩyɛ? (b) Ɛzɩma pɩɣa evelaɣ nakɛyɛ tɩŋnɩ waɖɛ naɖɩyɛ yɔɔ nɛ kosusi tɔm sukuli taa?

¹¹ Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋpaɣzɩnɩ ñɩnʋʋ nɛ ŋna se tɔm ndʋ ña-taabalaa pɔzʋʋ-ŋ sukuli taa yɔ, ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋcosi tɩ-yɔɔ. Pɩtɩla pɔpɔzɩ-ŋ se: “Ɛbɛ yɔɔ ŋtisiɣ Ɛsɔ yɔɔ?” Ye ŋwobi jw.org yɔɔ yɔ, paɖʋ tɔm ñʋŋ nɩɩyɩ se pɩsɩnɩ piya evelisi nɛ sɩ-maɣmaɣ sɩñɔɔzɩ tɔm ndʋ sɩpɩzɩɣ nɛ sɩkpaɣ nɛ sicosini tɔm pɔzʋʋ pʋnɛ pɩ-yɔɔ yɔ. Wolo hɔɔlʋʋ LA BIBLE ET VOUS > ADOLESCENTS yɔɔ nɛ ŋkpaɣ tɔm ñʋʋ “Pourquoi est-ce que je crois en Dieu?” Tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩkaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ña-maɣmaɣ ŋñɔɔzɩ tɔm ndʋ pɩwɛɛ se ŋcosi yɔ. Paɖʋ ɖɔɖɔ masɩ nzɩ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋlabɩnɩ tʋmɩyɛ yɔ: Ebree 3:4, Roma 1:20 nɛ Keɣa 138:14. Ye ŋlakɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm ñʋŋ ndɩ ndɩ weyi ɩwɛ peeɖe yɔ, pɩsɩɣnɩ-ŋ nɛ ŋtɩlɩ ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋcosi tɔm ndɩ ndɩ ndʋ pɔpɔzʋʋ-ŋ yɔ tɩ-yɔɔ camɩyɛ yɔ.​—Kalɩ 1 Pɩyɛɛrɩ 3:15.

¹² Ye ŋhiɣ waɖɛ naɖɩyɛ yɔ, seɣti ña-taabalaa sukuli taa se pa-maɣmaɣ powolo jw.org yɔɔ. Mbʋ Luca laba. Paawɛ nɛ pɔyɔɔdʋʋ Ɛsɔ sɛtʋ agbaa ndɩ ndɩ tɔm sukuli ɖaŋ taa lɛ, ɛyʋsɩ se takayaɣ ŋga palakɩnɩ tʋmɩyɛ yɔ, tɔm ndʋ kɔyɔɔdʋʋ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa yɔɔ yɔ, tɩ-tɩŋa tɩtɩtʋʋzɩ. Paa pɩɩlabɩ-ɩ kaɖɛ yɔ, ɛɛlabɩ abalɩtʋ nɛ ɛpɔzɩ wɩlɩyʋ se  ɛha-ɩ nʋmɔʋ nɛ ɛyɔɔdɩ tɔm ndʋ tɩtɩtʋʋzɩ takayaɣ ŋga ka-taa yɔ nɛ ɛlɛ tisi. Pɩtasɩna se Luca pɩzaa nɛ ɛyɔɔdɩ e-tisuu tɔm lɛ, ɛpɩzaa ɖɔɖɔ nɛ ɛwɩlɩ ɖɛ-tɛ intɛrnɛɛtɩ lone e-sukuli ɖaŋ taa piya tɩŋa. Wɩlɩyʋ ɖʋ sukuli piya tɩŋa tʋmɩyɛ se pekpem ɖɩɣa lɛ, pɔcɔnɩ video ŋgʋ payaɣ se Kaɖɩnɩ tɔm cayʋ yɔ. Pɩlabɩ Luca leleŋ kpem se ɛpɩzaa nɛ esusi tɔm puwiye.

13. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ kala yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩtɩpɔzɩ se ɖiyele nɛ pitibi-ɖʋ yɔɔɔ?

¹³ Paa wezuu nʋmɔʋ ŋgʋ ŋɖiɣni ɖɔm yɔ kɩwɛ kaɖɛ ɛzɩma yɔ, taayele nɛ pitibi-ŋ yɔɔɔ. (2 Tim. 4:2) Paa kaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa lɛ, ñɔɔnɩ ña-kaɖʋsɩ kpam. Katharina kaawɛnɩ pɩnzɩ 17 lɛ, ɛɖʋ ɛ-taa se esusuu tɔm ɛ nɛ mba palakɩ tʋmɩyɛ yɔ. Nɔɔyʋ kaatʋwaɣ-ɩ tam sakɩyɛ, ɛlɛ etiyele se wɛtʋ ndʋ tɩɖʋ-ɩ sɔɔndʋ. Wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ ɛɛwɛnɩ paa kaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa yɔ, tɩɩkɛdɩnɩ Hans weyi ɛ nɛ ɩ palakaɣ tʋmɩyɛ yɔ. Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se Hans kɔma nɛ ɛpaɣzɩ ɖa-takayɩsɩ kalʋʋ, ɛpaɣzɩ Bibl kpɛlɩkʋʋ nɛ ɛha ɛ-tɩ nɛ pamɩyɩsɩ-ɩ lɩm. Katharina kaakʋyɩ tɛtʋ ndʋ tɩ-taa, nɛ ɛtaana se Hans kɔma nɛ ɛɖɛɛnɩ ɛsɩndaa nɛ halɩ pamɩyɩsɩ-ɩ lɩm. Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma ɛ-taa kaalabɩ leleŋ kpem pɩnzɩ 13 wayɩ, ewobi evemiye naɖɩyɛ Kewiyaɣ Kpaaŋ taa lɛ, tɔm yɔɔdɩyʋ yayʋ yaa Hans hɩɖɛ se ɛkɔɔ nɛ ɛyɔɔdɩ samaɣ taa tɔm yɔ! Pɩlabɩ ɖeu kpem se ɛzɩma Katharina kaaɖʋ ɛ-taa se esusuu ɛ-tʋmɩyɛ taa tabalaa tɔm yɔ, ɛñɔnɩ kaɖʋwa ŋga kpam!

14, 15. (a) Ye ña-ɖaɣʋnaa ɩñɩkɩɣ ñɔ-yɔɔ se ŋla nabʋyʋ, tɔm ndʋ yɔɔ pɩcɛyaa se ŋtɔzɩ? (b) Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkaɖɩnɩ ña-ɖaɣʋnaa alɩwaatʋ ndʋ pañɩkɩɣ ñɔ-yɔɔ se ŋla nabʋyʋ yɔ?

¹⁴ Tɔm ndʋ ɖɩyɔɔdaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se tiseɣti-ŋ se ŋsɩɩ Yehowa sɔɔlɩm labʋ kajalaɣ lone taa. Pɩ-tɔbʋʋ se ŋka ñʋʋ nɛ fezuu taa kaɖʋsɩ nzɩ ŋɖʋ ña-tɩ yɔ ñe-wezuu caɣʋ taa. Piya evelisi lɛɛsɩ kaŋ ñʋʋ nɛ helim mʋʋ nɛ aleɣya labʋ nɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se sɩkaɣ-ŋ seɣtiɣ se ña ɖɔɖɔ ŋla mbʋ. Pʋyɔɔ lɛ pʋpɔzʋʋ se ŋtɛ ña-taa nɛ ŋñɔɔnɩ kaɖʋsɩ nzɩ ŋɖʋ ña-tɩ yɔ kpam. Taayele nɛ ña-ɖaɣʋnaa piya evelisi lɛɛsɩ lɛɣzɩ ña-lɩmaɣza. Ɛzɩ ɖɩɩtɛm yɔɔdʋʋ nʋmɔɖɔnʋ kɩɖaʋ tɔm nɛ pɩɖɛɛ yɔ, pɩɩwɛɣ ɖeu se ŋsʋʋ paa lɔɔɖɩyɛ nɖɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ mba pɛtɛm sʋʋ ɖɩ-taa yɔ pɩlakɩ-ŋ ɛzɩ pɛwɛ taa leleŋ taa yɔ.

¹⁵ Ðɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋnɩ nʋmɔŋ ndɩ ndɩ yɔɔ nɛ ɖɩkaɖɩnɩ ɛzɩma ɖa-ɖaɣʋnaa ñɩkɩɣ ɖɔ-yɔɔ se ɖɩla pɔ-sɔɔlɩm yɔ. Nʋmɔŋ ɛnɩ ɩ-taa nakʋyʋ lɛ  se ɖɩtaaɖʋ ɖa-tɩ wɛtʋ ndʋ tɩpɩzɩɣ nɛ tiyele nɛ pɩtakɩ-ɖʋ yɔ tɩ-taa. (Adu. 22:3) Lɛɛkʋ ɖɔɖɔ lɛ se ŋtɔzɩ asɛyʋʋ ŋgʋ kɩpɩzɩɣ nɛ kɩtalɩ-ŋ ye ŋtɩŋɩɣ lalaa pa-lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ taa yɔ kɩ-yɔɔ. (Gal. 6:7) Pɩtasɩ lɛ, tɩlɩ se pɩcɛyaa se patasɩ-ŋ lɔŋ. Tɩ luzuu kaɣ-ŋ sɩnʋʋ ɖɔɖɔ nɛ ŋmʋ lɔŋ tasʋʋ mbʋ ña-lʋlɩyaa nɛ ñɛ-ɛgbɛyɛ taa ñɩma mba papɩ fezuu taa yɔ pahaɣ-ŋ yɔ.​—Kalɩ 1 Pɩyɛɛrɩ 5:5, 6.

16. Kɩɖaʋ ŋgʋ wɩlɩɣ se tɩ luzuu kɔŋnɩ wazasɩ?

¹⁶ Tɩ luzuu mbʋ Christoph kaawɛna yɔ pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛmʋ lɔŋ tasʋʋ. Pamɩyɩsɩ-ɩ lɩm nɛ pitileɖi lɛ, ɛpaɣzɩ wobu hola falɩsʋʋ ɖɩɣa nakɛyɛ taa nɛ ɛfalɩsɩɣ ɛ-tɩ. Ɛ nɛ evebiya lɛɛsɩ nzɩ pakataɣ lone nɖɩ ɖɩ-taa yɔ, papaɣzɩ-ɩ seɣtuu se ɛsʋʋ hola aleɣya ɛgbɛyɛ ndɩ ɖɩ-taa pɛwɛɛ yɔ. Peeɖe ewoba nɛ ɛna ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ nɛ eheyi-i tɔm ndʋ ɛ-taabalaa heyi-i yɔ. Ɛzʋtʋyʋ ɛnʋ eheyi-i se pʋcɔ nɛ ɛkpaɣ lɩmaɣza lɛ, pɩcɛyaa se ɛmaɣzɩ kala wena apɩzɩɣ nɛ atalɩ-ɩ ye etisaa yɔ, a-yɔɔ. A-taa naɖɩyɛ lɛ se pakaɣ-ɩ seɣtuu se ɛ nɛ hola aleɣya laɖaa lalaa pakatɩ nɛ pana waɖʋ. Paa mbʋ yɔ, Christoph sʋ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa. Pɩtalɩ alɩwaatʋ natʋyʋ lɛ, ɛna se puuyaɣ lakasɩ wɛ aleɣya ana a-taa. Peeɖe ɛtasɩ yɔɔdɩnʋʋ ɛzʋtʋyaa cabɩ nɛ paba tɩŋnɩ Masɩ yɔɔ nɛ patasɩ-ɩ lɔŋ. Christoph yɔɔdaa se: “Yehowa tiyini-m lɔŋ tasɩyaa kɩbama, nɛ mewelisi ɖɔɖɔ ndʋ ɛtɩŋnɩ pɔ-yɔɔ nɛ eheyi-m yɔ, paa pɩkpaɣ alɩwaatʋ yɔ.” Ŋwɛnɩ tɩ luzuu nɛ ŋmʋʋ lɔŋ tasʋʋ kɩbam mbʋ patasɩɣ-ŋ yɔ?

17, 18. (a) Ɛbɛ Yehowa sɔɔlaa se piya evelisi ihiɣ? (b) Mba pɛkɛ sɔsaa sɔnɔ yɔ, ɛbɛ yɔɔ pekpiɖiɣ? (c) Ɛzɩma piya evelisi pɩzɩɣ sɩla nɛ sɩtaatɔlɩ kpaca ŋgʋ kɩ-taa? Ha kɩɖaʋ.

¹⁷ “Evebu [yaa pɛlɛ], mɛyɩ amɛya ñe-evebitu taa, nɛ ña-laŋɩyɛ wɛɛ koboyaɣ taa, ñe-evebitu wɛɛ taa.” (Ekl. 11:9) Toovenim, Yehowa sɔɔlaa se evebiya nɛ pɛlaa pehiɣ taa leleŋ siŋŋ. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩwɩlɩ-wɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ papɩzɩɣ patɩŋna nɛ pehiɣ taa leleŋ yɔ. Pʋyɔɔ lɛ, ye ŋkɛ pɩɣa evelaɣ yɔ, ka ñʋʋ nɛ fezuu taa kaɖʋsɩ nɛ taasɔɔ Yehowa yɔɔ kaaʋ ña-lɩmaɣza kpaɣʋ taa. Ye ŋpaɣzɩ labʋ mbʋ lɔŋ yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ Yehowa kaɣ-ŋ sɩnʋʋ, ehuuzi ñɔ-yɔɔ nɛ ŋhiɣ ɖɔɖɔ ɛ-wazasɩ lɔŋ. Taasɔɔ lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩwɛ Bibl taa yɔ pɩ-yɔɔ kaaʋ nɛ ŋɖɔ mayaɣ kanɛ kɔ-tɔm yɔɔ: “Tɔzɩ ña-Lɩzɩyʋ yɔɔ ñe-evebitu wɛɛ taa.”​—Ekl. 12:1.

¹⁸ Nɔɔyʋ ɛɛwɛɣ evebitu taa tam. Paa pɩɣa evelaɣ ŋga lɛ, kakaɣ paɣlʋʋ nɛ kala ɛyʋ sɔsɔ. Pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se nabɛyɛ kɔma nɛ pala sɔsaa lɛ, papaɣzɩ kpiɖuu se pataaɖʋ pa-tɩ kaɖʋsɩ kɩbanzɩ nɛ lalaa lɛ, pekpiɖiɣ se pataawɛɛnɩ kaɖʋsɩ nasɩyɩ. Ɛlɛ sɔnɔ piya evelisi nzɩ sɩkaŋ ñʋʋ nɛ fezuu taa kaɖʋsɩ yɔ, sɩ-taa kaɣ labʋ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ sɩlakɩ sɔsaa yɔ. Pɛlɛ weyi payaɣ se Mirjana yɔ ɛ-kɩɖaʋ wɩlɩɣ se tɔm tʋnɛ tɩkɛ toovenim. Paaseɣti-i se ewolo nɛ ɛla Olympic hola aleɣya naayɛ lɛ, ekizi nɛ ɛpaɣzɩ nʋmɔʋ lɩzʋʋ tʋmɩyɛ. Pɩcɛzɩ pɩnzɩ 30 yɔ, Mirjana wɛʋ nʋmɔʋ lɩzʋʋ tʋmɩyɛ taa yɔ; nɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ, ɛ nɛ ɛ-walʋ palakɩnɩ-ɖɩ. Ɛyɔɔdaa se: “Hɩɖɛ sɛʋ, samtʋ, nɛ ñɩm pɩkɛ mbʋ pɩɖɛɣ yɔ, nɛ pɩtɩkɛ kaɖʋsɩ nzɩ sɩ-tɔm kɩlɩnɩ cɛyʋʋ ɛyʋ wezuu caɣʋ taa yɔ. Toovenim taa lɛ, kaɖʋsɩ sɔsɔsɩ nzɩ sɩkɔŋnɩ wazasɩ tam tam yɔ nzɩ lɛ Ɛsɔ sɔɔlɩm labʋ nɛ mbʋ ɛyʋ lakɩ se ɛsɩnɩ ɛyaa fezuu taa yɔ.

19. Ye piya evelisi ɩkam sɩ-lɩmaɣza fezuu taa kaɖʋsɩ yɔɔ lɔŋ si-wezuu caɣʋ taa yɔ, wazasɩ nzɩ sihikiɣ?

¹⁹ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa evebiya nɛ pɛlaa mʋnɩ samtʋ siŋŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pañakɩ pana nɛ pawakɩ kala ndɩ ndɩ wena pakatɩɣ yɔ, pɩtasɩ lɛ, pakaŋ ñʋʋ nɛ Yehowa sɔɔlɩm labʋ pe-wezuu caɣʋ taa. Ɛzɩma pañakɩ pana nɛ patalɩɣ pe-fezuu taa kaɖʋsɩ nɛ pasɩɣ tɔm susuu tʋmɩyɛ kajalaɣ lone taa yɔ, pɩwɩlɩɣ se toovenim pasɩɣ Yehowa sɔɔlɩm labʋ kajalaɣ lone taa. Pɩtasɩ lɛ, pɛtɛm pa-taa se paayeki nɛ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩlɛɣzɩ pa-lɩmaɣza. Piya evelisi sɩnɛ sɩnawa se sɩ-pana ñaɣʋ tɩkɛ falaa. Koobiya ɖʋʋ-sɩ nesi nɛ sɔɔlɩm nɛ alɩwaatʋ ndʋ sɩkpakɩɣ sɩ-tɩ nɛ sɩha Yehowa yɔ, ɛlɛ kaɣ yebu nɛ sɩ-lɩmaɣza ɖɔmnɩ-sɩ camɩyɛ.