1. (a) Kɩɖaʋ ŋgʋ Yesu ha ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa? (b) Nɛ ɛzɩma paba laba? (Cɔnɩ takayaɣ huyuu yɔɔ kɩlɛmʋʋ.)

ALƖWAATƲ ndʋ Yesu lakaɣ ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ, ɛɛwɛnɩ lɩmaɣza kɩbana ɛ-tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ nɛ ɛsɔɔlaa se ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa ɖɔɖɔ ɩwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ. (Yoh. 4:35, 36) Alɩwaatʋ ndʋ Yesu nɛ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa paawɛɛ yɔ, paawɛ kpekpeka tɔm susuu tʋmɩyɛ taa. (Luka 10:1, 5-11, 17) Ɛlɛ pakpa Yesu nɛ pakʋ-ɩ lɛ, alɩwaatʋ natʋyʋ, ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa lesi kpekpeka ŋga paawɛnɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ taa yɔ. (Yoh. 16:32) Pefezi Yesu nɛ pɩtɛ lɛ, eseɣti-wɛ se paka pa-lɩmaɣza tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ. Nɛ Yesu kpa ɛsɔdaa nɛ pɩtɛ lɛ, ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa susi tɔm nɛ kpekpeka siŋŋ nɛ halɩ po-koyindinaa yɔɔdɩ se: “Ɩna, iyeba nɛ mɩ-wɩlɩtʋ suni Yeruzalɛm ɖo.”—Tʋma 5:28.

2. Ɛzɩma Yehowa kaawazɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ?

² Yesu kaaɖiyi kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Krɩstʋ ñɩma tɔm susuu tʋmɩyɛ taa, nɛ Yehowa kaasɩnɩ-wɛ ɖɔɖɔ. Piyeba nɛ ɛyaa sakɩyɛ tisi nɛ pamʋ tɔm ndʋ posusaɣ yɔ. Pɩnaɣ 33 tɛ Pantekooti wiye, ɛyaa ɛzɩ 3 000 mbʋ yɔ ha pa-tɩ nɛ pamɩyɩsɩ-wɛ lɩm. (Tʋma 2:41) Nɛ tɔmkpɛlɩkɩyaa kaawobi pɩ-yɔɔ nɛ pohukuu siŋŋ. (Tʋma 6:7) Paa mbʋ yɔ, Yesu kaayɔɔdaa se halɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ kaɣ ɖɛnʋʋ ɛsɩndaa siŋŋ kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ taa nɛ pɩkpaɖɩ.—Yoh. 14:12; Tʋma 1:8.

3-4. (a) Pɩtɩla ɛbɛ yɔɔ tɔm susuu tʋmɩyɛ wɛ ɛyaa nabɛyɛ kaɖɛ? (b) Nɛ ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

³ Ða-tɩŋa ɖɩñakɩ pana se ɖɩwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ. Ajɛɛ naayɛ taa lɛ, pɩwɛ kɛlɛʋ se ɛyʋ ɛwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛyaa mba pɔsɔɔlaa se pɛkpɛlɩkɩnɩ-wɛ Bibl yɔ pɔɖɔ siŋŋ nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩpɔzʋʋ se pa-taa nabɛyɛ ɩɖaŋ nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ alɩwaatʋ ndʋ Aseɣɖe Tʋ nɔɔyʋ hikiɣ alɩwaatʋ se ɛkpɛlɩkɩnɩ-wɛ yɔ. Ɛlɛ ajɛɛ lɛɛna taa lɛ, tɔm susuu tʋmɩyɛ wɛ kaɖɛ siŋŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, tɔm susuyaa ɩɩnaɣ  ɛyaa sakɩyɛ pa-ɖɩsɩ nɛ mba pɛwɛ pa-ɖɩsɩ yɔ, pɩtɩla Bibl taa tɔm ɛɛkɛdɩɣnɩ-wɛ siŋŋ.

⁴ Ye tɔm susuu tʋmɩyɛ ɛwɛ kaɖɛ siŋŋ ñɛ-ɛjaɖɛ taa yɔ, pɩtɩla lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩwɛ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa yɔ pɩkaɣ-ŋ sɩnʋʋ. Ðɩkaɣ naʋ mbʋ tɔm susuyaa nabɛyɛ laba nɛ papɩzɩ nɛ posusi ɛyaa sakɩyɛ tɔm nɛ pɩkpaɖɩ yɔ. Nɛ ɖɩkaɣ naʋ ɖɔɖɔ mbʋ pʋyɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana, paa ɛyaa iwelisiɣ tɔm ndʋ ɖisusuu yɔ yaa paawelisiɣ yɔ.

5. Kala wena Aseɣɖe Tɩnaa sakɩyɛ katɩɣ?

⁵ Pɩwɛɛ nɛ pɩlakɩ Aseɣɖe Tɩnaa sakɩyɛ kaɖɛ nɛ pɩkɩlɩɣ se pana ɛyaa pa-ɖɩsɩ. Lona wena a-taa tɔm susuyaa nabɛyɛ wɛɛ yɔ, paɖaŋɩɣ ɖɩsɩ sakɩyɛ yɔɔ yaa pakaɖɩɣ sɩ-nɔnɔsɩ. Pɩtɩla, feŋiyaa wɛ sɩ-nɔnɔsɩ taa nɛ paatisiɣ se nɔɔyʋ ɛsʋʋ ye ɖɩɣa taa tʋ nɔɔyʋ ɛtɩyaa-ɩ yɔ. Tɔm susuyaa lalaa lɛ, papɩzɩɣ nɛ posusi tɔm kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa faaa, ɛlɛ ɛyaa pazɩ yem panaɣ pa-ɖɩsɩ taa. Tɔm susuyaa lalaa ɖɔɖɔ ñosusuu tɔm lona wena a-taa ɛyaa pazɩ yem wɛɛ yɔ. Tɔm susuyaa pɩzɩɣ nɛ pɔɖɔ nʋmɔʋ alɩwaatʋ sakɩyɛ pʋcɔ nɛ patalɩ ɖɩɣa nakɛyɛ taa, ɛlɛ pɩtɩla ɖɩɣdʋ ɛɛwɛɣ ɖɩɣa. Ye ɖɩkatɩɣ kala ana a-ɖɔndɩ yɔ, pɩtɩpɔzɩ se ɖɩlɔ lidaʋ. Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɩlʋbɩnɩ kala ana nɛ ɖɔ-tɔm susuu lʋlɩ pee?

6. Ɛbɛ yɔɔ pɔtɔŋ se tɔm susuyaa wɛ ɛzɩ kpakpasɩ kpayaa yɔ?

⁶ Yesu kpaɣ tɔm susuu tʋmɩyɛ nɛ ɛmaɣzɩnɩ kpakpasɩ kpayʋ tʋmɩyɛ. (Mark. 1:17) Kpakpasɩ kpayaa nabɛyɛ pɩzɩɣ nɛ pala tʋmɩyɛ avema sakɩyɛ, ɛlɛ paakpaɣ nabʋyʋ. Paa mbʋ yɔ, paalɔʋ lidaʋ; pɛlɛɣzɩɣ pa-ɖʋtʋ. Pɛlɛɣzɩɣ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-yɔɔ powoki nɛ pakpaɣ kpakpasɩ yɔ, lone nɖɩ ɖɩ-taa pakpaɣ-sɩ yɔ yaa nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ patɩŋɩɣna nɛ pakpaɣ-sɩ yɔ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla lɛɣzɩtʋ ndʋ tɩ-ɖɔndɩ ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ taa. Iyele nɛ ɖɩna lɔŋ tasʋʋ nabʋyʋ.

7. Ye ɖisusuu tɔm alɩwaatʋ ndɩ ndɩ yɔɔ yɔ, ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩlɩɩ pɩ-taa?

⁷ Ñaɣ pana nɛ ŋwoki ɛyaa cɔlɔ alɩwaatʋ ndɩ ndɩ yɔɔ. Ye ɖisusuu tɔm alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa pɩzɩɣ nɛ pɛwɛɛ pa-ɖɩsɩ yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, ɖɩkaɣ katʋʋ ɛyaa sakɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ. Toovenim taa lɛ, paa ɛyaa ɩɩwɛɣ pa-ɖɩsɩ ñɩɣtʋ sakɩyɛ yɔ, paa pɩɩkpawa nɛ pitii yɔ pakaɣ pɩsʋʋ. Koobiya sakɩyɛ susuu tɔm wɩsɩ wɛlʋʋ yaa ɖanasɩ yɔɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ tɩ-yɔɔ lɛ, panaɣ ɛyaa sakɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ. Pɩtasɩ lɛ, pɩtɩla pɩɩkɩlɩɣ ɖɔkɩnʋʋ ɖɩɣdʋ nɛ ɛsɔɔlʋʋ se ɛla kɛdaɣ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-yɔɔ. Yaa ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla ɛzɩ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ lakʋʋ yɔ; payaɣ-ɩ se David. Ɛyɔɔdaa se ɛ nɛ koobu weyi palɩɣ tɔm susuu yɔ, posusuu tɔm egeetiye naɖɩyɛ taa nɛ pɩtɛ lɛ, paɖaɣnɩɣ pɩsʋʋ ɖɩsɩ nzɩ sɩ-taa pataana nɔɔyʋ kajalaɣ ɖeɖe yɔ sɩ-taa. Ɛyɔɔdaa se: “Pɩɖɩɣzɩɣ-m se alɩwaatʋ ndʋ ɖɩpɩsɩɣ ɖɩsɩ nzɩ sɩ-taa yɔ, ɖɩnaɣ ɛyaa sakɩyɛ.” *

8. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ Eklesɩyastɩ 11:6 taa tɔm ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ taa?

⁸ Pɩtɩpɔzɩ se ɖɩlɔ lidaʋ. Ðɔ-tɔm ñʋʋ mayaɣ tɔzʋʋ-ɖʋ wɛtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ se ɖɩwɛɛna yɔ tɩ-yɔɔ. (Kalɩ Eklesɩyastɩ 11:6.) David weyi ɛ-tɔm ɖɩyɔɔdaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ, ɛtɩlɔ lidaʋ. Ɛpɩsɩ ɖɩɣa nakɛyɛ taa tam sakɩyɛ lɛ, ɛkɔm nɛ ɛna ɖɩɣdʋ. Pɩɩkɛdɩnɩ abalʋ weyi David maɣnɩ ɖɩɣa yɔ siŋŋ se ɛ nɛ ɩ pala kɛdaɣ Bibl yɔɔ, nɛ ɛyɔɔdaa se: “Mɛwɛʋ cɩnɛ yɔ, pɩlakɩ ɛzɩ pɩnzɩ lutozo mbʋ yɔ, nɛ wiɖiyi mantɩna Yehowa Aseɣɖe Tʋ nɔɔyʋ mɛn-tɛ.” David yɔɔdaa se: “Mɔnkɔm nɛ menɖiɣzina se ɛyaa mba ɖɩɩnaɣ-wɛ pa-ɖɩsɩ taa yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ ɖɩkɔŋ nɛ ɖɩna-wɛ lɛ, petisiɣ nɛ pewelisi tɔm ndʋ ɖisusuu yɔ.”

9. Ɛzɩma Aseɣɖe Tɩnaa nabɛyɛ laba nɛ papɩzɩ pɔyɔɔdɩnɩ ɛyaa mba pɩwɛ kaɖɛ se pana-wɛ pa-ɖɩsɩ taa yɔ?

 ⁹ Ñaɣ pana nɛ ŋsusi tɔm lona ndɩ ndɩ taa. Tɔm susuyaa nabɛyɛ lɛɣzɩ lona wena a-taa posusuu tɔm yɔ se pɩsa nɛ pakatɩ ɛyaa mba pɩwɛ kaɖɛ se pana-wɛ pa-ɖɩsɩ taa yɔ. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Habɛɛ yɔɔ tɔm susuu nɛ présentoir waa kɛ nʋmɔŋ kɩbaŋ weyi ɩ-yɔɔ tɔm susuyaa nabɛyɛ tɩŋnaa nɛ pakatɩ ɛyaa mba pɛwɛ ɖɩsɩ sɔsɔsɩ taa nɛ patɩha nʋmɔʋ se palɩzɩ aseɣɖe kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa peeɖe yɔ. Pɩha-wɛ waɖɛ nɛ papɩzɩ pɔyɔɔdɩnɩ ɛyaa mba pɛwɛ ɖɩsɩ nzɩ sɩ-taa yɔ. Pɩtasɩ lɛ, tɔm susuyaa sakɩyɛ kɔm nɛ peɖiɣzina se pɩkɛdɩɣnɩ ɛyaa nɛ pɩkɩlɩ se pala kɛdaɣ yaa pamʋ takayɩsɩ kaɖɩsɩ taa, kɩyakɩŋ taa nɛ lona wena a-taa palakɩ tadɩyɛ yɔ. Floiran kɛ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ Boolivii ɛjaɖɛ taa. Ɛyɔɔdaa se: “Ðiwoki kɩyakɩŋ nɛ lona wena a-taa palakɩ tadɩyɛ yɔ, kpaɣnɩ wɩsɩ wɛlʋʋ ñɩɣyʋʋ kʋɖʋmʋʋ nɛ piwolo ñɩɣtʋ naadozo yɔɔ; alɩwaatʋ ndʋ tɩ-yɔɔ lɛ, pɩɩkɩlɩɣ ɖɔkɩnʋʋ wondu pɛdɩyaa. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ɖa nɛ wɛ ɖɩlakɩ kɛdɛsɩ kɩbanzɩ nɛ halɩ ɖɩpaɣzɩɣ Bibl kpɛlɩkʋʋ.”

10. Nʋmɔŋ weyi yɔɔ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋna nɛ ŋsusi ɛyaa tɔm?

¹⁰ Ñaɣ pana nɛ ŋlabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm susuu nʋmɔŋ ndɩ ndɩ. Kpaɣ se ŋñaɣ pana tam sakɩyɛ se ŋkatɩ nɔɔyʋ. Ŋwobi ɛ-tɛ alɩwaatʋ ndɩ ndɩ yɔɔ, ɛlɛ wiɖiyi ŋtɩmaɣnɩ-ɩ ɖɩɣa. Ɛzɩ nʋmɔŋ lɛɛŋ wɛɛ se ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtɩŋnɩ ɩ-yɔɔ nɛ ŋyɔɔdɩnɩ ɛyʋ ɛnʋ? Katarína yɔɔdaa se: “Mamaɣ takayɩsɩ ɛyaa mba wiɖiyi mantɩkatɩ-wɛ pɛ-tɛ yɔ, nɛ sɩ-taa lɛ meheyiɣ-wɛ tɔm ndʋ maasɔɔlaa se meheyi-wɛ ye maakatɩ-wɛ yɔ.” Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Ñaɣ pana nɛ ŋtɩŋnɩ nʋmɔʋ nakʋyʋ yɔɔ nɛ ŋyɔɔdɩnɩ paa weyi lɛ ñe-egeetiye taa, alɩwaatʋ ndʋ ŋsusuu tɔm yɔ.

11. Ɛbɛ yɔɔ ɛyaa nabɛyɛ tɩsɔɔlɩ se pewelisi tɔm ndʋ ɖisusuu yɔ?

¹¹ Ɛyaa nabɛyɛ tɩsɔɔlɩ se pewelisi tɔm ndʋ ɖisusuu yɔ. Paamaɣzɩɣ se pɩcɛyaa se patɩlɩ Ɛsɔ yaa Bibl. Paatisiɣ Ɛsɔ yɔɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, panaɣ se kʋñɔmɩŋ suni tɛtʋ. Patɩsɔɔlɩ Bibl taa tɔm mbʋ pʋyɔɔ yɔ, panaɣ se Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa mba pɔyɔɔdʋʋ se pɔɖɔŋ Bibl paɣtʋ yɔɔ yɔ, palakɩ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ lakasɩ. Lalaa lɛ, pɛ-ɛsɩyɛ sɛnɩ pa-tʋma, pɔ-hɔŋ nɛ kala wena pakatɩɣ yɔ, nɛ patɩtɩlɩ se Bibl pɩzɩɣ nɛ kɩsɩnɩ-wɛ. Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖitaalesi taa leleŋ weyi ɖɩwɛna yɔ, paa ɛyaa mba ɖisusuu tɔm yɔ paamaɣzɩɣ se tɔm ndʋ ɖisusuu yɔ tɩ-tɔm cɛyaa yɔ?

12. Ye ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ Filiipi mba 2:4 taa tɔm yɔ, ɛzɩma pɩpɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ tɔm susuu taa?

¹² Wɩlɩ se ŋmaɣzɩɣ ɛyaa lalaa yɔɔ. Ɛyaa mba pataasɔɔlɩ se pewelisi tɔm kɩbandʋ kajalaɣ ɖeɖe yɔ, pa-taa sakɩyɛ kɔm nɛ petisi se pewelisiɣ-tʋ alɩwaatʋ ndʋ peɖiɣzinaa se tɔm susuyu wɩlaa se ɛmaɣzɩɣ pɔ-yɔɔ yɔ. (Kalɩ Filiipi mba 2:4.) David weyi ɛ-tɔm ɖɩyɔɔdaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ ɛtɔm se: “Ye nɔɔyʋ eheyi-ɖʋ se ɛtɩsɔɔlɩ se ewelisi yɔ, ɖɩpɩsɩɣnɩ ɖe-Bibl nɛ ɖa-takayɩsɩ ɖo-huyiŋ taa nɛ ɖɩyɔɔdʋʋ se: ‘Pɩkɛdɩɣnɩ-ɖʋ siŋŋ se ɖɩtɩlɩ mbʋ pʋyɔɔ ŋtɩsɔɔlɩ se ŋwelisi yɔ.’” Alɩwaatʋ ndʋ nɔɔyʋ maɣzɩɣ lalaa yɔɔ yɔ, papɩzɩɣ nɛ peɖiɣzina. Papazɩɣ nɛ pɔsɔɔ tɔm ndʋ ɖeyi ɖeyi ɖɩyɔɔdaa yɔ tɩ-yɔɔ, ɛlɛ pɩtɩla pakaɣ tɔzʋʋ wɛtʋ ndʋ ɖɩlɩzaa nɛ ɖɩwɩlɩ-wɛ yɔ tɩ-yɔɔ. Halɩ paa ɖɩɣdʋ nɔɔyʋ ɛtɩha-ɖʋ nʋmɔʋ se ɖɩyɔɔdɩ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩŋnɩ ɖa-lakasɩ nɛ ɖɛ-ɛsɩndaa wɛtʋ yɔɔ nɛ ɖɩwɩlɩ-ɩ se ɖɩmaɣzɩɣ ɛ-yɔɔ.

13. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ ɖiyele nɛ tɔm ndʋ ɖisusuu yɔ, tɩmʋnɩ paa ɖɩɣdʋ weyi lɛ ɛ-kɩcɛyɩm?

¹³ Ðɩwɩlɩɣ se ɖɩmaɣzɩɣ ɖɩɣdʋ yɔɔ, ye ɖɩlɛɣzɩɣ tɔm ndʋ ɖisusuu yɔ se tɩmʋnɩ ɛ-kɩcɛyɩm nɛ mbʋ pɩkɛdɩɣnɩ-ɩ yɔ: Ŋna nabʋyʋ nɛ pɩwɩlɩɣ se ɖɩɣdʋ wɛnɩ piya na? Lɔŋ weyi Bibl tasɩɣ pɩlɩɩnɩ ɛzɩma pɩwɛɛ se ɛyʋ ɛcɔnɩ e-piya yɔɔ, yaa ɛzɩma pɩpɔzʋʋ se ɛyʋ ɛla nɛ ehiɣ koboyaɣ ɛ-hɔʋ taa nɛ pɩkpaɖɩ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, ɩpɩzɩɣ nɛ ɩkɛdɩnɩ lʋlɩyaa. Ŋɖiɣzinaa se kɩkaɖɩŋ sakɩyɛ wɛ ɖɩɣdʋ nɔnɔsɩ yɔɔ? Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlɩzɩ se ɖɩyɔɔdʋʋ kañatʋ lakasɩ tɔm nɛ ɛzɩma siyeki nɛ sɔɔndʋ kpaɣ ɛyaa sakɩyɛ yɔ pɩ-tɔm. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɣdʋ nɩɣ se kañatʋ lakasɩ kaɣ sɩʋ tɩnaɣ yɔ, ɛ-taa pɩzɩɣ nɛ pɩla leleŋ. Paa hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa lɛ, ñaɣ pana nɛ ŋsɩnɩ mba pewelisiɣni-ŋ yɔ nɛ pana ɛzɩma Bibl lɔŋ tasʋʋ pɩzɩɣ nɛ pɩwazɩ-wɛ yɔ. Katarína weyi ɛ-tɔm ɖɩyɔɔdaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ, ɛtɔm se: “Mamaɣzɩɣ ɛzɩma Bibl sɩnɩ-m kpem yɔ pɩ-yɔɔ.” Katarína lakɩ mbʋ lɛ, pɩsɩɣnɩ-ɩ nɛ ɛyɔɔdʋʋnɩ tisuu, nɛ  pɩtʋʋ fɛyɩ se mba ɛyɔɔdʋʋna yɔ peɖiɣziɣna se ɛ-taa tɛmnɩ tɔm ndʋ ɛyɔɔdʋʋ yɔ.

14. Ɛzɩ Aduwa 27:17 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩma tɔm susuyaa nabɛyɛ pɩzɩɣ nɛ pasɩnɩ ɖama alɩwaatʋ ndʋ palɩɣ tɔm susuu yɔ?

¹⁴ Pɔzɩ ɛyaa lalaa se pasɩnɩ-ŋ. Kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa, Pɔɔlɩ wɩlɩ Timootee tɔm susuu nɛ tɔm wɩlʋʋ nʋmɔŋ ndɩ ndɩ, nɛ eseɣti-i se ɛtɩŋnɩ nʋmɔŋ ɛnɩ ɩ-yɔɔ nɛ ɛsɩnɩ ɛyaa lalaa. (1 Kɔr. 4:17) Ɛzɩ Timootee yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ sakɩyɛ ɖɛ-ɛgbɛyɛ taa ñɩma mba pɛwɛ niye yɔ pɔ-cɔlɔ. (Kalɩ Aduwa 27:17.) Iyele nɛ ɖɩna koobu Shawn kɩɖaʋ. Ɛɛkpaɣ alɩwaatʋ natʋyʋ nɛ ɛla nʋmɔʋ lɩzʋʋ tʋmɩyɛ egeetiye naɖɩyɛ taa. Egeetiye nɖɩ ɖɩ-taa, ɛyaa sakɩyɛ taasɔɔlɩ se pamʋ wɩlɩtʋ natʋyʋ nɛ pɩtasɩnɩ ndʋ pawɩlɩɣ-wɛ po-coocinaa taa yɔ. Ɛbɛ kaasɩnɩ-ɩ nɛ etilesi taa leleŋ weyi ɛɛwɛna yɔ? Ɛyɔɔdaa se: “Mañakaɣ pana se ye pɩsaŋ yɔ, men-ɖeke mantaalɩɩ tɔm susuu. Ma nɛ weyi ɖɩlɩɣ tɔm susuu yɔ, ɖɩlɩɣnɩ ɖɩɣa nakɛyɛ taa se ɖiwoki lɛɛka taa lɛ, ɖɩkpakɩɣ alɩwaatʋ ndʋ nɛ ɖɩsɩɣnɩ ɖama se pɩsa nɛ ɖɩwɛɛ niye tɔm wɩlʋʋ taa nɛ pɩkpaɖɩ. Ðɩlakɩ kɛdaɣ pɩlɩɩnɩ tɔm ndʋ ɖɩɣdʋ nɔɔyʋ yɔɔdaa nɛ ɛzɩma ɖicosi-i yɔ pɩ-yɔɔ. Pʋwayɩ lɛ, ɖɩtazɩɣ se ɖɩna se tɔm lɛɛtʋ ndʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ ye ɖɩtasɩ katʋʋ wɛtʋ kʋɖʋmtʋ ndʋ yɔ.”

15. Ɛbɛ yɔɔ adɩma tɔm cɛyɩ ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ taa?

¹⁵ Tɩmnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ. Alɩwaatʋ ndʋ payɩ ŋlɩɣ tɔm susuu yɔ, pɔzɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ. Ye e-fezuu kiɖeɖeu ɛtaasɩɣnɩ-ɖʋ yɔ, ɖa-taa nɔɔyʋ taapɩzɩɣ se ɛla nabʋyʋ. (Keɣa 126:1; Luka 11:13) Alɩwaatʋ ndʋ ŋtɩmɩɣnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ yɔ, pɔzɩ-ɩ mbʋ ɖeyi ɖeyi ŋsɔɔlaa se ɛlabɩ-ŋ yɔ. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋpɔzɩ-ɩ se eɖiyi-ŋ nɛ ewoni ɛyʋ weyi ɛsɔɔlaa se ɛkpɛlɩkɩ ɛ-yɔɔ tɔm nɛ ɛsɔɔlaa se ewelisini-ŋ yɔ ɛ-cɔlɔ. Pʋwayɩ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ŋñaɣ pana nɛ ŋsusi tɔm ɛyaa mba payɩ ŋkatɩɣ yɔ.

16. Ɛbɛ yɔɔ tɩ-yɔɔ kpɛlɩkʋʋ tɔm cɛyɩ siŋŋ ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ taa?

¹⁶ Ñɩnɩ alɩwaatʋ nɛ ŋkpɛlɩkɩɣ ña-tɩ yɔɔ. Ɛsɔtɔm yɔɔdʋʋ se: “Mɩ-maɣmaɣ . . . ɩtɩlɩ Ɛsɔ sɔɔlɩm mbʋ pɩwɛ ɖeu nɛ pɩkɛdɩnɩ-ɩ nɛ pɩwɛɛ pilim yɔ.” (Roma 12:2) Ye ɖɩkpɛlɩkɩɣ yɔ, ɖɩkaɣ tɩlʋʋ Ɛsɔ nɛ pɩkpaɖɩ. Piyeki nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩwɩlɩɣ ɛyaa ɛ-yɔɔ tɔm yɔ, pakaɣ naʋ se toovenim taa lɛ ɖitisiɣ tɔm ndʋ ɖɩyɔɔdʋʋ yɔ tɩ-yɔɔ. Katarína weyi ɛ-tɔm ɖɩyɔɔdaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ ɛtɔm se: “Pɩlakɩ alɩwaatʋ pazɩ yɔ, maaɖiɣzinaa se pɩcɛyaa se mankpazɩ ɖoŋ tisuu mbʋ mɛwɛnɩ Bibl taa kajalaɣ wɩlɩtʋ natʋyʋ yɔɔ yɔ. Pʋyɔɔ lɛ, mankpaɣ alɩwaatʋ nɛ mɛnkpɛlɩkɩ camɩyɛ nɛ mantɩlɩ mbʋ pɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se Lɩzɩyʋ nɔɔyʋ wɛɛ, se Bibl kɛ Ɛsɔtɔm toovenim nɛ mbʋ pɩwɩlɩɣ se Ɛsɔ wɛnɩ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ tɛtʋ yɔɔ sɔnɔ yɔ.” Katarína yɔɔdaa se ɛ-tɩ yɔɔ kpɛlɩkʋʋ kpazɩ e-tisuu ɖoŋ nɛ piyeba nɛ ehiɣ taa leleŋ tɔm susuu tʋmɩyɛ taa nɛ pɩkpaɖɩ.

17. Ɛbɛ yɔɔ Yesu kaawɛnɩ lɩmaɣza kɩbana ɛ-tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ?

¹⁷ Yesu kaawɛnɩ lɩmaɣza kɩbana nɛ eewobi pɩ-yɔɔ nɛ esusuu tɔm paa ɛyaa nabɛyɛ ɩtaasɔɔlɩ se pewelisi tɔm ndʋ esusaɣ yɔ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛɛnawa se pɩcɛyɩ siŋŋ se ɛyaa ɩtɩlɩ toovenim nɛ ɛɛsɔɔlaa se ɛla e-ɖoŋ ɖeɖe nɛ ɛsɩnɩ ɛyaa sakɩyɛ. Ɛɛnawa ɖɔɖɔ se ɛyaa mba paatisiɣ se pewelisi tɔm ndʋ esusuu yɔ kajalaɣ ɖeɖe yɔ, alɩwaatʋ kaaɖɛɣ lɛ, papɩzɩɣ nɛ petisi. Na mbʋ pɩɩlabɩ ɛ-maɣmaɣ ɛ-hɔʋ taa yɔ. Yesu labɩ ɛ-tɔm susuu tʋmɩyɛ pɩnzɩ naadozo nɛ hɔɔlʋʋ, ɛlɛ e-newaa taa nɔɔyʋ tɩpɩsɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyʋ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa. (Yoh. 7:5) Paa mbʋ yɔ, pefezi Yesu nɛ pɩtɛ lɛ, papɩsɩ Krɩstʋ ñɩma.—Tʋma 1:14.

18. Ɛbɛ yɔɔ ɖiwoki pɩ-yɔɔ nɛ ɖisusuu tɔm?

 ¹⁸ Ðɩɩsɩŋ ɛyaa mba pakaɣ tisuu se pamʋ Bibl taa toovenim tɔm ndʋ ɖɩwɩlɩɣ yɔ. Ɛyaa nabɛyɛ mʋʋ toovenim tɔm ndʋ ɖisusuu yɔ lɛɛ lɛɛ, ɛlɛ lalaa lɛ pɩkpakɩɣ alɩwaatʋ. Halɩ ɛyaa mba patɩsɔɔlɩ se pewelisini-ɖʋ yɔ, panaɣ wezuu kɩbaŋʋ ŋgʋ ɖɩcakɩ yɔ nɛ ɖɛ-wɛtʋ kɩbandʋ, nɛ alɩwaatʋ kaaɖɛɣ lɛ, papɩzɩɣ nɛ “pasa Ɛsɔ.”—1 Pɩy. 2:12.

19. Ɛzɩ 1 Kɔrɛntɩ mba 3:6, 7 yɔɔdʋʋ yɔ, tɔm ndʋ pɩwɛɛ se ɖiɖiɣzina?

¹⁹ Paa ɖiɖuu toovenim ɖomaɣ nɛ ɖɩmɩzɩɣ-kɛ lɩm yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ se Ɛsɔ yekina nɛ kapaɣlɩɣ. (Kalɩ 1 Kɔrɛntɩ mba 3:6, 7.) Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Getahun nɛ ɛwɛ Etiyoopii ɛjaɖɛ taa, ɛyɔɔdaa se: “Pɩcɛzɩɣ pɩnzɩ nɛɛlɛ yɔɔ, men-ɖeke maakɛnɩ Aseɣɖe Tʋ mɛ-ɛjaɖɛ taa. Ɛlɛ lɛɛlɛɛyɔ tɔm susuyaa 14 wɛnɩ cɩnɛ. Pamɩyɩsɩ lɩm pa-taa hiu nɛ naadozo, nɛ ma-halʋ nɛ ɖe-piya naadozo wɛ pa-taa. Ɛyaa 32 mbʋ yɔ kɔŋnɩ kediɣzisi.” Getahun taa wɛ leleŋ se eewobi pɩ-yɔɔ nɛ esusuu tɔm nɛ ɛɖʋ suuɖu nɛ ɛɖaŋɩɣ Yehowa se ɛlɛ ɛhɔ laŋa kɩbana tɩnaa nɛ ɛkɔnɩ ɛ-ɛgbɛyɛ taa.—Yoh. 6:44.

20. Ɛbɛ yɔɔ pɔtɔŋ se ɖɩwɛ ɛzɩ mba payakɩ ɛyaa ñʋʋ yɔ?

²⁰ Ɛyaa tɩŋa wezuu mʋ ñɩm Yehowa ɛsɩndaa. Ɛha-ɖʋ waɖɛ se ɖa nɛ ɛ-Pɩyalʋ ɖɩkpɛndɩ nɛ ɖɩla tʋmɩyɛ nɛ ɖikpeɣli ajɛɛ kpeekpe taa ɛyaa pʋcɔ nɛ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-tɛmtʋ talɩ. (Agee 2:7) Papɩzɩɣ pakpaɣ ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ nɛ pamaɣzɩnɩ ñʋʋ yabɩtʋ tʋmɩyɛ naɖɩyɛ. Nɛ ɖɩwɛ ɛzɩ ɛyaa mba petiyaa se paya tɛtɛɛ ñɩm huyiyaa mba tɛtʋ ɖabɩ-wɛ yɔ pa-ñʋʋ yɔ. Pɩtɩla, tɛtɛɛ ñɩm huyiyaa mba, pa-taa pazɩ yem palɩzɩɣnɩ pɛ-ɛsa; paa mbʋ yɔ, ɛyaa mba petiyaa se paya pa-ñʋʋ yɔ, pa-tɩŋa pa-tʋmɩyɛ mʋ ñɩm. Mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛ tɔm susuu tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩlakɩ yɔ ɖɩ-taa. Ðɩɩsɩŋ se ɛyaa ɛzɩma ñʋʋ pakaɣ yabʋ Sataŋ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa. Ɛlɛ Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛtɩŋnɩ ɖa-taa paa weyi lɛ ɛ-yɔɔ nɛ ɛsɩnɩ-wɛ. Andreas wɛ Boolivii ɛjaɖɛ taa, ɛyɔɔdaa se: “Manawa se ye ɛyʋ nɔɔyʋ ɛkpɛlɩkɩ toovenim nɛ ɛha ɛ-tɩ nɛ pamɩyɩsɩ-ɩ lɩm yɔ, ɛyaa sakɩyɛ kpɛndɩna nɛ pala tʋmɩyɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa nɛ pasɩnɩ-ɩ.” Tɛtɛ nɛ ɖɩwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana ana ɖɔɖɔ ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ. Ye ɖɩlabɩ mbʋ yɔ, Yehowa kaɣ-ɖʋ wazʋʋ, nɛ ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ kaɣ-ɖʋ haʋ taa leleŋ siŋŋ.