1-2. Suwe nabɛyɛ maɣzɩɣ ɖanɩyɛ yɔɔ?

 ÐANƖYƐ alɩwaatʋ pɩzɩɣ nɛ pɩkɛnɩ taa leleŋ alɩwaatʋ. Ye ña nɛ nɔɔyʋ ɩwɛɛ nɛ ɩɖanɩɣ ɖama yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se ŋsɔɔlaa se pɩkɛnɩ-mɩ taa leleŋ alɩwaatʋ. Ɛyaa sakɩyɛ hɔɔlʋʋ taa lɛ, pɩkɛnɩ taa leleŋ alɩwaatʋ. Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Tsion, a ɛwɛ Etiyoopii ɛjaɖɛ taa. Ɛyɔɔdaa se: «Alɩwaatʋ ndʋ mankɩlɩ nɩʋ leleŋ me-wezuu caɣʋ taa yɔ tɩ-taa natʋyʋ lɛ alɩwaatʋ ndʋ ma nɛ ma-walʋ ɖɩɖanaɣ ɖama yɔ. Ðɩlakaɣ kɛdaɣ pɩlɩɩnɩ tɔm ndʋ tɩcɛyaa yɔ tɩ-yɔɔ nɛ ɖihoŋaɣ ɖɔɖɔ. Man-taa kaalabɩ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ menɖiɣzinaa se mehiɣ weyi mɔnsɔɔlɩ-ɩ nɛ ɛsɔɔlɩ-m yɔ.»

² Paa mbʋ yɔ Peeyibaa ɛjaɖɛ taa koobu abalɩñɩnʋ weyi payaɣ se Alessio yɔ, ɛyɔɔdɩ tɔm natʋyʋ. Ɛyɔɔdaa se: «Pɩɩkɛdɩnɩ-m se mantɩlɩ ma-halʋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɖanaɣ ɖama yɔ, ɛlɛ ɖɩɩkatɩ kala ɖɔɖɔ ɖa-ɖanɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa.» Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa ɖɩkaɣ naʋ kala wena mba paɖanɩɣ ɖama yɔ papɩzɩɣ nɛ pakatɩ yɔ, nɛ Bibl paɣtʋ kila wena apɩzɩɣ nɛ asɩnɩ-wɛ nɛ piɖeni-wɛ yɔ. Ðɩkaɣ naʋ ɖɔɖɔ mbʋ ɛgbɛyɛ taa mba lalaa pɩzɩɣ pala nɛ pasɩnɩ mba pɛwɛɛ nɛ paɖanɩɣ ɖama yɔ.

ÐANƖYƐ KAÐƲWA

3. Ðanɩyɛ kaɖʋwa lɛ ŋga? (Aduwa 20:25)

³ Paa ɖanɩyɛ ɛkɛ taa leleŋ alɩwaatʋ yɔ, pɩkɛ ɖɔɖɔ nɩŋgbaŋaɣ ŋga pɩcɛyaa se abalʋ nɛ halʋ pɛkpɛzɩ yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋga pɩzɩɣna nɛ keyele nɛ pɔɖɔkɩ nesi. Nesi ɖɔkʋʋ wiye, abalʋ nɛ halʋ poɖuki Yehowa ɛsɩndaa se pɔsɔɔlʋʋ ɖama nɛ paña ɖama alɩwaatʋ ndʋ payɩ pɛwɛɣ wezuu yɔ. Pʋcɔ nɛ ɖiɖuu ɖuutu natʋyʋ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩ mbʋ pɩ-yɔɔ ɖɩcaɣ ɖuuu yɔ pɩ-yɔɔ camɩyɛ. (Kalɩ Aduwa 20:25.) Mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛ nesi ɖɔkʋʋ ɖuutu hɔɔlʋʋ taa.  Ðanɩyɛ sɩɣnɩ abalʋ nɛ halʋ se patɩlɩ ɖama camɩyɛ nɛ pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ. Nabʋyʋ taa papɩzɩɣ pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se pɔɖɔkʋʋ nesi, nabʋyʋ taa lɛ papɩzɩɣ nɛ pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se peyeki ɖama ɖanʋʋ. Ye nabɛyɛ iyebi ɖama ɖanʋʋ yɔ, pɩtɩwɩlɩ se pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩdɛkɛdɩyɛ. Ɛlɛ pɩwɩlɩɣ se pa-ɖanɩyɛ talɩ ɖɩ-kaɖʋwa, pʋ-tɔbʋʋ se ɖɩsɩnɩ-wɛ nɛ pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ.

4. Ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ɖɩwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana ɖanɩyɛ yɔɔ?

⁴ Ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ɖɩwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana ɖanɩyɛ yɔɔ? Ye mba pɛkɛ aɖamɛɛ yɔ, pɛwɛnɩ lɩmaɣza kɩbana ɖanɩyɛ yɔɔ yɔ, paakaɣ ɖanʋʋ weyi panawa se pa nɛ ɩ paakaɣ ɖɔkʋʋ nesi yɔ. Ɛlɛ pɩtɩkɛ aɖamɛɛ ɖeke pɩwɛɛ se awɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana ɖanɩyɛ yɔɔ. Pɩwɛɛ se ɖa-tɩŋa payɩ ɖɩtɩlɩ ɖanɩyɛ kaɖʋwa. Nabɛyɛ maɣzɩɣ se ye abalʋ nɛ halʋ pɛwɛɛ nɛ paɖanɩɣ ɖama yɔ, pɩwɛɛ se pɔɖɔkɩ nesi. Ðoŋ weyi lɩmaɣza ana awɛnɩ Krɩstʋ ñɩma mba pɛkɛ aɖamɛɛ yɔ pɔ-yɔɔ? Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Melissa, ɛkɛ ɛɖanɛ nɛ ɛwɛ Etaazuunii ɛjaɖɛ taa. Ɛyɔɔdaa se: «Alɩwaatʋ ndʋ koobiya nabɛyɛ ɖanɩɣ ɖama yɔ, Aseɣɖe Tɩnaa nabɛyɛ ɖaŋɩɣ kpam se pɔɖɔkɩ nesi. Piyeki nɛ paa nabɛyɛ ɩtɩmʋnɩ ɖama yɔ, pɩɩsaŋ se peyele ɖama ɖanʋʋ. Aɖamɛɛ naayɛ ñekiziɣ kpem se aaɖanɩɣ nɔɔyʋ. Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɔnɩ nɩɣzɛ sakɩyɛ.»

ƖÑAƔ PANA NƐ ƖTƖLƖ ÐAMA CAMƖYƐ

5-6. Ɛyaa mba paɖanɩɣ ɖama yɔ, tɔm ndʋ pɩpɔzʋʋ se patɩlɩ ɖama yɔɔ? (1 Pɩyɛɛrɩ 3:4)

⁵ Ye ña nɛ nɔɔyʋ ɩwɛɛ nɛ ɩɖanɩɣ ɖama yɔ, ɛbɛ kaɣ-mɩ sɩnʋʋ nɛ ɩna se pɩmʋnaa se ɩɖɔkɩ nesi yaa ɩtaaɖɔkɩ? Ɩñaɣ pana nɛ ɩtɩlɩ ɖama camɩyɛ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ŋŋsɩm tɔm natʋyʋ lɛlʋ yɔɔ pʋcɔ nɛ ɩpaɣzɩ ɖama ɖanʋʋ. Ɛlɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ, ŋwɛnɩ waɖɛ se ŋtɩlɩ ‘mbʋ pɩmɛlɩ ɛ-laŋɩyɛ taa yɔ.’ (Kalɩ 1 Pɩyɛɛrɩ 3:4.) Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se pɩwɛɛ se ŋñaɣ pana nɛ ŋtɩlɩ ña-ɖaŋ fezuu taa wɛtʋ, ɛ-ɛyʋtʋ nɛ ɛ-maɣzɩm camɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ. Alɩwaatʋ kaaɖɛɣ lɛ, pɩwɛɛ se ŋpɩzɩ nɛ ŋcosi tɔm pɔzʋʋ pʋnɛ pɩ-yɔɔ: «Ɛyʋ ɛnʋ ɛkaɣ-m kɛʋ walʋ yaa halʋ kɩbanʋ na? (Adu. 31:​26, 27, 30; Efɛz. 5:33; 1 Tim. 5:8) Manpɩzɩɣ nɛ mɔnsɔɔlɩ-ɩ nɛ menkemni-i ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ? Ɛnʋ ɖɔɖɔ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɔɔlɩ-m nɛ ekemni-m ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ? Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɔɔ ɖama ɛjandʋ yɔɔ?» b (Roma 3:23) Ɩwɛɣ nɛ ɩñakɩ pana se ɩtɩlɩ ɖama lɛ, ɩtɔzɩ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ: Pɩtɩkɛ hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa mɩ-wɛtʋ nɩɣzɩnɩ ɖama yɔ ɩ-tɔm kɩlɩnɩ cɛyʋʋ. Ɛlɛ mbʋ pɩ-tɔm  kɩlɩ cɛyʋʋ yɔ lɛ ɛzɩma ɩpɩzɩɣ ɩlɛɣzɩ nɛ mɩ-wɛtʋ mʋnɩ ɖama hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa mɩ-wɛtʋ ndɩ yɔ.

⁶ Tɔm lɛɛtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ se ŋtɩlɩ ña-ɖaŋ yɔɔ alɩwaatʋ ndʋ ɩɖanɩɣ ɖama yɔ? Pʋcɔ nɛ mɩ-sɔɔlɩm kpa ɖoŋ lɛ, pɩtɩla pɩwɛɣ ɖeu se ɩtɩlɩ ɖama yɔɔ tɔm kɩcɛyɩtʋ ɛzɩ mɩ-kaɖʋsɩ mbʋ yɔ. Ɛlɛ mɩ-yɔɔ tɔm ndʋ titukuuni tɔnʋʋ taa alaafɩya, liidiye yaa wɛtʋ kɩdɛkɛdɩtʋ ndʋ tɩtalɩ-mɩ mi-wezuu caɣʋ taa nɛ pɩɖɛɛ yɔ tɩ-hɔɔlʋʋ taa lɛ, ɛzɩma pɩwɛɛ se ɩla? Ɩpaɣzɩɣ ɖama ɖanʋʋ lɛ, pɩtɩkɛ tɔm tɩŋa pɩwɛɛ se ɩyɔɔdɩ. (Kpaɣ-tʋ nɛ ŋmaɣzɩnɩ Yohanɛɛsɩ 16:12.) Ye ña-ɖaŋ ɛpɔzɩ-ŋ ñɔ-yɔɔ tɔm natʋyʋ nɛ ŋmaɣzɩɣ se ŋŋpɩzɩɣ nɛ ŋcosi-i tɩ-yɔɔ kpaagbaa yɔ heyi-i ña-lɩmaɣza. Ɛlɛ alɩwaatʋ wɛɣ nɛ tɩɖɛɣ lɛ, pɩkaɣ pɔzʋʋ se ɛtɩlɩ ñɔ-yɔɔ tɔm ndʋ nɛ pɩsa nɛ ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ. Pʋyɔɔ lɛ, pɩkɔŋ nɛ pɩtalɩ alɩwaatʋ natʋyʋ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ŋheyi-i toovenim.

7. Ɛbɛ ɛyaa mba paɖanɩɣ ɖama yɔ, papɩzɩɣ pala nɛ patɩlɩ ɖama camɩyɛ? (Kalɩ ɖɔɖɔ aɖakaɣ « Alɩwaatʋ ndʋ ŋɖanɩɣ weyi ɛwɛ poliŋ taa yɔ.») (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmɩŋ.)

⁷ Ɛbɛ ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ ŋtɩlɩ weyi ña-ɖaŋ kɛnaa ɖeyi ɖeyi yɔ? Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋpɔzɩ-ɩ tɔm, nɛ pʋwayɩ lɛ ŋwelisini-i camɩyɛ. Pɩpɔzʋʋ se mɩ-naalɛ ɩyɔɔdɩ ɛzɩma ɖeyi ɖeyi pɩlakɩ-mɩ yɔ nɛ iheyi ɖama toovenim. (Adu. 20:5; Yak. 1:19) Pɩsa nɛ ɩla mbʋ lɛ, pɩtɩla pɩwɛɣ ɖeu se ɩlakɩ tʋma wena ayeki se ɩyɔɔdɩnɩ ɖama yɔ. Ɩpɩzɩɣ nɛ ɩkpɛndɩ nɛ ɩtɔɔ tɔɔnaɣ, ɩɖɔ ɖenɖe ɛyaa wɛɛ yɔ yaa isusi tɔm. Ɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɩtɩlɩ ɖama alɩwaatʋ ndʋ mɩ nɛ mɩ-taabalaa nɛ mɩ-hɔʋ taa mba ɩwɛɣ yɔ. Pɩtasɩ lɛ, ɩla tʋma wena ayeki nɛ ɩtɩlɩ ɛzɩma lɛlʋ lakɩ wɛtʋ ndɩ ndɩ taa yaa ɛyaa ndɩ ndɩ hɛkʋ taa yɔ. Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Aschwin, ɛwɛ Peeyibaa ɛjaɖɛ taa. Iyele nɛ ɖɩna mbʋ ɛlaba yɔ. Ɛyɔɔdɩ ɛ nɛ Alicia pa-ɖanɩyɛ tɔm se: «Ðɩlakaɣ tʋma wena ayekaɣ se ɖɩtɩlɩ ɖama nɛ pɩkɩlɩ yɔ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, pɩɩkɛ mbʋ pɩwɛ kɛlɛʋ yɔ. Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɛ tɔɔnaɣ labʋ yaa tʋma lɛɛna. Ðɩɩlakɩ tʋma ana lɛ, ɖɩnaɣ paa weyi ɛ-wɛtʋ kɩbandʋ nɛ ɛ-ɛjandʋ.»

8. Ye mba paɖanɩɣ ɖama yɔ pɛkpɛndɩɣ nɛ pɛkpɛlɩkɩɣ Bibl yɔ, wazasɩ nzɩ pehikiɣ?

⁸ Ɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɩtɩlɩ ɖama alɩwaatʋ ndʋ ɩkpɛndɩɣ nɛ ɩkpɛlɩkɩɣ Bibl yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɩɖɔkʋʋ nesi yɔ, pɩkaɣ pɔzʋʋ se ɩla ɖʋtʋ nɛ ɩlakɩ hɔʋ taa Ɛsɔ sɛtʋ se pɩsa nɛ Ɛsɔ wɛɛnɩ lone sɔsɔyɛ mɩ-hɔʋ taa. (Ekl. 4:12) Ye mbʋ, ɩwɛɣ nɛ ɩɖanɩɣ ɖama lɛ, pɩwɛɣ ɖeu se ɩla ɖʋtʋ nɛ ɩkpɛndɩɣ nɛ ɩkpɛlɩkɩɣ. Pɩkɛ toovenim se mba paɖanɩɣ ɖama yɔ patɩkɛtɩ hɔʋ, nɛ koobu abalɩñɩnʋ tɩkɛtɩ koobu halɩñɩnʋ ñʋʋdʋ. Paa mbʋ yɔ, ye  ɩkpɛndɩɣ nɛ ɩkpɛlɩkɩɣ ɖoŋ ɖoŋ yɔ, ɩpɩzɩɣ nɛ ɩtɩlɩ ɖama fezuu taa wɛtʋ. Max nɛ ɛ-halʋ Laysa pɛwɛ Etaazuunii ɛjaɖɛ taa. Panawa se ye mba paɖanɩɣ ɖama yɔ pɛkpɛndɩɣ nɛ pɛkpɛlɩkɩɣ Bibl yɔ, pehikiɣ wazaɣ lɛɛka. Max yɔɔdaa se: «Ðɩpaɣzɩ ɖama ɖanʋʋ kpaagbaa lɛ, ɖɩpaɣzɩ kpɛlɩkʋʋ ɛgbɛyɛ takayɩsɩ nzɩ sɩyɔɔdʋʋ ɖanɩyɛ tɔm, nesi ɖɔkʋʋ tɔm nɛ hɔʋ tɔm yɔ. Takayɩsɩ nzɩ siyeba nɛ ɖɩyɔɔdɩ tɔm kɩcɛyɩtʋ sakɩyɛ ndʋ pɩtaawɛɛ kɛlɛʋ se ɖɩyɔɔdɩ yɔ.»

TƆM LƐƐTƲ NDƲ TƖ-YƆƆ PƖWƐƐ SE ƖMAƔZƖ YƆ

9. Tɔm ndʋ yɔɔ pɩwɛɛ se mba paɖanɩɣ ɖama yɔ pamaɣzɩ alɩwaatʋ ndʋ pakpakɩɣ lɩmaɣzɩyɛ se peheyiɣ nabɛyɛ pa-ɖanɩyɛ tɔm yɔ?

⁹ Mba pɩwɛɛ se iheyi mɩ-ɖanɩyɛ tɔm? Mɩ pɩwɛɛ se ɩkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ. Ɩpaɣzɩɣ ɖama ɖanʋʋ lɛ, ɩpɩzɩɣ nɛ ɩkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se iiheyiɣ-tʋ ɛyaa sakɩyɛ. (Adu. 17:27) Ye ɩlabɩ mbʋ yɔ, ɛyaa ɩɩkaɣ-mɩ pɔzʋʋ tɔm sakɩyɛ mɩ-ɖanɩyɛ yɔɔ nɛ paakaɣ mɩ-yɔɔ ñɩɣʋ se ɩkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ naɖɩyɛ. Ɛlɛ ye itiheyi-tʋ nɔɔyʋ yɔ, pɩtɛŋna se ɩpaɣzɩɣ ɖama katʋʋ mɛsaɣ tɛɛ se ɛyaa ɩtaana-mɩ. Nɛ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɔnɩ-mɩ kaɖɛ. Ye mbʋ, pɩwɛɣ ɖeu se iheyi-tʋ mba papɩzɩɣ nɛ patasɩ-mɩ lɔŋ kɩbaŋ nɛ pasɩnɩ-mɩ yɔ. (Adu. 15:22) Ɩpɩzɩɣ nɛ iheyi-tʋ mɩ-hɔʋ taa mba nabɛyɛ, mɩ-taabalaa mba papɩ fezuu taa yɔ yaa ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa.

10. Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ mba paɖanɩɣ ɖama yɔ nɛ pataala mbʋ pɩɩkɛdɩɣnɩ Yehowa yɔ? (Aduwa 22:3)

¹⁰ Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɩla nɛ ɩɖʋ hɩɖɛ mɩ-ɖanɩyɛ? Ɩwɛɣ nɛ ɩsɔɔlʋʋ ɖama nɛ pɩkɩlɩɣ lɛ, piseɣtiɣ-mɩ se ɩñɔtɩnɩ ɖama nɛ pɩkɩlɩ. Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-mɩ nɛ ɩtaala mbʋ pɩɩkɛdɩɣnɩ Yehowa yɔ? (1 Kɔr. 6:18) Ɩtaayɔɔdʋʋ kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ tɔm, ɩtaawɛɣ mi-ɖeke nɛ ɩtaakɩlɩɣ sʋlʋm ñɔʋ. (Efɛz. 5:3) Lakasɩ nzɩ sɩpɩzɩɣ nɛ siseɣti kʋzʋʋ kɔɖɛyɩ mɩ-taa nɛ pɩwɛɛ-mɩ kaɖɛ se ɩla mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ. Pɩwɛɣ ɖeu se ɩyɔɔdʋʋ mbʋ ɩpɩzɩɣ ɩla nɛ ɩɖʋ mɩ-ɖanɩyɛ hɩɖɛ yɔ pɩ-tɔm ɖoŋ ɖoŋ. (Kalɩ Aduwa 22:3.) Dawit nɛ Almaz pɛwɛ Etiyoopii ɛjaɖɛ taa. Na mbʋ pɩsɩnɩ-wɛ yɔ. Pɔyɔɔdaa se: «Ðɩkpɛndaɣ nɛ ɖɩwɛɣ ɖenɖe ɛyaa sakɩyɛ wɛɛ yɔ yaa ɖa-taabalaa cɔlɔ. Ðɩtaawɛɣ ɖe-ɖeke lɔɔɖɩyɛ naɖɩyɛ taa yaa ɖɩɣa nakɛyɛ taa kpa. Piyeba nɛ ɖɩfɛɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa pɩpɩzaɣ se pɩtakɩ-ɖʋ yɔ.»

11. Tɔm ndʋ yɔɔ pɩwɛɛ se mba paɖanɩɣ ɖama yɔ pamaɣzɩ alɩwaatʋ ndʋ pakpakɩɣ lɩmaɣzɩyɛ ɛzɩma pawɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm yɔ pɩ-yɔɔ?

¹¹ Ɛzɩ pɩpɔzʋʋ se mba paɖanɩɣ ɖama yɔ pawɩlɩ ɖama sɔɔlɩm na? Ɩwɛɣ nɛ ɩsɔɔlʋʋ ɖama nɛ pɩkɩlɩɣ lɛ, ɩpɩzɩɣ nɛ ɩkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɩtɩŋɩɣnɩ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩmʋnaa yɔ kɩ-yɔɔ nɛ ɩwɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm. Ɛlɛ ye ña-kʋzʋʋ kɔɖɛyɩ ɛkpa ɖoŋ yɔ, pɩkaɣ-ŋ labʋ kaɖɛ se ŋmaɣzɩ camɩyɛ nɛ ŋwɛɛnɩ lɩmaɣza wena amʋnaa yɔ lɛlʋ yɔɔ. (Hend. 1:2; 2:6) Pɩtasɩ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ ɩwɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛ kɛlɛʋ se ɩtaaɖɔkɩ mɩ-tɩ nɛ pituyi-mɩ nɛ ɩla mbʋ pɩɩkɛdɩɣnɩ Yehowa yɔ. (Adu. 6:27) Pʋyɔɔ lɛ, ɩpaɣzɩɣ ɖama ɖanʋʋ kpaagbaa lɛ, pɩwɛɛ se ɩtazɩ Bibl paɣtʋ kila taa nɛ pɩsɩnɩ-mɩ nɛ ɩna kamasɩ nzɩ pɩwɛɛ se ɩɖʋ mɩ-tɩ yɔ. c (1 Tes. 4:​3-7) Mɩ-naalɛ ɩpɔzɩ mɩ-tɩ se: «Ðenɖe ɖɩwɛɛ yɔ, lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɛyaa wɛnɩ ɛzɩma ɖɩwɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm yɔ pɩ-yɔɔ? Ɛzɩma ɖɩwɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm yɔ piiseɣtiɣ ɖa-taa nɔɔyʋ kʋzʋʋ kɔɖɛyɩ?»

12. Ye mba paɖanɩɣ ɖama yɔ paanɩɣnɩ ɖama yɔ, tɔm ndʋ pɩwɛɛ se patɩlɩ?

¹² Ɛzɩma ɩpɩzɩɣ nɛ ɩcɔnɩ tɔm ndʋ tɩkɔŋ mɩ-hɛkʋ taa yɔ ti-ɖeɖe? Ye nabʋyʋ taa ɩɩnɩɣnɩ ɖama yɔ, ɛzɩ pɩwɩlɩɣ se ɩtɩmʋnɩ ɖama? Pɩɩwɩlɩɣ mbʋ paa ɛzɩmtaa. Mba payɩ paɖanɩɣ ɖama yɔ, pɩtɩkɛ pɩtɩŋa pɩ-taa panɩɣnɩ ɖama. Ye halʋ nɛ abalʋ pañaŋ ɖama nɛ pa-taa paa weyi sɔɔlɩ faaa se ɛlɛɣzɩ nɛ pɩmʋnɩ mbʋ lɛlʋ sɔɔlaa yɔ, pe-nesi ɖɔkʋʋ cɛyɩsɩɣ camɩyɛ. Ye mbʋ, ɛzɩma  ɩcɔŋnɩ kala ɖeɖe lɛɛlɛɛyɔ yɔ, mbʋ wɩlɩɣna se pɩkaɣ-mɩ ɖenuu mi-nesi ɖɔkʋʋ taa yaa piiɖeɣni-mɩ. Ɩpɔzɩ mɩ-tɩ se: «Ðɩɩcɔŋnɩ tɔm natʋyʋ ɖeɖe lɛ, ɖɩyɔɔdʋʋnɩ ɖama hɛɛɛ nɛ ñamtʋ na? Ðitisiɣ lɛɛ lɛɛ se picoɖi-ɖʋ nɛ ɖɩñakɩ pana se ɖɩla lɛɣzɩtʋ na? Pɩwɛ-ɖʋ kɛlɛʋ se ɖitisi lɛlʋ lɩmaɣza yɔɔ? Pɩwɛ-ɖʋ kɛlɛʋ se ɖitendi-i? Pɩwɛ-ɖʋ kɛlɛʋ se ɖɩkpaɣ nɛ ɖikpeɣ?» (Efɛz. 4:​31, 32) Ɛlɛ ye ɩhɔŋnɩ ɖama tɔm ɖoŋ ɖoŋ yaa ɩɩnɩɣnɩ ɖama mɩ-ɖanɩyɛ alɩwaatʋ taa yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩɩkaɣ ñɔɔzʋʋ mi-nesi ɖɔkʋʋ wayɩ. Ye ŋɖiɣzinaa se weyi ña nɛ ɩ ɩɖanɩɣ ɖama yɔ ɛtɩmʋnɩ-ŋ yɔ, pɩkɩlɩɣ ɖeu se mɩ-naalɛ iyele nɛ mɩ-ɖanɩyɛ sɩɩ tɩnaɣ. d

13. Ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ mba paɖanɩɣ ɖama yɔ nɛ pana alɩwaatʋ ɛzɩma pɩwɛɛ se pakpaɣ nɛ paɖanɩnɩ ɖama yɔ?

¹³ Alɩwaatʋ ɛzɩma pɩwɛɛ se ɩkpaɣ nɛ ɩɖanɩnɩ ɖama? Ðoŋ ɖoŋ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ ɖikpedesiɣ nɛ ɖɩkpakɩɣ lɩmaɣza yɔ pɩkɔŋnɩ kala. (Adu. 21:5) Pʋyɔɔ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɩkpaɣ alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ mɩ-ɖanɩyɛ alɩwaatʋ taa nɛ ɩtɩlɩ ɖama camɩyɛ. Ɛlɛ ye pɩtɩcɛyɩ yɔ, pɩtɩpɔzɩ se iyele nɛ mɩ-ɖanɩyɛ alɩwaatʋ kɩlɩ ɖaɣlʋʋ. Bibl yɔɔdʋʋ se: «Ye ɛyʋ ɛɖaŋ nabʋyʋ nɛ pɩɩkɔŋ lɔŋ yɔ, pɩhaɣ-ɩ laŋwɛɛkɩyɛ.» (Adu. 13:12) Pɩtasɩ lɛ, ɩwɛɣ nɛ ɩɖanɩɣ ɖama nɛ alɩwaatʋ wɛɣ nɛ tɩɖɛɣ lɛ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-mɩ kaɖɛ se ɩɖɔkɩ mɩ-tɩ kʋzʋʋ nʋmɔʋ taa nɛ pɩkɩlɩ. (1 Kɔr. 7:9) Mbʋ ɛzɩ ŋŋkam ña-lɩmaɣza alɩwaatʋ ndʋ ɩkpaɣaa nɛ ɩɖanɩnɩ ɖama yɔ tɩ-yɔɔ lɛ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋpɔzɩ ña-tɩ se: «Man-ɖaŋ yɔɔ tɔm ndʋ pɩkazaa se mantɩlɩ nɛ pɩsa nɛ mɛnsɛtɩ man-tɩ tɔm?»

ƐZƖMA ƐYAA LALAA PƖZƖƔ NƐ PASƖNƖ MBA PAÐAƔNƖƔ ÐAMA YƆ?

14. Ɛbɛ ɖeyi ɖeyi lalaa pɩzɩɣ pala nɛ pasɩnɩ mba pɛwɛɛ nɛ paɖanɩɣ ɖama? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹⁴ Ye ɖɩsɩm nabɛyɛ se paɖanɩɣ ɖama yɔ, ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɩsɩnɩ-wɛ? Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyaa-wɛ se pɔkɔɔ nɛ ɖa nɛ wɛ ɖɩtɔɔ tɔɔnaɣ, ɖɩla ɖɔ-hɔʋ taa Ɛsɔ sɛtʋ yaa ɖɩmʋ helim. (Roma 12:13) Ye ɖɩlabɩ mbʋ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-wɛ nɛ patɩlɩ ɖama nɛ pɩkɩlɩ. Ɛzɩ pɩpɔzʋʋ-wɛ nɔɔyʋ se ɛ-ɛsɩyɛ ɛwɛɛ pɔ-yɔɔ? Ɛzɩ pɩpɔzʋʋ se pasɩnɩ-wɛ nɛ powolo ɖoli? Yaa ɛzɩ pɩpɔzʋʋ-wɛ lone naɖɩyɛ se pɛwɛɛ pe-ɖeke nɛ pɔyɔɔdɩ pa-taa tɔm na? Ye ɛɛɛ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ-wɛ hɔɔlɩŋ ɛnɩ ɩ-taa? (Gal. 6:10) Alicia weyi ɛ-tɔm ɖɩyɔɔdaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ, ɛtɔzʋʋ mbʋ pɩɩkɛdɩnɩ ɛ nɛ Aschwin yɔ pɩ-yɔɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Ða-taa kaalabɩ leleŋ siŋŋ alɩwaatʋ ndʋ koobiya nabɛyɛ heyi-ɖʋ se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖiwolo pɛ-tɛ ye ɖɩñɩnɩɣ lone naɖɩyɛ se ɖɩwɛɛ peeɖe yɔ, ɛlɛ pɩɩkɛɣ ɖenɖe ɖɩwɛɣ ɖe-ɖeke nɛ nɔɔyʋ ɛɛnaɣ-ɖʋ yɔ.» Ye pakpaɣ-ŋ se ŋtɩŋɩɣ  pa-wayɩ nɛ ñɛ-ɛsɩyɛ wɛɛ pɔ-yɔɔ yɔ, kpaɣ se pɩkɛnɩ-ŋ waɖɛ sɔsɔɖɛ. Pɩpɔzʋʋ se ŋkpa ña-tɩ nɛ ŋtaaɖɛɛ ɖooo poliŋ nɛ ŋyele pe-ɖeke, ɛlɛ pɩwɛɛ ɖɔɖɔ se ŋwɛɛ lɛɣtʋ nɛ ŋtɩlɩ alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ se ŋyele-wɛ nɛ pɔyɔɔdɩ pa-taa tɔm yɔ.—Filp. 2:4.

15. Ɛbɛ mba paɖanɩɣ ɖama yɔ pa-taabalaa pɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ pala nɛ pasɩnɩ-wɛ? (Aduwa 12:18)

¹⁵ Ŋpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ŋtɩŋnɩ tɔm ndʋ ŋyɔɔdʋʋ yaa tɔm ndʋ ŋŋyɔɔdʋʋ yɔ tɩ-yɔɔ nɛ ŋsɩnɩ mba paɖanɩɣ ɖama yɔ. Nabʋyʋ taa, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩpɔzɩ se ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ ɖɩtaayɔɔdɩ tɔm natʋyʋ. (Kalɩ Aduwa 12:18.) Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɔɔlɩ siŋŋ se ɖiheyi ɛyaa lalaa se nabɛyɛ paɣzɩ ɖama ɖanʋʋ, ɛlɛ pɩtɩla ɛyaa mba, paasɔɔlaa se pa-maɣmaɣ peheyini ɛyaa tɔm ndʋ. Pɩtɩpɔzɩ se ɖɩla kɔlɔmɔtʋ mba paɖanɩɣ ɖama yɔ pɔ-yɔɔ yaa ɖɩkʋʋ pɔ-tɔm hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa pa-maɣmaɣ pɩwɛɛ se pakpaɣ lɩmaɣza yɔ ɩ-taa. (Adu. 20:19; Roma 14:10; 1 Tes. 4:11) Pɩtasɩ lɛ, pɩtɩpɔzɩ se ɖɩyɔɔdɩ natʋyʋ yaa ɖɩpɔzɩ-wɛ tɔm ndʋ tiyeki nɛ pamaɣzɩɣ se pɩwɛɛ se pɔɖɔkɩ nesi yɔ. Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Elise. Ɛ nɛ ɛ-walʋ pɔyɔɔdaa se: «Pɩɩcɛyɩ-ɖʋ alɩwaatʋ ndʋ lalaa pɔzaɣ-ɖʋ se pana nesi ɖɔkʋʋ ɖʋtʋ ndʋ ɖɩlaba yɔ, ŋgʋ ɖɩtaatɩɩyɔɔdɩtɩ tɩ-tɔm.»

16. Ye nabɛyɛ ɩkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se pa-ɖanɩyɛ ɛsɩɩ tɩnaɣ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla?

¹⁶ Nɛ ye nabɛyɛ ɩkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se pa-ɖanɩyɛ ɛsɩɩ tɩnaɣ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla? Pɩtɩpɔzɩ se ɖɩkɩlɩɣ-wɛ tɔm pɔzʋʋ yaa ɖɩkʋʋ pa-taa nɔɔyʋ tɔm se ɛ-cɔlɔ pɩlɩnaa nɛ pa-ɖanɩyɛ sɩɩ tɩnaɣ. (1 Pɩy. 4:15) Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Lea. Ɛyɔɔdaa se: «Manɩwa se nabɛyɛ wɛɛ nɛ pɔyɔɔdʋʋ mbʋ piyeba nɛ ma nɛ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ ɖa-ɖanɩyɛ sɩɩ tɩnaɣ yɔ pɩ-tɔm, ŋgʋ paasɩŋ mbʋ pɩlabɩ keekee yɔ. Pɩɩha-m laŋwɛɛkɩyɛ sɔsɔɖɛ.» Ɛzɩ ɖɩyɔɔdʋʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, ye nabɛyɛ iyebi ɖama ɖanʋʋ yɔ, pɩtɩpɔzɩ se ɖɩmaɣzɩ se pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩdɛkɛdɩyɛ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, pɩwɩlɩɣ se pa-ɖanɩyɛ talɩ ɖɩ-kaɖʋwa, pʋ-tɔbʋʋ se ɖɩsɩnɩ-wɛ nɛ pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ. Paa mbʋ yɔ, lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkɔnɩ-wɛ laŋwɛɛkɩyɛ nɛ pɩlakɩ-wɛ ɛzɩ pɛwɛ pe-ɖeke yɔ. Pʋyɔɔ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩŋnɩ nʋmɔŋ nɩɩyɩ yɔɔ nɛ ɖɩsɩnɩ-wɛ.—Adu. 17:17.

17. Ɛbɛ pɩwɛɛ se mba paɖanɩɣ ɖama yɔ powolo pɩ-yɔɔ nɛ palakɩ?

¹⁷ Ɛzɩ ɖɩnaʋ yɔ, mba paɖanɩɣ ɖama yɔ papɩzɩɣ nɛ pakatɩ kala, ɛlɛ papɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ pehiɣ taa leleŋ. Jessica yɔɔdaa se: «Toovenim taa lɛ, ɖanɩyɛ pɔzʋʋ pana ñaɣʋ siŋŋ. Ɛlɛ man-taa kaalabɩ leleŋ se ɖɩkpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɖoŋ weyi pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ ɖɩtɩlɩnɩ ɖama camɩyɛ.» Ye ɩwɛɛ nɛ ɩɖanɩɣ ɖama yɔ, iwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɩñaɣ pana nɛ ɩtɩlɩ ɖama camɩyɛ. Ye ɩlabɩ mbʋ yɔ, pɩkaɣ-mɩ ɖenuu mɩ-ɖanɩyɛ taa, pʋ-tɔbʋʋ se pɩkaɣ-mɩ sɩnʋʋ nɛ ɩkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ.