Shalula zwi no zha gwe kutanga. “Shalula tjakalulwama kupinda zose,” ko leba Baibili. (Bafilipi 1:10) Kwala zwithu zwi no sheteka kwazo wa ka linga kuti ndi chipi cha ka fanila zha gwe kutanga​—ha ti lakidzila, ku tenga zojiwa zwe madekwana​—i ngana i ka si be icho chithu chikulu. Chi nga lingika ili chithu chi no zha gwe kutanga​—chi no nga ku lingilila program ye TV ya u no da—​ha te chithu chikulu. *

Kumbulila mbeli. “Shathu ha lakapuma, ngono nthu asakalikuswa, wakafanila kushingisa masimba,” ko leba Nreri 10:10, i be i dwilila iti: “Koga butjenjedu gobhatsha nthu kubhudilila.” To zwidiyani? Kuswa shathu lilo, ne ku lingila zwithu mbeli kuti u shingise nako iyo zwibuyanana. Bigila ntome kene u duse zwithu zwi si nga sheteke ku ngapo, zwi no ku tolela nako ne masimba. Ha ili kuti u na chibaka chinjinji ne kuti ku na mishingo ya wa khona, ini u si nga shinge nshingo nngwe wa wa bo wo shinga chibaka chi no zha? Ha u kumbulila mbeli, u nga paphidza ku shinga kuko, se nlume wa ka chenjela u no kuswa shathu lile.

Thama buchilo gugo gu be gu lelu. Lamba zwithu zwi si nga sheteke ku ngapo zwi nga ku tolela nako. Zwithu zwinjinji kwazo zwi nga ku longa stress ne ku ku thama kuti u si shathe.

Ku pindisila zwithu mbeli ne ku sa tambunuka mu ku tola thambo. “Iye unogala akalingilila phepo sekwa inothama aatodzwala, ne unoziba makole e vula sekwa anothama aangavune.” (Nreri 11:4) To zwidiyani? Ku bigila zwithu mbeli ko ti tolela nako ne masimba. Nlimi u no milila kuti mamo a lulwame, u nga pelela a si nga dzwale naiko ku vuna. Ne zila i no fanana, ti nga lechedzela zwimo zwe buchilo ku ti dusa mu ndongoloso. Kene ti ngana ti ka milila kuti ti be ne chingwe ne chingwe cha ti no sheta ti sathu ti ka tola thambo. Malebeswa, ku tola thambo wulu ko shaka kuti ti shakisise. “Ntjenjedu unolinga kwaanoyenda,” ko leba Zwiani 14:15. Malebeswa wu kuti thambo njinji dzi no togwa dzi na ku sa tambunuka.​—Nreri 11:6.

Ku tola kuti u no ziba zwithu zose. “Koga butjenjedu gunodwa pezhugwi [kene ku Ndzimu] . . . bunyolo,” ko leba Jakuba 3:17. Malebeswa, ku tolela zwithu zwa ka lulwama pezhugwi ko bokeka! Mu zwibaka zwingwe ti nga zwibigila zwithu zwi pezhugwi kwazo zwa ti si nga khone, zwi nga pelela zwi ti batisa shoni. Ha ti lakidzila nthu u no zwidiya lulimi gwa a si nga zibe, u no thama dziphoso, ngono u no zwidiya mu dzili. Nthu u no tola kuti u no ziba zwithu zose, u no kumbula kuti iye ha a nga thame dziphoso​—nkumbulo u no thama kuti a kongwe ne zwithu. Ko sheteka kuti ti zibe kuti ha ti nga khone zwithu zose! “Muna banozwiyisa pasi kuna butjenjedu,” ko leba Zwiani 11:2. Pezhugwi kwa ikoko, ba no zwiyesa pasi ba no tola kuti ha ba to ziba chingwe ne chingwe ne kuti ku na zwi nga ba kona.

Linga nshingo ne mayedziso ne zila ya ka lizalizana. “Koyita kutukununu kunozhala luboko ngono una mbakiso, pana kunozhala maboko mabili ngono azhele kushinga ne kutatana ne phepo.” (Nreri 4:6) Bathu ba no shinga kwazo ba no zwinyima mbayilo we “maboko mabili ngono azhele kushinga.” Ba no sala ba si na masimba na iyo nako. Simbe idzo dzo shaka “maboko mabili” e ku nyatutuka be be be chinya nako yose. Baibili i no ti kulumbidza ku lizalizanya zwithu: Shinga kwazo ne ku be ne mbayilo. Ku shatha ikoko “tjipo tje Ndzimu.”—Nreri 5:19.

Zwipe chibaka che ku nyatutuka. “Ndowolala pasi ayizela nge kunyalala,” ko leba nkwali we Baibili. (Pisalema 4:8) Bathu banjinji ba no sheta dziawara dzili 8 dze ku yezela kuti mibili yabo i shinge zwibuyanana. Ku yezela i chithu cha ka lulwamila bathu ne kuti ko batsha mu ku alakana mu mazwiwo ne mu ku zwidiya kwe nthu. Ku sa yezela zwibuyanana, ne kwa ka jalo, ko thama kuti nthu a si zwidiye zwibuyanana, a thame dziphoso, kakale a be ne bushongola.

Zwibigile zwa u nga khona. “Bona kwe mesho koyita pana kupembela kwe yemula.” (Nreri 6:9) To zwdiyani? Nthu wa ka chenjela ha a to lechedza njemulo ku lawula buchilo gugwe, kwazo kwazo njemulo dzi sa ka lulwama kakale ili dzi si ngake dzi ka shathisa. Ne kwa ka jalo, a si nga chebegwe ne ba no tengesa kene ku tenga ne zwikoloto. Mu bumo gwa ichecho, u no shathila cha a nga khona​—‘chi no bongwa ne mesho.’

Kumbulila mazwibato awo. Zila ya u no zwibata nayo i no thama kuti u bone cha ka lulwama, chithu chikulu, ne cha ka ku lulwamila. Buchilo gugo ha gwa be gu li nsebe, mazwibato awo a nowo linga kwa ka linga nsebe iwoyo. Mazwibato a ka lulwama, a nga ku batsha kuti u zwibigile zwithu zwi no zha kutanga mu buchilo gugo ne ku shingisa nako iyo zwibuyanana zhuba ne zhuba. U nga bona ngayi mazwibato a ka jalo? Bathu banjinji ba no linga ku Baibili, be ziba kuti ndiyo i na buchenjedu gu no pinda chingwe ne chingwe.​—Zwiani 2:6, 7.

Thama ludo kuti gu be igo mazwibato awo a no tolegwa pezhugwi. “Ludo igo gunoshanganya kose ne hwanano yakapelela,” ko leba Bakolosa 3:14. Ha ti nga shathe kwa ka pelela ne ku be ne mbakiso ti sina ludo, kwazokwazo mu misha yedu. Bathu ba si nga elenjele khani iyeyi, ba ka sala shule dzifungwa ne mishingo yabo, ba no pelela ba sa ka shatha. Ee, Baibili i no leba kuti ludo i chithu cha ka fanila ku zha gwe kutanga, i gu leba kanjinji.​—1 Bakorinta 13:1-3; 1 Johani 4:8.

Zwibigile nako ye ku thama zwithu zwe Bundzimu. Nlume u noyi Geoff wa ka be a na nkadzi u na ludo, bana babili, bakhwinya, ne nshingo u no ruwela zwibuyanana ali paramedic. Ne kwa ka jalo, nshingo uwe wa ka be u thama kuti a shangane ne bagwele ba no dziyidzika ne ba ka fa. “A buchilo gwa ka fanila kuti gu be gwa ka jali?” wa ka buzwa. Lingwe zhuba wa ka bala dzibuka dza ka teyiwa mu Baibili dza ka kwagwa ne Bafakazi ba Jehova ngono a ka wana dabilo dzi no shathisa.

Geoff wa ka budza nkadzi uwe ne bana babe cha a ka bala, naibobo ba ka da cha a no ba budza. Ichecho cha ka thama kuti nsha wabo u tangise ku shingisa zwithu zwe bundzimu mu machilo abo ngono chi ka ba batsha kuti ba shingise nako yabo zwibuyanana. Ku zwidiya Baibili kwabo kwa ka ba pa thembo ye buchilo gu si nga pele gu sina ku dziyidzika ne magwadzi.​—Zumbunulo 21:3, 4.

Cha ka shingikalila Geoff cho ti kumbudza matama a Jesu Kirisiti, ha a ka be eti: “Bakakombolegwa bashayi mu meya.” (Matewu 5:3) A u no zwibigila nako ntome kuti u thame zwithu zwe bundzimu? Ha ku na chingwe chi nga ku pa buchenjedu zhuba ne zhuba, ku pinda chi nga ku pa buchilo gu singa pele.