1. Ngogo “kieleka” ke tendulaka nki sambu na beto?

“INKI mutindu nge zabaka kieleka?” “Keti nge butukaka na dibuta ya Bambangi ya Yehowa?” “Bamvula ikwa nge me sala na kieleka?” Mbala ya nkaka bantu me yulaka nge bangiufula yai to nge me yulaka yo bantu ya nkaka. Ngogo “kieleka” ke tendulaka nki sambu na beto? Mbala mingi, beto ke sadilaka yo sambu na kutubila mambu yina beto ke kwikilaka, mambu yina beto ke salaka na lusambu na beto mpi mutindu na beto ya kuzinga. Bantu yina kele “na kieleka” ke zabaka mambu yina Biblia ke longaka mpi bo ke zitisaka bansiku na yo. Kieleka me katulaka bo na kimpika ya malongi ya luvunu mpi bo ke zinga na kiese ata bo ke zinga na insi-ntoto yai ya Satana.—Yoa. 8:32.

2. Mutindu Yoane 13:34, 35 ke monisa yo, nki lenda pusa muntu na kundima kieleka?

² Inki pusaka nge kibeni na kundima kieleka? Mbala ya nkaka, bikalulu ya mbote ya Bambangi ya Yehowa. (1 Pie. 2:12) Yo lenda vanda mpi, zola yina bo ke vandaka na yo. Bantu mingi me monaka zola yai na mbala ya ntete yina bo kwendaka na lukutakanu ya Bambangi ya Yehowa. Bo lenda vila malongi yina bo longaka kilumbu yina kansi bo ke vilaka ve zola yina bo monisilaka bo. Zola ya bansadi ya Nzambi lenda yitukisa beto ve sambu Yezu tubaka nde bo ta zaba bo sambu na zola yina ta vanda na kati na bo. (Tanga Yoane 13:34, 35.) Kansi sambu lukwikilu na beto kukuma ngolo, beto kele ti mambu mingi yina beto fwete sala.

3. Inki lenda kumina beto kana beto ke monisa lukwikilu kaka sambu na zola yina beto ke mona na bansadi ya Nzambi?

³ Sambu na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo, beto fwete suka kaka ve na kutula dikebi na zola yina kele na kati ya bansadi ya Nzambi. Sambu na nki? Yindula nde mpangi mosi, yo lenda vanda nkuluntu to mupasudi-nzila me sala disumu ya nene. To mpangi mosi  me sala mambu yina me pesa beto mpasi. To mpangi mosi me kuma aposta mpi ke tuba nde beto kele ve na kieleka. Kana mambu ya mutindu yai me salama, keti yo ta budisa nge dibaku mpi kupusa nge na kuyambula kusadila Yehowa? Dilongi kele nde: Kana nge ke monisa lukwikilu kaka sambu na mambu yina bansadi ya Yehowa ke salaka kansi ve sambu na kinduku na nge ti Yehowa, lukwikilu na nge ta vanda ve ngolo. Zola yina bansadi ya Yehowa ke vandaka na yo lenda sadisa nge na kukuma ti lukwikilu. Kansi sambu na kukuma ti lukwikilu ya ngolo, nge fwete longuka Biblia mbote-mbote, kubakisa mambu yina nge ke longuka, kusala bansosa sambu nge ndima kibeni nde mambu yango kele kieleka ya me tala Yehowa.—Bar. 12:2.

4. Mutindu Matayo 13:3-6, 20, 21 ke monisa yo, bantu ya nkaka ke salaka nki ntangu bo ke kutanaka ti bampasi?

⁴ Yezu tubaka nde bantu ya nkaka ta ndima kieleka “na kiese” kansi ntangu bo ta kutana ti bampasi, lukwikilu na bo ta lemba. (Tanga Matayo 13:3-6, 20, 21.) Mbala ya nkaka bo bakisaka ve nde ntangu bo ke kuma balongoki ya Yezu, bo ta kutana ti mambu ya mpasi. (Mat. 16:24) To bo yindulaka nde ntangu bo ke kuma balongoki ya Yezu, bo ta kutana diaka ve ti mambu ya mpasi; bo ta kutanaka kaka ti mambu ya kiese. Kansi bo ke vila nde na nsi-ntoto yai ya mbi, beto yonso ke kutana ti bampasi. Luzingu na beto lenda soba, yo lenda sala nde bantangu ya nkaka beto vanda mpi ve na kiese.—Nk. 6:6; Lon. 9:11.

5. Inki mutindu bampangi mingi ke monisaka nde bo ke ndimaka kibeni nde bo kele na kieleka?

⁵ Bampangi mingi ke salaka mambu yina ke monisaka nde bo ke ndimaka kibeni nde bo kele na kieleka. Inki ke monisa yo? Lukwikilu na bo ke lembaka ve ata mpangi mosi me sala mambu yina me pesa bo mpasi to me sala disumu. (Nk. 119:165) Konso mpasi yina bo ke kutanaka ti yo ke kumisaka diaka lukwikilu na bo ngolo na kisika ya kulembisa yo. (Yak. 1:2-4) Inki mutindu nge lenda kuma ti lukwikilu ya ngolo ya mutindu yai?

6. Inki sadisaka balongoki ya mvu-nkama ya ntete na kukuma ti lukwikilu ya ngolo?

⁶ Balongoki ya mvu-nkama ya ntete kumaka ti lukwikilu na nsadisa ya mambu yina bo zabaka na Masonuku mpi ya malongi ya Yezu Kristu, disongidila, “kieleka ya nsangu ya mbote.” (Bag. 2:5) Beto yonso ke ndimaka mpi kieleka yai, yo ke tadila mpi kimenga ya Yezu mpi lufutumuku na yandi. Ntumwa Polo ndimaka nde malongi yai kele kieleka. Sambu na nki? Sambu yandi sadilaka Masonuku sambu na kumonisa “na nzila ya mambu yina bo me sonikaka nde yo vandaka mfunu nde Kristu kumona mpasi mpi kutelama na bafwa.” (Bis. 17:2, 3) Bakristu ya mvu-nkama ya ntete ndimaka malongi yai mpi bo ndimaka nde mpeve santu ta sadisa bo na kubakisa Ndinga ya Nzambi. Bo vandaka kusala bansosa sambu na kuzaba kana malongi yango katukaka na Masonuku. (Bis. 17:11, 12; Baeb. 5:14) Bo kumaka ve ti lukwikilu kaka sambu na zola yina bo monaka na bansadi ya Yehowa. Bo sadilaka mpi ve Yehowa kaka sambu bo vandaka na kiese ntangu bo vandaka kuvukana ti Bakristu ya nkaka. Kansi bo kumaka ti lukwikilu ya ngolo sambu na “nzayilu ya sikisiki ya Nzambi.”—Bakol. 1:9, 10.

7. Inki mutindu lukwikilu na beto na bakieleka ya Biblia ta sadisa beto?

⁷ Bakieleka ya Ndinga ya Nzambi ke sobaka ve. (Nk. 119:160) Mu mbandu, bakieleka ya Ndinga ya Nzambi ta soba ve sambu mpangi mosi me sala diambu mosi yina me pesa beto mpasi to me sala disumu ya nene. Yo ta soba mpi ve ntangu beto ke kutakana ti bampasi. Yo yina beto fwete zaba mbote-mbote malongi ya Biblia mpi kundima nde yo kele kieleka. Mpidina bakieleka ya Biblia ta sadisa beto na kukuma ti lukwikilu ya ngolo mpi yo ta sadisa beto na  kuvanda ngolo na ntangu ya mpasi kaka mutindu longo ke sadisaka maswa na kunikana ve na mupepe ya ngolo. Inki ta sadisa nge na kundima nde mambu ya nge ke longukaka kele kibeni kieleka?

8. Mutindu 2 Timoteo 3:14, 15 ke monisa yo, nki ndimisaka Timoteo nde yandi vandaka na kieleka?

⁸ Timoteo ndimaka nde mambu yina bo vandaka kulonga yandi vandaka kieleka. Inki ndimisaka yandi? (Tanga 2 Timoteo 3:14, 15.) Mama na yandi mpi nkaka na yandi ya nkento longaka yandi “masonama ya santu.” Ata mpidina, ntembe kele ve nde yandi mosi vandaka kusala bikesa mpi kubaka ntangu ya kulonguka yo. Yo sadisaka yandi na ‘kundima’ nde mambu yango kele kieleka. Na nima Timoteo, mama na yandi mpi nkaka na yandi ya nkento kumaka kulonguka malongi ya Bakristu. Timoteo yitukaka mingi na zola yina yandi monaka na balongoki ya Yezu mpi yandi kumaka ti mpusa ya ngolo ya kukangama ti bo mpi ya kusadila bo mambu ya mbote. (Bafil. 2:19, 20) Yandi kumaka ve ti lukwikilu sambu na zola na yandi sambu na Bakristu yai kansi sambu na bikuma yina pusaka yandi na kukuma nduku ya Yehowa. Nge mpi, nge fwete tanga Biblia mpi kuyindulula mambu yina yo ke longaka sambu na Yehowa.  

9. Inki kele bakieleka tatu yina nge fwete ndima?

⁹ Nge fwete sala bansosa sambu na kundima bakieleka yai tatu. Ya ntete, nge fwete ndima nde Yehowa Nzambi kele Ngangi ya bima yonso. (Kub. 3:14, 15; Baeb. 3:4; Kus. 4:11) Ya zole, nge fwete kwikila nde Biblia kele nsangu yina Nzambi me pesaka bantu. (2 Tim. 3:16, 17) Ya tatu, nge fwete ndima nde Yehowa kele ti kimvuka ya bantu yina ke sambilaka yandi na nsi ya lutwadisu ya Kristu mpi bantu yango kele Bambangi ya Yehowa. (Yez. 43:10-12; Yoa. 14:6; Bis. 15:14) Sambu na kundima bakieleka yai tatu, yo ke lomba ve nde nge zaba mambu yonso ya Biblia. Lukanu na nge fwete vanda ya kusadila ‘mayele na nge ya kuyindula’ sambu na kundima kibeni nde nge kele na kieleka.—Bar. 12:1.

10. Katula kuzaba bakieleka ya Biblia, nki beto fwete sala diaka?

¹⁰ Na nima ya kubakisa bakieleka ya me tala Nzambi, Biblia mpi bansadi ya Nzambi, nge fwete sadila Biblia sambu na kusadisa bantu ya nkaka na kundima nde bo kele kibeni na kieleka. Sambu na nki? Sambu beto kele balongoki ya Kristu, beto kele ti mukumba ya kulonga bakieleka yina beto longukaka na bantu yina ta widikila beto. * (1 Tim. 4:16) Kana beto ke sadisa bantu ya nkaka na kuzaba bakieleka ya Biblia, beto ta kumisa mpi lukwikilu na beto ngolo.

11. Inki mbandu ntumwa Polo pesaka na yina me tala kulonga bantu ya nkaka?

¹¹ Ntangu ntumwa Polo vandaka kulonga bantu, yandi “sadilaka Nsiku ya Moize mpi mikanda ya Bambikudi sambu na kundimisa bo na kukwikila na Yezu.” (Bis. 28:23) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Polo ntangu beto ke longa bantu ya nkaka kieleka? Beto fwete suka kaka ve na kuzabisa bo mambu yina Biblia ke longaka. Beto fwete sadisa balongoki ya Biblia na kulonguka mpi na kuyindula mbote-mbote mambu yina bo ke longuka na Biblia sambu yo sadisa bo na kukuma banduku ya Yehowa. Beto ke zolaka ve nde bo ndima kieleka sambu bo ke zolaka beto kansi sambu bo me longukaka mpi me bakisaka nde mambu yina bo ke longukaka kele kieleka ya me tala Nzambi yina ke zolaka beto.

12-13. Inki mutindu bibuti lenda sadisa bana na bo na kuvanda na kieleka?

¹² Bibuti, ntembe kele ve nde beno ke zolaka nde bana na beno kuvanda na kieleka. Beno lenda yindula nde kana bana na beno kuvanda ti banduku ya mbote na dibundu, bo ta yela mbote na kimpeve. Kansi, kana beno ke zola nde bana na beno kundima nde mambu yina Biblia ke longaka kele kieleka, bo fwete suka kaka ve na kuvanda ti banduku ya mbote. Bo fwete sala mpi kinduku ya ngolo ti Nzambi mpi kundima nde mambu yina Biblia ke longaka kele kieleka.

¹³ Sambu bibuti kulonga bana na bo kieleka na yina me tala Nzambi, bo mosi fwete vanda balongoki ya mbote ya Biblia sambu na kupesa bana na bo mbandu ya mbote. Bo fwete baka ntangu ya kuyindulula mambu yina bo ke longuka. Kana bo sala mutindu yina, yo ta sadisa bo na kulonga bana na bo na kusala mutindu mosi. Mutindu bibuti ke sadisaka balongoki na bo ya Biblia, bo fwete sadisa mpi bana na bo na kusadila mbote bisadilu yina beto ke sadilaka sambu na kulonguka Biblia. Kana bo sala mutindu yina, bo ta sadisa bana na bo na kuzola Yehowa mpi kutula ntima na “mpika ya kwikama mpi ya mayele” yina Yehowa ke sadilasambu na kudisa beto na kimpeve. (Mat. 24:45-47) Bibuti, beno suka kaka ve na kulonga bana na beno malongi ya Biblia yina yo ke lombaka nde muntu kuzaba  ntete. Beno sadisa bo na kukuma ti lukwikilu ya ngolo ntangu beno ke longa bo “mambu ya mudindu ya Nzambi” na kutadila mayele mpi mvula na bo.—1 Bak. 2:10.

14. Sambu na nki beto fwete longuka bambikudulu ya Biblia? (Tala mpi lupangu “ Keti Nge Lenda Tendula Bambikudulu Yai?”)

¹⁴ Bambikudulu ya Biblia kele mambu ya mfunu yina kele na Ndinga ya Nzambi ya ke sadisaka beto na kukumisa lukwikilu na beto ngolo. Inki bambikudulu me kumisaka lukwikilu na nge ngolo? Ziku nge lenda tuba nde bambikudulu ya me tala “bilumbu ya nsuka.” (2 Tim. 3:1-5; Mat. 24:3, 7) Kansi nki bambikudulu ya nkaka ya me lunganaka lenda kumisa lukwikilu na nge ngolo? Mu mbandu, keti nge lenda tendula mutindu bambikudulu yina kele na Daniele kapu 2 to na Daniele kapu 11 lunganaka mpi yo ke na kulungana? * Kana nge kele na lukwikilu ya ngolo na mambu yina Biblia ke tubaka, lukwikilu na nge ta lemba ve. Beto tadila mbandu ya bampangi na beto yina kutanaka ti mpasi ya ngolo na Allemagne na Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba. Bo vandaka ti lukwikilu ya ngolo na Ndinga ya Nzambi ata bo bakisaka mbote ve bambikudulu ya Biblia ya me tala bilumbu ya nsuka.

15-17. Inki mutindu kulonguka Biblia sadisaka bampangi na beto yina bantu ya Nazi vandaka kuniokula?

¹⁵ Ntangu luyalu ya Nazi vandaka kuyala nsi Allemagne, bo tindaka bampangi mingi na bacamp yina bo vandaka kupesa bo bisalu ya ngolo. Hitler mpi Heinrich Himmler, mfumu mosi ya basoda vandaka kumenga Bambangi ya Yehowa. Mpangi-nkento mosi tubaka nde, Himmler songaka kimvuka ya bampangi-bankento yina vandaka na camp nde: “Yehowa na beno ke yala na zulu kansi awa na ntoto, beto bantu ke yala! Beto ta tala kana banani ta bikala na luzingu, beno to beto!” Inki sadisaka bansadi ya Yehowa na kubikala ya kwikama?

¹⁶ Balongoki yai ya Biblia zabaka nde Kimfumu ya Nzambi yantikaka kuyala na 1914. Bo yitukaka ve ntangu bo kutanaka ti mbangika yai ya ngolo. Bo zabaka nde ata luyalu mosi ve lenda  kanga Nzambi nzila ya kulungisa luzolo na yandi. Hitler kukaka ve kufwa lusambu ya kieleka to kutula luyalu mosi yina zolaka kuvanda ngolo kuluta Kimfumu ya Nzambi. Bampangi na beto zabaka nde nsuka-nsuka, luyalu ya Hitler ta fwa.

¹⁷ Mambu yina bampangi yai vandaka kukwikila, vandaka kibeni ya kieleka. Bamvula fioti na nima, luyalu ya Nazi fwaka mpi Heinrich Himmler yina tubaka nde “awa na ntoto, beto bantu ke yala,” tinaka. Ntangu yandi vandaka kutina, yandi kutanaka ti mpangi Lübke yina vandaka na boloko na camp. Himmler vandaka kudiyangisa mingi mpi yandi yulaka mpangi Lübke nde: “Longoki ya Biblia, nki mambu ke salama ntangu yai?” Mpangi Lübke tubilaka Himmler nde Bambangi ya Yehowa zabaka banda ntama nde luyalu ya Nazi ta fwa mpi bo ta basika na boloko. Himmler yina vandaka kutuba mambu ya mbi sambu na Bambangi ya Yehowa, kondaka kima ya kutuba. Ntangu fioti na nima, yandi kudifwaka. Inki dilongi beto lenda baka? Kana beto ke longuka Biblia ti bambikudulu na yo, yo ta sadisa beto na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo mpi kukanga ntima ntangu beto ke kutana ti bampasi ya ngolo.—2 Pie. 1:19-21.

18. Mutindu Yoane 6:67, 68 ke monisa yo, sambu na nki beto fwete vanda ti “nzayilu ya sikisiki mpi luswasukusu mingi kibeni”?

¹⁸ Beto fwete zolana sambu bantu kundima nde beto kele Bakristu ya kieleka. Beto fwete vanda mpi ti “nzayilu ya sikisiki mpi luswasukusu mingi kibeni.” (Bafil. 1:9) Kana ve beto ta landa ‘konso mupepe ya malongi yina ke nataka ndambu na ndambu na nzila ya luvunu ya bantu, na nzila ya mayele ya mbi na balukanu ya luvunu’ mpi baaposta. (Baef. 4:14) Na mvu-nkama ya ntete ntangu balongoki mingi yambulaka kulanda Yezu, ntumwa Piere monisaka nde yandi vandaka ti lukwikilu ya ngolo ntangu yandi tubaka nde Yezu vandaka ti “bangogo ya luzingu ya mvula na mvula.” (Tanga Yoane 6:67, 68.) Ata na ntangu yina Piere bakisaka ve mambu ya nkaka ya malongi ya Yezu, yandi bikalaka ya kwikama sambu yandi zabaka nde Yezu katukaka na Nzambi. Nge mpi, nge lenda kumisa lukwikilu na nge ngolo na mambu yina Biblia ke longaka. Kana nge sala mutindu yina, nge ta vanda ti lukwikilu ya ngolo ata na ntangu ya mpasi mpi yo ta sadisa nge na kusadisa bantu ya nkaka na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo.—2 Yoa. 1, 2.