1. Ntangu Adami ti Eva kolamaka nki mutindu Yehowa pesaka bantu kikesa mpi kivuvu?

YEHOWA kele Nzambi yina ke pesaka kikesa. Yandi salaka yo ntangu bantu kolamaka mpi kumaka bantu ya kukonda kukuka. Ya kieleka, na nima ya kukolama ya Adami ti Eva, Nzambi salaka lusilu mosi yina ke pesa kikesa mpi kivuvu na bana yonso ya Adami. Mbikudulu yango kele na Kuyantika 3:15 mpi yo ke monisa nde Nzambi ta fwa Satana Diabulu ti bisalu na yandi yonso ya mbi.—1 Yoane 3:8; Kusonga 12:9.

2. Inki mutindu Yehowa pesaka Noa kikesa?

² Yindula mutindu Yehowa pesaka nsadi na yandi Noa kikesa. Na bilumbu ya Noa bantu vandaka nku mpi bo vandaka kusala mansoni, kansi Noa mpamba ti dibuta na yandi vandaka kusambila Yehowa. Mambu yai zolaka kulembisa Noa. (Kuyantika 6:4, 5, 11; Yude 6) Kansi Yehowa pesaka Noa kikesa yina yandi vandaka na yo mfunu sambu yandi landa kusambila yandi mpi  kusala mambu ya mbote. (Kuyantika 6:9) Yehowa songaka Noa nde yandi ke fwa bantu ya mbi mpi mambu yina Noa fwete sala sambu dibuta na yandi kuguluka. (Kuyantika 6:13-18) Yehowa Nzambi pesaka Noa kikesa.

3. Inki mutindu Yehowa pesaka Yozue kikesa? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

³ Yehowa pesaka mpi nsadi na yandi Yozue kikesa sambu yandi vandaka ti mukumba ya nene. Yo lombaka nde yandi twadisa bansadi ya Nzambi na Ntoto ya Lusilu mpi kunwana ti basoda ya ngolo ya makanda yina vandaka kuzinga kuna. Yehowa zabaka nde Yozue lendaka kuwa boma, yo yina yandi songaka Moize nde: “Pesa Yozue kisalu, pesa yandi kikesa mpi pesa yandi ngolo, sambu yandi muntu ta sabuka na ntwala ya bantu yai mpi yandi muntu ta twadisa bo na kubaka insi yina nge ta mona.” (Kulonga 3:28) Na nima, Yehowa yandi mosi pesaka Yozue kikesa mpi songaka yandi nde: “Keti mono me pesa nge ve nsiku? Vanda kikesa mpi ngolo. Kutekita ve mpi kuwa boma ve, sambu Yehowa Nzambi na nge kele ti nge konso kisika yina nge ke kwenda.” (Yozue 1:1, 9) Yozue kudiwaka nki mutindu ntangu yandi waka bangogo yai?

4, 5. (a) Inki mutindu Yehowa pesaka bansadi na yandi kikesa na ntangu ya ntama? (b) Inki mutindu Yehowa pesaka Mwana na yandi kikesa?

⁴ Yehowa pesaka mpi bansadi na yandi kikesa na kimvuka. Mu mbandu, Yehowa zabaka nde dikanda ya Izraele ta vanda na mfunu ya kikesa ntangu bo ta vanda na kimpika na Babilone, yo yina yandi tubaka na ntwala mambu yai ya pesaka bo kikesa: “Kuwa boma ve, sambu mono kele ti nge. Kudiyangisa ve, sambu mono kele Nzambi na nge. Mono ta pesa nge kikesa, ee, mono ta sadisa nge, mono ta simba nge mpenza ngolo na diboko na mono ya kitata ya lunungu.” (Yezaya 41:10) Na nima, Yehowa pesaka Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kikesa mpi yandi ke pesaka beto kikesa bubu yai.—Tanga 2 Bakorinto 1:3, 4.

⁵ Yehowa pesaka mpi Mwana na yandi kikesa. Na nima ya mbotika ya Yezu, yandi waka ndinga yina katukaka na zulu ke tuba nde: “Yai Mwana na mono, ya mono ke zolaka mingi, yina mono me ndima.” (Matayo 3:17) Yindula mutindu bangogo yai pesaka Yezu kikesa ntangu yandi vandaka kusamuna.

6. Inki mutindu kingana ya batalanta ke pesa beto kikesa?

⁶ Yezu landaka mbandu ya Tata na yandi ntangu yandi vandaka kusiamisa bantu ya nkaka na kubikala ya kwikama. Yandi salaka yo na kingana ya batalanta, ntangu yandi tubaka nde mfumu songaka bampika ya kwikama nde: “Yo kele mbote, mpika ya mbote mpi ya kwikama! Nge vandaka ya kwikama na bima fioti. Mono ta tula nge na zulu ya bima mingi. Kwisa kusepela ti mfumu na nge.” (Matayo 25:21, 23) Bangogo yai pesaka balongoki na yandi kikesa na kulanda kusadila Yehowa na kwikama yonso!

7. Inki mutindu Yezu pesaka bantumwa na yandi kikesa, mingi-mingi Piere?

⁷ Ata mbala mingi bantumwa sosaka kuzaba nani vandaka muntu ya kuluta mfunu na kati na bo, Yezu vandaka kumonisila bo ntima-nda. Yandi siamisaka bo na kudikulumusa mpi na kusadila bantu ya nkaka na kisika ya kuvingila nde bantu ya nkaka kusadila bo. (Luka 22:24-26) Mbala mingi Piere salaka bifu mpi yo pesaka Yezu mpasi. (Matayo 16:21-23; 26:31-35, 75) Ata mpidina, Yezu yambulaka ve Piere. Yandi pesaka Piere kikesa, nkutu yandi pesaka  yandi mukumba ya kupesa balongoki ya nkaka kikesa.—Yoane 21:16.

8. Inki mutindu Ezekiasi pesaka bamfumu ya basoda mpi bantu ya Yuda kikesa?

⁸ Bansadi ya Nzambi bakisaka mfunu ya kupesa bampangi ya nkaka kikesa nkutu na ntwala nde Yezu kukwisa na ntoto. Beto baka mbandu ya Ezekiasi. Ntangu bantu ya Asiria zolaka kunwanisa bantu ya Yeruzalemi, Ezekiasi bingisaka bantu mpi bamfumu ya basoda sambu na kupesa bo kikesa mpi ‘mambu yina yandi tubaka pesaka bo kikesa.’—Tanga 2 Bansangu 32:6-8.

9. Mbandu ya Yobi ke longa beto nki na yina me tala kupesa bantu ya nkaka kikesa?

⁹ Mbandu ya Yobi mpi lenda sadisa beto na kupesa bantu kikesa. Ata yandi vandaka na mfunu ya kikesa, yandi longaka bantu mutindu ya kupesa bantu ya nkaka kikesa. Yobi songaka bantu yina kwisaka kulembika yandi nde kana yandi muntu vandaka kulembika bo yandi zolaka kutuba mambu yina ta pesa bo kikesa, kansi ve mambu yina ta pesa bo mpasi. (Yobi 16:1-5) Nsuka-nsuka, Elihu mpi Yehowa pesaka Yobi kikesa.—Yobi 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10.

10, 11. (a) Sambu na nki mwana ya Yefte vandaka na mfunu ya kikesa? (b) Banani beto lenda pesa kikesa bubu yai?

¹⁰ Mwana ya Yefte ya nkento mpi vandaka na mfunu ya kikesa. Tata na yandi Yefte vandaka zuzi mpi vandaka kuyilama sambu na kunwanisa bantu ya Amoni. Yandi silaka Yehowa nde kana Yehowa sadisa yandi na kununga, ntangu yandi ta vutuka, muntu ya ntete yina ta kwisa kuyamba yandi, ta kwenda kusadila Yehowa na nzo-tenta. Bantu ya Izraele nungaka bitumba yina mpi muntu ya ntete yina kwisaka kuyamba Yefte vandaka mwana na yandi mosi kaka ya nkento. Ntima ya Yefte pasukaka. Ata mpidina yandi lungisaka lusilu na yandi mpi tindaka mwana na yandi na nzo-tenta sambu na kusala kuna luzingu na yandi ya mvimba.—Bazuzi 11:30-35.

¹¹ Yo vandaka diambu ya mpasi sambu na Yefte, ntembe kele ve nde yo vandaka mpasi mingi kuluta sambu na mwana na yandi. Ata mpidina, yandi ndimaka kulungisa lusilu ya tata na yandi. (Bazuzi 11:36, 37) Yo tendulaka nde yandi ta kwela ve mpi ta buta ve luzingu na yandi ya mvimba, disongidila zina ya dibuta na bo ta suka. Yandi vandaka ti mfunu ya kikesa mingi. Biblia ke tuba nde: “Diambu yai kumaka kikalulu na Izraele: Konso mvula, bana-bankento ya Izraele vandaka kukwenda bilumbu iya na mvula sambu na kupesa mwana ya Yefte, muntu ya Gileadi, lukumu.” (Bazuzi 11:39, 40) Mbandu ya mwana ya Yefte ke yibusa beto bambandu ya bampangi yina me kwelaka ve sambu na kusadila Yehowa mingi. Keti yo me fwana ve nde beto sikisa bo mpi kupesa bo kikesa?—1 Bakorinto 7:32-35.

12, 13. Inki mutindu Piere ‘pesaka bampangi kikesa’?

¹² Na mpimpa yina yitaka lufwa ya Yezu, yandi songaka ntumwa Piere nde: “Simoni, Simoni, wa! Satana lombaka na kupupula beno yonso bonso ble. Kansi mono me bondila sambu na nge sambu lukwikilu na nge kulemba ve; ebuna nge, ntangu nge ta kwisa kuvutuka, pesa bampangi na nge kikesa.”—Luka 22:31, 32.

¹³ Piere vandaka mpi na kati ya bampangi yina vandaka kutwadisa dibundu na mvu-nkama ya ntete. (Bagalatia 2:9) Na Pantekoti mpi na nima ya Pantekoti, Piere siamisaka bampangi ntangu yandi vandaka  kusala mambu yina pesaka bampangi kikesa. Na nima ya kusala bamvula mingi, yandi sonikilaka Bakristu nde: “Mono me sonikila beno mukanda ya nkufi, sambu na kupesa beno kikesa mpi sambu na kundimisa beno nde yai ntima ya mbote ya nene ya kieleka ya Nzambi. Beno kangama ngolo na yo.” (1 Piere 5:12) Mikanda ya Piere pesaka bampangi ya mvu-nkama ya ntete kikesa mingi. Yo ke landa kusiamisa beto bubu yai, na ntangu yai ya beto ke vingila kulungana ya balusilu yonso ya Yehowa!—2 Piere 3:13.

14, 15. Inki mutindu mikanda ya Yoane ke pesaka beto kikesa?

¹⁴ Ntumwa Yoane vandaka mpi na kati ya bampangi yina vandaka kutwadisa dibundu na mvu-nkama ya ntete. Yandi sonikaka disolo ya kisalu ya kusamuna ya Yezu na Evanzile na yandi. Mukanda yai me pesaka Bakristu kikesa bamvula mingi mpi yo ke landa kupesa beto kikesa. Mu mbandu, Yoane mpamba muntu sonikaka bangogo ya Yezu ya ke monisa nde zola kele kikalulu yina ke sadisaka bantu na kuzaba balongoki ya kieleka.—Tanga Yoane 13:34, 35.

¹⁵ Mikanda tatu ya Yoane kele mpi ti mambu ya mfunu mingi. Kana beto me lemba nitu sambu na bifu na beto, beto ke bakaka kikesa ntangu beto ke tangaka nde kimenga ya Yezu ‘ke katulaka masumu na beto yonso.’ (1 Yoane 1:7) Kana beto ke landa kudiyangisa sambu na masumu na beto ya ntama, bangogo “Nzambi kele nene kuluta bantima na beto” ke pesaka beto kikesa. (1 Yoane 3:20) Na Biblia, Yoane mpamba muntu me sonikaka nde “Nzambi kele zola.” (1 Yoane 4:8, 16) Na mukanda na yandi ya zole mpi ya tatu, Yoane sikisaka Bakristu yina ke landa “kutambula na kieleka.”—2 Yoane 4; 3 Yoane 3, 4.

16, 17. Inki mutindu ntumwa Polo pesaka Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kikesa?

¹⁶ Ntumwa Polo pesaka mbandu ya mbote  kibeni na yina me tala kupesa bampangi kikesa. Ntangu fioti na nima ya lufwa ya Yezu, bantumwa mingi bikalaka na Yeruzalemi, kisika nto-kimvuka vandaka. (Bisalu 8:14; 15:2) Bakristu na Yudea vandaka kulonga nsangu ya Kristu na bantu yina vandaka kukwikila dezia na Nzambi. Kansi mpeve santu tindaka Polo na kulonga Bagreki, Baroma mpi bantu ya nkaka yina vandaka kusambila banzambi mingi.—Bagalatia 2:7-9; 1 Timoteo 2:7.

¹⁷ Polo tambulaka na bansi yina beto ke binga bubu yai, Turquie, Grèce mpi Italie. Yandi longaka bantu yina vandaka ve Bayuda, bayina vandaka kuzinga na bansi yai mpi yandi kangulaka mabundu. Bakristu yai vandaka kukutana ti mambu ya nkaka ya mpasi. Bantu ya bansi na bo mosi vandaka kubangika bo, yo yina bo vandaka na mfunu ya kikesa. (1 Batesalonika 2:14) Pene-pene ya mvu 50, Polo sonikaka mukanda mosi yina pesaka kikesa na bampangi ya dibundu ya Tesalonika yina vandaka ntete ya mpa. Polo tubaka nde: “Beto ke pesaka Nzambi matondo ntangu yonso ntangu beto ke tulaka beno yonso na bisambu na beto, sambu beto ke yibukaka ntangu yonso kisalu na beno ya kwikama, kisalu ya ngolo ya beno ke salaka ti zola, mpi kukanga-ntima na beno.” (1 Batesalonika 1:2, 3) Polo lombaka bo mpi na kupesana kikesa mpi sonikaka nde: “Beno landa kupesana kikesa mpi kutungana.”—1 Batesalonika 5:11.

18. Inki mutindu nto-kimvuka ya mvu-nkama ya ntete pesaka Filipo kikesa?

¹⁸ Na mvu-nkama ya ntete, Yehowa sadilaka nto-kimvuka sambu na kupesa Bakristu yonso kikesa ti bampangi yina vandaka kutwadisa mabundu. Nto-kimvuka sadisaka Filipo na kulonga bantu ya Samaria mambu ya Kristu. Bo tindaka bampangi zole ya nto-kimvuka Piere mpi Yoane, na kusamba sambu Bakristu yina ya mpa kubaka mpeve santu. (Bisalu 8:5, 14-17) Filipo mpi bampangi yina ya mpa bakaka kikesa yina bampangi ya nto-kimvuka pesaka bo!

19. Inki mutindu Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kudiwaka ntangu bo tangaka mukanda yina nto-kimvuka tindaka?

¹⁹ Na nima, yo lombaka nde nto-kimvuka kubaka lukanu ya mfunu. Bo zolaka kuzaba kana yo lombaka nde bo yotisa Bakristu yina vandaka ve Bayuda, mutindu Nsiku ya Moize vandaka kulomba. (Bisalu 15:1, 2) Ntangu nto-kimvuka lombaka mpeve santu mpi yindulaka mingi na Masonuku, bo bakisaka nde yo vandaka diaka ve mfunu. Na nima, bo sonikaka mukanda sambu na kutendula lukanu yina bo bakaka mpi bo tindaka bampangi sambu bo nata yo na mabundu. Ntangu mabundu tangaka mukanda yai, ‘bo waka kiese sambu bangogo yina vandaka kupesa kikesa.’—Bisalu 15:27-32.

20. (a) Inki mutindu Nto-Kimvuka ke pesaka beto kikesa bubu yai? (b) Inki ngiufula beto ta tadila na disolo yina ke landa?

²⁰ Bubu yai, Nto-Kimvuka ke pesaka bampangi ya dibuta ya Betele, bansadi ya ntangu yonso mpi bampangi yonso kikesa. Bonso bampangi ya mvu-nkama ya ntete, beto ke sepelaka mingi ntangu Nto-Kimvuka ke pesaka beto kikesa. Diaka, na 2015 Nto-Kimvuka basisaka kamukanda Vutuka na Yehowa sambu na kupesa bantu yina me yambulaka kieleka kikesa ya kuvutukila Yehowa. Keti bampangi yina ke twadisaka dibundu mpamba kele ti mukumba ya kupesa bankaka kikesa to beto yonso? Beto ta tadila ngiufula yai na disolo yina ke landa.