1, 2. Inki mavwanga mukanda ya Kuyantika ke tubila, mpi sambu na nki masolo yango kele mfunu?

KETI nge me yindulaka dezia masolo ya Biblia ya ke tubila mavwanga yina basikaka na kati ya bantu? Mu mbandu, mukanda ya ntete ya Biblia ke tuba nde Kaini fwaka Abele (Kuyantika 4:3-8); Lameki fwaka mwana-bakala mosi yina lwadisaka yandi (Kuyantika 4:23); bangungudi ya Abrahami swanaka ti bangungudi ya Loti (Kuyantika 13:5-7); Agare kudimonaka nde yandi me luta Sara, mpi Sara wilaka Abrahami makasi (Kuyantika 16:3-6); Ismaele vandaka kunwanisa bantu yonso, mpi bantu yonso vandaka kunwanisa yandi.—Kuyantika 16:12.

² Sambu na nki bo sonikaka masolo yai na Biblia? Masolo ya bantu yai ya kukonda kukuka lenda longa beto mambu mingi. Beto kele mpi bantu ya kukonda kukuka. Kana beto me kutana ti mambu ya mutindu mosi, beto lenda landa bambandu ya mbote yina kele na Biblia mpi kubuya bambandu ya mbi. (Baroma 15:4) Yo lenda sadisa beto na kuzaba mutindu ya kuzinga na ngemba ti bankaka.

3. Inki beto ta longuka na disolo yai?

³ Na disolo yai, beto ta tadila mfunu ya kuyidika makambu to mavwanga, mpi mutindu ya kusala yo. Beto ta longuka mpi  minsiku ya Biblia yina lenda sadisa beto na kuyidika makambu sambu na kuwakana mbote ti Yehowa mpi ti bantu ya nkaka.

4. Inki mabanza ya mbi me mwanganaka na ntoto ya mvimba, mpi nki yo me basisaka?

⁴ Satana muntu ke kabulaka bantu mpi ke kotisaka mavwanga mingi na kati ya bantu. Inki ke pusa beto na kutuba mpidina? Na kilanga ya Edeni, Satana tubaka nde bantu lenda zenga bo mosi nde kima mosi kele mbote to mbi kukonda kutadila dibanza ya Nzambi. (Kuyantika 3:1-5) Kansi mambu ya ke salama na nsi-ntoto bubu yai ke monisa nde kikalulu yai ke basisaka kaka mavwanga. Bantu mingi ke yindulaka nde bo kele ti nswa ya kuzenga bo mosi nde kima mosi kele mbote to mbi. Bo ke vandaka lulendo, bwimi, mpi ke sosaka kaka kutesana. Bo ke sosaka mpi ve kuzaba kana balukanu na bo ke pesa bantu ya nkaka mpasi. Kikalulu yai ke basisaka mavwanga. Biblia ke yibusa beto nde kana beto ke wa makasi nswalu, beto ta wakanaka ve ti bantu mingi mpi beto ta salaka masumu mingi.—Bingana 29:22.

5. Inki mambu Yezu longaka bantu sambu na kumanisa mavwanga?

⁵ Na disolo na Zulu ya Ngumba, Yezu longaka balongoki na yandi na kuzinga na ngemba ti bantu mpi kusala nde mavwanga kubasika ve, ata bo ke mona nde yo kele ve sambu na mambote na bo. Mu mbandu, yandi songaka bo na kuvanda mawete, na kuzinga na ngemba ti bantu ya nkaka, kuyambula makasi, kuyidika makambu nswalu, mpi kuzola bambeni na bo.—Matayo 5:5, 9, 22, 25, 44.

6, 7. (a) Sambu na nki beto fwete yidika makambu nswalu? (b) Inki bangiufula bansadi yonso ya Yehowa fwete kudiyula?

⁶ Bubu yai, beto ke sambilaka Yehowa ntangu beto ke salaka bisambu, ke samunaka, mpi ke kwendaka na balukutakanu. Kana beto ke wakana ve ti bampangi na beto, Yehowa ta ndima ve lusambu na beto. (Marko 11:25) Sambu na kuvanda banduku ya Yehowa, beto fwete lolulaka bankaka kana bo me sala beto mbi.—Tanga Luka 11:4; Baefezo 4:32.

⁷ Yehowa ke zolaka nde bansadi na yandi yonso kulolulana mpi kuzinga na ngemba ti bankaka. Yo yina beto lenda kudiyula nde: ‘Keti mono ke lolulaka bampangi nswalu? Keti mono ke sepelaka kuvanda ti bo?’ Kana nge ke kukaka ve kulolula bampangi, lomba Yehowa na kusadisa nge. Yandi ke waka bisambu ya mutindu yai mpi yandi ta sadisa nge.—1 Yoane 5:14, 15.

8, 9. Inki beto fwete sala kana muntu mosi me sala beto mbi?

⁸ Beto yonso kele bantu ya kukonda kukuka. Yo yina, beto fwete zaba nde bantu lenda tuba to kusala mambu yina lenda pesa beto mpasi. (Longi 7:20; Matayo 18:7) Kansi nki beto ta sala? Tadila mbandu yai: Mpangi-nkento mosi pesaka bampangi zole ya babakala mbote na kisika ya bantu mingi. Kansi mosi na kati na bo waka makasi nde mpangi-nkento pesaka bo ve mbote na mutindu ya luzitu. Ntangu mpangi-nkento kwendaka,  mpangi-bakala yina yantikaka kubokuta. Kansi mpangi-bakala yina ya nkaka yibusaka yandi nde mpangi-nkento ke sadilaka Yehowa na kwikama yonso bamvula 40, ata yandi ke kutana ti bampasi. Sambu na yandi, mpangi-nkento vandaka ve ti ngindu ya kupesa yandi mpasi. Mpangi-bakala yina waka makasi salaka nki? Yandi tubaka nde, “yo ke mpidina.” Na nima, yandi lolulaka mpangi-nkento.

⁹ Disolo yai ke longa beto nki? Kana muntu me sala beto mbi, beto kele ti kiyeka ya kupona mambu yina beto ta sala. Muntu ya zola ke lolulaka. (Tanga Bingana 10:12; 1 Piere 4:8.) Kana beto ke lolula bantu yina me sala beto mbi, Yehowa ke waka kiese. (Bingana 19:11; Longi 7:9) Yo yina, kana muntu mosi me tuba to me sala kima mosi yina me pesa nge mpasi, kudiyula nde: ‘Keti mono lenda vila mbi yina yandi me sala? Keti kulanda kuyindula yo kele kibeni mbote?’

10. (a) Mpangi-nkento mosi salaka ntete nki ntangu bo tubilaka yandi mbi? (b) Inki ndongisila ya Biblia sadisaka yandi na kuvanda kaka na ngemba?

¹⁰ Kana bantu me tubila beto kima mosi ya mbi, yo lenda vanda mpasi na kuvila yo. Lucy, mupasudi-nzila mosi, kutanaka ti diambu yai. Bampangi ya nkaka na dibundu vandaka kutuba mambu ya mbi sambu na mutindu na yandi ya kusamuna mpi ya kusadila ntangu. Yo pesaka yandi mpasi mpi yandi lombaka ndongisila na bampangi ya kuyela. Inki mambote yandi bakaka? Yandi ke tuba nde, bo tangaka baverse ya Biblia yina sadisaka yandi na kuyindula mingi ve mambu ya mbi ya bantu ya nkaka ke tubila yandi, kansi kuyindula mingi Yehowa. Yandi bakaka kikesa ntangu yandi tangaka Matayo 6:1-4. (Tanga.) Baverse yai sadisaka yandi na kubakisa nde kupesa Yehowa kiese kele kima ya kuluta mfunu. Yo yina, yandi bakaka lukanu ya kulanda ve mambu ya mbi yina bo tubilaka yandi. Bubu yai, ata bantu ke tuba mbi sambu na kisalu na yandi ya kusamuna, yandi ke vandaka na kiese sambu yandi me zaba nde yandi ke salaka bikesa yina sambu na kusepedisa Yehowa.

11, 12. (a) Inki Mukristu fwete sala kana yandi me bakisa nde ‘mpangi na yandi kele ti makambu ti yandi’? (b) Mutindu Abrahami yidikaka mavwanga ti Loti ke longa beto nki? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

¹¹ “Beto yonso ke bulaka sakuba mbala mingi.” (Yakobo 3:2) Inki nge fwete sala kana nge me bakisa nde kima mosi ya nge tubaka to ya nge salaka pesaka mpangi mosi mpasi? Yezu tubaka nde “kana nge ke nata dikabu na nge na mesa-kimenga mpi kuna nge me yibuka nde mpangi na nge kele ti makambu ti nge, bika dikabu na nge pana na ntwala ya mesa-kimenga, mpi kwenda. Ntete, tula ngemba ti mpangi na nge, na nima ntangu nge ta vutuka, pesa dikabu na nge.” (Matayo 5:23, 24) Yo yina, kwenda kusolula ti mpangi na nge. Ntangu beno ke solula, lukanu na nge fwete vanda ya kutula ngemba ti yandi. Nge fwete ndima kifu na nge mpi kusosa ve kupesa yandi foti. Kuzinga na ngemba ti bampangi na beto kele kima ya mfunu mingi kuluta.

 ¹² Biblia ke monisa mutindu bansadi ya Nzambi lenda landa kuzinga na ngemba ata ntangu mavwanga me basika. Mu mbandu, Abrahami kumaka ti bitwisi mingi mpi vandaka ti bangungudi, mwana-mpangi na yandi Loti mpi kumaka ti bitwisi mingi. Bangungudi na bo yantikaka kuswana sambu kisika kumaka fioti sambu na bitwisi na bo. Sambu Abrahami vandaka kuzola ngemba, yandi bikaka ntete Loti kupona kisika ya kuluta mbote ya insi yango. (Kuyantika 13:1, 2, 5-9) Yai kele mbandu ya mbote kibeni sambu na beto! Keti Abrahami niokwamaka sambu na kikalulu na yandi ya mawete? Ata fioti ve. Mbala mosi na nima ya mambu yai, Yehowa silaka Abrahami nde yandi ta pesa yandi bima mingi kuluta yina yandi vidisaka. (Kuyantika 13:14-17) Yo ke longa beto nki? Ata yo ke lomba nde beto vidisa bima na beto ya nkaka sambu na kutula ngemba, Yehowa ta sakumuna beto sambu beto me yidika makambu na zola yonso. ^[1]—Tala noti na nsuka ya disolo.

13. Nkengi mosi salaka nki ntangu mpangi mosi tubilaka yandi mambu ya mbi, mpi yo ke longa beto nki?

¹³ Tadila mbandu mosi ya bilumbu na beto. Bo tulaka mpangi mosi nkengi na biro mosi na lukutakanu ya distrike. Yandi bingaka mpangi ya nkaka na telefone sambu bo sala ti yandi. Mpangi yango tubilaka yandi mambu ya mbote ve mpi kangaka telefone. Sambu na nki? Yandi wilaka nkengi ya ntete ya biro yina makasi. Nkengi yai ya zole waka ve makasi. Ata mpidina, mambu yina mpangi tubilaka yandi na telefone yangisaka yandi. Yo yina, na nima ya ngunga mosi, yandi bingaka diaka mpangi yina mpi lombaka nde bo kutana. Na mposo yina landaka, bo kutanaka na Nzo ya Kimfumu. Na nima ya kusamba Yehowa, bo solulaka kiteso ya ngunga mosi. Mpangi yina songaka nkengi ya mpa mambu yina nkengi ya ntete salaka yandi. Nkengi ya mpa widikilaka yandi na dikebi yonso mpi bo tangaka mwa baverse. Nsuka-nsuka, bo tulaka ngemba mpi bo salaka kumosi na lukutakanu. Mpangi yango sepelaka mingi mutindu nkengi yina solulaka ti yandi na mawete yonso.

14, 15. (a) Inki ntangu beto fwete sadila ndongisila yina kele na Matayo 18:15-17? (b) Inki bitambi tatu Yezu tubilaka, mpi nki fwete vanda lukanu na beto ntangu beto ke sadila yo?

¹⁴ Makambu mingi ya ke basikaka na kati ya Bakristu, bo lenda yidika yo bo mosi. Kansi makambu ya nkaka bo lenda kuka ve kuyidika yo bo mosi. Makambu ya nkaka ke lombaka lusadisu ya bantu ya nkaka, mutindu Yezu monisaka yo na Matayo 18:15-17. (Tanga.) “Disumu” yina Yezu tubilaka na baverse yai kele ve makambu ya fioti-fioti yina ke basikaka na kati ya bampangi. Inki ke tinda beto na kutuba mutindu yina? Yezu tubaka nde, kana muntu mosi me sala disumu, solula ti yandi nge mosi. Kana yandi me wila nge ve, binga bambangi. Kana yandi me wa kaka ve, zabisa bankuluntu. Kana yandi me buya kubalula ntima, beto fwete tadila yandi bonso “muntu ya makanda mpi bonso kalaki ya mpaku.” Bubu yai, yo ke tendula nde bo fwete basisa yandi na dibundu. “Disumu” yina nge lenda sosa kusolula ti muntu nge mosi lenda vanda, kukusa sambu na kubaka mambote mosi buna, to kutonga, kansi yo ke tadila ve masumu bonso bizumba, kuvukisa nitu bakala ti balaka to nkento ti nkento, apostazi, to kusambila biteki. Bankuluntu bantu ke tadilaka masumu ya mutindu yai.

¹⁵ Yezu pesaka ndongisila yai sambu na kumonisa beto mutindu ya kusadisa mpangi ya  me sala mbi sambu beto ke zolaka yandi. (Matayo 18:12-14) Inki mutindu beto lenda sadila ndongisila yai? (1) Beto fwete sosa kutula ngemba ti mpangi kukonda kukotisa bampangi ya nkaka. Ziku yo ta lomba kusolula ti yandi mbala mingi. Kansi nki beto fwete sala kana yandi ke zola kaka ve ngemba? (2) Ntangu beto ke solula ti mpangi, beto fwete binga muntu yina me zaba diambu yango mbote to yina lenda bakisa kana kele ti diambu ya mbi yina yandi me sala. Kana nge yidika dikambu yango ti yandi, pana nge me “vutula mpangi na nge na nzila ya mbote.” Kansi kana nge me solula ti yandi mbala mingi, kansi yandi ke zola ve ngemba, nge fwete (3) zabisa bankuluntu.

16. Inki ke monisa nde kulanda ndongisila ya Yezu kele mbote mpi yo kele kidimbu ya zola?

¹⁶ Yo ke pesa kikesa na kuzaba nde makambu mingi ke lombaka ve kibeni kusadila bitambi yonso tatu yina kele na Matayo 18:15-17. Sambu na nki? Mbala mingi, muntu ya me sala disumu ke ndimaka mbi na yandi mpi ke yidikaka mambu. Yo ke lombaka diaka ve kubasisa yandi na dibundu. Muntu ya bo me sala mbi fwete lolula mpangi na yandi mpi kutula ngemba. Ndongisila ya Yezu ke monisa pwelele nde, beto fwete kwendaka ve nswalu kusonga bankuluntu. Beto ta zabisa bo kaka kana beto me sadila bitambi zole ya ntete mpi kana beto kele ti banzikisa nde muntu yango me sala disumu.

17. Inki mambote beto ta baka kana beto ‘ke sosa ngemba’?

¹⁷ Sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto ta salaka kaka bantu ya nkaka mbi. Yakobo tubaka nde: “Kana muntu ke bulaka ve sakuba na kutuba, yandi kele muntu ya kukuka, mpi yandi me fwana na kuyala nitu na yandi ya mvimba.” (Yakobo 3:2) Sambu na kuyidika makambu, beto fwete sala yonso sambu na kusosa ‘ngemba mpi kulanda yo.’ (Nkunga 34:14) Kana beto ke landa kutula ngemba ti bantu, beto ta wakanaka mbote ti bampangi mpi beto ta zinga na bumosi. (Nkunga 133:1-3) Kima ya kuluta mfunu kele nde, beto ta kuma banduku ya ngolo ya Yehowa, “Nzambi yina ke pesaka ngemba.” (Baroma 15:33) Beto ta baka mambote yai yonso kana beto ke yidika makambu na zola yonso.