Danièle vandaka mayele mpi songaka mono mbala mosi na dikutu nde, “Kudiyangisa diaka ve na kubinga bapolisi, tala bo kele awa!” Kaka na nima na beto, kamio mosi telemaka na ntwala ya otele. Na nima ya minuta fioti, basoda kangaka beto. Mono pesaka Danièle mersi sambu na ndongisila ya kusimbisaka mikanda na beto na mpangi mosi.

Ntangu bo vandaka kunata beto na biro ya bapolisi, mono yindulaka dikabu ya mbote ya kuzwa nkento mosi ya kikesa mpi ya kimpeve. Mbala mingi, beto vandaka kusala mambu ya mutindu yai na bumosi. Bika mono tendudila beno kikuma yina pusaka beto na kukwenda kutala bansi yina bo buyisaka kisalu na beto.

Mono butukaka na 1930 na Croix, mbanza mosi ya fioti na nordi ya France na dibuta yina kudipesaka mingi na dibundu ya Katolika. Konso mposo dibuta na beto vandaka kukwenda na Misa mpi papa vandaka kusala bisalu mingi ya nzo-nzambi. Kansi, ntangu mono zolaka kulungisa bamvula 14, diambu mosi sadisaka mono na kubakisa mambu ya luvunu yina vandaka na nzo-nzambi.

France vandaka na nsi ya luyalu ya Allemagne na mvita ya zole ya nsi-ntoto ya mvimba. Na badiskure ya mumpe, yandi vandaka kusiamisa beto na kupesa maboko na luyalu ya Vichy. Mambu yina yandi tubaka pesaka beto mpasi mingi. Bonso bantu mingi na France, beto vandaka kulanda na kinsweki radio BBC, yina vandaka kupanza bansangu ya bansi yina vandaka kunwanisa luyalu ya Allemagne. Na nima, mumpe kumaka kukotila baluyalu yina vandaka kunwanisa Allemagne mpi na Septembri 1944, yandi salaka misa ya kupesa matondo sambu na bikesa yina bansi yina vandaka kusala. Mambu yai pesaka mono mpasi mingi mpi mono tudilaka diaka ve mimpe ntima.

Papa fwaka ntangu fioti na nima ya bitumba. Mbuta na mono ya nkento kwelaka dezia mpi vandaka kuzinga na Belgique. Yo yina, mono kumaka kusadisa mama. Mono zwaka kisalu mosi ya mbote. Mfumu na mono ya kisalu ti bana na yandi vandaka bantu ya Katolika ya ngolo. Mono zolaka kuzwa mambote mingi na kisalu yina na bilumbu ke kwisa, kansi na nima mono kutanaka ti mumekamu.

Mpangi na mono ya nkento Simone, yina vandaka Mbangi ya Yehowa kwisaka kutala beto na 1953. Yandi sadilaka Biblia mpi monisaka pwelele malongi ya luvunu ya Dibundu ya Katolika, mu mbandu, bilungi ya tiya, Butatu mpi nde moyo ke fwaka ve. Na luyantiku, ata mono tubaka nde yandi vandaka ve  kusadila Biblia ya Katolika, mono ndimaka nde yandi vandaka kutuba kieleka. Na nima, yandi natilaka mono ba Nzozulu ya Nkengi ya ntama mpi mono tangaka yo mpimpa ya mvimba. Mbala mosi mono bakisaka nde yo vandaka kieleka kansi mono waka boma nde kisalu na mono ta fwa kana mono sadila Yehowa.

Na nima ya bangonda fioti, mono landaka kulonguka Biblia mpi masolo ya Nzozulu ya Nkengi mono mosi. Nsuka-nsuka mono bakaka lukanu ya kukwenda na Nzo ya Kimfumu. Zola yina mono monaka kuna simbaka kibeni ntima na mono. Na nima ya kulonguka Biblia bangonda sambanu ti mpangi mosi ya kuyela na kimpeve, mono bakaka mbotika na Septembri 1954. Bilumbu fioti na nima, mama ti leke na mono ya nkento kumaka Bambangi ya Yehowa mpi yo pesaka mono kiese mingi.

Diambu ya mawa kele nde mama fwaka bamposo fioti na ntwala nde mono kwenda na lukutakanu ya bansi mingi na New York na 1958. Ntangu mono vutukaka, mono vandaka diaka ve ti mukumba na dibuta, yo yina mono yambulaka kisalu na mono mpi yantikaka kisalu ya kimupasudi-nzila. Na ntangu yina, mono kwelaka Danièle Delie, mupasudi-nzila mosi ya kikesa na 1959.

Danièle yantikaka kisalu ya ntangu yonso na bwala Bretagne ntama ti bwala na bo. Yo lombaka nde yandi monisa kikesa sambu na kuta kimbangi na mbanza yina ya Katolika mpi kusala banzietelo na velo na babwala. Bonso mono, yandi vandaka kusamuna ti kikesa sambu beto zabaka nde nsuka me finama. (Mat. 25:13) Mpeve na yandi ya kuditambika sadisaka beto na kukwamina na kisalu ya ntangu yonso.

Bilumbu fioti na nima ya makwela, bo tindaka beto na kisalu ya nziunga. Beto yikamaka ti luzingu ya kukonda mindondo. Dibundu ya ntete yina beto kwendaka kutala vandaka ti bansamuni 14 mpi bampangi vandaka ve ti mbongo mingi sambu na kuyamba beto. Yo yina, beto vandaka kutanda matela na estrade na Nzo ya Kimfumu. Yo vandaka mpenza ve kisika ya mbote ya kulala kansi yo vandaka mbote sambu na kutandula mukongo.

Ata beto vandaka ti bisalu mingi, Danièle yikamaka ti kisalu na beto ya nziunga. Yandi vandaka kukinga mono na kamio kukonda kubokuta ntangu beto vandaka kusala balukutakanu ya bankuluntu ya kukonda kukana. Beto salaka kaka bamvula zole na kisalu ya nziunga mpi beto bakisaka mfunu ya kusolula mbote na makwela mpi kusala na bumosi.—Lon. 4:9.

Na 1962 bo bingaka beto na Nzo-Nkanda ya 37 ya Gileade na Brooklyn bangonda kumi, na mbanza New York. Beto vandaka bana nzo-nkanda 100, bankwelani vandaka 13 mpi beto vandaka ti dibaku ya kukota nzo-nkanda yai beto zole. Tii bubu yai mono ke vilaka ve dibaku ya kuzabana ti bampangi yai ya kuyela na kimpeve, mpangi Frederick Franz, Ulysses Glass mpi Alexander Macmillan.

Na nzo-nkanda, bo siamisaka beto na kuyedisa makuki ya kutala mbote-mbote. Na Bamposo ya nkaka na nima ya nzo-nkanda, bo vandaka kulomba beto na kukwenda kutambula mpi kutala mbanza New York. Beto vandaka kuzaba nde na Kintete, bo ta yula beto bangiufula na mambu yina beto monaka.  Mbala mingi beto vandaka kuvutuka ya kulemba na Mposo na nkokila kansi mpangi ya Betele yina vandaka kutwadisa beto, vandaka kuyula beto bangiufula ya mvutukilu sambu kusadisa beto na kuyibuka bangindu ya mfunu yina bo ta yula beto. Na Kilumbu mosi ya Mposo na nima ya midi beto tambulaka mbanza ya mvimba. Beto kwendaka kutala apareyi mosi, kuna beto longukaka matadi yina ke pelaka tiya ntangu yo ke bwa na ntoto (météore) mpi matadi ya nene yina ke pelaka ve ntangu yo ke bwa na ntoto (météorites). Na musée mosi (Musée américain d’histoire naturelle de New York), beto monaka mitindu mingi ya bangandu. Ntangu beto vutukaka na Betele, mpangi yina vandaka kutwadisa beto yulaka nde: “Inki luswaswanu kele na kati ya matadi yina zole?” Danièle vandaka ya kulemba mpi vutulaka nde: “Matadi ya nene kele ti meno ya nda!”

Beto yitukaka ntangu bo tindaka beto na Betele ya France, kisika beto me salaka bamvula 53. Na 1976, mono kumaka mutambusi ya komite ya filiale mpi mono salaka banzietelo na bansi mingi ya Afrika mpi ya Moyen-Orient bisika yina bo buyisaka kisalu na beto. Yo sadisaka beto na kukuma na Gabon, kisika beto kutanaka ti diambu yina ya beto tubilaka na luyantiku. Na kutuba masonga, mono vandaka kundima ve nde mono ta lungisa mikumba yai. Kansi Danièle vandaka kusadisa mono na kulungisa yo mbote.

Banda luyantiku, beto vandaka kuzola mingi kisalu na beto na Betele. Danièle, longukaka Kingelesi bangonda tanu na ntwala nde beto kwenda na Gileade mpi kumaka kubalula mbote mikanda na beto. Kisalu ya Betele vandaka kupesa beto kiese mpi kudipesa na mambu ya dibundu vandaka kupesa beto kiese mingi. Mono ke yibuka kilumbu mosi na Paris na mpimpa, beto vandaka ya kulemba ntangu beto bakaka taksi sambu na kuvutuka na Betele kansi beto vandaka na kiese mingi sambu beto longukaka Biblia ti balongoki yina vandaka kuyela na kimpeve. Diambu ya mawa kele nde, Danièle belaka na kintulumukina mpi yo salaka nde yandi kuka diaka ve kusala kisalu na yandi mbote.

Na 1993 bo kangaka yandi kansere ya dibele. Lusansu vandaka mpasi mingi mpi yo lombaka nde bo sala yandi operasio. Na nima ya bamvula kumi na tanu, bo kangaka yandi diaka kansere kansi, ya mbala yai yo vandaka mpasi kibeni. Ata mpidina, yandi vandaka kuzola mingi kisalu na yandi ya kubalula mikanda mpi vandaka kuvutukila yo ntangu yandi vandaka kuwa mbote.

Ata maladi ya Danièle vandaka ngolo mingi, beto vandaka ve ata fioti ti ngindu ya kuyambula kisalu ya Betele. Kubela na Betele ke vandaka mpasi, mingi-mingi kana bampangi ke bakisa ve mpasi yina muntu ya ke bela ke wa. (Bing. 14:13) Ata ntangu Danièle vandaka ti bamvula kuluta 75 mpi maladi vandaka kuyangisa yandi mingi, yandi vandaka kaka kitoko. Yandi vandaka kudiyangisa ve. Kansi yandi kudipesaka mingi na kusadisa bantu ya nkaka. Yandi bakisaka nde kuwidikila bantu ti dikebi kele mutindu ya mbote ya kusadisa bo. (Bing. 17:17) Danièle vandaka kudimona ve nde yandi kele munganga kansi kimbefo yina sadisaka yandi na kusadisa bampangi-bankento mingi na kuwa ve boma ya kansere.

Beto kangaka ntima na bampasi ya nkaka. Ntangu Danièle vandaka kukuka diaka ve kusala kisalu ya  ntangu yonso, yandi sadisaka mono mingi. Yandi salaka nde luzingu na mono kukuma pete mpi sadisaka mono na kulungisa mukumba na mono ya mutambusi ya komite ya filiale bamvula 37. Mu mbandu, yandi vandaka kuyidika madia na beto ya midi mpi yo vandaka kulembika beto konso kilumbu.—Bing. 18:22.

Ntangu yonso Danièle vandaka ti mabanza ya mbote sambu na luzingu. Na nima, yandi belaka kansere na mbala ya tatu. Kikesa na beto manaka. Balusansu zole ya kansere (chimiothérapie et radiothérapie) vandaka kumanisa yandi ngolo mpi bantangu ya nkaka yandi kumaka kutambula na mpasi. Mono waka mpasi mingi ntangu nkento na mono yina vandaka mbaludi ya mbote kumaka kunwana sambu na kuzwa bangogo.

Ata ntangu ngolo na beto manaka, beto kwaminaka na kisambu mpi tulaka ntima nde Yehowa ta pesa ve nzila nde beto mona mpasi kuluta yina beto lenda kangila ntima. (1 Bak. 10:13) Ntangu yonso beto vandaka kusepela na lusadisu yina Yehowa vandaka kupesa beto na nzila ya Ndinga na yandi, ya minganga ya Betele mpi ya bampangi ya kimpeve.

Mbala mingi beto vandaka kusosa lutwadisu ya Yehowa sambu na kupona lusansu ya mbote. Na ntangu mosi buna, beto bakaka ve lusansu. Munganga yina sansaka Danièle bamvula 23 kukaka ve kutendula kikuma yina Danièle vandaka kudizaba ve na nsuka ya konso lusansu. Yandi zabaka ve mutindu ya nkaka ya kusansa Danièle. Beto kumaka na nsuka mpi vandaka kudiyula mutindu mambu ta suka. Na nima, munganga ya nkaka ya ke sansaka kansere ndimaka kusansa Danièle. Yo vandaka bonso nde Yehowa sadilaka nzila ya nkaka sambu na kusadisa beto na kunwana ti bampasi.

Kukonda kudiyangisa sambu na bilumbu ke kwisa, sadisaka beto na kununga bampasi. Mutindu Yezu tubaka: “Konso kilumbu ke vandaka ti bampasi na yo.” (Mat. 6:34) Kutadila mambu na mutindu ya mbote mpi kusekisa bantu vandaka kusadisa beto. Mu mbandu, ntangu Danièle bakaka ve lusansu bangonda zole, yandi sekaka ata yandi vandaka kuwa mpasi mpi tubilaka mono nde: “Nge ke zaba, mu me kudiwaka ntete ve mbote!” (Bing. 17:22) Ata yandi vandaka kubela, yandi vandaka na kiese ya kuyimba bankunga ya mpa ya Kimfumu na ndinga ya ngolo.

Mutindu na yandi ya mbote ya kutadila mambu sadisaka mono na kunwana mpi ti bampasi na mono. Na kutuba masonga, na bamvula 57 ya beto salaka na makwela, yandi vandaka kulungisa bampusa na mono mingi. Yandi longaka mono ve mutindu ya kukalinga maki! Kansi, ntangu yandi kumaka kubela ngolo, mono kumaka kuyobisa malonga, bilele mpi kulamba. Ata mono vandaka kupasula makopa, mono vandaka na kiese ya kusala bisalu sambu na kusepedisa yandi. *

Bubu yai, mono me baka malongi na bandilu yina maladi mpi kinunu ke natilaka beto. Ya ntete, mambu mingi ya beto kele na yo fwete kanga beto ve nzila ya kumonisila nkwelani na beto zola. Ntangu beto kele ngolo, beto fwete lungisa bampusa ya bantu yina beto ke zolaka. (Lon. 9:9) Ya zole, beto fwete kudiyangisa ve kuluta ndilu na mambu ya fioti-fioti kana ve beto ta sepela ve ti balusakumunu mingi yina beto ke bakaka konso kilumbu.—Bing. 15:15.

Kana mono ke yindula luzingu na beto na kisalu ya ntangu yonso, mono lenda tuba nde Yehowa me sakumunaka beto mingi kuluta. Mono ke kudiwaka bonso muyimbi-bankunga yina tubaka nde: “Yehowa me sadila mono mambu na ntima ya mbote.”—Nk. 116:7.