1, 2. Inki Satana sadilaka sambu na kupesa bantu mpasi?

BIMA ya bantu me salaka, mu mbandu telefone, ampule, kamio mpi frigo ke sadisaka bantu na kuzinga mbote. Bima ya nkaka yina bantu me salaka, mu mbandu minduki, makaya mpi babombe ke tulaka luzingu ya bantu na kigonsa. Kansi kele ti kima mosi yina me yantikaka ntama kuluta mambu yai yonso mpi yo ke pesaka bantu mpasi mingi kibeni. Inki kele kima yango? Luvunu! Kutuba luvunu ke tendula kutuba kima yina beto me zaba nde yo kele ve ya masonga sambu kaka na kukusa muntu. Nani tubaka luvunu ya ntete? Diabulu! Yezu Kristu bingaka yandi “tata ya luvunu.” (Tanga Yoane 8:44.) Inki ntangu yandi tubaka luvunu ya ntete?

² Yandi tubaka yo na kilanga ya Edeni bamvula mingi me luta. Adami ti Eva vandaka ti luzingu ya kiese na Paladisu ya kitoko yina Yehowa pesaka bo. Nzambi songaka bo nde kana bo dia “mbuma ya nti ya kuzaba mambu ya mbote ti ya mbi,” bo ta fwa. Ata Satana zabaka mambu yai, yandi sadilaka nioka sambu na kusonga Eva nde: “Beno ta fwa ve ata fioti.” Yo vandaka luvunu ya ntete. Satana tubaka diaka nde: “Nzambi me zaba nde kaka kilumbu yina beno ta dia yo meso na beno ta kanguka mpi beno ta kuma bonso Nzambi, beno ta zaba mambu ya mbote ti ya mbi.”—Kuyantika 2:15-17; 3:1-5.

3. Sambu na nki luvunu ya Satana vandaka kibeni ya nku mpi nki yo me natilaka bantu?

 ³ Luvunu ya Satana vandaka kibeni ya nku sambu yandi zabaka nde kana Eva kuwila yandi mpi kudia mbuma, yandi ta fwa. Yo salamaka kaka mutindu yina. Eva, na nima Adami, lemfukilaka ve Yehowa mpi nsuka-nsuka bo fwaka. (Kuyantika 3:6; 5:5) Diaka, sambu Adami salaka disumu, “lufwa me mwanganaka na bantu yonso.” Ya kieleka, ‘lufwa me yalaka bonso ntotila ata na bantu yina salaka ve disumu bonso Adami.’ (Baroma 5:12, 14) Yo yina, beto kele ve bantu ya kukuka mpi beto lenda zinga ve mvula na mvula mutindu yo vandaka lukanu ya Nzambi. Kansi, beto ke zingaka ‘bamvula kiteso ya 70 to 80 kana muntu kele ngolo kibeni,’ mpi luzingu na beto “me fuluka ti mavwanga mpi mawa.” (Nkunga 90:10) Mambu yai yonso me kuminaka beto sambu na luvunu ya Satana.

4. (a) Inki bangiufula beto ta tadila? (b) Na kutadila Nkunga 15:1, 2, nani me fwana na kuvanda nduku ya Yehowa?

⁴ Yezu tubaka nde: Satana “kangamaka ve ngolo na kieleka, sambu kieleka kele ve na yandi.” Satana me sobaka ve, yandi ke landaka ‘kukusa ntoto ya mvimba.’ (Kusonga 12:9) Kansi, beto ke zolaka ve nde Satana kukusa beto. Yo yina, yo kele mfunu na kuzaba bamvutu na bangiufula yai tatu. Inki mutindu Satana ke kusaka bantu bubu yai? Sambu na nki bantu ke tubaka luvunu? Diaka, nki mutindu beto lenda tuba masonga ntangu yonso sambu beto bebisa ve kinduku na beto ti Yehowa bonso Adami ti Eva?—Tanga Nkunga 15:1, 2.

5. Inki mutindu Satana ke kusaka bantu bubu yai?

⁵ Beto fwete bika ve nde Satana kukusa beto. Ntumwa Polo tubaka nde: “Beto me zaba bangindu na yandi.” (2 Bakorinto 2:11; noti na nsi ya lutiti) Beto me zaba nde Satana muntu ke yala nsi-ntoto ya mvimba, mabundu ya luvunu, baluyalu ya mbi mpi mumbongo ya lukasi. (1 Yoane 5:19) Yo yina, yo ke yitukisaka beto ve mutindu Satana mpi bademo na yandi ke pusaka bantu ya kele ti biyeka na ‘kukusa bantu.’ (1 Timoteo 4:1, 2) Mu mbandu, bantu ya nkaka ya ke salaka mumbongo ke tubaka luvunu sambu na kuteka bima na bo ya mbi to kukusa bantu sambu na kubaka mbongo na bo.

6, 7. (a) Sambu na nki yo ke vandaka kibeni mbi ntangu bamfumu ya mabundu ke tubaka luvunu? (b) Inki luvunu nge me waka na bamfumu ya mabundu?

⁶ Yo ke vandaka kibeni mbi ntangu bamfumu ya mabundu ke tubaka luvunu. Sambu na nki? Sambu kana muntu ke kwikila na malongi na bo ya luvunu mpi ke sala mambu yina Nzambi ke mengaka, yandi lenda vidisa dibaku ya kuzinga mvula na mvula. (Ozea 4:9) Yezu zabaka nde bamfumu ya mabundu ya ntangu na yandi vandaka kukusa bantu. Yandi tubilaka bo na kikesa yonso nde: “Mawa na beno, bansekudi mpi Bafarize, bantu ya luvunu! sambu beno ke kwendaka kutambula na nzadi-mungwa mpi na ntoto ya kuyuma sambu na kukumisa muntu mosi prozelite, mpi kana yandi kuma muntu ya dibundu ya Bayuda, beno ke kumisaka yandi muntu yina me fwana kukwenda na Gehena,” disongidila lufwa ya kimakulu. (Matayo 23:15; noti na nsi ya lutiti) Yezu tubaka nde bamfumu yai ya mabundu ya luvunu vandaka bonso tata na bo Diabulu yina ke “fwaka bantu.”—Yoane 8:44.

⁷ Bubu yai mpi bamfumu ya mabundu kele mingi. Ziku bo ke bingaka bo bapastere, banganga-nzambi, baswami, balongi to na batitre ya nkaka. Bonso Bafarize, bo ke longaka ve kieleka ya Ndinga ya Nzambi, kansi “bo me solaka kundima luvunu na kisika ya kundima kieleka ya Nzambi.” (Baroma 1:18, 25) Bo ke longaka mambu ya luvunu, mu mbandu bilungi ya tiya, moyo ke  fwaka ve, bafwa ke zingaka kisika ya nkaka mpi nde Nzambi ke ndimaka makwela ya nkento ti nkento to bakala ti bakala.

8. Inki luvunu bamfumu ya politiki ta tuba ntama mingi ve, kansi nki beto fwete sala?

⁸ Bamfumu ya politiki mpi ke sadilaka luvunu sambu na kukusa bantu. Ntama mingi ve bo ta tuba luvunu ya nene nde bo me tula “ngemba mpi lutaninu” na nsi-ntoto. Kansi, “kaka na ntangu yina lufwa ta kwisila bo na kintulumukina.” Yo yina, beto fwete kwikila ve na bamfumu yai ya politiki yina ke tubaka nde mambu ta bonga. Kieleka kele nde beto me “zaba mbote nde kilumbu ya Yehowa ta kwisa kibeni bonso muyibi na mpimpa.”—1 Batesalonika 5:1-4.

9, 10. (a) Sambu na nki bantu ke tubaka luvunu mpi nki bampasi yo ke nataka? (b) Inki beto fwete vila ve na yina me tala Yehowa?

⁹ Bubu yai, bantu ya ke tubaka luvunu kele ve kaka bayina kele ti kiyeka. Disolo “Pourquoi nous mentons,” yina Y. Bhattacharjee sonikaka, ke tuba nde “bantu ke monaka nde yo kele mpasi kibeni na kuyambula luvunu.” Na kutuba ya nkaka, bantu ke yindulaka nde kutuba luvunu kele mbi ve. Mbala mingi bantu ke tubaka luvunu sambu na kuditanina, ziku sambu na kubumba bifu to mambu ya mbi yina bo me sala. Bo ke tubaka mpi luvunu sambu na kuzwa mbongo to kubaka mambote ya nkaka. Disolo yango ke tuba mpi nde bantu ya nkaka ke monaka nde kukusa “banzenza, banduku ya kisalu, banduku mpi bantu ya bo ke zolaka” kele mbi ve.

¹⁰ Mambu yai yonso ke nataka nki bampasi? Bantu ke tudilaka diaka ve bankaka ntima mpi kinduku na bo ke bebaka. Mu mbandu, yindula mpasi yina bakala ya kwikama ta wa kana yandi me zaba nde nkento na yandi ke sala diambu mosi buna mpi ke kusa bakala sambu yandi zaba ve mambu yina nkento ke sala. Yo kele mpasi kana bakala ke sadila nkento mpi bana mambu ya nku, kansi na meso ya bantu yandi ke monanaka bonso bakala ya zola mpi ya ke tudilaka bo dikebi. Bantu ya ke salaka mambu yai ke kusaka bantu kansi beto fwete vila ve nde bo lenda kusa ve Yehowa. Biblia ke tuba nde “bima yonso kele kinkonga mpi ke monikaka pwelele” na meso ya Nzambi.—Baebreo 4:13.

11. Mbandu ya mbi ya Ananiasi ti Safira ke longa beto nki? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

¹¹ Biblia ke tubila mbandu ya bakala mosi ti nkento na yandi yina Satana pusaka na kukusa Nzambi. Ananiasi ti Safira sosaka kukusa bantumwa. Bo tekaka mwa bima yina bo vandaka na yo mpi pesaka bantumwa mbongo ndambu. Ananiasi ti Safira sosaka kuyitukisa bampangi na dibundu, yo yina bo zabisaka bantumwa nde bo pesaka mbongo yonso yina bo vandaka na yo. Kansi, Yehowa zabaka nde bo vandaka kutuba luvunu mpi yandi pesaka bo ndola.—Bisalu 5:1-10.

12. Inki ta kumina bantu yina ke tubaka luvunu kansi ke balulaka ve ntima mpi sambu na nki?

¹² Inki mutindu Yehowa ke tadilaka bantu yina ke tubaka luvunu? Bantu yonso yina ke tubaka luvunu mpi bayina ke balulaka ve ntima bo ta ‘losa bo na dizanga ya tiya’ bonso Satana. Na kutuba ya nkaka, bo ta fwa kimakulu. (Kusonga 20:10; 21:8; Nkunga 5:6) Sambu na nki? Sambu Yehowa ke tadilaka bantu yina ke tubaka luvunu mutindu mosi ti ‘bantu yina ke salaka mambu ya nzanzi na meso na yandi.’—Kusonga 22:15, noti na nsi ya lutiti.

13. Inki mambu beto me zaba sambu na Yehowa mpi yo ke pusa beto na kusala nki?

¹³ Beto me zaba nde Yehowa “kele ve muntu ya mpamba yina ke tubaka luvunu” mpi yandi “lenda kusa ve.” (Kutanga 23:19; Baebreo 6:18) Biblia ke tuba nde: “Yehowa ke mengaka . . . ludimi ya ke kusaka.” (Bingana  6:16, 17) Kana beto ke zola kusepedisa yandi, beto fwete tubaka masonga. Yo yina, beto ke ‘tubilaka ve bampangi na beto luvunu.’—Bakolosai 3:9.

14. (a) Inki ke swaswanisaka Bakristu ya kieleka ti bantu ya mabundu ya luvunu? (b) Tendula munsiku ya kele na Luka 6:45.

¹⁴ Inki mutindu Bakristu ya kieleka me swaswana ti bantu ya mabundu ya luvunu? Beto ‘ke tubaka kieleka.’ (Tanga Zekaria 8:16, 17.) Polo tubaka nde: ‘Beto ke monisaka nde beto kele bansadi ya Nzambi na kutubaka kieleka.’ (2 Bakorinto 6:4, 7) Yezu tubaka nde bantu ke “tubaka mambu yina me fuluka na ntima.” (Luka 6:45) Yo ke tendula nde muntu ya masonga ke tubaka kieleka. Yandi ke tubaka kieleka na banzenza, na banduku ya kisalu, na banduku na yandi mpi na bantu yina yandi ke zolaka. Bika beto tadila mwa bambandu ya ke monisa mutindu beto lenda ndimisa bantu nde beto ke tubaka masonga na mambu yonso.

15. (a) Sambu na nki yo kele mbote ve na kusala mambu ya mbi na kinsweki? (b) Inki lenda sadisa batoko na kununga bupusi ya banduku? (Tala noti na nsi ya lutiti.)

¹⁵ Kana nge kele toko, ziku nge ke zolaka nde banduku na nge kundima nge. Yo yina, batoko ya nkaka ke salaka mambu ya mbi na kinsweki. Ntangu bo ke vandaka na dibuta mpi na dibundu, bo ke monisaka nde bo kele ti bikalulu ya mbote kansi ntangu bo ke sadilaka Internet to ke vandaka ti bantu yina kele ve Bambangi ya Yehowa, bo ke salaka mambu yina ke sepedisaka ve Yehowa. Bo lenda kuma kutuba mambu ya nsoni, kulwata kukonda bukati-kati, kulanda bankunga ya ke tuba mambu ya mansoni, kulawuka malafu, kusadila bima yina ke lawusaka, kusala kimakangu to kusala mambu ya nkaka ya mbi. Bo ke kusaka bibuti na bo, bampangi na bo mpi bo ke yindulaka nde bo ke kusaka Yehowa. (Nkunga 26:4, 5) Kansi, Yehowa me zaba ntangu beto ke pesaka yandi lukumu mpi ntangu beto ke salaka mambu yina yandi ke mengaka. (Marko 7:6) Yo kele mfunu kana bo sadila munsiku ya kele na Bingana, yo ke tuba nde: “Bika ntima na nge kulula ve bansumuki, kansi vanda na boma ya Yehowa kilumbu ya mvimba.”—Bingana 23:17. *

16. Inki mutindu beto fwete pesa bamvutu na bangiufula yina ke vandaka na formilere ya kisalu ya ntangu yonso?

¹⁶ Kana nge ke zola kukuma mupasudi-nzila ya ntangu yonso to kusala kisalu ya ntangu yonso, mu mbandu kusala na Betele,  nge fwete fulusa formilere. Yo kele mfunu mingi nde nge pesa bamvutu ya masonga na yina me tala sante na nge, bansaka ya kulutisa ntangu yina nge ke salaka mpi bikalulu na nge. (Baebreo 13:18) Ebuna, nki nge ta sala kana nge me salaka diambu mosi yina Yehowa ke mengaka to yina ke yangisaka kansansa na nge, kansi nge me zabisaka ve bankuluntu? Sosa lusadisu ya bankuluntu sambu nge sadila Yehowa ti kansansa ya mbote.—Baroma 9:1; Bagalatia 6:1.

17. Inki beto fwete sala ntangu bantu ya ke bangika beto ke yula beto bangiufula na yina me tala bampangi ya dibundu na beto?

¹⁷ Inki nge fwete sala kana bamfumu me buyisa kisalu na beto kisika yina nge ke zingaka, bo me kanga nge mpi ke yula nge bangiufula na yina me tala bampangi ya dibundu na beno? Keti nge fwete zabisa bo mambu yonso yina nge me zaba? Inki Yezu salaka ntangu guvernere ya Roma yulaka yandi bangiufula? Yezu sadilaka munsiku ya Biblia yina ke tuba nde kele ti “ntangu ya kuvanda pima mpi ntangu ya kutuba” mpi bantangu ya nkaka yandi tubaka ve ata kima! (Longi 3:1, 7; Matayo 27:11-14) Kana beto me kutana ti diambu ya mutindu mosi, beto fwete keba mpi kuvanda mayele sambu na kutula ve luzingu ya bampangi na kigonsa.—Bingana 10:19; 11:12.

18. Inki beto fwete sala kana bankuluntu ke yula beto bangiufula na yina me tala bampangi na beto?

¹⁸ Ebuna, nki nge ta sala kana mpangi mosi me sala disumu ya nene mpi nge me zaba yo? Bankuluntu kele ti mukumba ya kusala ngolo sambu dibundu kuvanda bunkete, yo yina bo lenda yula nge mambu yina nge me zaba. Inki nge ta sala kana muntu yango kele nduku na nge ya ngolo to mpangi na nge ya dibuta? Biblia ke tuba nde: “Muntu yina ke ta kimbangi na kwikama ta tuba masonga.” (Bingana 12:17; 21:28) Nge fwete songa bankuluntu mambu yonso yina nge me zaba kukonda kubumba ata diambu mosi. Bankuluntu kele ti nswa ya kuzaba mambu yonso sambu bo sadisa mbote mpangi yina na kuvutukila diaka kinduku na yandi ti Yehowa.—Yakobo 5:14, 15.

19. Inki beto ta tadila na disolo yina ke landa?

¹⁹ Davidi sambaka Yehowa nde: ‘Nge ke zolaka kieleka ya ntima.’ (Nkunga 51:6) Davidi zabaka nde kimuntu na beto ya kati kele mfunu. Ntangu yonso Bakristu ya kieleka ke ‘tubaka masonga.’ Mutindu ya nkaka ya kumonisa nde beto me swaswana ti bantu ya mabundu ya luvunu kele kulonga kieleka ya Biblia. Disolo yina ke landa ta monisa mutindu beto lenda sala yo na kisalu na beto ya kusamuna.