1-2. Inki dilongi mpangi-bakala mosi bakaka na yina me tala kupesa bandongisila?

 BAMVULA mingi me luta, bankuluntu zole kwendaka kutala mpangi-nkento mosi yina salaka bantangu mingi, yandi vandaka kukwenda diaka ve na balukutakanu. Nkuluntu yina bakaka ndinga songaka mpangi-nkento yango baverse ya Biblia yina vandaka kutubila kukwenda na balukutakanu. Yandi yindulaka nde mpangi-nkento yina me baka kibeni kikesa. Kansi ntangu bo manisaka mpi bo zolaka kukwenda yandi ti nkuluntu yina ya nkaka, mpangi-nkento yina tubaka nde: “Bampangi, beno zole, beno me zaba ve ata fioti mambu yina mono ke kutana ti yo.” Bampangi yai zole pesaka mpangi-nkento yina ndongisila kukonda kuzaba mambu yina yandi vandaka kukutana ti yo. Yo yina, yandi monaka nde ndongisila na bo vandaka ve mfunu sambu na yandi.

² Nkuluntu yina songaka mpangi-nkento yina baverse ya Biblia tubaka nde: “Na ntangu yina, mono monaka bonso nde mpangi-nkento yina vandaka ve luzitu. Kansi na nima ntangu mono yindulaka mambu yina yandi tubaka, mono bakisaka nde mono vandaka kaka kuyindula baverse ya Biblia yina bo lenda pesa mpangi-nkento yina na kisika ya kuyindula mambu na yandi. Yo lombaka nde mono sosa ntete kuzaba mambu yina yandi vandaka kukutana ti yo mpi mutindu mono lenda sadisa yandi.” Nkuluntu yina bakaka dilongi mosi ya mbote na dibaku yina. Bubu yai, yandi kele ngungudi yina ke kuditulaka na kisika ya bampangi mpi ya ke sadisaka bo.

3. Banani lenda pesa bantu bandongisila na dibundu?

 ³ Bankuluntu kele bangungudi. Bo kele ti mukumba ya kupesa bampangi bandongisila kana yo ke lomba nde bo sala yo. Kansi bantangu ya nkaka, bampangi ya nkaka mpi na dibundu lenda pesa bampangi bandongisila. Mu mbandu, mpangi-bakala mosi to mpangi-nkento mosi lenda pesa mpangi ndongisila mosi ya me katuka  na Biblia. (Nk. 141:5; Bing. 25:12) To mpangi-nkento mosi ya mbuta lenda “longisila baleke ya bankento,” na yina me tala mambu yina Biblia ke tubila na Tito 2:3-5. Diaka, bibuti ke pesaka mbala na mbala bana na bo bandongisila mpi ke vutulaka bo na nzila. Yo yina ata disolo yai ke tadila mingi-mingi bankuluntu, yo ta vanda mbote nde beto yonso beto tadila diaka mutindu beto ta pesa bantu bandongisila yina ta sadisa bo, yina ta pesa bo kikesa mpi yina ta “pesa ntima kiese.”—Bing. 27:9.

4. Na disolo yai, beto ta pesa bamvutu na nki bangiufula?

⁴ Na disolo yai, beto ta pesa bamvutu na bangiufula yai iya na mambu ya me tala kupesa bandongisila: (1) Sambu na nki yo ke lombaka kupesa muntu ndongisila? (2) Keti ndongisila yango kele mfunu? (3) Banani fwete pesa ndongisila? (4) Inki mutindu nge lenda pesa muntu ndongisila yina yandi kele ti yo mfunu?

5. Sambu na nki bampangi mingi ke ndimaka kukonda mpasi ndongisila yina nkuluntu me pesa bo kana bo me bakisa nde nkuluntu yango me pesa bo yo na zola? (1 Bakorinto 13:4, 7)

⁵ Bankuluntu ke zolaka bampangi-babakala mpi bampangi-bankento ya dibundu. Bantangu ya nkaka, bo ke monisaka zola yina mutindu bo ke pesaka mpangi yina ke zola kusala kifu mosi buna bandongisila. (Bag. 6:1) Kansi na ntwala ya kupesa mpangi ndongisila, yo kele mbote nde nkuluntu kutadila ntete mambu yina ntumwa Polo tubaka na yina me tala zola. Yandi tubaka nde: “Zola kele ntima-nda mpi ntima-mbote. . . . Yo ke fikaka mambu yonso, ke kwikilaka mambu yonso, ke tulaka ntima na mambu yonso, ke kangaka ntima na mambu yonso.” (Tanga 1 Bakorinto 13:4, 7.) Kana nkuluntu me tadila mbote-mbote baverse yina ya Biblia, yo ta sadisa yandi na kundima nde yandi ta pesa mpangi ndongisila na zola. Kana mpangi yina yandi ke pesa ndongisila me bakisa nde nkuluntu yina ke tudila yandi dikebi, yandi ta ndima na luzolo yonso ndongisila yina yandi me pesa yandi.—Bar. 12:10.

6. Inki mbandu Polo pesaka?

⁶ Ntumwa Polo kele mbandu mosi ya mbote sambu na bankuluntu. Mu mbandu, yandi pesaka bampangi ya Tesalonika bandongisila ntangu yandi bakisaka nde yo vandaka mfunu. Kansi na ntwala ya kupesa bo bandongisila, yandi sikisaka bo ntete sambu na kisalu na bo ya kwikama, sambu na kisalu ya ngolo yina bo vandaka kusala ti zola mpi sambu na kukanga ntima na bo. Yandi tadilaka mpi mambu yina bo vandaka kukutana ti yo mpi yandi songaka bo nde yandi me zaba nde bo vandaka kaka ya kukangama na Nzambi ata bantu vandaka kuniokula bo. (1 Bate. 1:3; 2 Bate. 1:4) Nkutu yandi songaka bampangi yina nde bo kele mbandu sambu na Bakristu ya nkaka. (1 Bate. 1:8, 9) Bo vandaka kibeni na kiese ya kuwa mutindu Polo sikisaka bo. Ntembe kele ve nde Polo vandaka kuzola bampangi na yandi mingi. Yo yina yandi pesaka bampangi ya Tesalonika bandongisila na mikanda zole yina yandi sonikilaka bo.—1 Bate. 4:1, 3-5, 11; 2 Bate. 3:11, 12.

7. Sambu na nki bampangi ya nkaka ke ndimaka ve bandongisila?

⁷ Inki lenda salama kana beto me pesa ndongisila na mutindu yina me fwana ve? Nkuluntu mosi ya kele ti eksperiansi ya mingi ke tuba nde: “Bampangi ya nkaka ke buyaka ve ndongisila sambu yo vandaka ya mbi kansi bo ke buyaka yo sambu bo pesaka bo yo ve na zola yonso.” Mambu nkuluntu yai me tuba ke longa beto nki? Muntu ke ndimaka ndongisila kukonda mpasi kana bo me pesa yandi yo na zola yonso kansi na makasi ve.

8. Inki bangiufula nkuluntu fwete kudiyula sambu na kuzaba kana yo ke lomba nde yandi pesa mpangi mosi ndongisila to ve?

⁸ Bankuluntu fwete nwanina ve na kupesa mpangi ndongisila. Na ntwala ya kupesa mpangi mosi ndongisila, nkuluntu fwete kudiyula nde: ‘Keti yo ke lomba kibeni nde mono pesa yandi ndongisila? Keti kima yina mpangi ke sala kele kibeni mbi?  Keti yandi me fwa nsiku mosi ya Biblia? To yo kele kaka nde mambu yina yandi ke sala kele ve mambu yina mono zolaka kusala kana mono vandaka na kisika na yandi?’ Bankuluntu ke vandaka ve ntinu na kutuba. (Bing. 29:20) Kana nkuluntu mosi me mona nde yandi me zaba kibeni ve kana yo ke lomba nde yandi pesa mpangi mosi ndongisila, yandi fwete yula nkuluntu ya nkaka sambu na kuzaba kana yandi mpi ke mona nde mpangi ke sala kima mosi ya ke fwa nsiku ya Biblia mpi yo ke lomba nde yandi pesa yandi ndongisila.—2 Tim. 3:16, 17.

9. Inki dilongi beto ke baka na mbandu ya Polo na yina me tala kupesa mpangi ndongisila na mambu ya kulwata mpi ya kuyidika nitu? (1 Timoteo 2:9, 10)

⁹ Beto baka mbandu. Yindula nde nkuluntu mosi ke kudiyangisa sambu mpangi mosi ke lwata ve mbote to yandi ke yidika ve mbote nitu na yandi. Nkuluntu yina lenda kudiyula nde: ‘Keti kele ti verse ya Biblia yina ke pusa mono na kupesa mpangi ndongisila?’ Nkuluntu fwete pesa ve dibanza na yandi mosi, yo lenda lomba nde yandi yula nkuluntu ya nkaka to Mukristu ya nkaka ya kuyela na kimpeve yina ke tadilaka mambu na mutindu ya mbote. Bo zole, bo lenda tadila diaka ndongisila yina Polo pesaka na yina me tala mutindu ya kulwata mpi ya kuyidika nitu. (Tanga 1 Timoteo 2:9, 10.) Polo monisaka nde Mukristu fwete lwata bilele ya mbote, yina me fwana mpi yina ta fingisa ve zina ya Yehowa. Kansi yandi salaka ve lisiti ya bilele yina Mukristu fwete lwata mpi yina yandi fwete lwata ve. Yandi zabaka nde Bakristu lenda lwata bilele yina bo ke zola kulwata kana bilele yango ke wakana ti mambu yina Biblia ke tuba. Yo yina, na ntwala ya kupesa mpangi mosi ndongisila to ve na yina me tala bilele ya yandi ke lwata, bankuluntu fwete sosa kuzaba kana bilele yina mpangi yango ke lwata ke monisa nde yandi kele muntu ya bukati-kati mpi yandi ke tadilaka mambu na mutindu ya mbote.

10. Inki ta sadisa beto na kusadila mpi bangindu ya bampangi ya nkaka?

¹⁰ Na dibundu, bampangi zole ya kuyela na kimpeve lenda baka balukanu ya kuswaswana. Kansi balukanu yango yonso zole lenda vanda ya mbote. Beto fwete pusa ve bampangi na beto Bakristu na kusadila kaka bangindu na beto.—Bar. 14:10.

BANANI FWETE PESA NDONGISILA?

11-12. Kana yo ke lomba kupesa mpangi mosi ndongisila, nki bangiufula nkuluntu fwete kudiyula mpi sambu na nki?

¹¹ Kana yo ke lomba nde beto pesa mpangi mosi ndongisila, beto fwete kudiyula nde: Nani fwete pesa ndongisila yango? Na ntwala ya kupesa mpangi-nkento mosi ya me kwelaka ndongisila to mwana, nkuluntu fwete solula ntete ti mfumu ya dibuta. Mfumu yina ya dibuta lenda zola nde yandi mosi kusolula diambu yango ti nkento na yandi to mwana na yandi. * To yandi lenda lomba nde yandi vanda pana ntangu nkuluntu yango ke pesa nkento na yandi to mwana na yandi ndongisila. Mutindu beto me mona yo na  paragrafe  3, bantangu ya nkaka bo lenda lomba mpangi-nkento mosi ya mbuta na kupesa mpangi-nkento mosi ya toko ndongisila.

¹² Nkuluntu fwete tadila mpi kima ya nkaka. Yandi fwete kudiyula nde: ‘Keti mono me fwana kibeni sambu na kupesa ndongisila yango, to yo ta vanda mbote nde mpangi ya nkaka kupesa yandi yo?’ Mu mbandu, kana mpangi mosi ke yindula nde yandi kele diaka ve mfunu, yandi ta wa kukonda mpasi ndongisila yina me katuka na nkuluntu mosi ya me kutanaka mpi ti diambu ya mutindu yina. Mbala ya nkaka, nkuluntu yina me kutanaka mpi ti diambu yina ta kuditula na kisika ya mpangi yina mpi yandi ta pesa ndongisila na mutindu yina ta simba ntima na yandi. Kansi bankuluntu yonso kele ti mukumba ya kupesa bampangi kikesa mpi ya kusadisa bo na kusoba bangindu na bo sambu yo wakana ti minsiku ya Biblia. Ata nkuluntu yina ke pesa ndongisila me kutanaka ntete ve ti diambu ya mpangi yina yandi ke pesa ndongisila ke kutana ti yo, yo kele kaka mfunu nde yandi pesa yandi ndongisila.

13-14. Sambu na nki nkuluntu fwete wa na ntwala ya kutuba?

¹³ Vanda ya kuyilama na kuwa. Kana nkuluntu ke kudibongisa sambu na kupesa mpangi mosi ndongisila, yandi fwete kudiyula nde: ‘Inki mambu ya luzingu ya mpangi na mono, mono me zaba? Inki yandi ke kutana ti yo? Keti yandi ke kutana ti bampasi yina mono me zaba ve? Inki kibeni yandi kele ti yo mfunu ntangu yai?’

¹⁴ Dilongi yina kele na Yakobo 1:19 ke tadila kibeni bantu yina ke pesa bantu ya nkaka ndongisila. Yakobo sonikaka nde: “Konso muntu fwete wa nswalu, yandi fwete nwanina ve na kutuba, yandi fwete wa makasi nswalu ve.” Nkuluntu lenda yindula nde yandi me zaba mambu yonso ya luzingu ya mpangi, keti yo kele kibeni mutindu yina? Bingana 18:13 ke yibusa beto nde: “Kana muntu kupesa mvutu na diambu mosi na ntwala nde yandi wa banzikisa, yo kele buzoba mpi nsoni.” Kuyula muntu yandi mosi mambu ya yandi ke kutana ti yo kele mbote kuluta. Yo ke lombaka nde nkuluntu kuwa ntete na ntwala ya kutuba. Beto vila ve dilongi yina nkuluntu yina beto tubilaka na paragrafe ya ntete ya disolo yai bakaka. Yandi bakisaka nde na kisika ya kuyantika disolo ti mambu ya yandi yidikaka, yo lombaka nde yandi yula mpangi-nkento yina bangiufula bonso: “Inki mambu nge ke kutana ti yo?” “Inki mono lenda sala sambu na kusadisa nge?” Kana bankuluntu ke sosa ntete kuzaba mambu yina bampangi ke kutana ti yo, bo ta sadisa bampangi na bo kukonda mpasi mpi bo ta pesa bo kikesa.

15. Inki mutindu bankuluntu lenda sadila munsiku yina kele na Bingana 27:23?

¹⁵ Zaba mameme. Mutindu disolo yai me tubila yo na luyantiku, kupesa muntu ndongisila ke sukaka kaka ve na kutanga mwa baverse ya Biblia to kupesa muntu ngindu mosi to bangindu zole. Bampangi ke zolaka kudiwa nde beto ke zolaka bo, nde beto ke bakisa bo mpi nde beto ke zola kusadisa bo. (Tanga Bingana 27:23.) Bankuluntu fwete sala yonso sambu na kukuma ti kinduku ya ngolo ti bampangi ya dibundu.

16. Inki ta sadisa bankuluntu na kupesa bandongisila yina ta sadisa bampangi?

¹⁶ Bankuluntu fwete pusa ve bampangi na  kuyindula nde bo ke vandaka ve ti ntangu ya kusolula ti bo kansi bo ke vandaka kaka ti ntangu ya kupesa bo bandongisila. Na kisika ya kusala mutindu yina, bo fwete solulaka mbala na mbala ti bampangi ya dibundu mpi kumonisa nde bo ke tudilaka bo dikebi ntangu bo ke kutanaka ti bampasi. Nkuluntu mosi ya kele ti eksperiansi ya mingi ke tuba nde: “Kana nge sala mpidina, nge ta kuma nduku na bo. Ebuna, ntangu yo ta lomba nde nge pesa ndongisila, nge ta pesa yo kukonda mpasi.” Mpangi yina bo ke pesa ndongisila ta ndima mpi ndongisila yango kukonda mpasi.

17. Inki ntangu yo ke lombaka kibeni nde nkuluntu kuvanda ntima-nda mpi mawete?

¹⁷ Vanda ntima-nda mpi mawete. Yo ke lombaka kumonisa ntima-nda mpi mawete mingi-mingi kana mpangi ke zola ve kusadila mbala mosi ndongisila ya me katuka na Biblia yina nkuluntu me pesa yandi. Nkuluntu fwete wa ve makasi kana mpangi yina yandi me pesa ndongisila me ndima yo ve to me sadila yo ve. Biblia tubaka sambu na Yezu nde: “Yandi ta zenga ve lukengi ya bo me konika, mpi yandi ta fwa ve tiya ya nsinga ya mwinda yina ke pela mbote ve.” (Mat. 12:20) Yo yina ntangu nkuluntu ke samba, yandi lenda lomba Yehowa na kusadisa mpangi yina kele ti mfunu ya bandongisila na kubakisa sambu na nki bo ke pesa yandi ndongisila mpi na kusadila yo. Mpangi yina yandi me pesa ndongisila lenda vanda ti mfunu ya mwa ntangu sambu na kuyindula mambu yina yandi me songa yandi. Kana nkuluntu kele ntima-nda mpi mawete, mpangi yina yandi ke sadisa ta tula ve dikebi na mutindu yandi ke pesa yandi ndongisila yango, kansi yandi ta tula dikebi na mambu yina nkuluntu ke tuba. Ya kieleka, ndongisila yina nkuluntu ke pesa fwete katuka kaka na Ndinga ya Nzambi.

18. (a) Kana yo ke lomba kupesa muntu ndongisila, nki beto fwete vila ve? (b) Mutindu kifwanisu mpi lupangu ke monisa yo, nki mambu bibuti yina ke tubila?

¹⁸ Baka malongi na bifu na nge. Beto kele bantu ya kukonda kukuka, yo yina beto ta kuka ve kusadila mambu yina disolo yai me tubila na mutindu ya kukuka. (Yak. 3:2) Beto yonso ke salaka bifu. Kansi kana beto sala bifu, beto fwete bakila yo malongi. Kana bampangi na beto me zaba nde beto ke zolaka bo, bo ta lolulaka beto kukonda mpasi kana beto me tuba kima mosi to beto me sala kima mosi yina me pesa bo mpasi.—Tala mpi  lupangu “ Mambu ya Mfunu Yina Bibuti Fwete Vila Ve.”

19. Inki mutindu beto lenda pesa ntima ya bampangi na beto kiese?

¹⁹ Mutindu beto me mona yo, yo ke vandaka ve pete na kupesa muntu ndongisila yina yandi kele na yo mfunu. Beto kele bantu ya kukonda kukuka. Bantu yina beto ke pesaka bandongisila kele mpi bantu ya kukonda kukuka. Beto vila ve mambu ya beto me tadila na disolo yai. Kana beto ke pesa mpangi ndongisila, beto sosa kuzaba kana beto ke pesa yandi yo sambu na kikuma ya mbote. Diaka, beto sosa kuzaba kana yo kele kibeni mfunu na kupesa yandi yo mpi nde beto me fwana kibeni na kupesa yo. Na ntwala ya kupesa muntu ndongisila, yula yandi bangiufula mpi widikila muntu yango na dikebi yonso sambu na kuzaba mambu yina yandi ke kutana ti yo. Beto sosa kutadila mambu mutindu yandi ke tadila yo. Beto vanda mawete mpi beto kuma ti kinduku ya ngolo ti bampangi na beto. Beto vila ve lukanu na beto: Beto ke zola nde bandongisila na beto kusadisa muntu mpi ‘kupesa ntima na yandi kiese.’—Bing. 27:9.