Minsiku ya Nzambi Lenda Natila Nge Mambote

NTEMBE kele ve nde nge mezabaka mbote nde kima ketambwisaka bambisi kele mawi ya kukonda mayele (instinct); mpi nde bamasini mingi bo mesalaka yo ti bantuma ya ketambusaka yo. Yo ke pwelele nde bantu kusalamaka na mpila nde minsiku kutwadisa bo. Inki lenda sadisa beto na kundima dyambu yai? Yehowa, Muntu ya kusalaka minsiku yonso ya lunungu, kutubaka mutindu yai ntangu yandi salaka bantu ya ntete: “Ntangu yai beto ke sala bantu, bo ta vanda bonso beto, bo ta fwanana na beto.” Ngangi kele Mpeve; yandi ke ti nitu ya kinsuni ve bonso beto, yo yina ‘kufwanana na yandi’ ketendula nde beto lenda monisa kimuntu na yandi, kumonisa bikalulu mingi ya mbote bonso ya yandi. Bantu kevandaka na mayele ya kutwadisa mambu mingi ya luzingu na bo na mpila nde yo wakana ti minsiku, disongidila, bo ketwadisaka luzingu na bo na mpila nde yo wakana ti bansiku yina bo kemonaka nde yo kele mbote sambu na bo. Yehowa mesonikisaka minsiku yai mingi na kati ya Ndinga na yandi.​—Kuyantika 1:26; Yoane 4:24; 17:17.

Muntu yankaka lenda tuba nde, ‘kansi Biblia ke ti minsiku mingi mpenza. Mu letula ntima ve nde mu tazaba yo yonso.’ Yo kele ya kyeleka. Yindula ntete dibanza yai: Ata minsiku ya Nzambi yonso  kenatilaka beto mambote, mingi na kati na yo kele mfunu mingi kibeni kuluta yankaka. Nge lenda sengumuna dibanza yai na Matayo 22:37-39, kisika Yezu kumonisaka nde na kati ya bansiku mpi minsiku yina vandaka kuwakana ti Nsiku ya Moize, mingi vandaka mfunu mingi kuluta yankaka.

Inki minsiku ke ya kuluta mfunu? Minsiku ya Biblia ya kuluta mfunu kele yina ya ketadilaka mbala mosi kinduku na beto ti Yehowa. Kana beto kezitisa yo na ntima mosi, yo tamonisaka nde Ngangi na beto muntu ketwadisa busole ya bikalulu na beto ya mbote. Katula yina, beto kele ti minsiku yankaka ya ketadilaka kinduku na beto ti bantu yankaka. Kana beto kesadila yo, beto tanunga kikalulu ya “mono ntete,” ata yo meyalumukaka mingi.

Bika beto banda ntete ti bakyeleka ya Biblia ya meluta mfunu. Kyeleka yango kele nki, mpi na nki mutindu yo ketadila beto?

“Nge Muntu Kele Mfumu ya Bamfumu Yonso na Nsi-ntoto”

Masonuku ya Santu kesonga beto pwelele nde Yehowa kele Ngangi na beto ya Nene, Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso. Beto lenda fwanisa yandi ve to kuyingisa yandi na muntu yankaka. Yai kele dyambu ya kyeleka ya kele na Biblia.​—Kuyantika 17:1; Longi 12:1.

Muntu mosi na kati ya bansoniki ya mukanda ya Bankunga kusonikaka nde: “Nge muntu kele mfumu ya bamfumu yonso na nsi-ntoto.” Ntotila Davidi kutubaka nde: “Nge kele ntotila ya nene, mfumu ya bantu yonso.” Mpeve kupusaka Yeremia, yina vandaka profete mosi ya lukumu na kusonika nde: “Mfumu Nzambi, ata nzambi ya nkaka kele ve bonso nge; nge kele ngolo mingi, zina na nge mpi kele lukumu mingi.”​—Nkunga 83:19; 1 Bansangu 29:11; Yeremia 10:6.

Inki mutindu beto lenda sadila bakyeleka yai ya metadila Nzambi na luzingu na beto ya konso kilumbu?

Yo kele pwelele nde muntu fwete vanda na kisika ya ntete na luzingu na beto kele Ngangi mpi Muntu ya kepesaka luzingu. Yo yina, keti yo mefwana ve na kukatula kikalulu ya kubenda dikebi mingi na beto mosi? Kikalulu yai lenda vanda ngolo na bantu mingi kansi na bantu yankaka ve. Munsiku ya mayele ya fwete twadisaka beto kele yai: “Beno sala mambu yina yonso sambu na kupesa Nzambi lukumu.” (1 Korinto 10:31) Profete Daniele kubikisaka mbandu mosi ya mbote na dyambu yai.

Mukanda ya masolo ya ntama kezabisa beto nde kilumbu mosi Nabukodonozore, Ntotila ya Babilone, kudiyangisaka mingi sambu na ndosi mosi ya yandi lalaka, yo yina yandi zolaka kuzaba ntendula na yo. Bantu yonso kukukaka ve na kutendula yo. Daniele mpamba muntu kuzabisaka Ntotila mambu yonso pwelele. Keti Daniele kudipesaka lukumu sambu na dyambu yai? Ve, yandi pesaka nkembo na ‘Nzambi ya zulu, muntu ya kesongaka mambu ya kinsweki.’ Daniele kulandaka na kutuba nde: “Kana yandi songaka mono kinsweki yai, yo kele ve nde sambu mono me luta bantu ya nkaka na mayele.” Daniele vandaka muntu yina kezitisaka minsiku. Mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde mukanda ya Daniele ketuba mbala tatu nde Nzambi ‘vandaka kuzola yandi.’​—Daniele 2:28, 30; 9:23; 10:11, 19.

Nge tabaka mambote kana nge landa mbandu ya Daniele. Na ntangu nge kelanda mbandu ya Daniele, nge fwete zikisa kikuma ya kepusa nge na kusala bonso yandi. Nani fwete baka lukumu ya mambu yina nge kesala? Ata nge kele na luzingu ya nki mutindu, nge kele ti mabaku ya kusala mambu yina kewakana ti munsiku ya Biblia yai ya mfunu: Yehowa kele Nkwa-Kimfumu. Kana nge mesala buna, ‘Nzambi ta zola nge’ mingi.

Bika beto tadila minsiku zole ya mfunu yina lenda sadisa beto na kuzinga mbote ti bantu yankaka. Mutindu kikalulu ya bwimi meyalumukaka mingi, yo mekumaka mpasi mingi mpenza na kuzinga mbote ti bantu yankaka.

 “Beno Kudikulumusa”

Bantu yina kekuditulaka na kisika ya ntete kevandaka mpenza na kyese ve. Bamingi kezolaka luzingu ya kuluta mbote, mpi bo kezolaka kuzwa yo kukonda kusukinina. Sambu na bo, kuvanda na bukatikati kemonisa kukonda ngolo. Bo kemonaka kukanga ntima bonso kikalulu mosi yina bantu yankaka mpamba fwete monisa. Bo kendimaka kusala yonso kaka sambu na kubaka kisika ya ntete. Keti nge kemonaka nde nge ke ti kikalulu ya kusala bonso bo?

Bansadi ya Nzambi kekutanaka konso kilumbu ti bantu yina kemonisaka kikalulu yai, kansi bo kelandaka mbandu na bo ve. Bakristu ya kutela kendimaka munsiku yai ketuba nde “Mfumu Nzambi ke ndimaka ve muntu yina ke kuditulaka nde yandi kele muntu ya nene, kansi yandi ke ndimaka muntu yina ya yandi ke tubaka nde yandi kele muntu ya mbote.”​—2 Korinto 10:18.

Kusadila munsiku yai ke na Filipi 2:3, 4 tasadisa nge. Baverse yai tasyamisa nge na mpila nde ‘konso mambu yina ya nge ke sala, nge sala yo ve sambu na lukumu na nge mosi, to sambu na mabanza ya mpamba-mpamba ya kudisonga; kansi nge kudikulumusa na meso ya bantu ya nkaka, nge kubaka bantu ya nkaka nde bo me luta nge na mbote.’ Kana nge kesala mutindu yina, yo tasadisa nge na “kusosa mpi mambote ya bantu ya nkaka kansi mambote na [nge] mosi mpamba ve.”

Gedeoni, yina kuvandaka zuzi ya Bayuda na ntangu ya ntama, kumonisaka bukatikati na mutindu yandi vandaka kuditadila mpi yandi zabaka kudipesa valere yina kufwanaka na yandi. Yandi sosaka ve kuvanda ntwadisi ya Izraele. Kansi, na ntangu Nzambi kuponaka yandi na kulungisa mukumba ya ntwadisi, yandi kumonisaka nde yandi vandaka ve ya kufwana. Yandi tendulaka nde, “Na kati ya dikanda ya Manase bantu  ya fami na mono beto kele ka beto ngolo ve, ebuna mono mpi mono kele leki mpenza.”​—Bazuzi 6:12-16.

Dyaka, ntangu Yehowa kunungisaka Gedeoni imene, bantu ya Efrayimi kwisaka kuswanisa yandi. Inki mutindu Gedeoni kusalaka? Keti yandi kumonisaka nde yandi mekuma muntu ya nene sambu yandi menunga? Ve. Yandi pesaka mvutu yai ya mawete sambu na kutula ngemba: “Mambu ya mono me sala na bitumba yai ti mambu ya beno me sala, kana beto tesa yo mambu na mono me lunga ve.” Gedeoni kuvandaka muntu ya kudikulumusa.​—Bazuzi 8:1-3.

Ya kyeleka, disolo yai ya Gedeoni kele disolo mosi ya ntama. Kansi, yo ke na mfunu mingi bubu yai kana beto tadila yo. Nge kebakisa nde Gedeoni vandaka na kikalulu mosi ya kuswaswana kibeni ti yina ya bantu mingi kele na yo bubu yai, mpi kikalulu yango ya yandi monisaka na luzingu na yandi kunatilaka yandi mambote mingi.

Kikalulu ya kudimona bonso nge meluta bantu yankaka, lenda sadisa nge ve na kubakisa valere na nge ya kyeleka. Minsiku ya Biblia kesadisa beto na kusungika mabanza ya mbi ya mutindu yina, mpi yo kelonga beto valere ya kyeleka yina beto kele na yo na meso ya Ngangi mpi ya bantu yankaka.

Kutula dikebi na minsiku ya Biblia, kesadisaka beto na kukonda kuvanda ti kikalulu ya bwimi yina bantu mingi kele na yo bubu yai. Beto tabika ve nde bangindu ya bantu to lukumu kuyala beto. Kana beto kelonguka mambu mingi ya metala minsiku ya lunungu, beto tabakisa mpi mbote Muntu ya kusalaka minsiku yango. Ya kyeleka, kutula dikebi na minsiku ya Nzambi na ntangu beto ketanga Biblia kele kima mosi ya mfunu mingi.​—Tala lupangu.

Yehowa kusalaka bantu na mayele ya kuluta bambisi, sambu kima ketambusaka bo ntetentete kele mawi ya kukonda mayele yina bo kebingaka nde instinct. Sambu na kulanda luzolo ya Nzambi yo kelombaka kuzitisa minsiku na yandi. Kana beto kesala mutindu yina, busole na beto ya bikalulu ya mbote tatambulaka kaka na nzila ya mbote, yo tatwadisa beto tii kuna ya beto takota na inza ya mpa ya Nzambi tasala. Biblia kepesa beto kikuma ya kutula ntima nde kubika fyoti beto tazinga na ntoto ya mpa “kuna bantu yonso ta lemfuka[ka] kaka na Nzambi konso ntangu.”​—2 Piere 3:13.

[Lupangu/Kifwanisu ya kele na lutiti 6]

Mwa Minsiku ya Biblia Yina Lenda Sadisa Beto

Na kati ya dibuta:

“Mbote konso muntu kusosa ve mambote na yandi mosi, kansi yandi kusosa mambote ya muntu ya nkaka.”​—1 Korinto 10:24.

“Muntu yina ke na kuzola . . . yandi ke sosaka ve mambote na yandi mosi.”​—1 Korinto 13:4, 5.

“Konso bakala fweti zola nkento na yandi bonso yandi mosi.”​—Efezo 5:33.

“Beno bankento, beno lemfuka na babakala na beno.”​—Kolosai 3:18

“Wila tata na nge; kana yandi vandaka ve, nga nge mpi kele ve. Kusaula mama na nge ve ntangu yandi me nuna.”​—Bingana 23:22.

Na nzo-nkanda, na kisalu, to na mambu yankaka:

“Mfumu Nzambi ke zolaka ve bantu yina ke tesaka bima na nzila ya muyibi . . . Bantu ya mbi ke salaka kisalu ya mpamba.”​—Bingana 11:1, 18.

“Muntu yina vandaka kuyiba, yandi kuyiba diaka ve, kansi yandi kusala kisalu ya mbote na maboko na yandi mosi.”​—Efezo 4:28.

“Konso muntu yina ke zola kusala ve, yandi lenda dia mpi ve.”​—2 Tesalonika 3:10.

“Konso kisalu yina ya beno ke sala, beno fweti sala yo na ntima mosi ya mbote, bonso nde beno ke sadila . . . [Yehowa, NW].”​—Kolosai 3:23.

“Beto ke na luzolo ya kusala mambu ya mbote konso ntangu.”​—Baebreo 13:18.

Mutindu ya beto fwete tadila kimvwama:

“Kana nge sosa kimvwama ntinu-ntinu, nge fweti baka ndola.”​—Bingana 28:20.

“Muntu yina ke zolaka mbongo, yandi ta mona kiese ve na yo.”​—Longi 5:9.

Kusosa lukumu na nge mosi:

“Yo . . . kele mbi na kusosa lukumu mingi.”​—Bingana 25:27.

“Mbote bantu ya nkaka kukumisa nge ata banzenza, kansi nge mosi ve.”​—Bingana 27:2.

“Mono ke tubila beno yonso nde: beno lenda kudisonga ve.”​—Roma 12:3.

“Kana muntu kuyindula nde yandi kele muntu ya mfunu, kisi yandi kele muntu ya mpamba, yandi ke kudikusa ka yandi.”​—Galatia 6:3.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 5]

Daniele kupesaka Nzambi lukumu

[Kifwanisu ya kele na lutiti 7]

Kuzitisa minsiku ya Nzambi kesadisaka beto na kuzinga mbote ti bantu yankaka mpi na kuvanda na kyese

[Bangogo ya kemonisa kisina ya foto ya kele na lutiti 7]

U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./Robert Bridges