Yehowa Kepesaka Bantu na Yandi Nsemo Sambu Bo Kuma Dyaka na Lukumu Mingi

“Telama! [nge nkento yai, NW], Pela bonso ntangu! Mfumu Nzambi yina kele mwini na nge ke na kwisa! Lukumu na yandi ke pela na zulu na nge!”​—YEZAYA 60:1.

1, 2. (a) Luzingu ya bantu mekuma nki mutindu? (b) Banani kele na kisina ya mpimpa yina kefinika bantu?

 “AH, kana beto vandaka na bantu bonso Yezaya to Santu Polo!” Prezida ya États-Unis, Harry Truman muntu kutubaka bangogo yai ya mawa na bamvu 1940. Sambu na nki yandi tubaka mutindu yai? Sambu yandi bakisaka nde na inza ya ntangu na yandi bo vandaka na mfunu ya bamfumu yina fwete vanda na bikalulu ya mbote mpenza. Bantu kubasikaka ntama mingi ve na nsungi mosi ya mpimpa mpenza ya mvu-nkama ya 20, disongidila, na mvita ya zole ya inza ya mvimba. Kansi, ata mvita kumanaka, inza kuvandaka ve na ngemba. Mpimpa kuvandaka kaka. Ya kyeleka, bamvula 57 meluta banda mvita kumanaka, kansi inza kele kaka na mpimpa. Ntembe kele ve nde, kana Prezida Truman kuvandaka na luzingu tii bubu, yandi zolaka kumona kaka mfunu ya bamfumu yina kele na bikalulu ya mbote mpenza bonso ya Yezaya to ya ntumwa Polo.

² Ata yo vanda nde Prezida Truman kuzabaka yo to ve, Polo kutubilaka mpimpa yina tapesa bantu mpasi, mpi yandi kebisaka bantu sambu na yo na mikanda na yandi. Mu mbandu, Polo kukebisaka bampangi na yandi Bakristu nde: “Beto ke nwanaka ti bantu ve, kansi beto ke nwanaka ti bawanzio yina ke na kiyeka ya kuyala bantu, ti [bamfumu ya inza, NW] yina ke yalaka nsi yai ya mpimpa, ti bampeve ya mbi yina kele na zulu.” (Beto bantu metengimisa bisono; Efezo 6:12.) Na bangogo yai Polo kumonisaka kaka ve nde yandi zabaka mpimpa ya kimpeve yina kufikaka inza kansi yandi zabaka mpi kisika ya kyeleka yina mpimpa yango vandaka kukatuka. Yo vandaka kukatuka na ngolo ya bademo yina yandi bingaka nde “bamfumu ya inza.” Sambu mpimpa ya inza kekatukaka na bampeve ya ngolo, inki bantu ya mpamba lenda sala sambu na kukatula yo?

3. Ata bantu kezinga na mpimpa, inki Yezaya kutubaka sambu na bantu ya kwikama?

³ Yezaya mpi kutubilaka mpimpa ya ke na kupesa bantu mpasi. (Yezaya 8:22; 59:9) Kansi, sambu na bilumbu na beto, Yezaya kutubaka na ngolo ya mpeve santu nde ata na bantangu yai ya mpimpa, Yehowa tatemuna mabanza ya bantu yina kezolaka nsemo. Ya kyeleka, ata beto kezingaka ve ti Polo to Yezaya, beto kele ti mambu ya bo sonikaka na ngolo ya mpeve santu yina lenda twadisa beto. Sambu na kubakisa lusakumunu yina bantu ya kezolaka Yehowa kebakaka, bika beto tadila bangogo ya mbikudulu ya Yezaya yina kele na kapu 60 ya mukanda na yandi.

Nkento Mosi ya Mbikudulu Kepela Bonso Ntangu

4, 5. (a) Inki Yehowa kelomba nkento mosi na kusala, mpi nki dilaka yandi kepesa? (b) Inki nsangu ya kyese kele na Yezaya kapu 60?

⁴ Bangogo ya ntete ya Yezaya kapu 60 kele bangogo ya bo kesonga na nkento mosi ya kele na mpasi mingi kibeni. Yandi kele na mpimpa, mpi yandi melala na ntoto na mpimpa ya ngolo. Na mbala mosi, nsemo mebasika na kati ya mpimpa yina, ebuna Yehowa kebinga na ndinga ya ngolo nde: “Telama! [nge nkento yai, NW], Pela bonso ntangu! Mfumu Nzambi yina kele mwini na nge ke na kwisa! Lukumu na yandi ke pela na zulu na nge!” (Yezaya 60:1) Ntangu melunga sambu nkento yai kutelama mpi kumonisa nsemo ya Nzambi, disongidila, lukumu na yandi. Sambu na inki? Beto kebaka mvutu na verse ya kelanda: “Mpimpa ke fika ntoto ya mvimba, bantu yonso kele na kati ya lubungi; kansi nge . . . , Mfumu Nzambi ke kwisa kutelama na ntwala na nge bonso ntangu, lukumu na yandi ke kwisa kumonika na nge!” (Yezaya 60:2) Ntangu nkento yango melemfuka na ndinga ya Yehowa, Yehowa mesonga yandi mambu ya kuyituka yina tasalama na nima.  Yehowa ketuba nde: “Bantu yonso ya nsi-ntoto ta kwisa kutala mwini na nge, bantotila ta zola kumona nsemo na nge.”​—Yezaya 60:3.

⁵ Bangogo ya kyese ya kele na baverse yai tatu kele na mbala mosi bangogo ya luyantiku ya kapu yango ya ketubila mpi na bunkufi mambu yonso yina kele na Yezaya kapu 60. Yo ketela beto mambu yina nkento mosi ya mbikudulu kutanaka na yo mpi yo ketendula nki mutindu beto lenda zinga na nsemo ya Yehowa ata bantu ya inza kele na kati ya mpimpa. Kansi, bidimbu yina kele na baverse yai tatu ya ntete ketendula kibeni inki?

6. Inki nkento bo ketubila na Yezaya kapu 60, mpi nani kele kifwani na yandi na ntoto?

⁶ Nkento yina bo ketubila na Yezaya 60:1-3 kele Sioni, disongidila, organizasio ya bigangwa ya kimpeve ya Yehowa yina kele na zulu. Bubu yai, bapakulami yina mebikalaka na ntoto bantu kele kifwani ya Sioni to “Israele ya Nzambi,” disongidila, kimvuka ya Bakristu ya kupakulama ya inza ya mvimba, yina kele na kivuvu ya kuyala ti Kristu na zulu. (Galatia 6:16) Dikanda yai ya kimpeve kele na kimvuka ti bantu 144 000, mpi mbikudulu ya Yezaya kapu 60 kelungana bubu yai na bayina kele na luzingu na ntoto na “bilumbu ya nsuka.” (2 Timoteo 3:1; Kusonga 14:1) Mbikudulu yango ketubila mpi mambu mingi sambu na bampangi ya Bakristu yai ya kupakulama, disongidila, “kibuka ya nene” ya “mameme ya nkaka.”​—Kusonga 7:9; Yoane 10:16.

7. Inki mambu kubwilaka Sioni na mvu 1918, mpi inki mutindu mbikudulu kutubilaka yo?

⁷ Keti kuvandaka ti nsungi mosi yina “Israele ya Nzambi” vandaka kuzinga na mpimpa, mutindu disolo ya nkento yina bo ketubila na mbikudulu kesonga yo? Ee, bamvula 80 meluta banda yo salamaka. Na ntangu mvita ya ntete ya inza ya mvimba kusalamaka, Bakristu ya kupakulama kunwanaka ngolo sambu kisalu ya kuta kimbangi kulanda na kusalama. Kansi na mvu 1918, mvula yina bitumba kumanaka, kisalu ya kusamuna yina vandaka kusalama na mutindu mosi ya bo yidikaka mbote kusukaka. Bo zengilaka Joseph F. Rutherford, yina vandaka kutwadisa kisalu ya kusamuna na inza ya mvimba, ti Bakristu yankaka yina vandaka ti biyeka ya nene ndola ya bamvula mingi na boloko sambu bo fundaka bo na mambu ya luvunu. Mbikudulu ya Biblia yina kele na mukanda ya Kusonga, kebinga Bakristu ya kupakulama ya ntangu yina nde bamvumbi yina melala na “balabala ya bwala ya nene . . . Bwala yina bo fwanisaka yo na bwala Sodome to Ezipte.” (Kusonga 11:8) Ya kyeleka, nsungi yina kuvandaka kibeni nsungi mosi ya mpimpa sambu na Sioni, mutindu yo monikaka na bana na yandi ya kupakulama yina kele na ntoto!

8. Inki dyambu ya nene kusobaka na mvu 1919, inki mbuma yo butaka?

⁸ Kansi, na mvu 1919 mambu kubalukaka mpenza.  Yehowa kupesaka nsemo na Sioni! Bantu ya Izraele ya Nzambi yina kubikalaka na ntoto kusalaka kisalu sambu na kumonisa nsemo ya Nzambi. Bo yantikaka dyaka kusamuna nsangu ya mbote kukonda boma. (Matayo 5:14-16) Kikesa yina Bakristu yai kubakaka na mbala yai, kubendaka bantu yankaka na nsemo ya Yehowa. Bantu ya mpa yina kuyikamaka na luyantiku kuvandaka bapakulami yina kukotaka na kimvuka ya Izraele ya Nzambi. Na Yezaya 60:3 bo kebinga bo nde bantotila, sambu bo tayala kumosi ti Kristu na Kimfumu ya zulu ya Nzambi. (Kusonga 20:6) Na nima, bo yantikaka kubenda kibuka ya nene ya mameme yankaka na nsemo ya Yehowa. Mameme yai kele “bantu yonso” yina mbikudulu ketubila.

Bana ya Nkento Mekwisa na Nzo!

9, 10. (a) Inki kima kupesaka nkento kyese mingi ntangu yandi monaka yo, mpi yo vandaka kifwani ya inki? (b) Inki kikuma Sioni kuvandaka na yo ya kuwila kyese?

⁹ Ntangu yai, Yehowa meyantika kupesa bantendula mingi na nsangu yina yandi pesaka na Yezaya 60:1-3. Yandi melomba nkento yango na kusala kima yankaka. Wa mambu yina yandi ketuba: “Lutisa meso na nge ndambu na ndambu, nge tala!” Nkento yango metala, ebuna yandi memona mambu ya mepesa yandi kyese mpenza na ntima! Bana na yandi ke na kukwisa na nzo. Verse yango kelanda na kutuba nde: “Bantu na nge yonso ke kutana kisika mosi, bo ke kwisa kuvutuka na nge! Bana na nge ya babakala me katuka ntama, bo ke kwisa; bana na nge ya bankento, bo ke kwisa kunata bo na maboko bonso bana-fioti.” (Yezaya 60:4) Kisalu ya kusamuna Kimfumu na inza ya mvimba yina kuyantikaka na mvu 1919 kubendaka bantu mingi ya mpa na kisalu ya Yehowa. Bo mpi kukumaka bana ya Sioni ya “babakala” ti ya “bankento,” disongidila, bantu ya kupakulama ya Izraele ya Nzambi. Dyaka, Yehowa kupesaka Sioni lukumu mutindu yandi nataka bantu ya nsuka ya kimvuka ya bantu 144 000 na nsemo.

¹⁰ Keti nge lenda yindula kyese yina Sioni kuwaka ntangu yandi kutanaka ti bana na yandi? Ya kyeleka, Yehowa kupesaka Sioni bikuma yankaka ya kuvandila na kyese. Beto ketanga nde: “Na kumona mpidina, nge ta vanda na kiese ya kuluta! Ntima na nge ta fuluka mpenza na kiese! Bantu yonso ya nsi-ntoto ta kwisa kunatila nge kimvwama na bo, mbongo ya bansi ya ntama ta sabuka nzadi-mungwa na kwisila nge.” (Yezaya 60:5) Na kuwakana ti bangogo yai ya mbikudulu, banda na mvu 1930 mata, Bakristu mingi yina kele ti kivuvu ya kuzinga kimakulu na ntoto ke na kukota na Sioni. Bo mekatuka na “nzadi-mungwa,” disongidila, na kati ya bantu yina kuzaba ve Nzambi mpi bo kele kifwani ya mbongo ya bansi. Bo kele “bimvwama [ya makanda yonso, NW].” (Agai 2:7; Yezaya 57:20) Simba mpi nde, “bimvwama ya makanda” yai kesadila ve Yehowa mutindu bo mosi mezola, konso muntu na mpila na yandi. Ve, bo kesala ve mutindu yina. Kansi, bo mpi kepesa dyaka Sioni lukumu ntangu bo kekwisa kusambila kumosi ti bampangi na bo bapakulami, sambu na ‘kuvanda kisika mosi’ na lutaninu ya “ngungudi mosi.”​—Yoane 10:16.

Bateki, Bangungudi, ti Bakomersa Kekwisa na Sioni

11, 12. (a) Tendula bibuka yina bo monaka kekwisa na Sioni.

¹¹ Mbikudulu yai ya kuvukisa bantu kelunganaka na mpila ntalu ya bantu yina kepesaka Yehowa lukumu kekumaka kaka mingi. Bangogo ya mbikudulu yina kelanda kutubilaka dyambu yai. Yindula nde nge metelama na Ngumba ya Sioni ti nkento yina bo ketubila na mbikudulu. Tula meso na ndambu ya Esti, inki nge kemona? “Bandonga mingi ya bashamo ke kwisila nge, yo me katuka na ntoto ya bantu ya Madiani ti ya bantu ya Efa; bantu ya nsi ya Saba ke kwisa bo yonso, bo ke kwisa kunatila nge wolo ti ndumbu; bo ke zabisa nsangu ya lukumu ya Mfumu Nzambi.” (Yezaya 60:6) Bibuka ya nene ya bateki kenata bawagon ya bashamo na bo na Yeruzalemi. Bashamo mefuluka bisika yonso, bonso masa ya mvula ya ngolo medindisa bwala ya mvimba! Bantu ya mumbongo kenata bima mingi ya ntalu, “wolo ti ndumbu.” Ebuna bantu yai ya mumbongo kekwisa na nsemo ya Nzambi na kukumisa yandi na meso ya bantu yonso, ‘sambu na kuzabisa nsangu ya lukumu ya Yehowa.’

¹² Bantu ya mumbongo kekwisa ve bo mosi. Bibuka ya bangungudi mpi ke na kukwisa na Sioni. Mbikudulu kelanda na kutuba nde: “Bantu ya Kedare ti ya Nebayoti ke kwisa ti mameme na bo yonso; bo [tasadila nge, NW].” (Yezaya 60:7a) Makanda yina kesansaka bitwisi kekwisa mpi na  mbanza ya santu sambu na kupesa Yehowa mameme na bo ya kuluta kitoko. Nkutu bo mosi kekudipesa na kusadila Sioni! Inki mutindu Yehowa keyamba banzenza yai? Nzambi yandi mosi kepesa mvutu: ‘Yo ta pesa mono kiese. Nzo ya lukumu na mono, mono ta kumisa yo diaka lukumu mingi.’ (Yezaya 60:7b) Yehowa kendima makabu mpi kisalu ya banzenza yai na kyese yonso. Tempelo mekuma kitoko sambu na bo.

13, 14. Inki kekatuka na ndambu ya Westi?

¹³ Ntangu yai, balula meso na ndambu ya Westi kisika ntangu kedinda. Inki nge kemona? Na kisika mosi ya ntama, kele ti kima mosi kemonana bonso dituti mosi ya mpembe yina mefika nzadi-mungwa. Yehowa keyula ngyufula yina kele na mabanza na nge nde: “Nki bamaswa yina yonso ke kwisa . . . bonso ndonga ya matuti, bonso ndonga ya bapizio ke vutuka na nzo na bo?” (Yezaya 60:8) Yehowa kepesa mvutu na ngyufula ya yandi mosi meyula: “Yina bamaswa me katuka ntama na balweka ya banzadi, bamaswa ya bwala Tarsisi kele na ntwala; yo ke kwisa kuvutula bana na nge yina kwendaka ntama. Bana na nge ke kwisa kunata arza na bo ti wolo na bo sambu na lukumu ya zina ya Mfumu Nzambi, Nzambi na nge, sambu na kukumisa [Yehowa] Nzambi ya Israele, yina me pesa nge mpi lukumu na yandi.”​—Yezaya 60:9.

¹⁴ Keti nge lenda yindula mambu yango ya ke na kusalama? Dituti yina ya mpembe mepusana ebuna yo mekuma kumonana bonso kimvuka ya bidimbu ntama na ndambu ya Westi. Yo kemonana bonso kimvuka ya bandeke kepumbuka na zulu ya bitembo ya masa. Kansi ntangu yo kekuma penepene, nge kemona nde yina kele bamaswa ti bapakapaka na yo yina kebaluka na mupepe. Yo kezola kutuba nde bamaswa ya kekwenda na Yeruzalemi kele mingi kibeni na mpila nde yo kemonana bonso kibuka ya bapizio. Bantu kekatuka ntama na bamaswa yina ketambula ntinu kibeni  sambu na kunata bantu ya lukwikilu yina kekwisa kusambila Yehowa na Yeruzalemi.

Organizasio ya Yehowa Kekuma Nene

15. (a) Inki kuyela bangogo ya Yezaya 60:4-9 kutubilaka? (b) Bakristu ya kyeleka kemonisaka mpeve ya nki mutindu?

¹⁵ Ya kyeleka, mbikudulu yina kele na verse 4 tii na 9 ketendula mbotembote kisalu yina yantikaka kupanzana na ntoto ya mvimba banda na mvu 1919! Sambu na nki Yehowa kusakumunaka Sioni na kuyela mutindu yina? Sambu yantika na mvu 1919, Izraele ya Nzambi kelembaka ve na kusemisa nsemo ya Yehowa na bulemfu yonso. Keti nge mesimba nde verse ya 7 ketubila bantu yankaka ya mpa yina kekwisa ‘ke pesa makabu na mesa-kimenga ya . . . Nzambi’? Mesa-kimenga kele kisika ya bo kepesilaka makabu ya kimenga, mpi dibanza ya kele na mbikudulu yai keyibusa beto nde kisalu ya Yehowa kelombaka mpi kupesa makabu. Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Mono ke lomba beno na kudipesa beno mosi na Nzambi bonso makabu ya menga, makabu ya kufwa ve kansi ya moyo, sambu na kusadila yandi ti kupesa yandi kiese. Yina kele [kisalu ya santu ya beno kesadila yandi ti mayele na beno, NW].” (Roma 12:1) Na mutindu mosi ya kewakana ti bangogo ya Polo, Bakristu ya kyeleka kemonaka ve nde kukwenda na nzo-Nzambi sambu na kuwa malongi mbala mosi na mposo mefwana. Bo kepesaka ntangu, ngolo, ti bimvwama na bo sambu lusambu ya kukonda mvindu kukwenda na ntwala. Keti bantu ya mutindu yai ya mekudipesaka na Nzambi kepesaka ve lukumu mingi na nzo ya Yehowa? Mbikudulu ya Yezaya ketuba nde bo kesalaka yo. Yo yina, beto lenda ndima nde bantu yai ya kikesa ya kesambilaka Yehowa kele na lukumu na meso na yandi.

16. Banani kupesaka lusadisu na kisalu ya kutunga na ntangu ya ntama, mpi banani kepesaka lusadisu ya mutindu mosi na ntangu na beto?

¹⁶ Bantu ya mpa kezola kusala kisalu. Mbikudulu kelanda na kutuba nde: “Banzenza ta tunga diaka bibaka na nge, bantotila na bo ta sadila nge.” (Yezaya 60:10) Na kulungana ya ntete ya bangogo yai na bilumbu yina Bayuda kukatukaka na kimpika na Babilone, bantotila ti bantu ya makanda yankaka kusadisaka bo mpenza na kutunga tempelo ti mbanza ya Yeruzalemi. (Esdrasi 3:7; Nehemia 3:26) Na kulungana na yo na bilumbu na beto, kibuka ya nene kesadisa bapakulami yina mebikalaka sambu na kutunga lusambu ya kyeleka. Bo kepesaka maboko na kutunga mabundu ya Bukristu mpi bo kekumisa ngolo “bibaka” ya organizasio ya Yehowa, yina kele bonso bibaka ya mbanza. Bo kepesaka mpi maboko na kutunga Banzo ya Kimfumu, Banzo ya Balukutakanu ya Nene ti ba Betele. Na mambu yai yonso ya bo kesalaka, bo kesadisaka bampangi na bo bapakulami na kulungisa bampusa ya organizasio ya Yehowa yina ke na kukuma kaka nene!

17. Inki kele mutindu mosi ya Yehowa kesadilaka sambu na kupesa dyaka bantu na yandi lukumu mingi?

¹⁷ Bangogo ya nsuka ya Yezaya 60:10 kepesa beto mpenza kikesa! Yehowa ketuba nde: “Mono bulaka nge na makasi na mono, kansi ntangu yai mono ke wila nge mawa sambu mono ke zolaka nge mingi.” Ya kyeleka, banda na bamvu 1918/19, Yehowa kupesaka bantu na yandi disipline. Kansi yo vandaka na ntangu ya ntama. Yai kele ntangu ya Yehowa kemonisa mawa na bansadi na yandi ya kupakulama mpi bampangi na bo mameme yankaka. Kuyela ya nene yina kesalama kele nzikisa ya kendimisa nde yandi mesakumunaka bo, yandi kepesa bo dyaka ‘lukumu mingi,’ mutindu yo lombaka nde yandi sala.

18, 19. (a) Inki lusilu Yehowa kepesa na bantu ya mpa yina kekota na organizasio na yandi? (b) Inki mambu baverse yina mebikala ya Yezaya kapu 60 kezabisa beto?

¹⁸ Konso mvula, “banzenza” yankaka mingi kekota na organizasio ya Yehowa, nkutu nzila tavandaka kaka ya kukangula sambu na bantu yankaka mingi na kulanda bo. Yehowa kesonga Sioni  nde: “Mpimpa ti mwini bakielo na nge ta vanda kaka ya kukanguka; bant[u] ta kangaka yo ve tii kuna, mpidina bamfumu yonso ya nsi-ntoto ta kwisa kukota ti kunatila nge kimvwama na bo.” (Yezaya 60:11) Bambeni yankaka kemekaka kukanga “bakielo” yango, kansi beto kezaba nde bo lenda nunga ve. Yehowa yandi mosi metubaka nde ata nki mutindu bakielo yango tabikalaka kaka ya kukangula. Kuyela talanda kaka na kusalama.

¹⁹ Na bilumbu yai ya nsuka, kele na mitindu yankaka dyaka yina Yehowa kesakumunaka bantu na yandi, sambu bo kuma dyaka na lukumu mingi. Baverse ya Yezaya 60 yina mebikala kemonisa mitindu yango na mutindu mosi ya mbikudulu.

Keti Nge Lenda Tendula?

• Nani kele “nkento” ya Nzambi, mpi nani kele kifwani na yandi na ntoto?

• Inki ntangu bana ya Sioni kulalaka na ntoto, mpi nki ntangu mpi nki mutindu bo ‘telamaka’?

• Na nsadisa ya bidimbu ya kuswaswana yina yandi sadilaka, inki mutindu Yehowa kutubilaka na ntwala kuyela ya bansamuni ya Kimfumu na bilumbu na beto?

• Na nki mitindu Yehowa kusalaka nde nsemo na yandi kupela na bansadi na yandi?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

 [Kifwanisu ya kele na lutiti 18]

Bo kelomba “nkento” ya Yehowa na kutelama

[Kifwanisu ya kele na lutiti 20]

Kibuka ya bamaswa kemonana bonso bapizio yina kepumbuka na zulu ya masa