“Konso Muntu Fweti Baka Kilo na Yandi Mosi”

“Konso muntu na kati na beto [tasala bakonti, NW] na . . . Nzambi sambu na mambu na yandi mosi.”​—ROMA 14:12.

1. Inki mukumba Baebreo tatu kulungisaka na kwikama yonso?

BATOKO tatu ya Baebreo yina vandaka kuzinga na Babilone kuvandaka na ntwala ya desizio mosi yina vandaka kutula luzingu na bo na kigonsa. Keti bo fwete fukimina kiteki mosi ya nene kibeni, mutindu nsiku ya insi yina kulombaka yo? To keti bo fwete buya kusambila yo, ebuna bo losama na furu mosi ya tiya yina vandaka kupela ngolo? Shadraki, Meshaki, ti Abedi-Nego kuvandaka ve ti ntangu ya kusosa bandongisila ya konso muntu yina bo vandaka mpi ve na mfunu ya kusala yo. Kukonda kusukinina, bo tubaka nde: “Mfumu, . . . zaba nde beto ta samba nzambi na nge ve, beto ta fukama mpi ve na ntwala ya kiteki yina ya wolo ya nge tedimisaka.” (Daniele 3:1-18) Baebreo yai tatu kubakaka kilo ya mukumba na bo.

2. Na kutuba ya mbote, nani kubakilaka Pilate desizio na yina metala Yezu Kristu, mpi keti dyambu yina kesala nde guvernere ya Roma kuvanda ve na bakonti ya kusala?

² Kiteso ya bamvu-nkama sambanu na nima, Guvernere kuwaka mambu yina bo fundilaka muntu yango. Na nima ya kutadila mambu, yandi bakisaka nde muntu yina ya bo fundaka kusalaka ve ata kima mosi ya mbi. Kansi, bantu vandaka kulomba nde bo fwa muntu yango. Na nima ya kubuya ntete, guvernere kuvandaka na badute na yina metala kubaka kilo ya mukumba na yandi mpi yandi kudiyambulaka na bupusi ya bantu. Yandi yobisaka maboko na yandi, mpi yandi tubaka nde: “Lufwa ya muntu yai kele mambu na mono ve!” Na nima, yandi pesaka bo muntu yango sambu bo tula yandi na zulu ya nti. Ee, na kisika ya kubaka yandi mosi desizio na yina metala Yezu Kristu, Ponse Pilate kubikaka nde bantu yankaka kubakila yandi desizio. Ata yandi yobisaka maboko na yandi nki mutindu, Pilate kuvandaka kaka na mukumba ya kusala bakonti na mutindu yandi zengilaka Yezu nkanu yina ya kukonda lunungu.​—Matayo 27:11-26; Luka 23:13-25.

3. Sambu na nki beto fwete bika ve nde bantu yankaka kubakila beto badesizio?

³ Ebuna nge? Ntangu yo kelombaka nde nge baka badesizio, keti nge kevandaka bonso Baebreo  tatu yina, to keti nge kebikaka nde bankaka kubakila nge badesizio? Yo kevandaka ve pete na kubaka badesizio. Yo kelombaka nde muntu kuvanda ya kuyela sambu yandi sala bansola ya mbote. Mu mbandu, bibuti fwete baka badesizio ya mbote sambu na bana na bo ya fyoti. Ya kyeleka, kubaka desizio na dyambu mosi buna kevandaka mpasi mingi kana dyambu yango kele mpasi kuluta mpi yo kelomba kutadila mambu mingi. Kansi, mukumba ya kubaka badesizio kele ve kilo mingi kuluta sambu bo tanga yo na kati ya “bakilo,” to mambu ya kepesaka mpasi, yina lenda lomba nde bantu yina kele ti “mpeve ya Nzambi” kusadisa beto na kunata. (Galatia 6:1, 2) Kansi, yo kele kilo yina “konso muntu na kati na beto [tasala bakonti, NW] na . . . Nzambi sambu na” yo. (Roma 14:12) Biblia ketuba nde: “Konso muntu fweti baka kilo na yandi mosi.” (Galatia 6:5) Ebuna, inki mutindu beto lenda baka badesizio ya mbote na luzingu? Ntetentete, beto fwete zaba bandilu yina beto bantu kevandaka ti yo mpi kulonguka mambu yina beto fwete sala sambu na kutula bukatikati ti yo.

Dyambu ya Mfunu Yina Yo Kelombaka

4. Kukolama ya bankwelani ya ntete kepesa beto nki dilongi ya mfunu na yina metala kubaka badesizio?

⁴ Na luyantiku ya luzingu ya bantu, bankwelani ya ntete kubakaka desizio mosi ya kunataka malanda ya mbi kibeni. Bo ponaka na kudya mbuma ya nti ya kuzaba mambu ya mbote ti ya mbi. (Kuyantika 2:16, 17) Inki kupusaka bo na kubaka desizio yina? Biblia ketuba nde: “Nkento monaka nde nti yina kele kitoko, bambuma na yo mpi ke monana kitoko na kudia. . . . Yandi bakaka mbuma mosi ya nti yango, yandi diaka yo. Ebuna yandi pesaka mpi bakala na yandi, bakala mpi diaka yo.” (Kuyantika 3:6) Desizio ya Eva kusimbamaka na mpusa ya bwimi. Mambu ya yandi salaka kunataka Adami na kusala bonso yandi. Yo yina, masumu ti lufwa memwanganaka ‘na bantu yonso.’ (Roma 5:12) Kukolama ya Adami ti Eva fwete longa beto dilongi mosi ya mfunu sambu na yina metala bandilu ya bantu kele na yo: Kana bo kelanda ve lutwadisu ya Nzambi, mbala mingi bantu kebakaka badesizio ya mbi.

5. Inki lutwadisu Yehowa mepesaka beto, mpi beto fwete sala nki sambu na kubakila yo mambote?

⁵ Beto lenda vanda na kyese kibeni sambu Yehowa Nzambi mepesaka beto lutwadisu! Masonuku ketela beto nde: “Kana beno kwenda nzila yai to nzila ya nkaka, beno ta wa ndinga na nima na beno ke tuba nde: ‘Nzila yo yai, beno landa yo.’” (Yezaya 30:21) Yehowa ketubilaka beto na nzila ya Ndinga na yandi ya kupemama, Biblia. Beto fwete longuka Masonuku mpi kubaka nzayilu na yo ya sikisiki. Sambu na kusala bansola ya mbote, beto fwete dya “madya ya ngolo [yina] kele sambu na bantu ya kuyela.” Beto “kesadilaka [mpi] mayele na [beto] ya kuyindula sambu na kuswasisa mambu ya mbote ti mambu ya mbi.” (Baebreo 5:14, NW) Beto lenda longa mayele na beto ya kuyindula na kusadilaka mambu ya beto kelonguka na Ndinga ya Nzambi.

6. Inki kele mfunu sambu kansansa na beto kusala mbote-mbote?

⁶ Kansansa yina beto kebutukaka ti yo kele mfunu mingi sambu na kubaka badesizio. Kansansa kesadisaka beto na kuswasisa mambu, mpi yo lenda ‘pesa beto raison, to ve.’ (Roma 2:14, 15) Kansi, sambu kansansa na beto kusala mbote-mbote, beto fwete ngengisa yo ti nzayilu ya sikisiki ya Ndinga ya Nzambi mpi kukumisa yo mbote na kusadilaka Ndinga yina. Kansansa yina bo melongaka ve kelandaka kukonda mpasi bupusi ya kinkulu ti ya bikalulu ya bantu ya kisika ya beto kezinga. Bantu ya nzyunga na beto ti bangindu ya bantu yankaka lenda twadisa beto mpi na nzila ya mbi. Inki  kekuminaka kansansa na beto kana mbala na mbala beto ketula ve dikebi na balukebisu yina yo kepesa beto mpi beto kefwa minsiku ya Nzambi? Nsukansuka, kansansa takuma “bonso nde bo me zikisaka yo na kibende ya tiya,” bonso kidimbu ya mputa mosi ya muntu melwala na tiya​—yo kewaka kima ve mpi yo kesalaka kima ve. (1 Timoteo 4:2) Kansi, kansansa yina ya bo melongaka na Ndinga ya Nzambi kele lutwadisu mosi ya mefwana na kutudila ntima.

7. Inki kele mfunu mingi sambu na kubaka badesizio ya mayele?

⁷ Yo yina, sambu na kubaka badesizio ya mayele, yo kelombaka ntetentete kuvanda ti nzayilu ya sikisiki ya Masonuku mpi mayele ya kusadila yo. Na kisika ya kubaka badesizio nswalu-nswalu kukonda kuyindula, beto fwete baka ntangu ya kufwana sambu na kusosa minsiku ya Biblia mpi kusadila mayele na beto ya kuyindula sambu na kusadila minsiku yango. Ata ntangu yo kelomba kubaka desizio mosi ya nswalu-nswalu, bonso Shadraki, Meshaki, ti Abedi-Nego, beto tavanda ya kuyilama mbote kana beto kele ti nzayilu ya sikisiki ya Ndinga ya Nzambi mpi kana beto melongaka kansansa na beto na nzayilu yina. Sambu na kubakisa mutindu kuyela lenda tomisa mayele na beto ya kubaka badesizio, bika beto tadila mambu zole ya luzingu.

Banani Tavanda Banduku na Beto?

8, 9. (a) Inki minsiku kemonisa mfunu ya kubuya banduku ya mbi? (b) Keti kuvanda ti banduku ya mbi ketadila kaka kinduku ti bantu yina kele na bikalulu ya mbi? Tendula.

⁸ Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Bantu kukusa beno ve, sambu: ‘Banduku ya mbi ke bebisaka bikalulu ya mbote.’” (1 Korinto 15:33) Yezu Kristu kusongaka balongoki na yandi nde: “Beno . . . kele bantu ya nsi-ntoto ve.” (Yoane 15:19) Na nima ya kulonguka minsiku yai, beto kebakisa mbote mfunu ya kubuya kusala kinduku ti bantu ya pite, bantu ya bizumba, miyibi, bantu ya kelaukaka malafu, mpi bantu yankaka ya mutindu yai. (1 Korinto 6:9, 10) Kansi, ntangu nzayilu na beto ya kyeleka ya Biblia kekumaka mingi, beto kebakisaka nde yo kele kigonsa na kulutisa ntangu ti bantu ya mutindu yai na kutalaka bo na bafilme, na televizio, to na baordinatere, to na kutangaka mambu na bo na mikanda. Beto lenda tuba mpi mutindu mosi sambu na yina metala masolo ya bantu kesolulaka na Internet ti “bayina kebumbaka kimuntu na bo.”​—Nkunga 26:4, NW.

⁹ Keti beto fwete sala kinduku ya ngolo ti bantu yina lenda vanda ti bikalulu ya mbote kansi yina kekwikilaka ve na Nzambi ya kyeleka? Masonuku kezabisa beto nde: “Nsi-ntoto kele na maboko ya Muntu ya Mbi.” (1 Yoane 5:19) Dyambu yai kesadisa beto na kubakisa nde banduku ya mbi kele ve kaka bantu yina kepesaka nzila na mambu yonso to bayina kele ti bikalulu ya mbi. Yo yina, yo ke mayele na kuyedisa kinduku ya ngolo kaka ti bantu yina kezolaka Yehowa.

10. Inki kesadisaka beto na kubaka badesizio ya mbote na yina metala bangwisana na beto ti bantu ya inza?

¹⁰ Mpila kele ve ya kubuya bangwisana yonso ti bantu yina kele na inza, mpi Nzambi kelombaka beto ve na kusala yo. (Yoane 17:15) Kusala kisalu ya kusamuna, kukwenda na nzo-nkanda mpi na kisalu kesalaka nde beto sala mambu ti bantu ya inza. Mukristu yina nkwelani na yandi kele ve Mukristu lenda vanda ti mabaku mingi ya kukutana ti bantu ya inza kuluta bankaka. Kansi, kana beto kesadila mayele na beto ya kuyindula, beto tabakisa nde kuvanda ti mwa bangwisana ti bantu ya inza meswaswana mpenza ti kuyedisa kinduku ya ngolo ti inza. (Yakobo 4:4) Yo yina, beto kekukaka kubaka badesizio ya mbote na  yina metala kusala bisalu yankaka yina kesalamaka na nzo-nkanda na nima ya malongi, bonso bansaka mpi makinu, mpi kukwenda na bafeti ti na madya ya sipesiali yina banduku ya kisalu keyidikaka.

Kupona Kisalu

11. Inki kele kima ya ntete ya kutadila na ntangu beto kebaka badesizio na dyambu ya metala kisalu?

¹¹ Kusadila minsiku ya Biblia na mutindu ya mbote kesadisaka beto na kubaka badesizio na yina metala mutindu beto kelungisaka mukumba ya ‘kulungisa bampusa ya bantu ya fami na beto.’ (1 Timoteo 5:8) Kima ya ntete ya kutadila kele kisalu yo mosi​—yo kelomba nde beto sala inki. Yo kele mbi kibeni na kupona kisalu yina kesyamisaka mambu yina Biblia kebuyisaka na pwelele yonso. Yo yina, Bakristu ya kyeleka kendimaka ve bisalu yina lenda lomba kusadila lusambu ya biteki, kuyiba, kusadila menga na mutindu ya mbi, to mambu yankaka yina Biblia kebuyisaka. Beto tata mpi ve luvunu to kukusa, ata mfumu ya kisalu kulomba beto na kusala yo.​—Bisalu 15:29; Kusonga 21:8.

12, 13. Katula kisalu yo mosi, tanga mambu yankaka yina kele mfunu na ntangu beto kebaka badesizio na dyambu ya metala kisalu?

¹² Inki beto lenda tuba kana kisalu yango yo mosi kefwa ve ata nsiku mosi ya Nzambi? Mutindu beto kekuma ti nzayilu mingi ya kyeleka mpi mayele na beto ya kuyindula ketoma, beto kebakisaka mambu yankaka yina beto fwete tadila. Inki beto tasala kana kisalu yango kelomba nde beto kudikotisa na dyambu mosi ya Biblia kebuyisaka, mu mbandu kuyamba batelefone na kisika mosi ya bo kesalaka bansaka ya mbongo? Yo kelomba mpi kutadila kisika mbongo ya bo kefutaka bantu ya kisalu yango kekatukaka mpi kisika kisalu yango kesalamaka. Mu mbandu, keti Mukristu mosi ya kesalaka kisalu na yandi mosi lenda ndima na kusala kisalu ya kutula mukubu na nzo-Nzambi mosi ya Kikristu ebuna kusadisa na kunata lusambu ya luvunu na ntwala?​—2 Korinto 6:14-16.

¹³ Inki beto tasala kana mfumu na beto mendima kisalu ya kutula mukubu na kisika mosi ya lusambu ya luvunu? Kana yo ke mpidina, beto fwete tadila mambu bonso kiteso ya kiyeka yina beto kele na yo na kisalu yina tasalama mpi kiteso ya kisalu yina beto tasala. Ebuna nki beto tasala sambu na kisalu mosi ya kefwa ve ata munsiku mosi ya Biblia, bonso kubika mikanda na bisika ya kuswaswana na mbanza mosi buna, yika mpi bisika yina bo kesalaka bisalu ya mbi? Keti munsiku ya kele na Matayo 5:45 fwete vanda ve na bupusi na desizio ya beto tabaka? Beto fwete vila ve na kutadila bupusi yina kusala kisalu yango mbala na mbala lenda vanda na yo na kansansa na beto. (Baebreo 13:18) Ya kyeleka, kulungisa mukumba na beto ya kubaka badesizio ya mbote na yina metala kisalu kelombaka nde beto kumisa ngolo mayele na beto ya kuyindula mpi beto longa kansansa yina Nzambi mepesaka beto.

‘Yindula Yandi na Mambu Yonso ya Nge Kesalaka’

14. Inki mambu beto fwete tadilaka konso ntangu ya beto kezola kubaka badesizio?

¹⁴ Inki beto lenda tuba sambu na badesizio ya beto kebakaka na mambu yankaka, bonso kukota nzo-nkanda mpi kundima to kubuya lusansu mosi buna ya kimunganga? Kana beto kezola kubaka konso desizio yina, beto fwete sosa kubakisa minsiku ya Biblia yina ketadila dyambu yango mpi na nima kusadila mayele na beto ya kuyindula sambu na kusadila minsiku yango. Salomo, Ntotila ya mayele ya Izraele ya ntama, kutubaka nde: “Tula ntima na nge yonso na Mfumu Nzambi; kutula ntima ve na mambu ya nge mosi ke yindulaka nde nge zaba. Yindula Mfumu Nzambi na mambu yonso ya nge ke salaka, yandi ta songa nge nzila ya mbote.”​—Bingana 3:5, 6.

15. Inki dilongi beto kebaka na Bakristu ya mvu-nkama ya ntete na yina metala kubaka badesizio?

¹⁵ Mbala mingi, bansola ya beto kesalaka kevandaka na bupusi na bantu yankaka, mpi beto fwete tadilaka dyambu yai. Mu mbandu, Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kuvandaka dyaka ve na nsi ya bansiku mingi-mingi ya Nsiku ya Moize yina vandaka kutadila madya. Bo lendaka kupona na kudya madya yankaka yina kuvandaka mvindu na Nsiku ya Moize mpi yina kuvandaka kwa yo mbi ve na mambu yankaka. Kansi, ntumwa Polo kusonikaka mutindu yai sambu na yina metala mbisi yina lendaka kuvanda na kuwakana mosi buna ti tempelo ya mimpani: “Kana mpangi na mono [mebula dibaku, NW] sambu na madia, mono ta dia mbisi  diaka ve ata fioti, mbaimbai mpangi na mono [tabula dibaku, NW].” (1 Korinto 8:11-13) Polo kusyamisaka Bakristu ya ntete na kutadilaka kansansa ya bankaka sambu na kubudisa bo ve mabaku. Badesizio na beto fwete kumisa beto ve bantu ‘ya kebudisaka bankaka mabaku.’​—1 Korinto 10:29, 32, NW.

Sosa Mayele ya Kekatukaka na Nzambi

16. Inki mutindu kisambu kesadisaka beto na kubaka badesizio?

¹⁶ Kisambu kele mfunu mingi kibeni sambu na kubaka badesizio. Longoki Yakobo kutubaka nde: “Kana muntu mosi na kati na beno ke na mayele ve, yandi lomba yo na Nzambi, ebuna Nzambi ta pesa yandi yo; sambu Nzambi ke zolaka kukaba mingi na bantu yonso na ntima ya mbote.” (Yakobo 1:5) Na kivuvu yonso, beto lenda samba Yehowa sambu na kulomba Yandi mayele yina beto kele na yo mfunu sambu na kubaka badesizio ya mbote. Na ntangu beto kezabisa Nzambi ya kyeleka basusi na beto mpi kesosa lutwadisu na yandi, mpeve santu lenda sadisa beto na kubakisa mbote baverse yina beto ketadila mpi yo lenda yibusa beto baverse yina beto vilaka mbala yankaka.

17. Inki mutindu bantu yankaka lenda sadisa beto na kubaka badesizio?

¹⁷ Keti bantu yankaka lenda sadisa beto na kubaka badesizio? Ee, Yehowa mepesaka beto bantu ya kuyela na dibundu. (Efezo 4:11, 12) Beto lenda sosa lusadisu na bo, mingimingi kana desizio yango kele mfunu mingi. Bantu yina kele ti mayele mingi ya kimpeve mpi eksperiansi na luzingu lenda benda dikebi na beto na minsiku yankaka ya Biblia yina lenda vanda na bupusi na desizio na beto mpi kusadisa beto na “kusola mambu . . . ya kuluta mfunu.” (Filipi 1:9, 10) Kansi, beto fwete keba na dyambu yai: Beto fwete bika ve nde bankaka kubakila beto badesizio. Beto kele na mukumba ya kubaka kilo na beto.

Keti Yo Kebutaka Ntangu Yonso Bambuma ya Mbote?

18. Inki beto lenda tuba sambu na bambuma yina desizio mosi ya mbote lenda buta?

¹⁸ Keti badesizio yina mesimbama mpenza na minsiku ya Biblia mpi ya muntu mebaka na mayele yonso tabutaka ntangu yonso bambuma ya mbote? Ee, nsukansuka. Kansi, bantangu yankaka, yo lenda nata bampasi na mwa ntangu fyoti. Shadraki, Meshaki, ti Abedi-Nego kuzabaka nde desizio na bo ya kukonda kusambila kiteki ya nda lendaka kunatila bo lufwa. (Daniele 3:16-19) Mutindu mosi, ntangu bantumwa kusongaka Sanedreni ya Bayuda nde bo fwete lemfuka na Nzambi bonso Mfumu kansi na bantu ve, bo bulaka bo ngolo kibeni na ntwala ya kubikisa bo. (Bisalu 5:27-29, 40) Dyaka, “ntangu ti mambu ya kukonda kukana” lenda vanda na bupusi na malanda ya konso desizio yina muntu kebaka. (Longi 9:11, NW) Kana beto kenyokwama na mutindu mosi buna ata beto bakaka desizio mosi ya mbote, beto lenda tula ntima nde Yehowa tasadisa beto na kukanga ntima mpi nde yandi tasakumuna beto na bilumbu kekwisa.​—2 Korinto 4:7.

19. Inki mutindu beto lenda baka kilo ya mukumba na beto na kikesa yonso na ntangu beto kebaka badesizio?

¹⁹ Yo yina, na ntangu beto kebaka badesizio, beto fwete sosa minsiku ya Masonuku mpi kusadila mayele na beto ya kuyindula sambu na kusadila minsiku yango. Beto kepesa Yehowa mersi mpenza na lusadisu ya yandi mepesaka beto na nzila ya mpeve santu na yandi mpi ya bampangi ya kuyela na dibundu! Na nsadisa ya lutwadisu mpi bangidika ya mutindu yai, bika beto baka kilo na beto na kikesa yonso ntangu beto kebaka badesizio ya mayele.

Inki Nge Melonguka?

• Yo kelombaka kutadila ntetentete nki dyambu sambu na kubaka badesizio ya mbote?

• Inki mutindu kuyela na kimpeve kevandaka na bupusi na banduku ya beto keponaka?

• Tanga mwa mambu ya mfunu ya beto fwete tadila na ntangu beto kebaka badesizio na mambu ya metala kisalu?

• Inki lusadisu beto kele na yo na yina metala kubaka badesizio?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 9]

Kukolama ya Adami ti Eva kelonga beto dilongi mosi ya mfunu

[Kifwanisu ya kele na lutiti 10]

Na ntwala ya kubaka desizio mosi ya mfunu, sosa kuzaba minsiku ya Biblia