NA NSUNGI ya Mvita ya Ntete ya Ntoto ya Mvimba na mvu 1914, bantu mingi bakisaka nde Balongoki ya Biblia ke kotaka ve na mvita. (Yez. 2:2-4; Yoa. 18:36; Baef. 6:12) Bansadi ya Nzambi ya Angleterre salaka inki?

Nsiku mosi basikaka na 1916 na Angleterre yina vandaka kutuba nde babakala yina me kwelaka ve, ya kele ti bamvula 18 tii na 40 fwete kwenda na mvita. Kansi, nsiku yango vandaka ti ngidika mosi yina vandaka kutuba nde muntu vandaka ti kimpwanza ya kubuya kukota na kisalu ya soda kana “balukwikilu na yandi to bikalulu ya mbote” me buyisa yandi na kusala yo. Bamfumu ya luyalu salaka tribinale sambu na kuzenga banani vandaka na nswa ya kubuya kukota na kisalu ya kisoda mpi na nki kiteso.

Na nima ya mwa ntangu, bo tulaka Balongoki ya Biblia kiteso ya 40 na boloko ya basoda, mpi bo tindaka bampangi 8 na bitumba na France. Sambu bampangi ya Angleterre sepelaka ve na diambu yina ya kukonda lunungu, bo sonikilaka ministre ya ntete, Herbert Asquith mukanda sambu na kumonisa nde bo sepelaka ve na mutindu bo tulaka bampangi yina na boloko; mpi bo tindaka mukanda yango ti lombilu ya bantu 5 500 yina tulaka maboko na bo na mukanda yina.

Na nima, bo waka nsangu nde, bo zengilaka bampangi 8 yina bo tindaka na France nkanu ya lufwa sambu bo buyaka kukota na kisalu ya soda. Kansi ntangu bo tulaka bampangi yina na ndonga sambu na kufwa bo na masasi, bo sobaka nkanu na bo na kuzengilaka bo nkanu ya bamvula kumi na boloko. Bo vutulaka bo na Angleterre sambu na kukwenda kukota boloko kuna.

Sambu mvita vandaka kaka kukuma ngolo, bo basisaka nsiku ya nkaka yina vandaka kutuba nde ata babakala yina me kwelaka fwete kota na kisalu ya kisoda. Mu mbandu na mbanza Manchester, na Angleterre bo sambisaka Henry Hudson yina vandaka longoki ya Biblia mpi munganga. Na Augusti 3, 1916, tribinale zengaka nde mpangi yai fwaka nsiku, bo futisaka yandi amande mpi tindaka yandi na boloko. Kaka na ntangu yango, na mbanza Edinburg na Écosse bo sambisaka mpangi James Frederick Scott, mupasudi-nzila yina vandaka ti bamvula 25; kansi tribinale zengaka nde yandi fwaka nsiku ve. Bamfumu fundaka diaka mpangi yango, kansi bo yambulaka diambu na yandi sambu na kulandila diambu ya mpangi ya nkaka na Londres. Mbala yai, bo zengaka nde mpangi Herbert Kipps fwaka nsiku, bo futisaka yandi amande, mpi tindaka yandi na kisalu ya soda.

Tii na Septembri 1916, bampangi 264 lombaka nde bo tinda bo ve na kisalu ya kisoda. Na kati na bo, bo pesaka bampangi 5 kimpwanza ya kukwenda ve, bo pesaka bampangi ya nkaka 154 “kisalu ya ngolo kibeni,” bo pesaka bampangi 23 bisalu na kan kansi yina vandaka ve kutadila mvita, bo  tindaka bampangi 82 na kisalu ya kisoda mpi bayina buyaka bo sambisaka bo mpi tulaka bo na boloko. Bantu mingi sepelaka ve na mutindu bo vandaka kuniokula bampangi yai na boloko mpi guvernema basisaka bo na boloko ya basoda mpi yo yina bo tindaka bo na bakan ya bisalu ya ngolo.

Mpangi Edgar Clay ti Pryce Hughes, yina na nima kumaka nkengi ya filiale ya Angleterre, salaka barrage mosi na pays de Galles. Katula bo, Herbert Senior, mosi ya bampangi 8 yina katukaka na France, bo tindaka yandi na boloko ya Wakefield na Yorkshire. Sambu na bankaka, bo lungisaka nkanu yina bo zengilaka bo na kusalaka bisalu ya ngolo na bisika ya mpasi na boloko ya Dartmoor, boloko yina vandaka ti bantu mingi mpenza yina buyaka kusala kisalu ya kisoda sambu kansansa na bo vandaka kubuyisa bo.

Frank Platt, Longoki ya Biblia yina ndimaka kusala bisalu yina vandaka ve na kuwakana ti mvita, kutanaka ti mbangika ya ngolo na nsungi mosi ya nda sambu yandi buyaka kukwenda na mvita. Bamfumu ya basoda niokulaka mpi ngolo Atkinson Padgett, yina longukaka Biblia ntangu fioti na nima ya kukota na kisalu ya soda, mpi yandi buyaka kukwenda na mvita.

Ata bamvula kiteso ya 100 me luta ntangu yai, bampangi na beto bakisaka ve mbote-mbote ntendula ya kukonda kukota ve na mambu ya nsi-ntoto, bo vandaka na mpusa ya kusepedisa Yehowa Nzambi. Bampangi yina bo me tanga bazina na bo na disolo yai, me bikaka mbandu ya mbote na mutindu bo buyaka kukota na mvita na “ngunga ya kumekama” mpi ya mpasi kibeni. (Kus. 3:10)—Yo me katuka na mikanda na beto ya ntama na Angleterre.