1. Na lusambu na beto, nki beto ke bakaka na mbalu?

KETI nge me monaka dezia zina ya Yehowa ya kusonika na nzo mosi to na musée mosi buna? Ya kieleka, yo bendaka dikebi na nge mpi nge vandaka na kiese kibeni! Yo kele mpidina sambu na lusambu na beto, zina ya Nzambi ke vandaka na mbalu mingi—beto kele kibeni Bambangi ya Yehowa! Bubu yai na ntoto ya mvimba, kele ve ti kimvuka ya nkaka ya bantu yina ke sadilaka zina ya Nzambi mutindu beto ke sadilaka yo. Kansi, beto me zaba mpi nde kunata zina ya Nzambi kele mukumba ya nene.

2. Sambu beto ke nataka zina ya Nzambi, nki mukumba ya nene beto kele na yo?

² Yo ke tendula ve nde, kusadila zina ya Nzambi mpamba ta sala nde Yehowa kundima beto. Beto fwete zinga na kuwakana ti minsiku na yandi ya lunungu. Yo yina Biblia ke yibusa beto nde bansadi ya Yehowa fwete “bikisa kusala mambu ya mbi.” (Nk. 34:15) Ntumwa Polo tubilaka pwelele munsiku yai ntangu yandi sonikaka nde: “Bika nde konso muntu yina ke bingaka zina ya Yehowa kuyambula mambu ya kukonda lunungu.” (Tanga 2 Timoteo 2:19.) Sambu beto kele Bambangi ya Yehowa, beto me zabanaka nde beto kele bantu  yina ke bingaka zina ya Yehowa. Kansi, nki mutindu beto fwete yambula mambu ya kukonda lunungu?

3, 4. Inki verse me pusaka bantu ya mayele yina ke longukaka Biblia na kuyindula mingi, mpi sambu na nki?

³ Bika beto tadila baverse ya kisina yina Polo sadilaka ntangu yandi sonikaka bangogo yina kele na 2 Timoteo 2:19. Verse yai ke tubila “fondasio ya ngolo ya Nzambi” mpi na nima, yandi monisaka mambu zole yina vandaka ya kusonika na kati na yo. Diambu ya ntete, “Yehowa me zaba bantu na yandi,” fwete vanda bangogo yina me katuka na Kutanga 16:5. (Tala disolo yina me luta.) Ya zole, “Bika nde konso muntu yina ke bingaka zina ya Yehowa kuyambula mambu ya kukonda lunungu,” ke pusaka bantu ya mayele yina ke longukaka Biblia na kuyindula mingi. Sambu na nki?

⁴ Yo ke monana nde Polo bakaka bangogo yango na mukanda ya nkaka. Kansi, ata verse mosi ve na Masonuku ya Kiebreo ke wakana ti bangogo yina Polo sadilaka. Ntangu Polo tubaka nde: “Bika nde konso muntu yina ke bingaka zina ya Yehowa kuyambula mambu ya kukonda lunungu,” yandi bakaka dibanza yai wapi? Na bangogo na yandi yina kele na zulu ya verse yai, ntumwa Polo ke tubila mambu yina kele na Kutanga kapu 16, ya ke tubilaka kukolama ya Kore. Keti yo lenda vanda nde dibanza ya zole yina yandi ke tubila katukaka mpi kaka na mambu yina me tala kukolama yina?

5-7. Bangogo yina ntumwa Polo sadilaka na 2 timoteo 2:19 katukaka na nki mambu ya bilumbu ya Moize? (Tala kifwanisu yina kele na luyantiku ya disolo.)

⁵ Biblia ke tuba nde Datani ti Abirami, bana ya Eliabi, vukanaka ti Kore mpi bo kumaka bantu ya ntete-ntete yina telaminaka Moize ti Aroni. (Kut. 16:1-5) Bo monisaka pwelele nde bo vandaka ve kuzitisa Moize mpi bo vwezaka kiyeka yina Nzambi pesaka yandi. Bankolami yai landaka kuzinga kisika mosi ti bansadi ya Nzambi, na kusosaka kubebisa kimpeve ya bansadi yai ya kwikama. Ntangu kilumbu lungaka sambu Yehowa kuswaswanisa bansambidi na yandi ya kwikama ti bankolami, yandi pesaka ntuma mosi ya pwelele.

⁶ Beto ke tanga nde: ‘Yehowa tubaka na Moize nde: “Songa bantu bo katuka na kisika ya Kore, Datani ti Abirami.” Moize ti bambuta ya Israele kwendaka pene-pene ya Datani ti Abirami, ebuna Moize tubaka na bantu ya Israele nde: “Beno katuka pene-pene ya banzo-tenta ya bankolami yai, beno simba mpi ve ata kima na bo mosi, kana ve beno mpi ta fwa nzila mosi ti bo ntangu bo ta baka ndola ya masumu na bo.” Ebuna na mbala mosi, bantu katukaka pene-pene ya banzo-tenta ya Kore, Datani ti Abirami.’ (Kut. 16:23-27) Na nima, Yehowa fwaka bankolami yina yonso. Kansi, bansambidi ya kwikama yina katukaka na lweka ya Kore na kumonisa nde bo yambulaka mambu ya kukonda lunungu, gulukaka.

⁷ Yehowa ke talaka bantima na beto. Yandi ke monaka kwikama ya bantu na yandi. Yo yina, bansadi na yandi ya kwikama fwete baka lukanu ya kukabwana ti bantu ya mbi. Ntangu ntumwa Polo sonikaka nde: “Bika nde konso muntu yina ke bingaka zina ya Yehowa kuyambula mambu ya kukonda lunungu,” ziku yandi vandaka kutubila mambu yina kele na Kutanga 16:5, 23-27. Ngindu yai me simbama na bangogo yai ya yandi ke sadila, “Yehowa ta songa nani kele muntu na yandi.”—2 Tim. 2:19.

8. Sambu na nki kusadila zina ya Nzambi to kuvanda na dibundu ya Bukristu mpamba me fwana ve?

⁸ Ntangu yandi tubilaka mambu yina salamaka na bilumbu ya Moize, Polo vandaka kuyibusa Timoteo mfunu ya kubaka lukanu sambu na kutanina bangwisana na yandi ti Yehowa. Kuvanda na dibundu ya Bukristu mpamba fwanaka ve, mutindu mosi mpi na bilumbu ya Moize kubinga zina ya Yehowa mpamba fwanaka ve.  Bansambidi ya kwikama fwete baka lukanu ya kuyambula mambu ya kukonda lunungu. Mambu yai pesaka Timoteo nki malongi? Mpi nki malongi bansadi ya Yehowa ya bilumbu na beto lenda baka na ndongisila ya kupemama ya Polo?

9. Inki mutindu “bantembe ya buzoba mpi ya kukonda mfunu” vandaka ti bupusi ya mbi na dibundu ya Bukristu ya mvu-nkama ya ntete?

⁹ Ndinga ya Nzambi ke pesaka beto bandongisila ya siki-siki na yina me tala mambu ya kukonda lunungu yina Bakristu fwete yambula. Mu mbandu, na ntwala ya kutubila mambu yina kele na 2 Timoteo 2:19, Polo zabisaka Timoteo “na kunwana ve sambu na bangogo” mpi na ‘kubuya bituba-tuba ya mpamba.’ (Tanga 2 Timoteo 2:14, 16, 23.) Bampangi ya nkaka na kati ya dibundu vandaka kusiamisa malongi ya apostazi. Diaka, yo ke monana nde bankaka vandaka kukotisa bangindu ya nkaka yina vandaka kuvwalangasa mambu. Ata bangindu na bo vandaka ve kibeni mbi na kutadila mambu yina kele na Biblia, kansi yo vandaka kunata nkabwana. Yo vandaka kubasisa mavwanga mpi kuswana, mpi kusala nde bo zinga diaka ve na ngemba mutindu Bakristu fwete zinga. Yo yina, Polo monisaka mfunu ya ‘kubuya bantembe ya buzoba mpi ya kukonda mfunu.’

¹⁰ Bubu yai, yo kele mwa mpasi nde malongi ya apostazi kulongama na kati ya bansadi ya Yehowa. Kansi, ntangu beto ke wa malongi yina me katuka ve na Biblia, beto fwete baka lukanu ya kubuya yo, kukonda kusosa kuzaba na wapi yo me katuka. Yo kele mbote ve na kusosa kutula bantembe ti baaposta, yo vanda kusolula ti bo mosi to na kusosa kuvutula mvutu na mambu yina bo ke sonikaka to kusolula ti bo na mitindu ya nkaka. Ata lukanu na beto kele ya kusadisa bantu ya mitindu yonso, masolo ya mutindu yina ta wakana ve ti ntuma ya Biblia yai ya beto ke longuka na disolo yai. Sambu beto kele bansadi ya Yehowa, na kisika ya kusala mpidina, beto ke buyaka apostazi na ntima ya mvimba.

11. Inki lenda basisa “bantembe ya buzoba,” mpi nki mbandu ya mbote bankuluntu ke pesaka?

¹¹ Katula apostazi, kele ti mambu ya nkaka yina lendaka mpi kubebisa ngemba ya dibundu. Mu mbandu, mabanza ya kuswaswana na yina me tala bansaka ya kulutisila ntangu, lenda basisa “bantembe ya buzoba mpi ya kukonda mfunu.” Ya kieleka, ntangu bampangi ke siamisa bansaka ya kulutisila ntangu yina ke fwa minsiku ya Yehowa, bankuluntu fwete kanga ve meso kaka sambu bo kele na mfunu ya kutanina ngemba. (Nk. 11:5; Baef. 5:3-5) Na ndambu ya nkaka, bankuluntu ke sadilaka mayele sambu na kusosa ve kundimisa bangindu na bo mosi. Na kwikama yonso, bo ke kangamaka na ntuma yina Biblia ke pesa Bakristu yina kele bankengi: “Beno gungula kibuka ya Nzambi yina bo me pesaka beno, . . . beno sala yo mpi ve bonso bantu yina ke yala na kingolo-ngolo bantu yina kele difwa ya Nzambi, kansi beno kuma bambandu sambu na kibuka.”—1 Pie. 5:2, 3; tanga 2 Bakorinto 1:24.

12, 13. (a) Inki mutindu Bambangi ya Yehowa ke tadilaka bansola ya bansaka ya kulutisila ntangu, mpi nki munsiku ya Biblia bo ke sadilaka? (b) Inki mutindu minsiku ya beto me tubila na paragrafe 12 ke tadila mpi mambu ya nkaka ya luzingu ya muntu?

¹² Na yina me tala bansaka ya kulutisila ntangu, organizasio ke songaka ve bafilme, bavideo, mikanda, to bankunga yina beto fwete sadila to kubuya. Sambu na nki? Sambu Biblia ke siamisa konso muntu na kusadila ‘mayele na yandi ya kuswaswanisa mambu ya mbote mpi ya mbi.’ (Baeb. 5:14) Biblia ke pesaka minsiku yina Mukristu lenda sadila ntangu yandi ke sola nsaka mosi buna ya kulutisila ntangu. Na mambu yonso yina beto ke sala na luzingu na beto, lukanu na beto fwete vanda ya ‘kulanda na kuzikisa mambu yina Mfumu ke ndimaka.’ (Baef. 5:10) Biblia ke tubaka nde batata kele ti kiyeka na mabuta na bo, yo yina bo lenda buyisa bantu  ya dibuta na bo bansaka ya nkaka ya kulutisila ntangu. *—1 Bak. 11:3; Baef. 6:1-4.

¹³ Minsiku ya Biblia ya beto me tubila na zulu ke tadila ve kaka mambu ya me tala bansola na beto ya bansaka ya kulutisila ntangu. Bangindu ya kuswaswana na yina me tala kulwata, kuyidika nitu, lusansu, madia, mpi mambu ya nkaka lenda basisa bantembe. Mutindu mosi, kana kele ve ti diambu mosi yina ke fwa munsiku ya Biblia, bansadi ya Yehowa ke sadilaka mayele sambu na kusosa ve kubendana na mambu ya mutindu yai, “sambu mpika ya Mfumu fwete nwana ve, kansi yandi fwete vanda muntu ya mawete na bantu yonso.”—2 Tim. 2:24.

14. Inki mbandu Polo sadilaka sambu na kumonisa mfunu ya kubuya banduku ya mbi?

¹⁴ Na nki mutindu ya nkaka bantu yina ke ‘bingaka zina ya Yehowa ke yambulaka mambu ya kukonda lunungu’? Kana bo ke buya banduku ya mbi. Yo fwanaka nde Polo kulanda na kutubila mbandu ya nkaka na nima ya kutubila “fondasio ya ngolo ya Nzambi.” Yandi tubilaka “nzo ya nene” yina kele “kaka ve ti mabungu ya wolo mpi ya arza kansi mpi ya mabaya mpi ya ntoto; ya nkaka sambu na kisalu ya lukumu kansi ya nkaka diaka sambu na kisalu ya kukonda lukumu.” (2 Tim. 2:20, 21) Na nima, yandi longisilaka Bakristu na ‘kukabwana ti’ mabungu yina bo ke sadilaka sambu na kisalu ya “kukonda lukumu.”

15, 16. Inki dilongi beto lenda baka na mbandu ya “nzo ya nene”?

¹⁵ Mbandu yai ke tendula nki? Polo ke fwanisa dibundu ya Bukristu ti “nzo ya nene,” mpi mpangi mosi mosi na kati ya dibundu ti “mabungu” to bima ya nzo. Na kati ya nzo, bima ya nkaka lenda beba to kukuma kigonsa sambu na mavimpi ya bantu. Bantu ya nzo ta kabula bima yai ya kubeba ti bima yina kele bunkete. Mu mbandu, bima ya nzo yina beto ke sadilaka sambu na kulambila.

 ¹⁶ Mutindu mosi bubu yai, bansadi ya Yehowa yina ke salaka bikesa sambu na kuzinga luzingu mosi ya bunkete fwete buya kusala kinduku ti bampangi ya nkaka na dibundu, yina ke landaka na kufwa minsiku ya Yehowa. (Tanga 1 Bakorinto 15:33.) Kana beto fwete buya kusala kinduku ti bampangi ya nkaka na dibundu, yo ke pwelele nde beto fwete buya kibeni kusala kinduku ti bantu yina kele ve Bakristu, yina mingi na kati na bo ‘ke zolaka mbongo, ke lemfukaka ve na bibuti, me konda kwikama, ke zolaka ve bantu ya nkaka, ke kusilaka bankaka makambu, kele nku, me konda zola ya mambu ya mbote, ke yekulaka bankaka, ke zolaka biese na kisika ya kuzola Nzambi’!—2 Tim. 3:1-5.

17. Bantu ya Izraele salaka nki ntangu bo sosaka kutelamina mambu ya kukonda lunungu?

¹⁷ Biblia ke tubilaka na siki-siki yonso lukanu yina bantu ya Izraele bakaka ntangu bo zabisaka bo na ‘kukatuka na kisika ya Kore, Datani ti Abirami.’ Biblia ke tuba nde: “Na mbala mosi bo katukaka.” (Kut. 16:24, 27, NW) Bo sukininaka ve to kuvingila diaka mwa fioti. Masonuku ke tubila mutindu bo lemfukaka na mawete yonso. Bo ‘katukaka na balweka yonso.’ Bansambidi yai ya kwikama vandaka diaka ve na kisika ya kigonsa. Bulemfu na bo vandaka ve ya zulu-zulu to ti baketi-keti. Bo bakaka lukanu ya kubikala ya kwikama na Yehowa mpi bo telaminaka mambu ya kukonda lunungu. Inki malongi beto lenda baka na mbandu yai?

18. Inki vandaka dibanza ya Polo ntangu yandi longisilaka Timoteo nde: “Tina banzala ya kileke”?

¹⁸ Sambu na kutanina bangwisana na beto ti Yehowa, beto fwete baka lukanu na mbala mosi. Yai kele dibanza yina ntumwa Polo zolaka kutuba ntangu yandi longisilaka Timoteo na ‘kutina banzala ya kileke.’ (2 Tim. 2:22) Na ntangu yina Timoteo vandaka dezia muntu mosi ya kuyela, ziku ti bamvula kuluta 30. Kansi, yo ke tendula ve nde kana muntu me yela “banzala ya kileke” ke manaka. Kana Timoteo kuwa bampusa ya mutindu yai, yo lombaka nde yandi “tina” yo. Na bangogo ya nkaka, Timoteo fwete ‘yambula mambu ya kukonda lunungu.’ Yezu tubilaka mpi dibanza yai ntangu yandi tubaka nde: “Kana disu na nge ke budisa nge dibaku, tumuna yo mpi losa yo ntama ti nge.” (Mat. 18:9) Bubu yai, Bakristu yina ke zitisaka ndongisila yai ke bakaka balukanu na yina me tala bigonsa ya kimpeve kukonda kusukinina to kukonda kuvingila.

19. Inki mutindu bampangi ya nkaka me bakaka lukanu ya kuditanina na bigonsa ya kimpeve?

¹⁹ Bampangi ya nkaka yina vandaka kunwa malafu mingi na ntwala ya kukuma Bambangi ya Yehowa, me buyaka kunwa malafu ya mitindu yonso yina ke lausaka. Bankaka me buyaka bansaka ya kulutisila ntangu yina kele kibeni mbi ve kansi yina lenda bebisa bikalulu na bo ya nkaka ya mbote. (Nk. 101:3) Mu mbandu, na ntwala ya kukuma Mbangi ya Yehowa, mpangi-bakala mosi vandaka kukina makinu mosi ya mansoni. Kansi na nima ya kulonguka kieleka, yandi me buyaka kukina nkutu ata na bafete yina bampangi-Bakristu ke salaka sambu na kubuya kutedimisa bampusa ya mbi to bangindu yina ya ntama. Ya kieleka, bo ke lombaka ve Bakristu na kubuya kunwa malafu, kukina, to kusala mambu ya nkaka yina kele mbi ve. Kansi, beto yonso fwete baka lukanu ya kuditanina na bigonsa ya kimpeve.

20. Ata yo kele ve pete na “kuyambula mambu ya kukonda lunungu,” Inki kivuvu beto kele na yo?

²⁰ Dibaku yina beto kele na yo ya kunata zina ya Nzambi kele mukumba ya nene. Beto fwete ‘yambula mambu ya kukonda lunungu’ mpi ‘kubikisa kusala mambu ya mbi.’ (Nk. 34:15) Ya kieleka, kusala mpidina kele ve pete. Kansi beto ke bakaka kikesa na kuzaba nde ntangu yonso, Yehowa ta landaka kuzola “bantu na yandi” mpi bayina ke kangamaka na banzila na yandi ya lunungu.—2 Tim. 2:19; tanga 2 Bansangu 16:9a.