Vanda ti Lukwikilu Nde Kimfumu Ta Lungisa Lukanu ya Nzambi
“Lukwikilu kele kivuvu ya kieleka nde mambu yina nge ke vingila ta lungana.”—BAEB. 11:1.
1, 2. Inki ke ndimisa beto nde Kimfumu ta lungisa lukanu ya Nzambi sambu na bantu, mpi sambu na nki? (Tala kifwanisu yina kele na luyantiku ya disolo.)
SAMBU beto kele Bambangi ya Yehowa, beto ke zabisaka bantu nde kele kaka Kimfumu ya Nzambi ta manisa bampasi na beto yonso, mpi beto ke bendaka mingi dikebi ya bantu na kieleka yai ya mfunu ya kele na Biblia. Kuvanda ti lukwikilu nde Kimfumu ta lungisa lukanu ya Nzambi ke lembikaka kibeni ntima na beto. Keti beto ke vandaka ti kivuvu ya ngolo nde Kimfumu ta lungisa lukanu ya Nzambi? Inki ke ndimisa beto nde Kimfumu ta lungisa lukanu ya Nzambi?—Baeb. 11:1.
2 Kimfumu ya Mesia kele ngidika yina Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso me bakaka sambu na kulungisa lukanu na yandi na yina me tala lugangu na yandi. Yehowa ta tula Kimfumu sambu na kikuma mosi ya mfunu: kundimisa nde yandi kele ti nswa ya kuyala. Na nzila ya bangwakana, disongidila balusilu to bangidika yina yandi mosi to mwana na yandi Yezu Kristu salaka ti bantu, Yehowa yidikaka dezia mambu ya mfunu ya Kimfumu: ntotila yina ta yala, bantu yina ta yala ti yandi mpi mambu yina bo ta sala. Kana beto ke yindulula na bangwakana yina, nzayilu na beto na yina me tala kulungana ya lukanu ya Nzambi ta kuma mingi mpi yo ta ndimisa beto nde Kimfumu kele ya kuyidika mbote kibeni.—Tanga Baefezo 2:12.
3. Inki beto ta tadila na disolo yai mpi na disolo yina ta landa?
3 Biblia ke tubila bangwakana 6 ya mfunu ya ke tadila Kimfumu ya Mesia yina Yezu Kristu kele Ntotila: (1) Kuwakana yina Nzambi salaka ti Abrahami, (2) kuwakana ya Nsiku, (3) kuwakana yina Nzambi salaka ti Davidi, (4) kuwakana sambu na kuvanda nganga-nzambi bonso Melkizedeki, (5) kuwakana ya mpa, mpi (6) kuwakana ya Kimfumu. Bika beto tadila mutindu bangwakana yai yonso ke wakana ti Kimfumu mpi mutindu yo monisaka na ntwala kulungana ya lukanu ya Nzambi sambu na ntoto mpi sambu na bantu.—Tala lupangu “ Mutindu Nzambi Ta Lungisa Lukanu na Yandi.”
LUSILU YINA KE MONISA MUTINDU LUKANU YA NZAMBI TA LUNGANA
4. Inki bangidika mukanda ya Kuyantika ke monisa nde Yehowa bakaka sambu na bantu?
4 Na nima ya kuyidika ntoto, kisika mosi ya kitoko sambu na bantu, Yehowa bakaka bangidika tatu sambu na bo: kuganga bantu na kifwani na yandi, bantu kuyalumuna paladisu na ntoto ya mvimba mpi kufulusa yo ti bantu ya lunungu, mpi kupesa bantu nsiku ya kudia ve mbuma ya nti ya kuzaba mambu ya mbote ti ya mbi. (Kuy. 1:26, 28; 2:16, 17) Mambu yai tatu fwanaka na kulungisa lukanu ya Nzambi sambu na bantu. Sambu lukanu ya Nzambi kulungana, yo lombaka kaka nde Adami ti Eva kubuta bana mpi bo dia ve bambuma ya nti yina Nzambi buyisaka. Kansi, nki salaka nde Nzambi kusala diaka bangwakana?
5, 6. (a) Inki mutindu Satana sosaka kubebisa lukanu ya Nzambi? (b) Inki mutindu Yehowa pesaka mvutu na kukolama yina basikaka na Edeni?
5 Sambu na kubebisa lukanu ya Nzambi, Satana Diabulu pusaka bantu na kukolama. Yandi salaka yo ntangu yandi pusaka bantu na kufwa nsiku yina vandaka kumonisa bulemfu na bo na Nzambi. Yandi pukumunaka Eva, nkento ya ntete, na kukolama na nsiku ya kudia ve bambuma ya nti ya kuzaba mambu ya mbote ti mambu ya mbi. (Kuy. 3:1-5; Kus. 12:9) Diambu yina Satana salaka monisaka nde yandi tulaka ntembe na nswa ya Nzambi ya kuyala bigangwa na yandi. Na nima, Satana monisaka nde bansadi ya kwikama ke sadilaka Nzambi ti bikuma ya bwimi.—Yobi 1:9-11; 2:4, 5.
6 Inki mutindu Yehowa pesaka mvutu na ntembe yina Satana basisaka na Edeni? Yo kele kieleka nde kufwa bankolami yai zolaka kutula nsuka na kukolama yina. Kansi, lukanu ya Nzambi yina lombaka nde Adami ti Eva kufulusa ntoto ti bantu ya bulemfu zolaka ve kulungana. Na kisika ya kufwa bankolami na mbala mosi, Ngangi ya mayele pesaka mvutu na nzila ya mbikudulu mosi ya mfunu, lusilu yina yandi salaka na Edeni, sambu na kundimisa nde bangogo na yandi yonso ta lungana.—Tanga Kuyantika 3:15.
7. Lusilu ya Edeni ke ndimisa beto nki na yina me tala nioka mpi bana na yandi?
7 Na lusilu yina Yehowa salaka na Edeni, yandi zengilaka nioka, disongidila Satana Diabulu, nkanu ya lufwa kumosi ti bana na yandi, disongidila bigangwa yonso yina ta landa Satana na ntembe yina yandi basisaka na nswa ya Nzambi ya kuyala. Nzambi ya kieleka pesaka mwana ya nkento na yandi ya zulu kiyeka ya kufwa Satana. Lusilu yina Nzambi salaka na Edeni monisaka kaka ve nde yandi ta fwa Satana yina basisaka kukolama, mpi kumanisa malanda na yo yonso, kansi yo monisaka mpi mutindu yandi ta sala yo.
8. Inki beto me bakisa na yina me tala nkento mpi mwana na yandi?
8 Nani ta vanda mwana ya nkento? Sambu mwana yai ta niata nioka na ntu, disongidila ‘kufwa’ Satana Diabulu yina kele kigangwa ya kimpeve, mwana yai fwete vanda mpi kigangwa mosi ya kimpeve. (Baeb. 2:14) Yo yina, nkento yina ta buta mwana fwete vanda mpi ya kimpeve. Ntangu bana ya nioka vandaka kukuma mingi, nkento ti mwana na yandi vandaka kaka diambu mosi yina bantu vandaka kubakisa ve banda na ntangu yina Yehowa salaka lusilu na Edeni tii na nima ya bamvula 4 000. Na nsungi ya bamvula yina, Yehowa salaka bangwakana yina monisaka mwana mpi ndimisaka bansadi na yandi nde na nzila ya mwana, Yehowa ta katula bampasi yonso yina Satana me natilaka bantu.
KUWAKANA YINA MONISAKA MWANA
9. Kuwakana ya Abrahami kele nki, mpi nki ntangu mambu ya me tala kuwakana yai yantikaka kusalama?
9 Bamvula kiteso ya 2 000 na nima ya kusala lusilu na Edeni, Yehowa zabisaka Abrahami na kukatuka na Ure na insi Mezopotamia, sambu na kukwenda na insi Kanana. (Bis. 7:2, 3) Yehowa zabisaka yandi nde: ‘Katuka na ntoto na nge yai, bika bampangi na nge ti bwala ya tata na nge, ebuna kwenda na insi yina mono ta songa nge. Na divumu na nge bana mingi ta butuka, bana yina ta kuma dikanda mosi ya nene. Mono ta sakumuna nge mpi ta pesa zina na nge lukumu; mono ta sakumuna mpi bantu ya nkaka sambu na nge. Bantu yina ta sadila nge mambu ya mbote, mono mpi ta sadila bo mambu ya mbote. Bayina ta sadila nge mambu ya mbi, mono mpi ta sadila bo mambu ya mbi. Sambu na nge, mono ta sakumuna bantu yonso ya nsi-ntoto.’ (Kuy. 12:1-3) Yai kele mambu ya ntete-ntete yina Biblia ke tubila na yina me tala kuwakana ya Abrahami, kuwakana yina Yehowa Nzambi salaka ti Abrahami. Beto ke zaba ve nki ntangu kibeni Yehowa salaka kuwakana yai ti Abrahami. Kansi, mambu ya me tala kuwakana yai yantikaka kusalama na 1 943 N.T.B., Abrahami, yina vandaka ti bamvula 75 bikaka Arani mpi sabukaka Nzadi ya Efrate.
10 Yehowa vutukilaka mbala na mbala mambu yina yandi silaka Abrahami, mpi mbala mingi, yandi vandaka kutendudila Abrahami mambu ya nkaka ya me tala lusilu yina. (Kuy. 13:15-17; 17:1-8, 16) Abrahami monisaka lukwikilu ya ngolo na mutindu yandi ndimaka kutambika mwana na yandi mosi kaka, yo yina, Yehowa kumisaka ngolo kuwakana yina ntangu yandi ndimisaka Abrahami nde lusilu na yandi fwete lungana. (Tanga Kuyantika 22:15-18; Baebreo 11:17, 18.) Ntangu mambu ya me tala kuwakana yina yantikaka kulungana, Yehowa yantikaka kuzabisa yandi malembe-malembe mambu ya mfunu na yina me tala mwana ya nkento. Mu mbandu, mwana ta basika na dibuta ya Abrahami, yandi ta vanda kimvuka ya bantu mingi yina ta yala bonso bantotila, bo ta fwa bambeni yonso, mpi ta natila bantu mingi balusakumunu.
Abrahami monisaka lukwikilu ya ngolo na balusilu ya Nzambi (Tala paragrafe 10)
11, 12. Inki mutindu Masonuku ke monisa nde mambu ya me tala kuwakana ya Abrahami ta lungana diaka na mutindu ya nene, mpi nki mambote yo ta natila beto?
11 Kuwakana yina Nzambi salaka ti Abrahami lunganaka ntangu bantekolo ya Abrahami kotaka na ntoto ya lusilu. Kansi, Masonuku ke monisa nde kuwakana yina ta lungana diaka na mutindu mosi ya kimpeve. (Bag. 4:22-25) Na kulungana yai ya zole, ntumwa Polo tendulaka na ngolo ya mpeve nde, kitini ya ntete ya mwana ya Abrahami kele Kristu, mpi kitini ya zole kele Bakristu 144 000 yina bo me tulaka mafuta. (Bag. 3:16, 29; Kus. 5:9, 10; 14:1, 4) Nkento yina ta buta mwana kele “Yeruzalemi ya zulu,” to kitini ya zulu ya organizasio ya Nzambi, disongidila kimvuka ya bigangwa ya kwikama ya kimpeve. (Bag. 4:26, 31) Lusilu yina Nzambi salaka na kuwakana ya Abrahami monisaka nde, mwana ya nkento ta natila bantu balusakumunu.
12 Kuwakana ya Abrahami kele ngidika yina me sadisaka sambu Ntotila kuyala ti bantu ya nkaka na Kimfumu ya Nzambi, mpi yo kele ngidika yina sadisaka sambu Nzambi kutula Kimfumu ya zulu. (Baeb. 6:13-18) Kuwakana yai ta vanda sambu na bantangu ikwa? Kuyantika 17:7 ke tuba nde yo ta vanda kuwakana ya “bamvula yonso ke kwisa na ntwala,” disongidila mvula na mvula. Yo ta landa na kuvanda tii ntangu Kimfumu ya Mesia ta fwa bambeni mpi tii ntangu mabuta yonso ya nsi-ntoto ta baka balusakumunu. (1 Bak. 15:23-26) Bantu yina ta zinga na ntoto ta baka mambote ya kuwakana yai mvula na mvula. Kuwakana ya Nzambi ti Abrahami ke monisa nde Yehowa kele kaka na mfunu ya kulungisa lukanu na yandi ya ‘kufulusa ntoto’ ti bantu ya lunungu!—Kuy. 1:28.
KUWAKANA YINA KE NDIMISA NDE KIMFUMU TA ZINGA KIMAKULU
13, 14. Kuwakana ya Davidi ke ndimisa nki na yina me tala luyalu ya Mesia?
13 Lusilu yina Nzambi salaka na Edeni mpi kuwakana ya Abrahami ke longa beto nde Kristu ta sadila minsiku ya lunungu ntangu yandi ta yala. (Nk. 89:15) Keti kilumbu mosi luyalu ya Mesia ta beba to ta suka? Kuwakana ya nkaka ke ndimisa nde mambu yai ta salama ve ata fioti.
14 Beto tadila mambu yina Yehowa silaka Ntotila Davidi na nzila ya kuwakana ya Davidi. (Tanga 2 Samuele 7:12, 16.) Yehowa salaka kuwakana yai ti Davidi na nsungi yina Davidi vandaka ntotila na Yeruzalemi, Yehowa silaka yandi nde Mesia ta basika na nzila na yandi. (Luka 1:30-33) Yo yina, Yehowa yidikaka ndonga ya dibuta ya Davidi mpi silaka nde mwana ya Davidi ta vanda ti “nswa ya me fwana” sambu na kuyala na Kimfumu ya Mesia. (Ezek. 21:25-27, NW) Na nzila ya Yezu, luyalu ya Davidi ‘ta telama ngolo mpi kimakulu.’ Ya kieleka, mwana ya Davidi ta zinga ‘kimakulu, kiti na yandi ya kimfumu ta zinga bonso ntangu.’ (Nk. 89:34-37) Ya kieleka, luyalu ya Kristu ta beba ve ata fioti, mpi mambu yina yo ta sala ta zinga mvula na mvula!
KUWAKANA SAMBU NA KUVANDA NGANGA-NZAMBI
15-17. Na kutadila kuwakana sambu na kuvanda nganga-nzambi bonso Melkizedeki, inki kiyeka ya nkaka bantu yina ta vanda bantotila ta vanda ti yo, mpi sambu na nki?
15 Kuwakana ya Abrahami mpi ya Davidi ke ndimisa nde bantu yina ta vanda na kati ya mwana ya nkento ta vanda bantotila. Kansi, kiyeka yina mpamba ve me fwana sambu na kunatila bantu balusakumunu. Sambu bantu kubaka kibeni balusakumunu, bo fwete katuka na kimpika ya disumu mpi kukota na dibuta ya Yehowa ya luyalanganu ya mvimba. Sambu mambu yai kulungana, bantu yina kele na kati ya mwana ya nkento fwete vanda mpi banganga-nzambi. Ngangi ya mayele me bakaka ngidika yai na nzila ya kuwakana ya nkaka: kuwakana sambu na kuvanda nganga-nzambi bonso Melkizedeki.
16 Na nzila ya Ntotila Davidi, Yehowa monisaka nde yandi ta sala kuwakana mosi ti Yezu sambu na bikuma zole: sambu Yezu ‘kuvanda na diboko ya Nzambi ya kitata’ tii ntangu yandi ta kuma ti kiyeka na zulu ya bambeni na yandi, mpi sambu yandi kuvanda ‘nganga-nzambi kimakulu bonso Melkizedeki.’ (Tanga Nkunga 110:1, 2, 4.) Sambu na nki yandi ta vanda “bonso Melkizedeki”? Sambu bamvula mingi na ntwala nde bantekolo ya Abrahami kukota na ntoto ya lusilu, Melkizedeki, ntotila ya Salemi, vandaka “nganga-nzambi ya Nzambi ya Kuluta Kuzanguka.” (Baeb. 7:1-3) Yehowa yandi mosi pesaka Melkizedeki kiyeka yina. Kele kaka Melkizedeki mpamba ya Masonuku ya Kiebreo ke tuba nde yandi vandaka ntotila mpi nganga-nzambi. Diaka, sambu ata muntu mosi ve na ntwala to na nima na yandi me vandaka ntotila mpi nganga-nzambi na mbala mosi, bo lenda tuba nde yandi kele “nganga-nzambi kimakulu.”
17 Yehowa me solaka Yezu nganga-nzambi na nzila ya kuwakana yina yandi salaka ti yandi mpi Yezu ta vanda “nganga-nzambi kimakulu bonso Melkizedeki.” (Baeb. 5:4-6) Diambu yai ke monisa pwelele nde, Yehowa yandi mosi me bakaka ngidika ya kusadila Kimfumu ya Mesia sambu na kulungisa lukanu na yandi ya luyantiku sambu na bantu.
BANGWAKANA KELE TI BANGIDIKA YA ME TALA KIMFUMU
18, 19. (a) Bangwakana yina beto me tubila ke monisa nki na yina me tala Kimfumu? (b) Inki beto ta tadila na disolo yina ke landa?
18 Beto me mona mutindu bangwakana yina beto me longuka ke tadila Kimfumu ya Mesia mpi mutindu yo ke monisa nde Nzambi me bakaka bangidika ya mbote sambu na Kimfumu yina. Lusilu yina Yehowa salaka na Edeni ke pusaka yandi na kulungisa lukanu na yandi sambu na ntoto mpi sambu na bantu na nzila ya mwana ya nkento. Mwana ta vanda nani mpi nki mukumba yandi ta lungisa? Kuwakana ya Abrahami ke pesa bantendula ya mambu yai yonso.
19 Kuwakana ya Davidi monisaka diaka mambu mingi na yina me tala nzila yina Mesia, kitini ya ntete ya mwana, ta butuka. Kuwakana yango ke pesa mpi Yezu nswa ya kuyala ntoto sambu Kimfumu yai kunatila bantu mambote kimakulu. Kuwakana sambu na kuvanda nganga-nzambi bonso Melkizedeki kele ngidika yina ke pesa mwana nswa ya kuvanda nganga-nzambi. Ata mpidina, Yezu ta sala kumosi ti bantu ya nkaka sambu na kukumisa beto bantu ya kukuka. Nzambi me tulaka bantu yango mafuta sambu na kukumisa bo bantotila mpi banganga-nzambi. Bantu yina me katuka na wapi? Beto ta tadila ngiufula yai na disolo yina ke landa.
