Babakala, Keti Beno Kelemfukaka na Kiyeka ya Kristu?

“Kristo kele mfumu ya konso [bakala].”​—1 KOR. 11:3.

1. Inki kemonisa nde Yehowa kele Nzambi ya ndonga?

KUSONGA 4:11 ketuba nde: “Nge Mfumu Nzambi na beto, nge me lunga na kubaka lukumu, luzitu ti ngolo. Sambu nge muntu salaka bima yonso; bima yonso ke zingaka, bo ke na moyo kaka sambu na luzolo na nge.” Sambu yandi salaka bima yonso, Yehowa Nzambi kele Mfumu ya Kuluta Nene ya luyalanganu mpi yandi kele na kiyeka na zulu ya lugangu na yandi yonso. Beto lenda mona nde Yehowa kele ‘Nzambi ya ngemba, kansi ya kisakasaka ve’ na mutindu dibuta na yandi ya bawanzyo kele ya kuyidika.​—1 Kor. 14:33; Yez. 6:1-3; Baeb. 12:22, 23.

2, 3. (a) Nani kuvandaka kigangwa ya ntete ya Yehowa? (b) Inki kiyeka Mwana ya ntete ya kubutukaka kele na yo na ntwala ya Tata?

² Na ntwala nde Nzambi kuganga bima yonso, yandi vandaka kuzinga banda bamvula mingi kibeni. Kigangwa na yandi ya ntete mpenza kuvandaka kigangwa ya kimpeve yina kuzabanaka bonso “Ndinga” sambu yandi vandaka Kinati-Ndinga ya Yehowa. Bima yonso yankaka kusalamaka na nzila ya Ndinga yina. Na nima yandi kwisaka na ntoto bonso muntu ya kukuka mpi kuzabanaka na zina ya Yezu Kristu.​—Tanga Yoane 1:1-3, 14.

³ Masonuku ketuba inki na yina metala kiyeka ya Nzambi ti ya Mwana na yandi ya ntete ya kubutukaka? Ntumwa Polo kezabisa beto mutindu yai na ngolo ya mpeve: “Mono zola beno zaba nde Kristo kele mfumu ya konso [bakala], bakala kele mfumu ya nkento . . . , Nzambi kele mfumu ya Kristo.” (1 Kor. 11:3) Kristu kele na nsi ya kiyeka ya Tata na yandi. Kiyeka mpi bulemfu kele mfunu sambu ngemba mpi ndonga kuvanda na kati ya bigangwa ya mayele. Ata muntu yina ‘Nzambi salaka bima yonso yankaka na lusadisu na yandi’ fwete lemfuka na kiyeka ya Nzambi.​—Kol. 1:16.

4, 5. Inki mutindu Yezu vandaka kutadila kiyeka na yandi na ntwala ya Yehowa?

⁴ Inki mutindu Yezu vandaka kutadila bulemfu na kiyeka ya Yehowa mpi kukwisa na ntoto? Masonuku ketuba nde: “[Kristu Yezu] vandaka kaka na lukumu ya Nzambi ntangu yonso, kansi yandi vandaka na mabanza ve nde yandi fweti vanda kaka kiteso mosi na Nzambi na kingolo-ngolo. Yandi buyaka mambu yina yonso na luzolo na yandi mosi, ebuna yandi ndimaka na kukuma mpika. Yandi kumaka bonso bantu ya nkaka, yandi kwisaka kumonika na kimuntu. Yandi kudikulumusaka mpenza, yandi mpi lemfukaka na Nzambi tii kuna ya yandi fwaka na zulu ya [nti ya mpasi, NW].”​—Filp. 2:5-8.

⁵ Ntangu yonso, Yezu vandaka kulemfuka na kudikulumusa yonso na luzolo ya Tata na yandi. Yandi tubaka nde: “Mono lenda sala kima ve na ngolo na mono mosi. Mono ke sambisaka bantu . . . mbote, sambu mono ke zolaka ve kusala mambu na luzolo na mono mosi, kansi na luzolo ya muntu yina tindaka mono.” (Yoa. 5:30) Yandi tubaka dyaka nde: “Ntangu yonso mono ke salaka mambu yina ke pesaka [Tata na mono] kiese.” (Yoa. 8:29) Penepene ya nsuka ya luzingu na yandi na ntoto, Yezu kutubaka na kisambu na Tata na yandi nde: “Mono me songaka lukumu na nge awa na nsi-ntoto; mono me manisa kisalu ya nge me pesaka mono na kusala.” (Yoa. 17:4) Yo kemonana pwelele nde yo vandaka ve mpasi sambu na Yezu na kundima kiyeka yina Nzambi kele na yo na zulu na yandi.

Bulemfu na Tata Kunatilaka Mwana Mambote

6. Inki bikalulu ya kitoko Yezu kumonisaka?

⁶ Ntangu yandi vandaka na ntoto, Yezu kumonisaka  bikalulu mingi ya kitoko. Zola ya nene yina yandi monisaka sambu na Tata na yandi kuvandaka na kati na yo. Yandi tubaka nde: “Mono ke zolaka Tata.” (Yoa. 14:31) Yandi monisaka mpi zola ya nene sambu na bantu. (Tanga Matayo 22:35-40.) Yezu vandaka ntima-mbote, yandi vandaka kutadila bampusa ti mawi ya bankaka, yandi vandaka ve ntima ngolo mpi yandi vandaka kusosa ve kumatila bankaka. Yandi tubaka nde: “Beno kwisa na mono, beno yonso bantu yina me lemba, sambu beno ke nata kilo ya nene, ebuna mono ta pesa beno ntangu ya kupema. Beno baka kilo na mono, beno nata yo; beno vanda balonguki na mono, sambu mono kele muntu ya pima, mono kele muntu ya ntima ya mbote; ebuna beno ta zaba kupema. Kilo yina ya mono ta pesa beno yo kele mpasi ve na kunata yo, sambu yo kele kilo mingi ve.” (Mat. 11:28-30) Bantu ya bamvula yonso ya mefwanana ti mameme, mingimingi bayina bo vandaka kumonisa mpasi mpi kunyokula, kubakaka kikesa mingi na kimuntu ya mbote ya Yezu mpi na nsangu na yandi ya vandaka kupesa kikesa.

7, 8. Na nsi ya Nsiku, inki mambu nkento yina vandaka kubasika menga lendaka kusala ve, kansi nki mutindu Yezu kusadilaka yandi mambu?

⁷ Beto tadila mutindu Yezu vandaka kusadila bankento mambu. Na disolo ya luzingu ya bantu, babakala mingi mesadilaka bankento mambu na mutindu ya mbi mpenza. Bantwadisi ya mabundu ya Izraele ya ntama vandaka kusala mutindu yina. Kansi Yezu vandaka kusadila bankento mambu ti luzitu. Dyambu yai kemonana pwelele na mutindu yandi sadilaka nkento mosi yina vandaka kubasika menga katuka bamvula 12 mambu. Baminganga kumonisaka yandi “mpasi mingi” mpi yandi manisaka mbongo na yandi yonso sambu na kusosa kubeluka. Ata yandi salaka bikesa mingi, “mpasi na yandi vandaka kwisa kaka mingi.” Na nsi ya Nsiku, bo vandaka kutadila yandi nde yandi kele mvindu. Konso muntu yina zolaka kusimba yandi zolaka kukuma mpi mvindu.​—Levi 15:19, 25.

⁸ Ntangu nkento yina kuwaka nde Yezu vandaka kubelula bantu ya maladi, yandi kwendaka kuvukana na kibuka yina kuzyungaka Yezu, mpi kutubaka nde: “Kana mono simba yandi ata na lele na yandi, mono ta beluka.” Yandi simbaka Yezu, mpi na mbala mosi yandi belukaka. Yezu kuzabaka nde yo lombaka ve nde nkento yina kusimba lele na yandi. Ata mpidina, Yezu kunganinaka yandi ve. Kansi, yandi monisilaka nkento yina ntima ya mbote. Yandi bakisaka mutindu nkento yina zolaka kudiwa na nima ya bamvula yonso yina yandi vandaka na kimbefo mpi kuswasukisaka nde yandi vandaka mpenza ti mfunu ya lusadisu. Na mawa yonso, Yezu kusongaka yandi nde: “Mama yai, lukwikilu na nge me belula nge. Kwenda mbote. Maladi yai nge ta bela yo diaka ve.”​—Mar. 5:25-34.

9. Ntangu balongoki ya Yezu sosaka kukanga bana nzila sambu bo kwenda ve na yandi, inki Yezu kusalaka?

⁹ Ata bana vandaka na kyese ntangu bo vandaka ti Yezu. Kilumbu mosi ntangu bantu kunatilaka yandi bana, balongoki na yandi kunganinaka bo, ziku bo vandaka kuyindula nde yandi tazola ve nde bana kuyangisa yandi. Kansi Yezu kuyindulaka ve mutindu yina. Disolo ya Biblia ketela beto nde: “Ntangu Yesu monaka mambu yina, yandi waka makasi, ebuna yandi tubaka [na balongoki] nde: ‘Beno bikisa bana bo kwisa awa na mono. Beno kanga bo nzila ve, sambu Kimfumu ya Nzambi kele ya bantu yina kele bonso bo.’” Dyaka, “ntangu yandi me baka bana na maboko na yandi imene, yandi tulaka bo maboko, ebuna yandi sakumunaka bo mosi-mosi.” Yezu kundimaka kaka ve nde bana kukwisa na yandi, kansi yandi yambaka bo mpi na kyese yonso.​—Mar. 10:13-16.

10. Inki mutindu Yezu kukumaka ti bikalulu yina yandi monisaka?

¹⁰ Inki mutindu Yezu kukumaka ti bikalulu yina yandi monisaka na luzingu na yandi na ntoto? Na luzingu na yandi na ntwala ya kuzinga bonso muntu, yandi monaka Tata na yandi ya zulu na nsungi ya bamvula mingi mpenza mpi kulongukaka banzila na yandi. (Tanga Bingana 8:22, 23, 30.) Na zulu, yandi monaka mutindu Yehowa kusadilaka kiyeka na yandi na zola yonso na zulu ya lugangu na yandi yonso mpi yandi landaka mbandu na yandi. Keti Yezu zolaka kukuka kusala yo kana yandi vandaka kulemfukila ve Nzambi? Yandi vandaka kusepela na kulemfuka na Tata na yandi, mpi Yehowa vandaka na kyese na kuvanda ti Mwana ya mutindu yina. Ntangu yandi vandaka na ntoto, Yezu kumonisaka na mutindu ya kukuka bikalulu ya kitoko ya Tata na yandi ya zulu.  Beto kele mpenza ti dibaku ya kulemfuka na Kristu, Mfumu ya Kimfumu ya zulu yina Nzambi meponaka!

Landa Bikalulu ya Kristu

11. (a) Beto fwete sala ngolo na kulanda mbandu ya nani? (b) Sambu na inki mingimingi babakala fwete sala ngolo na kulanda mbandu ya Yezu?

¹¹ Bantu yonso na dibundu ya Bukristu, mingimingi babakala, fwete landa na kusala ngolo na kulanda bikalulu ya Kristu. Mutindu beto monaka yo dezia, Biblia ketuba nde, “Kristo kele mfumu ya konso” bakala. Mutindu Kristu kulandaka mbandu ya Mfumu na yandi, Nzambi ya kyeleka, babakala yina kele Bakristu fwete sala ngolo na kulanda mbandu ya mfumu na bo​—Kristu. Yina kele dyambu ya ntumwa Polo kusalaka ntangu yandi kumaka Mukristu. Yandi longisilaka bampangi-Bakristu nde: “Beno baka mbandu na mono, mutindu mono mpi ke bakaka mbandu na Kristo.” (1 Kor. 11:1) Mpi ntumwa Piere kutubaka nde: “Nzambi solaka beno sambu na mambu ya mutindu yina, sambu Kristo yandi mosi monaka mpasi sambu na beno, ebuna yandi bikilaka beno mbandu sambu beno landa yo.” (1 Pie. 2:21) Ndongisila ya kulanda mbandu ya Kristu kele mfunu mingimingi sambu na babakala sambu na kikuma yankaka dyaka. Bo bantu kekumaka bankuluntu mpi bansadi ya kisalu. Mutindu Yezu vandaka kusepela na kulanda mbandu ya Yehowa, babakala yina kele Bakristu fwete sepela na kulanda mbandu ya Kristu mpi bikalulu na yandi.

12, 13. Inki mutindu bankuluntu fwete sadila mameme yina bo kekebaka mambu?

¹² Bankuluntu ya dibundu ya Bukristu fwete longuka na kuvanda bonso Kristu. Piere kupesaka ndongisila yai na bambuta, to bankuluntu: “Beno fweti yilama na kutala mbote-mbote bantu yina ya Nzambi pesaka beno na kutala; beno fweti vanda bonso bangungudi ke kebaka mbote  mameme na bo. Beno tala bantu na beno na luzolo na beno mosi, mutindu Nzambi ke zolaka nde beno sala, kansi na kingolo-ngolo ve. Beno sala kisalu na beno ve sambu na kubaka mbongo, kansi beno sala yo na luzolo ti kiese. Beno vanda ve na mabanza ya kuyala bantu yina ya Nzambi pesaka beno na kutala, kansi beno fweti vanda bantu yina ke songaka mbandu ya mbote na kati ya bantu na beno.” (1 Pie. 5:1-3) Bankuluntu fwete vanda ve badiktatere, to kumatila bankaka, to bantu ya ketulaka ve dikebi na bampusa ti mawi ya bankaka, to ntima-ngolo. Na mbandu ya Kristu, bo kesalaka ngolo na kumonisa zola, na kutadila bampusa mpi mawi ya bankaka, na kuvanda ya kudikulumusa mpi ntima-mbote na bangwisana na bo ti mameme yina Nzambi mepesaka bo na kukeba.

¹³ Babakala yina kebakaka kisika ya ntete na dibundu kele bantu ya kukonda kukuka, mpi bo fwete zaba ntangu yonso dyambu yina. (Roma 3:23) Yo yina, bo fwete vanda na mpusa ya ngolo ya kulonguka mambu ya metala Yezu mpi ya kulanda mbandu ya zola na yandi. Bo fwete yindulula mutindu Nzambi ti Kristu kesadilaka bantu mambu mpi na nima kusala ngolo na kulanda mbandu na bo. Piere kelongisila beto nde: “Beno yonso beno fweti sadisana beno na beno kukonda lulendo, sambu Mukanda ya Nzambi ke tuba nde: ‘Nzambi kele mbeni ya bantu ya lulendo, kansi yandi ke songaka mambote na yandi na bantu yina ke na lulendo ve.’”​—1 Pie. 5:5.

14. Na nki kiteso bankuluntu fwete monisilaka bankaka luzitu?

¹⁴ Na bangwisana na bo ti mameme ya Nzambi, babakala yina bo meponaka na dibundu fwete monisa bikalulu ya mbote. Roma 12:10 ketuba nde: “Beno zolana ngolo bonso bana ya tata mosi ti mama mosi, beno tula ngolo na kusonga luzitu na beno.” Bankuluntu mpi bansadi ya kisalu kemonisilaka bankaka luzitu. Bonso Bakristu yonso, babakala yai fwete sala ve ata dyambu mosi ‘sambu na lukumu na bo mosi, to sambu na mabanza ya mpamba-mpamba ya kudisonga; kansi bo fwete kudikulumusa na meso ya bantu yankaka, mpi kubaka bantu yankaka nde bo meluta bo.’ (Filp. 2:3) Ntembe kele ve nde bantu yina kebakaka kisika ya ntete fwete mona bankaka nde bo meluta bo. Na kusalaka mutindu yina, babakala ya bo meponaka talanda ndongisila yai ya Polo: “Beto bantu yina ke na lukwikilu ya ngolo, beto fweti sadisa bantu yina ke na lukwikilu ya ngolo ve sambu na mambu yina ke pesaka bo mpasi na ntima. Beto kusosa ve na kumona kiese kaka beto mosi, kansi konso muntu na kati na beto fweti sosa mpila ya kupesa mpi kiese na mpangi na yandi. Mpidina yandi ta sala yandi mbote, yandi ta sadisa yandi na kuvanda na lukwikilu ya ngolo. Sambu Kristo vandaka kusosa ve kumona kiese kaka yandi mosi.”​—Roma 15:1-3.

‘Kupesa Bankento Lukumu’

15. Inki mutindu babakala fwete sadila bankento na bo mambu?

¹⁵ Beto tadila ntangu yai ndongisila yina Piere kepesa babakala yina mekwelaka. Yandi sonikaka nde: “Beno babakala mpi kiteso mosi, ntangu beno ke zinga ti bankento na beno beno fweti bakisa nde bo kele ngolo mingi ve bonso beno. Beno fweti [pesa bo lukumu, NW].” (1 Pie. 3:7) Kupesa muntu mosi lukumu ketendula kubaka yandi na valere mingi. Kana nge kebaka muntu mutindu yina, nge tatadilaka mabanza, bampusa, mpi luzolo na yandi mpi nge tandimaka bangindu na yandi kana nge kele ve ti kikuma ya mfunu ya kubuya yo. Yai kele mutindu bakala fwete sadila nkento na yandi mambu.

16. Inki lukebisu Ndinga ya Nzambi kepesa babakala na yina metala kupesa bankento lukumu?

¹⁶ Ntangu Piere kezabisa babakala na kupesa bankento na bo lukumu, yandi keyika lukebisu yai: “Sambu bisambu na beno kukangisama ve.” (1 Pie. 3:7, NW) Dyambu yai kemonisa pwelele nde sambu na Yehowa mutindu bakala kesadilaka nkento na yandi mambu kele na mfunu mingi. Kukonda kupesa nkento lukumu lenda sala nde bisambu na yandi kukangisama. Dyaka, keti  mbala mingi bankento kelemfukaka ve kukonda mpasi ntangu babakala na bo kesadilaka bo mambu na mutindu ya lukumu?

17. Na nki kiteso bakala fwete zola nkento na yandi?

¹⁷ Na yina metala kuzola nkento, Ndinga ya Nzambi kelongisila babakala nde: “Babakala mpi fweti zola bankento na bo, mutindu bo ke zolaka nitu na bo mosi. . . . Sambu ata muntu mosi ve ke yinaka nitu na yandi mosi. Kansi bantu yonso ke pesaka nitu na bo madia, bo ke kebaka yo mutindu Kristo ke salaka sambu na dibundu . . . Konso bakala fweti zola nkento na yandi bonso yandi mosi.” (Ef. 5:28, 29, 33) Na nki kiteso babakala fwete zola bankento na bo? Polo kusonikaka nde babakala fwete landa na kuzola “bankento na [bo] mutindu Kristo zolaka dibundu ntangu yandi fwaka sambu na yo.” (Ef. 5:25) Ee, bakala fwete vanda ti luzolo ata ya kupesa luzingu na yandi sambu na nkento na yandi, kaka mutindu Kristu kusalaka sambu na bankaka. Ntangu bakala yina kele Mukristu kesadilaka nkento na yandi mambu na mawete mpi kukonda bwimi, na kutadilaka bampusa ti mawi na yandi, mpi na kutudilaka yandi dikebi, yo kevandaka pete sambu nkento kulemfuka na kiyeka na yandi.

18. Inki lusadisu babakala kele na yo ntangu bo kelungisaka mikumba na bo na makwela?

¹⁸ Keti kupesa bankento lukumu mutindu yai kele kulomba babakala mambu mingi? Ve, Yehowa lendaka ve ata fyoti kulomba bo na kusala kima yina meluta makuki na bo. Dyaka, bansambidi ya Yehowa kebakaka mpeve santu ya Nzambi, ngolo ya kuluta nene na luyalanganu. Yezu kutubaka nde: “Beno bantu ya mbi, kana beno zaba kupesa makabu ya mbote na bana na beno, zaba nde Tata yina kele na zulu ta pesa mpenza mpeve na yandi na bantu yina ke lombaka yandi mpeve!” (Luka 11:13) Na bisambu na bo, babakala lenda lomba nde, na nzila ya mpeve na yandi, Yehowa kusadisa bo na bangwisana na bo ti bantu yankaka, yika mpi bankento na bo.​—Tanga Bisalu 5:32.

19. Disolo na beto ya kulonguka yina kelanda tatadila inki?

¹⁹ Ya kyeleka, babakala kele ti mukumba ya nene ya kulonguka mutindu ya kulemfuka na Kristu mpi kulanda mutindu yandi kesadilaka kiyeka na yandi. Kansi nki beto lenda tuba sambu na bankento, mingimingi bayina mekwelaka? Disolo yina kelanda tatubila mutindu bankento fwete tadila mukumba na bo na ngidika ya Yehowa.

Keti Nge Keyibuka?

• Inki bikalulu ya Yezu beto fwete landa?

• Inki mutindu bankuluntu fwete sadila mameme mambu?

• Inki mutindu bakala fwete sadila nkento na yandi mambu?

[Bangyufula ya Disolo ya Kulonguka]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 16]

Landa mbandu ya Yezu na kumonisilaka bankaka lukumu