Baleke​—Beno Nunga Bupusi ya Banduku

“Beno fweti tuba mambu ya mbote ti ya mfunu; beno fweti zaba kupesa bamvutu ya mbote na konso muntu.”​—KOL. 4:6.

1, 2. Inki mutindu baleke mingi kekudiwaka na yina metala kuvanda ya kuswaswana, mpi sambu na nki?

NTEMBE kele ve nde nge mewaka kaka ve bangogo yai “bupusi ya banduku,” kansi nge mezaba mpi ntendula na yo na mambu yina nge mekutanaka na yo. Na ntangu mosi buna, ziku muntu mosi kusyamisaka nge na kusala mambu yina nge mezaba nde yo kele ya mbi. Nge kekudiwaka inki mutindu ntangu yo kekuminaka nge? Christopher, yina kele ti bamvula 14, ketuba nde: “Bantangu yankaka mu kewaka mpusa ya kuvila to ya kuvanda bonso banduku na mono yankaka ya nzo-nkanda sambu yo zolaka kulomba nde mu vanda ve ya kuswaswana.”

² Keti banduku na nge kevandaka ti bupusi ya ngolo na zulu na nge? Kana yo kele mpidina, sambu na nki? Keti yo lenda vanda sambu nge kezolaka nde bo ndima nge? Na yo mosi, mpusa yina kele mbi ve. Nkutu, bambuta mpi kezolaka nde banduku na bo kundima bo. Ata muntu mosi ve, yo vanda mbuta to leke, kezolaka nde bantu kubuya yandi. Kansi dyambu ya kyeleka kele nde, kukangama na mambu ya mbote tapesaka ve ntangu yonso bankaka kyese. Ata Yezu mpi kukutanaka ti dyambu yai. Kansi yandi vandaka kusala ntangu yonso mambu ya mbote. Ntangu bantu yankaka kulandaka yandi mpi kukumaka balongoki na yandi, bantu yankaka kusaulaka Mwana ya Nzambi mpi vandaka “kuvwenza yandi bonso kima ya mpamba-mpamba.”​—Yez. 53:3.

Mutindu Bupusi ya Kulanda Mambu ya Banduku Kevandaka Ngolo

3. Sambu na nki yo tavanda kifu na kulanda mambu ya banduku na nge?

³ Bantangu yankaka, nge lenda kutana ti mpukumuna ya kulanda mambu ya banduku na nge kaka sambu nge kezola ve nde bo buya nge. Kusala mutindu yai tavanda kifu. Bakristu fwete ‘vanda ve bana, bayina masa ke nataka ndambu na ndambu.’ (Ef. 4:14) Bana ya fyoti lenda bwa kukonda mpasi na bupusi ya bantu yankaka. Kansi sambu nge kele leke, nsukansuka nge takuma mbuta. Yo yina, kana nge kekwikila nde bansiku ya Yehowa kele sambu na mambote na nge, nge kele ti mukumba ya kuzinga na kuwakana ti mambu yina nge kendimaka. (Kul. 10:12, 13) Kana nge sala ve mutindu yina, yo tatendula nde nge keyala ve luzingu na nge. Dyambu ya kyeleka kele nde, kana nge bwa na bupusi ya bankaka, nge takuma kiyungu na bo.​—Tanga 2 Piere 2:19.

4, 5. (a) Inki mutindu Aroni kubwaka na bupusi, mpi nki malongi nge lenda longuka na dyambu yai? (b) Inki bametode banduku na nge lenda sadila sambu na kumeka kupusa nge na kusala mbi?

⁴ Kilumbu mosi, Aroni, mpangi ya Moize, kubwaka na bupusi ya bampangi na yandi, bantu ya Izraele. Ntangu bo syamisaka yandi na kusadila bo nzambi, yandi salaka yo. Aroni kuvandaka ve muntu mosi ya kukonda kikesa. Na luyantiku, yandi vandaka na lweka ya Moize ntangu bo telaminaka Farao, muntu ya kulutaka ngolo na Ezipte. Ebuna, Aroni kutubaka na kikesa yonso mpi kuzabisaka yandi nsangu ya Nzambi. Kansi ntangu bampangi na yandi bantu ya Izraele kupusaka  yandi na ngolo, Aroni kubwaka na bupusi yina. Bupusi ya banduku lenda vanda ngolo mpenza! Aroni kumonaka mpasi ve na kubikala ngolo na ntwala ya ntotila ya Ezipte, kansi yandi kukaka ve kubikala ngolo na ntwala ya bupusi ya bampangi na yandi bantu ya Izraele.​—Kub. 7:1, 2; 32:1-4.

⁵ Mutindu mbandu ya Aroni kemonisa yo, bupusi ya banduku kesukaka kaka ve na bantu yina kele baleke, yo kele mpi ve dyambu ya metala kaka bantu yina kezolaka kusala mambu ya mbi. Banduku lenda vanda ti bupusi ata na bantu yina kevandaka ti mpusa ya masonga ya kusala mambu ya mbote, tanga mpi nge. Banduku na nge lenda pusa nge na ngolo na kusala mambu ya mbi: bo lenda tudila nge ntembe, kufunda nge, to kusosila nge. Ata bupusi yango kuvanda ya nki mutindu, bupusi ya banduku kevandaka mpasi na kununga. Sambu na kununga yo, yo kelombaka kuyantika na kuyedisa kikalulu ya kutula ntima na mambu ya nge kekwikilaka.

Beno Landa na Kutala Mutindu ya Bantu Yina Beno Kele

6, 7. (a) Sambu na nki kundima balukwikilu na nge kele mfunu, mpi nki mutindu nge lenda yedisa yo? (b) Inki bangyufula nge lenda kudiyula sambu na kukumisa ngolo lukwikilu na nge?

⁶ Sambu na kununga bupusi ya banduku, ntete nge fwete ndima mpenza nde mambu mpi minsiku ya nge kekwikilaka kele mbote. (Tanga 2 Korinto 13:5.) Yo tasadisa nge na kuvanda kikesa, ata nge lenda vanda muntu mosi ya nsoni-nsoni. (2 Tim. 1:7, 8) Kansi, ata kana muntu mosi ya kevandaka kikesa, yo lenda vandila yandi mpasi na kubikala ngolo na ntwala ya dyambu mosi yina yandi kekwikilaka mpenza ve na ntima ya mvimba. Yo yina, sambu na nki ve kudindimisa nde mambu ya Biblia yina bo melongaka nge kele mpenza kyeleka? Yantika ti malongi ya ntetentete. Mu mbandu, nge kekwikilaka na Nzambi mpi nge mewaka bantu yankaka ketubila bikuma yina kesalaka nde bo kwikila nde yandi kele. Yo yina, kudiyula nde, ‘Inki kendimisaka mono nde Nzambi kele?’ Lukanu ya ngyufula yai kele ve ya kupusa nge na kuvanda ti keti-keti kansi ya kukumisa ngolo lukwikilu na nge. Mutindu mosi, kudiyula nde, ‘Inki mutindu mu mezaba nde Masonuku mepemamaka na Nzambi?’ (2 Tim. 3:16) ‘Sambu na nki mu kekwikilaka nde beto kezinga na “bilumbu ya nsuka”?’ (2 Tim. 3:1-5) ‘Inki kepusaka mono na kukwikila nde minsiku ya Yehowa kele sambu na mambote na mono?’​—Yez. 48:17, 18.

⁷ Nge lenda vanda ti keti-keti na kudiyula bangyufula ya mutindu yai, sambu nge kewa boma nde nge tabaka ve bamvutu. Kansi, kusala mutindu yai tavanda bonso muntu mosi ya kebuya kutala na tablo yina kemonisaka nivo ya esanse ya vwatire na yandi, sambu yandi kewa boma nde dikonga na yo kumonisa nde esanse memana! Kana esanse kele ve na réservoir, nge fwete zaba yo sambu na kuzaba nki nge lenda sala sambu na yo. Mutindu mosi, yo meluta mbote na kuzaba kisika yonso yina nge mekonda lukwikilu mpi na kusala dyambu sambu na kukumisa yo ngolo.​—Bis. 17:11.

8. Tendula mutindu nge lenda kumisa ngolo ntima ya nge ketulaka na mayele yina kele na munsiku ya Nzambi ya metala kubuya pite.

⁸ Beto tadila mbandu mosi. Biblia kesyamisa nge na kutina “pite.” Kudiyula, ‘Sambu na nki yo kele munsiku mosi ya mayele?’ Yindula bikuma yonso yina kepusaka banduku na nge na kusala mambu ya mutindu yina. Yindulula mpi bikuma ya kuswaswana yina kesalaka nde muntu ya kesala pite “ke salaka masumu yina ke bebisaka nitu na yandi mosi.” (1 Kor. 6:18) Ntangu yai, tadila bikuma yango, mpi kudiyula nde: ‘Inki kele nzila ya kuluta mbote ya kulanda? Keti yo mefwana mpenza na kusala pite?’ Yindula dyaka mingi na dyambu yai, mpi kudiyula nde: ‘Inki mutindu mu takudiwa kana mu sala pite?’ Banduku na nge yankaka lenda ndima nge na mbala mosi, kansi nki mutindu nge takudiwa na nima, ntangu nge tavanda ti bibuti na nge to ti bampangi-Bakristu na Nzo ya Kimfumu? Mawi na nge tavanda nki mutindu ntangu nge tameka kusamba Nzambi? Keti nge tandima mpenza kubebisa bangwisana na nge ya mbote ti Nzambi kaka sambu na kusepedisa banduku na nge ya nzo-nkanda?

9, 10. Inki mutindu kutula ntima na mambu ya nge kekwikilaka tasadisa nge na kuvanda mpenza ti kikalulu ya kutula ntima na ntangu nge kele ti banduku na nge?

⁹ Kana nge kele toko, nge kele na kuzinga na ntangu yina mayele na nge ya kuyindula ke na kuyela kuluta bantangu yankaka.  (Tanga Roma 12:1, 2.) Sadila nsungi yai ya ntangu sambu na kuyindula mbotembote nki kuvanda Mbangi ya Yehowa ketendula mpenza sambu na nge. Kuyindulula mutindu yai tasadisa nge na kutula ntima na mambu ya nge kekwikilaka. Ebuna, ntangu nge takutana ti bupusi ya banduku, nge takuka kupesa mvutu mbala mosi ti kutula ntima. Nge takudiwa bonso mpangi-nkento mosi ya leke yina kutubaka nde: “Ntangu mu kenungaka bupusi ya banduku, yo kele mutindu mosi ya mu kepesaka nzila na bankaka na kuzaba nani mu kele. Yo kele kaka ve dyambu ya metadila ‘dibundu mosi buna.’ Yo kele kima ya kesimbaka mabanza, balukanu, bikalulu ya mbote mpi luzingu na mono ya mvimba.”

¹⁰ Ee, yo kelombaka kikesa sambu na kukangama ngolo na mambu ya nge mezaba nde yo kele mbote. (Luka 13:24) Mpi nge lenda kudiyula kana yo mefwana mpenza na kusadila yo bikesa. Kansi, yibuka dyambu yai: Kana nge kemonana mawa-mawa to nsoni-nsoni sambu na kulungisa lukanu na nge ya kusala mambu ya mbote, bantu yankaka tamona yo mpi yo lenda pusa bo na kukumisa dyaka ngolo bupusi na bo. Kansi, kana nge ketuba ti kundima yonso, nge lenda yituka na kumona mutindu banduku na nge tayambula nswalu bupusi na bo.​—Fwanisa ti Luka 4:12, 13.

‘Yindulaka Ntete Sambu na Kupesa Mvutu’

11. Inki kele mfunu ya kudibongisa sambu na kununga bupusi ya banduku?

¹¹ Kitambi yankaka ya mfunu sambu na kununga bupusi ya banduku kele kudibongisa. (Tanga Bingana 15:28.) Kudibongisa ketendula kuyindula na ntwala mambu yina lenda basika. Bantangu yankaka, kuyindula fyoti na ntwala lenda sadisa nge na kutina mavwanga ya nene. Mu mbandu, yindula nde nge memona kimvuka mosi ya banduku na nge ya nzo-nkanda na ntwala mpi bo ke na kunwa makaya. Keti yo lenda salama nde bo pesa nge dikaya? Sambu nge kezaba nde yo lenda salama, inki nge lenda sala? Bingana 22:3 ketuba nde: “Muntu ya mayele kana yandi mona mpasi ke kwisa, yandi fweti tina yo.” Kana nge kwenda na nzila yankaka, nge lenda buya kukutana ti bo. Yo ketendula ve nde nge kewa boma, kansi yo kele dyambu mosi ya mayele.

12. Inki kele mutindu ya mbote ya kupesa mvutu kana muntu mosi mesosila nge?

¹² Inki nge lenda sala kana nge kutana ti dyambu mosi kimuntu-kimuntu? Yindula nde nduku mosi ketudila nge ntembe mpi meyula nge nde, “Keti nge kele kaka mwense?” Dyambu ya mfunu kele ya kulanda ndongisila yina kele na Kolosai 4:6: “Ntangu yonso beno fweti tuba mambu ya mbote ti ya mfunu; beno fweti zaba kupesa bamvutu ya mbote na konso muntu.” Mutindu verse yai memonisa, mvutu ya nge tapesa na ngyufula ya mutindu yai ketadila mambu mingi. Ntembe kele ve nde nge kele ve ti mfunu ya kusala diskure mosi ya nda ya mesimbama na Biblia. Ziku mvutu mosi ya pete, kansi ya nge kepesa ti kundima yonso tafwana. Mu mbandu, sambu na kupesa mvutu na ngyufula ya metala kuvanda mwense, nge lenda tuba kaka nde, “Inga, mu kele mwense,” to “Yo metala kaka mono mosi.”

13. Inki lenda vanda mfunu ya luswasukusu na ntangu nge kepesa mvutu na nduku mosi ya kesosila nge?

¹³ Mbala mingi, Yezu vandaka kupesa mvutu ya nkufi ntangu yandi vandaka kumona nde mfunu kuvandaka ve ya kutuba mambu mingi. Nkutu, ntangu Erode kuyulaka yandi bangyufula, Yezu kutubaka ata kima mosi ve. (Luka 23:8, 9) Mbala mingi, kuvanda pima kele mutindu ya mbote ya kupesa mvutu na bangyufula yina mefwana ve. (Bing. 26:4; Lo. 3:1, 7) Na ndambu yankaka, nge lenda mona mwa ndambu ya masonga na muntu mosi yina kekudiyula bangyufula sambu na mutindu na nge ya kuzinga, mu mbandu na dyambu ya metala pite, ata kana yandi vandaka kutuba ntete mambu ya mbi sambu na nge. (1 Pie. 4:4) Na ntangu yina, nge lenda mona mfunu ya kupesa ntendula ya mefwana ya mesimbama na Biblia. Kana yo kele mutindu yina, kuvutuka ve nima sambu na boma. Ntangu yonso, vanda ya “kuyilama na kupesa mvutu.”​—1 Pie. 3:15.

14. Bantangu yankaka, nki mutindu nge lenda vutudila nduku na nge bupusi na mayele yonso?

¹⁴ Bantangu yankaka kana muntu kusosila nge, nge lenda vutudila yandi bupusi yina. Kansi, nge fwete sala yo na mayele yonso. Mu mbandu, kana nduku mosi ya nzo-nkanda ketula kikesa na nge na kumekama sambu nge ndima na kunwa dikaya, nge lenda tuba nde, “Ve, mersi,” mpi na nima nge lenda yika nde, “Mu vandaka kuyindula  nde nge kele mayele mingi, mu keyituka na kumona nde nge kenwa makaya!” Keti nge memona mutindu nge mevutudila muntu bupusi na yandi? Na kisika ya kutendula sambu na nki nge kenwaka ve dikaya, nge mepusa nduku na nge na kuyindula sambu na nki yandi kesalaka yo. *

15. Inki ntangu yo mefwana na kukatuka kisika yina banduku na nge kesosa na kupusa nge na kusala dyambu ya mbi, mpi sambu na nki?

¹⁵ Inki nge lenda sala kana bupusi kelanda kaka na kuvanda ata nge kesala bikesa? Kana yo kele mutindu yina, yo meluta mbote na kukatuka ka nge. Kana nge bikala ntangu mingi pana, nge tandima na kusala mambu ya mbi na mutindu mosi buna. Yo yina, katuka kisika mambu yina kesalama. Nge lenda sala yo kukonda kudiwa bonso nde nge mebela. Nkutu, nge meyala mambu yango. Nge mekuma ve kiyungu ya banduku na nge, mpi nge mepesa ntima ya Yehowa kyese.​—Bing. 27:11.

Sala na Mpila nde ‘Mambu ya Nge Kezola Kusala Kubonga’

16. Inki mutindu bupusi lenda katuka na bantu yankaka yina ketubaka nde bo kele Bakristu?

¹⁶ Bantangu yankaka, bupusi ya kusala mambu ya mbi lenda katuka na baleke yankaka yina ketubaka nde bo kele bansadi ya Yehowa. Mu mbandu, inki nge tasala kana nge kwenda na lukutakanu mosi ya kulutisila ntangu yina leke mosi ya ketubaka nde yandi kele Mbangi mesala, ebuna nge memona nde kele ve ata ti mbuta mosi ya ketwadisa mambu? To, nki nge tasala kana leke mosi ya ketubaka nde yandi kele Mukristu menata malafu na lukutakanu yango mpi nge ti baleke yankaka yina kele pana melungisa ntete ve bamvula yina leta metulaka sambu na kunwa malafu? Mambu mingi lenda basika yina lenda sala nde nge vanda ti mfunu ya kulanda kansansa na nge ya melongamaka na Biblia. Toko mosi ya Mukristu ketuba nde: “Beto vandaka kutala filme mosi bantu mingi. Kansi ntangu beto monaka nde filme yango kuvandaka ti mafingu mingi, munu ti leke na munu ya nkento kubasikaka. Bantu yankaka kubakaka lukanu ya kubikala. Bibuti na beto kusikisaka beto sambu na dyambu yina beto salaka. Kansi, bantu yankaka ya kimvuka kuwaka makasi sambu nkadilu na beto kusalaka nde bo mona bo mbi.”

17. Kana nge kekwenda na lukutakanu mosi ya kulutisila ntangu, inki mambu ya mfunu nge lenda sala sambu na kukangama na minsiku ya Nzambi?

¹⁷ Mutindu eksperiansi ya beto mekatuka kutubila kemonisa yo, kulanda kansansa na nge ya melongamaka na Biblia lenda tula nge na ntwala ya dyambu mosi ya mpasi. Kansi, kangama na mambu yina nge kendimaka nde yo kele ya mbote. Vanda ya kuyilama. Kana nge kekwenda na lukutakanu mosi ya kulutisila ntangu, vanda ti lukanu ya kukatuka na lukutakanu yango kana mambu kele ve mutindu yina nge vandaka kuvingila. Baleke yankaka kewakanaka ti bibuti na bo nde bo tavanda ti mfunu nde bo binga bo na telefone sambu na kuvutuka nswalu na nzo. (Nk. 26:4, 5) ‘Mambu ya mutindu yai kebongaka.’​—Bing. 21:5.

“Beno Vanda na Kiese Sambu na Kileki na Beno”

18, 19. (a) Sambu na nki nge lenda ndima nde Yehowa kezola nde nge vanda na kyese? (b) Inki mutindu Nzambi kekudiwaka sambu na bantu yina kenungaka bupusi ya banduku?

¹⁸ Yehowa kugangaka nge ti makuki ya kuvanda ti kyese na luzingu, mpi yandi kezolaka nde nge vanda na kyese. (Tanga Longi 11:9.) Yibuka nde mambu mingi yina banduku na nge kekutanaka na yo kele kaka ‘kiese ya masumu ya mwa-ntangu fioti.’ (Baeb. 11:25) Nzambi ya kyeleka kezola nde nge vanda ti kima mosi ya meluta kyese yai. Yandi kezola nde nge vanda na kyese kimakulu. Yo yina, ntangu nge kekutana ti  mpukumuna ya kusala kima mosi ya nge mezaba nde yo kele mbi na meso ya Nzambi, yibuka nde nsukansuka, mambu yina Yehowa kelombaka nge kevandaka ntangu yonso sambu na mambote na nge.

¹⁹ Sambu nge kele leke, nge fwete bakisa nde ata kana nge mendimama na banduku na nge, bamvula mingi na nima mingi na kati na bo tayibuka ve ata zina na nge. Kansi, ntangu nge kenunga bupusi ya banduku, Yehowa kemona yo mpi yandi tavila nge ve ata fyoti to kwikama na nge. Yandi “ta basisa bimvwama yina kele na zulu, [mpi] ta nokisila [nge] mambote mingi-mingi bonso mvula.” (Mal. 3:10) Dyaka, yandi kepesaka mpeve santu na yandi na luzolo yonso sambu na kuyika nge konso kima yina nge lenda konda ntangu yai. Ee, Yehowa lenda sadisa nge na kununga bupusi ya banduku na nge!

[Noti na Nsi ya Lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Bupusi ya banduku lenda vanda ngolo nki kiteso?

• Inki kele mfunu ya lukwikilu sambu na kununga bupusi ya banduku?

• Inki mutindu nge lenda kudibongisa sambu na kunwana ti bupusi ya banduku?

• Inki mutindu nge mezaba nde Yehowa kebakaka na mbalu kwikama na nge?

[Bangyufula ya Disolo ya Kulonguka]