Mono yelaka na nsungi ya bitumba na Rmaysh, mbanza ya Libani yina kele pene-pene ya ndilu ya Libani ti Izraele. Mono ke vilaka ve mutindu babombe vandaka kupanzana mpi kuzenga maboko ti makulu ya bantu yina salaka mbi ve. Luzingu vandaka mpasi mpi nku ti mubulu yalumukaka.

Beto vandaka bantu ya Maronite, Dibundu mosi ya Katolika ya Esti. Ntangu yonso, papa vandaka kusala mingi sambu na kulungisa bampusa ya kinsuni ya dibuta na beto yina vandaka ti bana 12, kansi mama vandaka kuzikisa kana beto yonso me kwenda na nzo-nzambi. Na nima, mono bakisaka nde yo vanda nzo-nzambi to bantu yonso ya nkaka kukaka ve kusadisa bantu ya ke niokwama.

Ntangu mono vandaka toko, mono kumaka kuzola kung fu mingi (nsaka ya me fwanana ti karate). Mono bakaka formasio ya ngolo. Mono kumaka ti makuki ya ngolo ya kulosa maboko ti makulu mpi ya kusadila bambele. Mono zabaka nde, ‘mono lenda manisa ve bitumba, kansi mono lenda sala ngolo sambu na kusukisa bantu ya mubulu.’ Konso ntangu ya mono vandaka kumona bantu zole ke nwana, mono vandaka kudikotisa mbala mosi na makambu na bo. Mono vandaka ntima nkufi mpi kuwa makasi nswalu. Bantu yonso na sudi ya Libani vandaka kuwa mono boma sambu mono vandaka kunwanisa mambu ya kukonda lunungu mpi ya mubulu.

Na mvu 1980, mono kotaka na kimvuka ya kung fu na Beyrouth. Konso kilumbu, babombe, ba obus mpi ba roquette vandaka kubula kansi mono vandaka kukwenda kaka na entraînement. Luzingu na mono vandaka kaka kudia, kulala mpi kusala mambu bonso Bruce Lee, metre na kung fu, muntu ya Chine yina butukaka na Amerika mpi yina me salaka ba filme. Mono kumaka kuzenga nsuki, kutambula mpi kuboka bonso yandi ntangu mono vandaka kusala nsaka ya kung fu. Mono vandaka kuseka ve ata fioti.

Lukanu na mono vandaka ya kukuma metre na kung fu na Chine. Kilumbu mosi na nkokila ya mono vandaka kusala entraînement sambu na  kukwenda na Chine, mono waka bantu ke kokula na kielo. Nduku na mono mosi kwisaka kutala mono ti Bambangi ya Yehowa zole. Mono vandaka ti kimono ya ndombe mpi mono vandaka me toka nitu ya mvimba, kansi mono zabisaka bo nde, “mono ke zaba ve ata kima mosi na Biblia.” Banda ntangu yina, mono zabaka ve nde luzingu na mono ta soba.

Bambangi ya Yehowa songaka mono na Biblia kikuma yina bantu lenda kuka ve ata fioti kumanisa mambu ya kukonda lunungu mpi ya mubulu. Bo tendudilaka mono nde Satana Diabulu muntu kele na kisina ya bampasi. (Kusonga 12:12) Ngemba yina Bambangi ya Yehowa vandaka na yo mpi mutindu bo vandaka kuditudila ntima, yitukisaka mono. Ntangu bo songaka mono zina ya Nzambi, yo simbaka ntima na mono. (Nkunga 83:19) Bo tangilaka mono mpi 1 Timoteo 4:8, yina ke tuba nde: “Ngalasisi ya nitu kele mfunu na mambu fioti; kansi kukangama na Nzambi kele mfunu na mambu yonso, sambu yo kele ti lusilu ya luzingu ya ntangu yai mpi ya luzingu yina ke kwisa.” Bangogo yai vandaka ti bupusi ya ngolo na luzingu na mono.

Kima ya mawa kele nde dibuta na mono kulaka Bambangi mpi mono vandaka kukutana ti bo diaka ve. Ata mpidina, mono bakaka lukanu ya kuyambula nsaka ya kung fu mpi kulonguka Biblia. Bampangi na mono ndimaka ve dibanza yai kansi lukanu na mono vandaka ya kusosa diaka Bambangi ya Yehowa sambu na kulonguka Biblia ti bo.

Mono landaka kusosa Bambangi ya Yehowa kansi mono monaka bo ve. Na ntangu yina, mono vandaka na mawa sambu papa fwaka na kintulumukina mpi sambu na bampasi ya nkaka ya ngolo yina dibuta kutanaka ti yo. Mono kumaka kusala na kompani mosi ya ke salaka kisalu ya kutunga, mpi kilumbu mosi Adel, nduku na mono ya kisalu kingisaka mono mpi yulaka mono kikuma ya mono vandaka mawa-mawa. Yandi zabisaka mono kivuvu ya lufutumuku yina kele na Biblia. Bangonda uvwa na nima, Mbangi yai ya zola mpi ya mawete longukaka Biblia ti mono.

Ntangu beto landaka na kulonguka, mono bakisaka nde mono fwete sala bansoba ya nene. Yo vandaka ve pete sambu mbala mingi mono vandaka kusuka ntima mpi kuwa makasi nswalu. Biblia sadisaka mono na kuyala makasi mpi na kusala ve mambu na kutadila bampusa na mono yonso. Mu mbandu na Matayo 5:44 Yezu pesaka ndongisila yai: “Beno landa na kuzola bambeni na beno mpi na kusamba sambu na bantu yina ke monisa beno mpasi.” Mpi Baroma 12:19 ke kebisa nde: “Beno vutula mbi na mbi ve, . . . sambu bo me sonikaka nde: ‘“Yehowa ke tuba nde, mono muntu ke vutulaka mbela;” mono muntu ta pesa ndola.’” Baverse yai mpi baverse ya nkaka sadisaka mono malembe-malembe na kukuma na ngemba.

Ata dibuta na mono vandaka ntete kutelamina mono sambu na kulonguka Biblia ti Bambangi ya Yehowa, bo kumaka kuzitisa bo. Mpangi na mono mosi me kumaka Mbangi ya Yehowa mpi mama vandaka kutubila balukwikilu na beto na bantu ya nkaka tii ntangu yandi fwaka.

Yehowa me sakumunaka mono sambu mono me kwelaka Anita, nkento ya mbote mpi ya kwikama yina ke sadisaka mono na kisalu ya ntangu yonso. Tuka mvu 2000, mono ti Anita me kwendaka kuzinga na mbanza Eskilstuna na Suède, kisika yina beto ke longukaka Biblia ti bantu ya ke tubaka Kiarabi.

Mono ke waka mawa mutindu bantu ke niokwamaka sambu na mubulu. Sambu mono me zabaka kisina ya mubulu mpi ke zabaka nde ntama mingi ve Nzambi ta sukisa yo, yo ke pesaka mono kiese mpi ngemba kibeni.—Nkunga 37:29.