KAPU 6

“Yandi Longukaka na Kulemfuka”

1, 2. Sambu na nki tata mosi ya zola kesepelaka na kumona mwana na yandi kelemfukila yandi, mpi inki mutindu mawi na yandi kemonisa mawi ya Yehowa?

 TATA mosi ketala na nela mutindu mwana na yandi ya fyoti ya bakala kesakana ti banduku na yandi. Nkweso na bo medenda na kibansala mpi yo mekwenda kubwa na balabala. Mwana-bakala ketala yo ti mpusa yonso. Nduku na yandi mosi kesyamisa yandi na kubasika na balabala sambu na kubaka yo. Kansi yandi kenikisa ntu na yandi mpi ketuba nde: “Mu ke ve ti nswa ya kusala yo.” Tata meseka yandi mosi.

² Sambu na nki Tata kusepelaka mingi? Sambu yandi songaka mwana na yandi na kubasika ve na balabala yandi mosi. Ntangu mwana kelemfuka​—ata yandi kezaba ve nde tata na yandi ketala yandi​—tata kezaba nde mwana na yandi kelonguka bulemfu mpi yo kele sambu na lutaninu na yandi. Tata yina kekudiwa mutindu Yehowa, Tata na beto ya zulu, kewaka. Nzambi mezaba nde sambu beto kubikala ya kwikama mpi kumona makwisa ya kitoko yina yandi mebumbila beto, beto fwete longuka na kutudila yandi ntima mpi kulemfukila yandi. (Bingana 3:5, 6) Yo yina, yandi tindilaka beto longi ya meluta balongi yonso.

3, 4. Inki mutindu Yezu “longukaka na kulemfuka” mpi kukumaka “muntu ya mbote mpenza”? Pesa mbandu.

 ³ Biblia ketuba dyambu mosi ya kuyituka sambu na Yezu: “Ata yandi vandaka Mwana-Nzambi, kansi yandi longukaka na kulemfuka na Nzambi sambu na bampasi yina yonso ya yandi vandaka kumona. Katuka ntangu ya yandi me kuma muntu ya mbote mpenza imene, yandi ke gulusaka mvula na mvula bantu yonso yina ke lemfukaka na yandi.” (Baebreo 5:8, 9) Mwana yai kuzingaka bamvula mingi kibeni na zulu. Yandi monaka Satana mpi bawanzyo yankaka kekolama, kansi Mwana ya ntete kuvukanaka ve ata fyoti ti bo. Mbikudulu ya kupemama kutubaka sambu na yandi nde: “Mono . . . me tula ntembe ve.” (Yezaya 50:5) Ebuna, inki mutindu bangogo “yandi longukaka na kulemfuka” lendaka kutadila Mwana yai ya vandaka kulemfuka na mutindu ya kukuka? Inki mutindu kigangwa yai ya kukuka lendaka kukuma “muntu ya mbote mpenza”?

⁴ Beto tadila mbandu mosi. Soda mosi kele ti mbele ya bitumba. Ata bo mesadilaka yo ntete ve na bitumba, bo mesalaka yo mbote kibeni. Kansi, yandi mesoba mbele yina ti mbele yankaka ya bo mesalaka ti kibende ya kuluta ngolo, kibende ya acier. Bo mesadilaka dezia mbele yai na mvita. Keti yai kele ve nsoba ya mayele? Mutindu mosi, bulemfu yina Yezu kumonisaka na ntwala ya kukwisa na ntoto kuvandaka ya kukuka. Kansi, na nima ya kuzinga awa na ntoto, bulemfu na yandi kukumaka mutindu yankaka. Yo kumaka ngolo, mpi yo kutanaka ti mimekamu yina Yezu lendaka kukutana na yo ve ata fyoti na zulu.

5. Inki kusalaka nde bulemfu ya Yezu kuvanda mfunu mingi, mpi nki beto tatadila na kapu yai?

⁵ Bulemfu kuvandaka mfunu mingi na kisalu yina Yezu kwisilaka na ntoto. Bonso “Adami ya nsuka,” Yezu kwisaka awa sambu na kusala mambu yina kibuti na beto ya ntete kukukaka ve na kusala​—kulanda na kulemfuka na Yehowa Nzambi, ata na nsi ya mimekamu. (1 Korinto 15:45) Kansi, Yezu vandaka kulemfuka ve kukonda kuyindula. Yandi lemfukaka ti mabanza, ntima, mpi moyo na yandi yonso. Mpi yandi salaka yo ti kyese. Sambu na yandi, kusala luzolo ya Tata na yandi kuvandaka mfunu mingi mpenza kuluta kudya. (Yoane 4:34) Inki tasadisa beto na kulanda mbandu ya bulemfu ya Yezu? Bika beto tadila ntete bikuma yina vandaka kupusa yandi na kulemfuka. Kuyedisa bikuma bonso ya yandi tasadisa beto na kunwana ti mpukumuna mpi na kusala luzolo ya Nzambi. Na nima, beto tatadila mwa mambote yina kekatukaka na kumonisa bulemfu bonso ya Kristu.

Bikuma Yina Kupusaka Yezu na Kulemfuka

6, 7. Inki kuvandaka mwa bikuma yina kupusaka Yezu na kulemfuka?

 ⁶ Bulemfu ya Yezu kukatukaka na mambu yina kuvandaka na ntima na yandi. Mutindu beto monaka yo na Kapu 3, Kristu kuvandaka muntu ya kudikulumusa na ntima. Lulendo kesalaka nde bantu kuvweza bulemfu, kansi kudikulumusa kesadisaka beto na kulemfukila Yehowa na luzolo yonso. (Kubasika 5:1, 2; 1 Piere 5:5, 6) Dyaka, bulemfu ya Yezu kukatukaka na mambu yina yandi vandaka kuzola mpi yina yandi vandaka kumenga.

⁷ Kuluta yonso, Yezu kuzolaka Tata na yandi ya zulu, Yehowa. Beto tatubila mingi zola yai na Kapu 13. Zola yina kusadisaka Yezu na kuvanda ti boma ya Nzambi. Yandi vandaka kuzola mpi kuzitisa Yehowa mingi mpenza na mpila nde yandi vandaka kuwa boma na kukonda kusepidisa Tata na yandi. Boma ya Nzambi kuvandaka mosi ya bikuma yina kusalaka nde Yehowa kuwa bisambu ya Yezu. (Baebreo 5:7) Boma ya Yehowa kele mpi kidimbu ya kuluta nene ya  luyalu ya Yezu bonso Ntotila yina kele Mesia.​—Yezaya 11:3.

8, 9. Mutindu mbikudulu kutubaka yo, inki mutindu Yezu kudiwaka sambu na lunungu mpi mambu ya mbi, mpi inki mutindu yandi monisaka mawi yina pwelele?

⁸ Zola sambu na Yehowa ketadila mpi kumenga mambu yina yandi kemengaka. Mu mbandu, tala mbikudulu yai ya ketubila Ntotila yina kele Mesia: “Nge ke zolaka masonga, nge ke buyaka mambu ya mbi. Yo yina Nzambi, Nzambi na nge, me solaka nge; yo yina yandi me pesaka nge kiese mingi, kuluta bantu ya nkaka.” (Nkunga 45:8) “Bantu ya nkaka” kuvandaka bantotila yankaka ya kikanda ya Ntotila Davidi. Kuluta bo yonso, Yezu kuvandaka ti kikuma ya kuwa kyese mingi na ntangu Nzambi kupakulaka yandi. Sambu na nki? Matabisi na yandi kele nene mingi kuluta ya bo, mpi kimfumu na yandi tanata mambote mingi mpenza. Yandi kebaka matabisi sambu zola na yandi ya lunungu mpi kumenga na yandi ya mambu ya mbi kupusaka yandi na kulemfukila Nzambi na mambu yonso.

⁹ Inki mutindu Yezu kumonisaka pwelele mawi na yandi na yina metala lunungu mpi mambu ya mbi? Mu mbandu, Yezu kusalaka inki ntangu balongoki na yandi kubakaka mambote mingi na kisalu ya kusamuna sambu bo lemfukaka na lutwadisu na yandi? Yandi monaka kyese mingi. (Luka 10:1, 17, 21) Mpi Yezu kudiwaka inki mutindu ntangu bantu ya Yeruzalemi kumonisaka mbala na mbala kikalulu ya kukonda bulemfu, mpi kubuyaka bikesa ya zola yina yandi salaka sambu na kusadisa bo? Yandi dilaka sambu na kikalulu ya kukolama ya bantu ya mbanza yina. (Luka 19:41, 42) Yezu vandaka kudiyangisa mingi sambu na mambu ya mbote ti ya mbi.

10. Inki mawi beto fwete yedisa na yina metala mambu ya lunungu mpi ya mbi, mpi inki tasadisa beto na kusala yo?

¹⁰ Kuyindulula mawi ya Yezu kesadisaka beto na kutadila bikuma ya kepusaka beto na kulemfukila Yehowa. Ata beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto lenda yedisa zola ya masonga sambu na mambu ya mbote mpi kumenga na masonga yonso bikalulu ya mbi. Beto fwete samba Yehowa mpi kulomba yandi na kusadisa beto na kuyedisa mawi bonso ya yandi ti ya Mwana na yandi. (Nkunga 51:12) Na ntangu beto kesamba mutindu yina, beto fwete buya mambu yina lenda lembisa mawi ya mutindu yina. Yo kele mfunu na kupona na dikebi yonso bansaka ya kulutisila ntangu mpi banduku na beto. (Bingana 13:20; Filipi 4:8) Kana bikuma yina kepusa beto na kulemfuka kele bonso ya Kristu, beto talemfuka ve kukonda kuyindula. Beto tasala mambu yina kele ya mbote sambu beto kezola kusala yo. Beto tabuya na kusala mambu ya mbi sambu beto kemenga mpenza bikalulu yina ya mbi, kansi ve sambu beto kewa boma nde bo takanga beto.

“Yandi Salaka Masumu Ve”

11, 12. (a) Inki kukuminaka Yezu na luyantiku ya kisalu na yandi? (b) Inki mutindu Satana kumekaka ntete Yezu, mpi inki mayele ya mbi yandi sadilaka?

¹¹ Sambu yandi vandaka kumenga masumu, Yezu kumekamaka  na luyantiku ya kisalu na yandi ya kusamuna. Na nima ya mbotika na yandi, yandi lutisaka bilumbu ti bampimpa 40 na ntoto ya zelo na zelo kukonda madya. Na nsuka ya bilumbu yina, Satana kwisaka kumeka yandi. Beto tala mutindu Dyabulu kusadilaka mayele ya mbi.​—Matayo 4:1-11.

¹² Satana kutubaka ntete nde: “Kana nge kele Mwana-Nzambi, tuba na matadi yai, yo kuma mampa.” (Matayo 4:3) Inki mutindu Yezu vandaka kudiwa na nima ya kubuya madya bilumbu mingi? Biblia ketuba pwelele nde: “Nzala simbaka yandi.” (Matayo 4:2) Yo yina, Satana kusadilaka mpusa ya kudya yina bantu yonso kevandaka na yo, mpi ntembe kele ve nde yandi vingilaka na luzolo yonso ntangu yina Yezu kuvandaka ya kulemba mpenza na nitu. Tala mpi bangogo yai ya masokisa ya Satana: “Kana nge kele Mwana-Nzambi.” Satana kuzabaka nde Yezu kuvandaka mwana ya ntete ya “bima yonso ya Nzambi salaka.” (Kolosai 1:15) Ata mpidina, Yezu kupesaka ve Satana nzila ya kunata yandi na kukolama. Yezu kuzabaka nde luzolo ya Nzambi kuvandaka ve nde yandi sadila ngolo na yandi sambu na bikuma ya bwimi. Yandi buyaka na kusala mutindu yina, mpi yandi monisaka nde yandi vandaka kutula ntima na kudikulumusa yonso nde Yehowa talungisa bampusa na yandi ya kinsuni mpi tatwadisa yandi.​—Matayo 4:4.

13-15. (a) Inki mutindu Satana kupukumunaka Yezu na mbala ya zole mpi ya tatu, mpi Yezu kusalaka inki? (b) Inki mutindu beto kezaba nde Yezu kubikalaka ntangu yonso meso ya kukangula na ntwala ya Satana?

 ¹³ Sambu na kumeka yandi na mbala ya zole, Satana kunataka Yezu na kisika mosi ya nda na zulu ya ludi ya tempelo. Na mayele yonso, Satana kubalulaka Ndinga ya Nzambi mpi kumekaka Yezu na kupusaka yandi na kudilosa na lulendo yonso katuka na kisika yina ya nda sambu bawanzyo kugulusa yandi. Kana bibuka ya bantu yina kuvandaka na tempelo kumonaka kidimbu ya nkumbwa ya mutindu yina, keti kele ti muntu lendaka kutula dyaka ntembe nde Yezu kele ve Mesia ya lusilu? Mpi kana bantu yina kundimaka nde Yezu kele Mesia na nsadisa ya mambu ya kuyituka ya mutindu yina, keti yo zolaka kusala ve nde Yezu kumona ve mpasi mingi? Mbala yankaka. Kansi Yezu kuzabaka nde yo vandaka luzolo ya Yehowa nde Mesia kusala bisalu na yandi na mutindu mosi ya kudikulumusa, kansi ve sambu na kupusa bantu na kukwikila na yandi na nzila ya mambu ya kuyituka. (Yezaya 42:1, 2) Dyaka, Yezu kubuyaka na kukolama na Yehowa. Lukumu kupukumunaka yandi ve.

¹⁴ Kansi, inki beto lenda tuba na yina metala mpusa ya kiyeka? Na mpukumuna na yandi ya tatu, Satana kutubaka nde yandi tapesa Yezu bimfumu yonso ya nsi-ntoto kana Yezu kusala dyambu mosi kaka sambu na kusamba Satana. Keti yandi bakaka ntangu ya kuyindula bima yina Satana kutubaka nde yandi tapesa yandi? Yandi vutulaka nde: “Katuka, Satana!” Mpi yandi yikaka nde: “Sambu bo sonikaka na Mukanda ya Nzambi nde: ‘Nge fweti samba Mfumu Nzambi, Nzambi na nge. Kaka yandi mpamba nge fweti samba!’” (Matayo 4:10) Ata kima mosi ve lendaka kupusa Yezu na kusambila nzambi yankaka. Ata lusilu mosi ve ya kiyeka to ya lukumu na nsi-ntoto yai lendaka kunata yandi na kusala konso dyambu yina ya kukonda bulemfu.

¹⁵ Keti Satana kuyambulaka na kupukumuna yandi? Yo kele ya kyeleka nde yandi katukaka ntangu Yezu kutumaka yandi na kukatuka. Kansi, Evanzile ya Luka ketuba nde Dyabulu “bikisaka yandi fioti.” (Luka 4:13) Ya kyeleka, Satana zolaka kusosa mabaku yankaka sambu na kupukumuna mpi kumeka Yezu tii na nsuka. Biblia kezabisa beto nde Satana vandaka ‘kumeka Yezu na mambu yonso.’ (Baebreo 4:15) Yo yina, Yezu kubikalaka ntangu yonso meso ya kukangula; beto mpi fwete sala mutindu mosi.

16. Inki mutindu Satana kepukumunaka bansadi ya Yehowa bubu yai, mpi nki mutindu beto lenda nunga bikesa na yandi?

 ¹⁶ Satana kelanda na kupukumuna bansadi ya Nzambi bubu yai. Kansi, yo kele mawa na kumona nde mbala mingi kukonda kukuka na beto kesalaka nde beto vanda bantu yina Satana lenda kanga kukonda mpasi. Satana kesadilaka na mayele yonso bwimi, lulendo, mpi nzala ya ngolo ya kiyeka. Na nsadisa ya mpusa ya kuvanda ti bima mingi ya kinsuni, Satana lenda sadila nkutu bifu yina yonso na mbala mosi! Yo yina, yo kele mfunu nde beto telama bantangu yankaka sambu na kudifimpa na masonga yonso. Beto fwete yindulula bangogo yina kele na 1 Yoane 2:15-17. Na ntangu beto kesala mutindu yina, beto lenda kudiyula kana bampusa ya kinsuni ya ngidika yai ya bima, mpusa ya ngolo sambu na bima ya kinsuni, mpi mpusa ya kuyitukisa bankaka mebebisaka na mutindu mosi buna zola na beto sambu na Tata na beto ya zulu. Beto fwete yibuka nde nsi-ntoto yai, ti mfumu na yo, Satana, kele na kuluta. Bika nde beto nunga bikesa ya mbi yina yandi kesala sambu na kubwisa beto na masumu! Bika nde beto landa mbandu ya Mfumu na beto, sambu yandi “salaka masumu ve.”​—1 Piere 2:22.

“Ntangu Yonso Mono Ke Salaka Mambu Yina Ke Pesaka Yandi Kiese”

17. Inki mutindu Yezu kudiwaka na yina metala kulemfukila Tata na yandi, kansi inki kima bantu yankaka lenda tuba?

¹⁷ Bulemfu kelombaka kaka ve kubuya kusala masumu; Kristu vandaka kusala ngolo na kusala konso dyambu yina Tata na yandi kutumaka yandi. Yandi tubaka nde: “Ntangu yonso mono ke salaka mambu yina ke pesaka yandi kiese.” (Yoane 8:29) Bulemfu yai kunatilaka Yezu kyese mingi. Ya kyeleka, bantu yankaka lenda tuba nde yo vandaka mpasi ve sambu Yezu kulemfuka. Bo lenda yindula nde yandi vandaka kulemfuka kaka na Yehowa, yina kele ya kukuka, kansi mbala mingi beto kelemfukaka na bantu ya kukonda kukuka yina kele ti kiyeka. Kansi, kyeleka kele nde Yezu vandaka kulemfuka na bantu ya kukonda kukuka yina kuvandaka ti kiyeka.

18. Inki mbandu ya bulemfu Yezu kupesaka ntangu yandi vandaka leke?

¹⁸ Ntangu yandi vandaka kuyela, Yezu kuvandaka na nsi ya kiyeka ya Maria ti Yozefi, bibuti na yandi ya kukonda kukuka. Ntembe kele ve nde kuluta bana yankaka, yandi lendaka kumona pwelele bifu ya bibuti na yandi. Keti yandi kolamaka, na kulutaka bandilu ya mukumba yina Nzambi kupesaka yandi mpi na kusongaka bo mutindu ya kutwadisa dibuta? Tala mambu yina Luka 2:51 ketuba  sambu na Yezu ntangu yandi vandaka ti bamvula 12: “Yandi vandaka kulemfuka na bo.” Na kulemfukaka mutindu yai, yandi bikaka mbandu ya kuluta mbote sambu na baleke-Bakristu, yina kesalaka ngolo na kulemfukila bibuti na bo mpi na kupesa bo luzitu yina bo mefwana na kubaka.​—Efezo 6:1, 2.

19, 20. (a) Yezu kukutanaka ti inki bampasi ya kuswaswana na yina metala kulemfuka na bantu ya kukonda kukuka? (b) Sambu na nki Bakristu ya kyeleka bubu yai fwete lemfuka na bantu yina ketwadisaka bo?

¹⁹ Na yina metala kulemfukila bantu ya kukonda kukuka, Yezu kukutanaka ti mambu ya mpasi yina Bakristu ya kyeleka bubu yai lenda kutana na yo ve ata fyoti. Beto tadila nsungi ya kuswaswana yina yandi zingaka. Yehowa vandaka kundima banda ntama ngidika ya bima ya dibundu ya Bayuda, ti tempelo ya Yeruzalemi mpi kinganga-nzambi na yo, kansi ntangu kubikalaka fyoti sambu Yehowa kubuya yo mpi kuyingisa yo ti ngidika ya dibundu ya Bukristu. (Matayo 23:33-38) Na nsungi ya ntangu yina, bamfumu mingi ya mabundu vandaka kulonga malongi ya luvunu yina bo vandaka kubaka na filozofi ya Bagreki. Na tempelo, mambu ya mbi kukumaka mingi mpenza na mpila nde Yezu kubingaka yo “nzo ya bamiyibi.” (Marko 11:17) Keti Yezu kubuyaka kukwenda na tempelo  yina mpi na basinagoga? Ve! Yehowa vandaka kaka kusadila bangidika yina. Na ntwala nde Nzambi kusoba mambu yina, Yezu kulandaka kukwenda na bankisi yina vandaka kusalama na tempelo mpi na sinagoga na bulemfu yonso.​—Luka 4:16; Yoane 5:1.

²⁰ Kana Yezu kulemfukaka na ntangu yina, Bakristu ya kyeleka fwete landa na kulemfuka mingi dyaka kuluta bubu yai! Nkutu, beto kezinga na ntangu ya kuswaswana mpenza, nsungi ya kuvutulama ya lusambu ya bunkete ya bo zabisaka banda ntama. Nzambi kendimisa beto nde yandi tapesa ve ata fyoti Satana nzila ya kukusa bantu na yandi ya mevutulamaka. (Yezaya 2:1, 2; 54:17) Ya kyeleka, beto kemonaka masumu ti kukonda kukuka na dibundu ya Bukristu bubu yai. Kansi, keti beto fwete sadila bifu ya bankaka bonso kikuma ya kukonda kulemfukila Yehowa, ziku na kubuyaka kukwenda na balukutakanu ya Bukristu to na kutubaka mambu ya mbi sambu na bankuluntu? Ata fyoti ve! Na kisika ya kusala buna, beto kepesaka maboko na kyese yonso na bantu yina ketwadisaka dibundu. Na bulemfu yonso, beto kekwendaka na balukutakanu ya Bukristu, na balukutakanu ya fyoti ti ya nene mpi kesadilaka bandongisila ya mesimbama na Masonuku yina beto kebakaka kuna.​—Baebreo 10:24, 25; 13:17.

21. Inki Yezu kusalaka ntangu bantu kupusaka yandi na kulemfukila ve Nzambi, mpi nki mbandu yandi mebikaka sambu na beto?

²¹ Yezu kupesaka ve ata fyoti bantu nzila, ata nkutu banduku na yandi yina kuvandaka ti bangindu ya mbote, na kubuyisa yandi na kulemfukila Yehowa. Mu mbandu, ntumwa Piere mekaka na kundimisa Mfumu na yandi nde yo vandaka ve mfunu nde yandi mona mpasi mpi kufwa. Na ngolo yonso, Yezu kubuyaka ndongisila ya mbi yina Piere kupesaka ti mabanza ya mbote, na kusongaka yandi na kuvanda mbote ti yandi mosi. (Matayo 16:21-23) Bubu yai, balongoki ya Yezu kekutanaka mbala mingi ti bantu ya dibuta na bo yina kevandaka ti bangindu ya mbote yina lenda meka kulembisa bo na kulemfukila bansiku mpi minsiku ya Nzambi. Bonso balongoki ya Yezu ya mvu-nkama ya ntete, beto ketubaka na kikesa yonso nde “beto fweti lemfuka ntete na Nzambi, kansi na bantu ve.”​—Bisalu 5:29.

Balusakumunu Yina Bulemfu Bonso ya Kristu Kenataka

22. Na nki ngyufula Yezu kupesaka mvutu, mpi nki mutindu?

²² Bulemfu ya Yezu kumekamaka ngolo mpenza na ntwala ya  lufwa. Na mpimpa yina ya mawa mpenza, “yandi longukaka na kulemfuka” na kiteso ya kuluta nene. Yandi salaka luzolo ya Tata na yandi, kansi luzolo na yandi mosi ve. (Luka 22:42) Na kilumbu yina, yandi monisaka kwikama na mutindu ya kukuka. (1 Timoteo 3:16) Yandi pesaka mvutu na ngyufula yai ya kubikalaka bamvula mingi kukonda mvutu: Keti muntu ya kukuka lenda landa na kulemfukila Yehowa ata na nsi ya mimekamu? Adami ti Eva kunungaka ve. Ebuna Yezu kwisaka, kuzingaka, kufwaka, mpi kupesaka mvutu ya kukuka. Kigangwa ya kuluta nene ya Yehowa kupesaka mvutu ya kuluta ngolo. Yandi lemfukaka, ata na ntangu bulemfu kulombaka yandi mambu mingi.

23-25. (a) Inki mutindu bulemfu kewakana ti kwikama? Pesa mbandu. (b) Inki beto tatadila na kapu yina kelanda?

²³ Kwikama, to kukangama na Yehowa na ntima ya mvimba, kemonanaka na bulemfu. Sambu Yezu kulemfukaka, yandi taninaka kwikama na yandi mpi kunatilaka bantu yonso mambote. (Roma 5:19) Yehowa kusakumunaka Yezu mingi kibeni. Kana beto lemfukila Mfumu na beto Kristu, Yehowa tasakumuna beto mpi. Bulemfu na Kristu kenataka na ‘luguluku ya mvula na mvula’!​—Baebreo 5:9.

²⁴ Dyaka, kwikama yo mosi mpi kele lusakumunu. Bingana 10:9 ketuba nde: “Muntu ya mbote ke zingaka na ngemba.” Kana beto lenda fwanisa kwikama ti nzo mosi ya nene ya bo mesala ti babriki ya mbote, beto lenda fwanisa konso dyambu ya bulemfu ti briki mosi. Briki mosi lenda monana mfunu ve, kansi konso briki kele ti kisika mpi valere na yo. Mpi ntangu bo kelandisaka babriki mingi na zulu ya bankaka, bo ketungaka nzo mosi ya kevandaka na valere mingi. Ntangu beto keyikaka dyambu mosi ya bulemfu na zulu ya dyambu yankaka, mpi kevukisaka yo kumosi konso kilumbu mpi konso mvula, beto ketungaka nzo ya kitoko ya kwikama na beto.

²⁵ Bulemfu ya kezingaka mingi keyibusa beto kikalulu yankaka: kukanga-ntima. Kapu yina kelanda tatadila kitini yai ya mbandu yina Yezu kubikaka.

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Lupangu ya kele na lutiti 65]

Inki Mutindu Nge Lenda Landa Yezu?

● Inki kele mwa bantuma yina Kristu kepesa, nki mutindu beto lenda lemfukila yo, mpi nki balusakumunu beto tabaka?​—Yoane 15:8-19.

● Na luyantiku, inki mutindu bantu ya dibuta ya Yezu vandaka kutadila kisalu na yandi ya kusamuna, mpi nki dilongi beto lenda baka na mambu yina Yezu kusongaka bo?​—Marko 3:21, 31-35.

● Sambu na nki beto fwete kudiyangisa ve nde kana beto lemfukila Yehowa beto tavanda ve ti luzingu ya kyese?​—Luka 11:27, 28.

● Inki dilongi beto lenda baka na mutindu Yezu kulemfukaka na luzolo yonso na nsiku mosi yina vandaka kutadila yandi mpenza ve?​—Matayo 17:24-27.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 58]

Keti bansaka ya kulutisila ntangu ya nge kepona kemonisaka nde nge kemengaka mambu ya mbi?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 63]

Beto kesadilaka na bulemfu yonso mambu ya beto kelongukaka na balukutakanu ya Bukristu