KAPU YA 15

“Yesu Wilaka bo Mawa”

1-3. (a) Yezu kusalaka nki ntangu bifwa​-meso zole kubondilaka yandi na kusadisa bo? (b) Bangogo ‘kuwila mawa’ ketendula inki? (Tala noti na nsi ya lutiti)

 BIFWAMESO zole mevanda na lweka ya nzila, na nganda ya Yeriko. Bo kekwisaka pana konso kilumbu sambu na kulomba mbongo, sambu bantu mingi kelutaka na kisika yango. Kansi bubu yai, bo mekutana ti dyambu mosi yina tasoba luzingu na bo na mutindu ya kuyituka.

² Na kintulumukina, bifwa​-meso yina mewa makelele ya bantu. Sambu bo lenda mona ve mambu yina kesalama, mosi na kati na bo meyula kikuma yina bantu kele na kyese, mpi bo mezabisa yandi nde: “Yina Yesu muntu ya Nazareti ke luta.” Yezu kekwenda na Yeruzalemi sambu na mbala ya nsuka. Kansi yandi kele yandi mosi ve; kibuka ya bantu kele na kulanda yandi. Ntangu bifwa​-meso yina mezaba muntu yina kele na kuluta, bo metula makelele ya ngolo na kubokaka nde: “Mfumu, Mwana ya Davidi, wila beto mawa!” Kibuka yina ya bantu mewa kiseku mpi mezabisa bo na kuvanda pima, kansi babakala yango kelanda kaka na kutula makelele. Bo mebuya kuvanda pima.

³ Yezu mewa mpila bo ketuba na ndinga ya ngolo na kati ya kibuka ya bantu. Yandi tasala inki? Yandi kele ti mambu mingi ya keyangisa mabanza mpi ntima na yandi. Yandi mekuma penepene ya mposo ya nsuka ya luzingu na yandi na ntoto. Yandi kezaba nde mpasi mpi lufwa mosi ya nku kevingila yandi na Yeruzalemi. Ata mpidina, yandi mekatula ve dikebi na makelele yina bifwa meso kelanda na kusala. Yandi metelama mpi melomba nde bo natila yandi bantu yina ketula makelele. Bo mebondila yandi nde: “Mfumu, beto zola nde beto kumona diaka!” Ebuna, “Yesu wilaka bo mawa” mpi simbaka meso na bo  mpi bo monaka dyaka. * Kukonda kusukinina, bo yantikaka kulanda Yezu.​—Luka 18:35-43; Matayo 20:29-34.

4. Inki mutindu Yezu kulungisaka mbikudulu yina monisaka nde “bantu yina ke na ngolo ve, yandi ta wilaka bo mawa”?

⁴ Yai kele ve mbala ya ntete mpi ya nsuka ya Yezu kumonisaka mawa. Na mabaku mingi mpi na ntwala ya mambu ya kuswaswana, Yezu kuwilaka mpenza bantu mawa. Mbikudulu ya Biblia kutubaka nde “bantu yina ke na ngolo ve, yandi ta wilaka bo mawa.” (Nkunga 72:13) Na kuwakana ti mambu yina, Yezu vandaka kubakisa mawi ya bantu yankaka. Yandi bakaka lukanu ya kusadisa bantu. Mawa na yandi vandaka kupusa yandi na kusamuna. Bika beto tadila mutindu Baevanzile kemonisa mawa ya ngolo yina vandaka na bangogo mpi na bisalu ya Yezu mpi mutindu beto lenda monisa mawa ya mutindu mosi.

Kuzitisa Mawi ya Bantu Yankaka

5, 6. Inki bambandu kemonisa nde Yezu vandaka kuditula na kisika ya bantu yankaka?

⁵ Yezu vandaka kuditula mpenza na kisika ya bankaka. Yandi vandaka kuwa mpasi ya bantu yina vandaka kunyokwama mpi yandi vandaka kudiwa bonso bo. Ata yandi vandaka kukutana ve ti mambu yina bantu vandaka kukutana na yo, yandi vandaka kuwa mpenza mpasi na ntima. (Baebreo 4:15) Ntangu yandi belulaka nkento mosi yina menga vandaka kubasika yandi banda bamvula 12, yandi bingaka maladi ya nkento yina nde “maladi” ya mpasi, na mutindu yina yandi ndimaka nde yo vandaka kupesa nkento yina mpasi ya ngolo. (Marko 5:25-34) Ntangu Yezu kumonaka Maria ti bantu yina vandaka ti yandi kedila Lazare ntangu yandi fwaka, mawa na bo kupesaka yandi mpenza mpasi, ebuna yandi kumaka kudiyangisa ngolo na ntima. Ata yandi zabaka nde yandi tafutumuna Lazare, Yezu kuvandaka  na mawa mpenza na ntima na yandi, ebuna meso na yandi fulukaka ti mansanga.​—Yoane 11:33, 35.

⁶ Na dibaku yankaka, muntu mosi ya vandaka na maladi ya lepre kwisaka na Yesu mpi kubondilaka yandi nde: “Kana nge zola, nge lenda belula mono.” Yezu, muntu ya kukuka yina mebelaka ntete ve, kusalaka inki? Yandi bakisaka mpasi yina muntu yango vandaka kumona. Ya kyeleka, “Yesu wilaka bakala yango mawa.” (Marko 1:40-42) Na nima Yezu salaka dyambu mosi ya kuyituka. Yandi zabaka mbote nde na kutadila Nsiku ya Moize bantu ya lepre vandaka mvindu mpi bo lendaka ve kuvukana ti bantu yankaka. (Levi 13:45, 46) Yezu lendaka kubelula bakala yango kukonda kusimba yandi. (Matayo 8:5-13) Kansi, yandi ponaka na kutandula diboko na yandi mpi kusimba muntu yina ya lepre, ebuna yandi tubaka nde: “Mono me zola; beluka ka nge.” Kaka na mbala mosi maladi kumanaka yandi. Yezu kumonisaka mawa ya ngolo kibeni!

7. Inki lenda sadisa beto na kukuna kikalulu ya kuditula na kisika ya bankaka, mpi nki mutindu beto lenda monisa kikalulu yai?

⁷ Sambu beto kele Bakristu, Biblia kelomba beto na kulanda mbandu ya Yezu na kuditulaka na kisika ya bankaka. Biblia kesyamisa beto “na kuditula na kisika ya bankaka.” * (1 Piere 3:8, NW) Yo lenda vanda ve pete na kubakisa mawi ya bantu yina kebela maladi ya kemanaka ve to ya melemba nitu, mingimingi kana beto mewaka ntete ve mpasi yango beto mosi. Kansi, kuvila ve nde sambu na kuditula na kisika ya bankaka yo kelombaka ve kukutana ti mambu yina bo kekutana ti yo. Yezu kuditulaka na kisika ya bambefo ata yandi mosi kubelaka ve ata mbala mosi. Yo yina, inki mutindu beto lenda kuna kikalulu ya kuditula na kisika ya bankaka? Kana beto kewa na dikebi yonso ntangu bantu ya kebela kekangudila beto ntima na bo mpi kezabisa beto mawi na bo. Beto lenda kudiyula nde, ‘Kana mu vandaka na kisika na bo, inki mutindu mu zolaka kudiwa?’ (1 Korinto 12:26) Kana beto kuma kuditula mingi na kisika ya bankaka, beto takuka mpenza ‘kutubila myoyo ya kenyokwama na mabanza na mutindu mosi ya kesyamisa.’  (1 Tesalonika 5:14, NW) Bantangu yankaka, beto lenda kuditula na kisika ya bankaka kaka na bangogo ve kansi mpi na mansanga. Roma 12:15 ketuba nde: “Beno dila ti bantu yina ke dila.”

8, 9. Inki mutindu Yezu kumonisaka nde yandi vandaka kuzitisa mawi ya bankaka?

⁸ Yezu vandaka kuzitisa bankaka, mpi yandi vandaka kutadila mawi na bo ntangu yandi vandaka kusala mambu. Yibuka kilumbu yina bo natilaka Yezu muntu mosi ya makutu ya kufwa yina vandaka kukuka ve kutuba. Ntangu Yezu monaka mpasi ya bakala yina, yandi salaka kima mosi yina yandi vandaka ve kusala ntangu yandi vandaka kubelula bantu: “Yesu nataka muntu yina na kisika mosi, kuna bo vandaka kaka bo zole mpamba.” Na kingenga, ntangu bantu yankaka kuvandaka ve, Yezu belukaka muntu yango.​—Marko 7:31-35.

⁹ Yezu kusalaka mambu ti dikebi ya mutindu mosi ntangu bo natilaka yandi kifwa-meso mosi mpi bo lombaka yandi na kubelula muntu yango. Yezu “simbaka muntu yina na diboko” mpi ‘yandi basisaka yandi na bwala, mpi kunataka yandi na nganda.’ Yandi belulaka muntu yango malembe​-malembe. Ziku dyambu yai kusadisaka butomfu mpi meso ya muntu yango na kuyikana malembe​-malembe ti nsemo mpi bima ya mutindu na mutindu ya kevandaka na ntoto. (Marko 8:22-26) Yezu vandaka mpenza kuzitisa mawi ya bantu yankaka!

10. Na nki mitindu beto lenda monisa nde beto kezitisaka mawi ya bankaka?

¹⁰ Sambu beto kele balongoki ya Yezu, beto fwete zitisa mawi ya bankaka. Yo yina, beto fwete keba na kutuba na beto, mpi beto fwete vila ve nde kusadila ludimi kukonda kuyindula lenda lwadisa mawi ya bankaka. (Bingana 12:18; 18:21) Bangogo ya kelwadisa, kutuba ya nku, mpi kufinga fwete monana ve ata  fyoti na kati ya Bakristu, yina ketulaka dikebi na mawi ya bantu yankaka. (Efezo 4:31) Bankuluntu, inki mutindu beno lenda zitisa mawi ya bantu yankaka? Ntangu beno kepesa bampangi bandongisila, beno zitisa lukumu na bo na kutubilaka bo na ntima ya mbote. (Galatia 6:1) Bibuti, inki mutindu beno lenda zitisa mawi ya bana na beno? Ntangu beno kepesa bo disipline, beno sala ngolo na kusala yo na mitindu yina tapesa ve bana na beno nsoni.​—Kolosai 3:21.

Baka Lukanu ya Kusadisa Bankaka

11, 12. Inki masolo ya Biblia kemonisa nde Yezu vandaka kuvingila ve nde bo lomba yandi na ntwala ya kuwila bantu yankaka mawa?

¹¹ Yezu vandaka kuvingila ve ntangu yonso nde bantu kulomba yandi na kumonisila bo mawa na ntwala nde yandi sala yo. Nkutu, mawa kele ve kikalulu ya madidi, kansi yo kele kikalulu ya kepusaka muntu na kusala mambu. Yo yina, yo keyitukisa ve na kumona nde mawa ya ngolo vandaka kupusa Yezu na kubaka lukanu ya kusadisa bankaka. Mu mbandu, ntangu kibuka ya nene ya bantu kulutisaka bilumbu tatu ti yandi kukonda madya, ata muntu mosi ve kuzabisaka Yezu nde bantu yango vandaka na nzala to kupesaka yandi dibanza ya kupesa bo madya. Disolo ketuba nde: “Yesu bingaka balonguki na yandi, ebuna yandi tubaka nde: ‘Mono ke mona mawa sambu na bantu yai, sambu bo kele ti mono bilumbu tatu ya mvimba; bo ke na kima ya kudia ve. Mono zola vutula bo ve bo kwenda na banzo na bo ti nzala; mbaimbai bo ta lemba mingi na nzila.’” Na nima, na luzolo na yandi mosi mpenza, yandi pesaka bo madya na mutindu ya kuyituka.​—Matayo 15:32-38.

¹² Beto tadila disolo yankaka. Na mvu 31 T.B., ntangu Yezu vandaka kupusana penepene ya mbanza Naini, yandi kutanaka ti dyambu mosi ya kepesa mawa. Kibuka ya bantu vandaka kwenda kuzika “mwana mosi kaka” ya mufwidi mosi, ziku bo vandaka kukwenda na mazyamu yina vandaka na mfinama na bangumba. Keti nge lenda mona mpasi yina vandaka na ntima ya mama yina? Yandi vandaka kwenda kuzika mwana na yandi mosi kaka ya bakala, mpi bakala na yandi kele ve na luzingu sambu na kukabula mpasi yina ti yandi. Na bantu yonso yina vandaka kwenda na mazyamu, Yezu “monaka” mufwidi  yai ya vandaka dyaka ve ti mwana. Dyambu yai kusimbaka ntima na yandi​—yo yina “yandi wilaka yandi mawa.” Ata muntu mosi ve kubondilaka yandi. Mawa kupusaka yandi na kusala kima mosi. Yo yina, “Yesu kwendaka penepene na sanduku ya muntu ya kufwa, yandi simbaka yo,” ebuna na nima yandi vutulaka leke yina na luzingu. Inki yandi salaka na nima? Yandi lombaka ve leke yina na kuvukana ti kibuka ya bantu yina vandaka kusala nzyetelo ti yandi. Kansi, “Yesu vutulaka yandi na mama na yandi,” ebuna yandi salaka nde bo kuma dyaka dibuta mpi yandi sadisaka mufwidi yina na kuvanda ti muntu yina takebaka yandi.​—Luka 7:11-15.

13. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu na kubakaka lukanu ya kusadisa bantu yina kele na mfunu ya lusadisu?

¹³ Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu? Ya kyeleka, beto lenda pesa ve bantu madya na mutindu ya kuyituka to kufutumuna bafwa. Kansi, beto lenda landa mbandu ya Yezu na kubakaka lukanu ya kusadisa bantu yina kele na mfunu ya lusadisu. Ziku mpangi​-Mukristu mosi kenyokwama na mambu ya metala mbongo to mevidisa kisalu na yandi. (1 Yoane 3:17) Yo lenda lomba nde bo yidika kukonda kusukinina nzo ya mufwidi mosi. (Yakobo 1:27) Beto lenda zaba dibuta mosi ya mefwila muntu mpi yina kele na mfunu ya kikesa to lusadisu. (1 Tesalonika 5:11) Na ntangu bantu kele mpenza na mfunu ya lusadisu, beto fwete kinga ve nde bo lomba beto na kusala yo. (Bingana 3:27) Mawa tapusa beto na kubaka lukanu ya kusadisa bo, na kutadila makuki na beto. Kuvila ve nde kusala mwa dyambu mosi ya kemonisa ntima​-mbote to kutuba mwa bangogo ya kepesa kikesa ya mekatuka na ntima lenda vanda mitindu ya ngolo ya kumonisa mawa.​—Kolosai 3:12.

Mawa Kupusaka Yandi na Kusamuna

14. Sambu na nki Yezu kutulaka kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote na kisika ya ntete?

¹⁴ Mutindu beto monaka yo na Kitini ya 2 ya mukanda yai, Yezu kupesaka mbandu mosi ya mbote na yina metala kusamuna nsangu ya mbote. Yandi tubaka nde: “Mono fweti zabisa nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi . . ., sambu yina kele kisina ya mambu ya Nzambi tindilaka mono.” (Luka 4:43)  Sambu na nki yandi tulaka kisalu yai na kisika ya ntete? Ntetentete sambu na zola na yandi sambu na Nzambi. Kansi Yezu vandaka mpi ti kikuma yankaka: Mawa ya masonga vandaka kupusa yandi na kulungisa bampusa ya kimpeve ya bantu yankaka. Na mitindu yonso yina yandi monisaka mawa, kulungisa nzala ya kimpeve ya bantu yankaka vandaka mutindu ya kuluta mfunu. Bika beto tadila mambu zole yina kemonisa mutindu Yezu vandaka kutadila bantu yina yandi vandaka kulonga. Kutadila yo lenda sadisa beto na kutadila bikuma yina kepusaka beto na kusamuna.

15, 16. Tubila mambu zole yina kusalamaka ya kemonisa mutindu Yezu vandaka kutadila bantu yina yandi vandaka kusamuna.

¹⁵ Na mvu 31 T.B., na nima ya kusamuna na kikesa yonso na kiteso ya bamvula zole, Yezu kuyantikaka na “kutambula na babwala yonso ya nene ti ya fioti” ya Galilea. Mambu yina yandi monaka kusimbaka ntima na yandi. Ntumwa Matayo ketuba nde: “Ntangu yandi monaka bantu mingi-mingi, yandi wilaka bo mawa, sambu bo vandaka me lemba, kikesa ve, bonso mameme me konda ngungudi ya kutala bo.” (Matayo 9:35, 36) Yezu vandaka kuditula na kisika ya bantu ya kukonda mfunu. Yandi zabaka mbote mpenza nde bo vandaka bansukami ya ngolo na kimpeve. Yandi zabaka nde bantwadisi ya mabundu  yina zolaka kugungula bo vandaka kumonisa bo mpasi mpi kumona bo mpamba. Mawa ya ngolo kupusaka Yezu na kusala ngolo sambu na kuzabisa bo nsangu mosi ya kivuvu. Kima ya bo vandaka na yo mpenza mfunu kuvandaka nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi.

¹⁶ Dyambu ya mutindu mosi kusalamaka mwa bangonda na nima, penepene ya Paki ya mvu 32 T.B. Na dibaku yai, Yezu ti bantumwa na yandi kukotaka na bwatu mpi bo sabukaka Nzadi ya Galilea sambu na kusosa kisika ya pima sambu na kupema. Kansi kibuka ya bantu yina vandaka kukwenda na lweka ya nzadi kukumaka kuna na ntwala na bo. Inki Yezu kusalaka? “Ntangu Yesu basikaka na bwatu, yandi monaka bantu mingi ke kwisa. Yandi wilaka bo mawa, sambu bo vandaka bonso mameme yina me konda ngungudi ya kutala bo. Ebuna yandi yantikaka kulonga bo mambu mingi.” (Marko 6:31-34) Dyaka, Yezu “wilaka bo mawa” sambu bo vandaka bansukami ya ngolo na kimpeve. Bonso “mameme yina me konda ngungudi ya kutala bo,” bo vandaka na nzala ya ngolo na kimpeve mpi bo vandaka kaka bo mosi. Mawa kupusaka Yezu na kusamuna, kansi yandi salaka yo ve kaka sambu yo vandaka mukumba na yandi.

17, 18. (a) Inki kepusaka beto na kusamuna? (b) Inki mutindu beto lenda kuna mawa sambu na bantu yankaka?

¹⁷ Inki kepusaka beto balongoki ya Yezu na kusamuna? Mutindu beto monaka yo na KAPU YA 9 ya mukanda yai, Yezu kupesaka beto kisalu ya kusamuna mpi ya kukumisa bantu balongoki. (Matayo 28:19, 20; 1 Korinto 9:16) Kansi beto kevukanaka ve na kisalu yai kaka sambu na kulungisa kisalu to mukumba na beto. Kima ya mfunu ya kepusaka beto na kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Yehowa kele zola na beto sambu na yandi. Kima yankaka ya kepusaka beto mpi na kusamuna kele mawa sambu na bantu yina beto kele ve ti bo balukwikilu mosi. (Marko 12:28-31) Yo yina, nki mutindu beto lenda kuna mawa sambu na bantu yankaka?

¹⁸ Beto fwete mona bantu yankaka mutindu Yezu vandaka kumona bo,—“bo vandaka me lemba, kikesa ve, bonso mameme me konda ngungudi ya kutala bo.” Yindula nde nge memona  mwana​-dimeme mosi ya mevila, yina kezola kufwa na nzala mpi na mpusa ya madya, sambu yandi kele ve ti ngungudi yina lenda twadisa yandi na matiti ya mubisu mpi na masa. Keti nge takuditula ve na kisika na yandi? Keti nge tasala ve yonso sambu na kupesa yandi mwa madya mpi masa? Mwana-dimeme yina mefwanana ti bantu mingi yina mezaba ntete ve nsangu ya mbote. Sambu bangungudi ya mabundu ya luvunu ketudilaka bo ve dikebi, bo kele na nzala mpi na kiwina na kimpeve mpi bo kele ve na kivuvu ya kyeleka sambu na bilumbu kekwisa. Beto kele ti mambu yina bo kele na yo mfunu: madya ya kimpeve ya ketungaka nitu mpi masa ya mbote ya kyeleka yina kele na Ndinga ya Nzambi. (Yezaya 55:1, 2) Ntangu beto keyindula bampusa ya kimpeve ya bantu yina kele na nzyunga na beto, beto kekuditulaka na kisika na bo. Kana bonso Yezu, beto kewilaka mpenza bantu mawa, beto tasala mambu yonso ya beto lenda sala sambu na kuzabisa kivuvu ya Kimfumu.

19. Inki beto lenda sala sambu na kusyamisa longoki ya Biblia na kulungisa mambu ya bo kelombaka sambu na kusamuna?

¹⁹ Inki mutindu beto lenda sadisa bantu yankaka na kulanda mbandu ya Yezu? Yindula nde beto kezola kusyamisa longoki mosi ya Biblia yina kezola kulungisa mambu ya bo kelombaka sambu na kuyantika kusamuna. To ziku beto kezola kusadisa nsamuni mosi ya meyambulaka kusamuna na kuyantika dyaka kusala mingi. Inki mutindu beto lenda sadisa bantu ya mutindu yai? Beto fwete simba ntima na bo. Yibuka nde ntete Yezu ‘wilaka bantu mawa,’ mpi na nima yandi longaka bo. (Marko 6:34) Yo yina, kana beto lenda sadisa bo na kukuna mawa, ntima na bo lenda pusa bo na kuvanda bonso Yezu mpi na kuzabisa bantu yankaka nsangu ya mbote.  Beto lenda yula bo: “Inki mutindu kundima nsangu ya Kimfumu metomisaka luzingu na nge? Inki beno lenda tuba sambu na bantu yina mezaba ve nsangu yai—​keti bo mpi ve kele ti mfunu ya nsangu ya mbote? Inki beto lenda sala sambu na kusadisa bo?” Ya kyeleka, kikuma ya ntetentete ya fwete pusa beto na kusamuna kele zola sambu na Yehowa mpi mpusa ya kusadila yandi.

20. (a) Kulanda Yezu kelombaka inki? (b) Inki beto tatadila na kapu yina kelanda?

²⁰ Kulanda Yezu kelomba mambu mingi kuluta kuvutukila bangogo na yandi mpi kusekula yandi. Beto fwete kuna “mabanza yina” yandi vandaka na yo. (Filipi 2:5) Yo yina, beto fwete monisa mpenza ntonda mutindu Biblia kezabisaka beto mabanza mpi mawi yina kuvandaka na bangogo ya Yezu mpi mambu ya yandi vandaka kusala! Kana beto yikana ti “mabanza ya Kristo,” beto takuka kukuna kikalulu ya kuditula na kisika ya bankaka mpi mawa ya masonga, ebuna beto tasadilaka bantu yonso mambu bonso Yezu. (1 Korinto 2:16) Na kapu yina kelanda, beto tatadila mitindu ya kuswaswana yina Yezu kumonisaka zola sambu na balongoki na yandi.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Lenda Landa Yezu?

● Na nki mutindu Yezu kumonisaka mawa na mutindu yandi vandaka kusadila kiyeka na yandi, mpi nki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi?​—Matayo 11:28-30.

● Sambu na nki yo kele mfunu nde beto landa mbandu ya Yezu na kumonisilaka bankaka mawa?​—Matayo 9:9-13; 23:23.

● Inki mambu ya Yezu salaka kumonisaka nde yandi vandaka kubakisa mawi ya bankaka, mpi nki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi?​—Luka 7:36-50.

● Inki mutindu kingana ya Musamaria ya mbote kemonisa nde mawa kele kikalulu ya mbote, mpi na nki mutindu beto lenda sadila dilongi ya mfunu yina kele na disolo yina?​—Luka 10:29-37.

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

 [Kifwanisu ya kele na lutiti 151]

“Mfumu, beto zola nde beto kumona diaka”

[Kifwanisu ya kele na lutiti 154]

“Kuditula na kisika ya bankaka”

[Kifwanisu ya kele na lutiti 157]

Baka lukanu ya kusadisa bantu yina kele na mfunu ya lusadisu

[Kifwanisu ya kele na lutiti 159]

Samuna ti mawa