1, 2. (a) Inki kima bantu mingi ke monaka nde yo lenda salama ve, kansi Biblia ke ndimisa beto nki? (b) Abrahami vandaka ti bangwisana ya nki mutindu ti Yehowa, mpi sambu na nki?

INKI mutindu nge zolaka kudiwa kana Ngangi ya zulu ti ya ntoto kutubila nge nde, “Nge kele nduku na mono”? Bantu mingi ke monaka nde diambu ya mutindu yai lenda salama ve. Kansi, nki mutindu muntu ya kukonda kukuka lenda kuma nduku ya Yehowa Nzambi? Biblia ke ndimisaka beto nde beto lenda kwenda kibeni pene-pene na Nzambi.

² Abrahami salaka kinduku ya mutindu yai. Yehowa bingaka mfumu yai ya dikanda nde “nduku na mono.” (Yezaya 41:8) Ya kieleka, Yehowa kumisaka Abrahami nduku na yandi. Abrahami vandaka ti bangwisana yai ya ngolo ti Yehowa sambu yandi “tulaka lukwikilu na Yehowa.” (Yakobo 2:23) Bubu yai mpi, Yehowa ke sosaka mabaku ya “kupusana” pene-pene ya bantu yina ke sadilaka yandi na zola yonso. (Kulonga 10:15) Ndinga na yandi ke siamisa beto nde: “Beno kwenda pene-pene na Nzambi, mpi yandi ta kwisa pene-pene na beno.” (Yakobo 4:8) Bangogo yai ke pesa beto emvitasio mpi lusilu.

3. Yehowa ke binga beto na kusala nki, mpi yandi ke sila beto nki?

³ Yehowa ke binga beto na kukwenda pene-pene na yandi. Yandi kele ya kuyilama mpi kele ti luzolo ya kundima beto na kuvanda banduku na yandi. Yandi ke sila beto mpi nde kana beto kwenda pene-pene na yandi, yandi ta sala mpi mutindu mosi: yandi ta kwisa pene-pene na beto. Mpidina, beto ta zwa kima mosi ya mbalu mingi: ‘Kinduku ya ngolo’ ti Yehowa. * (Bingana 3:32) ‘Kinduku ya ngolo’ ke pesa ngindu ya kusolula masolo ya kinsweki ti muntu ya nge ke zolaka.

4. Nani nge lenda binga nduku ya kieleka, mpi na nki mutindu Yehowa kele nduku ya mutindu yai na bantu yina ke kwendaka pene-pene na yandi?

 ⁴ Keti nge kele ti nduku ya ngolo yina nge ke zabisaka kinsweki na nge? Nduku ya mutindu yai ke tudilaka nge dikebi. Nge ke tudilaka yandi ntima sambu yandi kele nduku ya kwikama. Nge ke vandaka na kiese ya mingi ntangu nge ke solula ti yandi. Ntangu yandi ke widikila nge na dikebi yonso, yo ke lembikaka bampasi na nge. Ata ntangu bantu ya nkaka ke bakisa nge ve, yandi ke bakisa nge. Mutindu mosi, kana nge kwenda pene-pene na Nzambi, yandi ta kuma Nduku na nge ya kuluta banduku yonso, disongidila, nduku ya ke baka nge na valere, ya ke tudila nge dikebi ya mudindu mpi ya ke bakisa nge mbote-mbote. (Nkunga 103:14; 1 Piere 5:7) Diaka, nge ke zabisaka Nzambi kinsweki na nge sambu nge me zaba nde yandi kele kwikama na bantu yina ke vandaka kwikama na yandi. (Nkunga 18:26) Beto kele ti dibaku ya kusala kinduku yai ya ngolo ti Nzambi kaka sambu yandi mosi me ndimaka.

5. Inki Yehowa salaka sambu na kupesa beto nzila ya kukwenda pene-pene na yandi?

⁵ Sambu beto kele bantu ya masumu, beto lenda kwenda ve ata fioti pene-pene na Nzambi kukonda lusadisu na yandi. (Nkunga 5:5) Ntumwa Polo sonikaka nde: “Kansi Nzambi ke monisa zola na yandi sambu na beto na mutindu yai: Ntangu beto vandaka ntete bansumuki, Kristu fwaka sambu na beto.” (Baroma 5:8) Ya kieleka, Yehowa bakaka bangidika sambu Yezu “kupesa moyo na yandi bonso nkudulu sambu na bantu mingi.” (Matayo 20:28) Kukwikila na kimenga ya nkudulu yai ke salaka nde beto kwenda pene-pene na Nzambi. Ya kieleka, sambu Nzambi “zolaka beto ntete,” yandi tulaka fondasio yina ke sadisaka beto na kukuma banduku na yandi.—1 Yoane 4:19.

6, 7. (a) Inki mutindu beto me zaba nde Yehowa kele ve Nzambi mosi ya ke kudibumbaka mpi yina bantu lenda zaba ve? (b) Na nki mitindu Yehowa me kudimonisaka na beto?

⁶ Yehowa me bakaka ngidika yai ya nkaka: Yandi me kudimonisaka na beto. Sambu na kusala kinduku ya ngolo ti muntu, yo ke  lombaka kuzaba yandi mbote, kusepela ti bikalulu mpi mambu na yandi. Yo yina, kana Yehowa vandaka Nzambi mosi ya kubumbana mpi yina bantu lenda zaba ve, beto lendaka ve kukwenda pene-pene na yandi. Yehowa ke kudibumbaka ve, kansi yandi ke zolaka nde beto zaba yandi. (Yezaya 45:19) Diaka, konso muntu lenda zaba mambu na yandi yina yandi ke songaka beto, ata nkutu bantu yina nsi-ntoto ke monaka bantu ya mpamba.—Matayo 11:25.

⁷ Inki mutindu Yehowa me kudimonisaka na beto? Bima ya yandi me salaka ke monisaka bikalulu na yandi ya nkaka—bunene ya ngolo na yandi, mayele na yandi ya kuluta mingi, mpi zola na yandi ya mingi. (Baroma 1:20) Kansi Yehowa me kudimonisaka ve kaka na bima yina yandi gangaka. Sambu yandi me zaba kusolula kuluta bantu yonso, yandi me kudimonisaka na nzila ya Biblia, Ndinga na yandi.

8. Sambu na nki beto lenda tuba nde Biblia yo mosi ke ndimisa beto nde Yehowa ke zolaka beto?

⁸ Biblia yo mosi ke ndimisa beto nde Yehowa ke zolaka beto. Na Ndinga na yandi, yandi me sadilaka bangogo yina beto lenda bakisa sambu na kusadisa beto na kuzaba yandi; yo ke monisa nde yandi ke zolaka beto mpi yandi ke zolaka nde beto zaba yandi mpi kuzola yandi. Mambu ya beto ke tangaka na mukanda yai ya mbalu ke sadisaka beto na kutala ‘mambote ya Yehowa’ mpi yo ke pesaka beto nzala ya kukwenda pene-pene na yandi. (Nkunga 27:4) Bika beto tadila mitindu ya nkaka ya kuluta mbote yina Yehowa me kudimonisaka na Ndinga na yandi.

9. Inki mwa baverse ya Biblia ke tubila pwelele bikalulu ya Nzambi?

⁹ Baverse mingi ya Biblia ke tubila pwelele bikalulu ya Nzambi. Mwa bambandu yo yai: “Yehowa ke zolaka lunungu.” (Nkunga 37:28, NW) “Ngolo ya Nzambi me luta mingi.” (Yobi 37:23) “‘Mono kele ya kwikama,’ yai mambu ya Yehowa ke tuba.” (Yeremia 3:12, NW) ‘Yandi kele mayele mpenza.’ (Yobi 9:4) Yandi kele ‘Nzambi mosi ya ke zolaka bantu ti kuwila bo mawa; yandi ke waka makasi nswalu ve kansi ke songaka kaka mambote na yandi. Yandi ke salaka mambu yonso ya yandi ke tubaka.’  (Kubasika 34:6) Yehowa ‘nge kele mbote, nge ke wilaka bantu mpi mawa.’ (Nkunga 86:5) Mutindu beto monaka yo na kapu ya me luta, yo kele ti kikalulu mosi ya me luta bikalulu yonso: “Nzambi kele zola.” (1 Yoane 4:8) Ntangu nge ke yindulula bikalulu yai ya kitoko, keti yo ke pusa nge ve na kukwenda pene-pene na Nzambi yai ya me luta yonso?

10, 11. (a) Yehowa me tulaka nki na Ndinga na yandi sambu na kusadisa beto na kumona pwelele bikalulu na yandi? (b) Inki mbandu ya Biblia ke sadisa beto na kumona mutindu Nzambi ke sadilaka ngolo na yandi?

¹⁰ Yehowa me sukaka kaka ve na kuzabisa beto bikalulu na yandi. Na zola yonso, yandi me tulaka na Ndinga na yandi masolo ya ke songa beto mutindu yandi ke monisaka bikalulu yango. Masolo yai ke sadisaka beto na kumona pwelele na mabanza bikalulu na yandi ya mutindu na mutindu. Mpidina, yo lenda sadisa beto na kukwenda pene-pene na yandi. Beto tadila mbandu mosi.

¹¹ Yo kele mbote na kutanga nde Nzambi kele ‘ngolo mpenza.’ (Yezaya 40:26) Kansi yo kele mbote mingi na kutanga disolo ya ke tubila mutindu yandi gulusaka bantu ya Izraele na Nzadi-Mungwa ya Mbwaki mpi mutindu yandi sadisaka bo na ntoto ya zelo na zelo na nsungi ya bamvula 40. Nge lenda mona na mabanza mutindu nzadi yina ya nene ke kabwana na bandambu zole. Nge lenda mona mutindu bantu ya Izraele—ziku bamilio 3—ke tambula na ntoto na kati-kati ya nzadi, mpi masa me telama na balweka yonso zole bonso bibaka ya nzo. (Kubasika 14:21; 15:8) Nge lenda mona mpi mutindu Nzambi taninaka bo na ntoto ya zelo na zelo. Masa me basika na ditadi ya nene. Madia yina kele bonso bambuma ya mpembe ke monana na ntoto. (Kubasika 16:31; Kutanga 20:11) Awa, Yehowa ke monisa nde  yandi kele ti ngolo mpi yandi ke sadilaka yo sambu na mambote ya bantu na yandi. Yo ke pesa beto kikesa mpenza ntangu beto ke zaba nde bisambu na beto ke kwendaka na Nzambi ya ngolo yonso, yina ‘kele kisika ya beto ke tininaka mpi muntu ya ke pesaka beto ngolo; muntu ya ke sadisaka beto na bantangu ya mpasi.’—Nkunga 46:2.

12. Inki mutindu Yehowa ke sadilaka bangogo yina beto lenda bakisa sambu na kusadisa beto na kuzaba yandi?

¹² Yehowa kele mpeve; kansi yandi me salaka mambu mingi sambu na kusadisa beto na kuzaba yandi. Beto bantu, beto ke monaka kaka mambu yina meso na beto lenda mona, kansi beto lenda mona ve bampeve. Kana Nzambi sadilaka bangogo yina bampeve ke sadilaka sambu na kudimonisa na beto, yo zolaka kuvanda bonso nde nge ke sosa kutendula mutindu nge kele na muntu mosi ya me butukaka kifwa meso; mu mbandu, kusosa kusonga yandi kulere ya meso to ya matono ya nitu na nge. Na kisika ya kusala mpidina, Yehowa ke sadilaka bangogo yina beto lenda bakisa sambu na kusadisa beto na mawete yonso na kuzaba yandi. Bantangu ya nkaka, yandi ke tubaka na mutindu ya kifwani mpi ke kudifwanisaka ti mambu yina beto me zaba. Nkutu yandi ke kuditubilaka bonso nde yandi kele ti nitu ya kinsuni. *

13. Inki kifwanisu ke kwisila nge na mabanza ntangu nge ke tanga Yezaya 40:11, mpi yo ke pusa nge na kusala nki?

¹³ Tala mambu yai Biblia ke tuba sambu na Yehowa na Yezaya 40:11: “Yandi ke talaka bantu na yandi bonso muntu ke talaka mameme na yandi. Yandi ke tulaka yo kisika mosi, yandi ke bakaka bana-mameme na maboko na yandi.” Awa, bo ke fwanisa Yehowa ti ngungudi yina ke baka mameme na “maboko na yandi.” Yo ke monisa nde Nzambi kele ti makuki ya kutanina mpi kusadisa  bantu na yandi, ata bayina lenda kuditanina ve bo mosi. Maboko na yandi ya ngolo ke taninaka beto; sambu, kana beto kele ya kwikama na yandi, yandi ta yambula beto ve ata fioti. (Baroma 8:38, 39) Ngungudi ya Nene ke bakaka mameme na “maboko na yandi”; bangogo yai ke tadila kikalulu yina bangungudi vandaka na yo ya kunata mwana-dimeme mosi ya me katuka kubutuka. Yo ke pesa beto kikesa na kuzaba nde Yehowa ke zolaka beto mpi ke kesadisaka beto na mawete yonso. Yo yina, beto ke zolaka kukwenda kaka pene-pene na yandi.

14. Sambu na nki beto lenda tuba nde Yehowa me kudimonisaka mpenza na nzila ya Yezu?

¹⁴ Na Ndinga na yandi, Yehowa me kudimonisaka mpenza na nzila ya Mwana na yandi ya zola, Yezu. Ata muntu mosi ve lenda monisa mabanza mpi mawi ya Nzambi to kutendula yo mbote-mbote bonso Yezu. Yo kele mpidina sambu Mwana yai ya ntete zingaka ti Tata na yandi na ntwala nde Nzambi kuganga bigangwa ya nkaka ya kimpeve mpi luyalanganu ya mvimba. (Bakolosai 1:15) Yezu zabaka mbote-mbote Yehowa. Yo yina yandi tubaka nde: “Ata muntu mosi ve kuzaba kana Mwana kele nani katula kaka Tata, mpi ata muntu mosi ve kuzaba kana  Tata kele nani katula kaka Mwana mpi konso muntu yina Mwana ke zola kumonisa yandi Tata.” (Luka 10:22) Ntangu Yezu vandaka na ntoto, yandi monisaka Tata na yandi na mitindu zole ya nene.

15, 16. Tubila mitindu zole yina Yezu monisaka Tata na yandi?

¹⁵ Ntete-ntete, malongi ya Yezu ke sadisaka beto na kuzaba Tata na yandi. Yezu tubaka mambu ya ke tadila Yehowa na mutindu ya ke simba ntima. Mu mbandu, sambu na kumonisa nde Yehowa kele Nzambi ya mawa mpi ke ndimaka bansumuki yina me balula ntima, Yezu fwanisaka Yandi ti tata mosi ya ke lolulaka; yandi kele na kiese mingi na kumona mwana na yandi yina vilaka me kwisa kuvutuka; yandi me baka ntinu mpi me yamba yandi na zola yonso. (Luka 15:11-24) Yezu monisaka mpi nde Yehowa kele Nzambi mosi ya “ke bendaka” bantu ya ntima ya mbote, sambu yandi ke zolaka konso muntu na kati na bo. (Yoane 6:44) Nkutu ata ntangu ka ndeke me bwa na ntoto, yandi ke zabaka. Yezu tubaka nde: “Beno tita ve: Beno kele na mbalu mingi kuluta tubandeke mingi.” (Matayo 10:29, 31) Kubakisa mambu yai ke pusaka beto mpenza na kukwenda pene-pene na Nzambi yai ya zola.

¹⁶ Ya zole, mbandu ya Yezu ke monisa beto mutindu Nzambi kele. Yezu monisaka Tata na yandi na mutindu mosi ya kukuka; yo yina yandi tubaka nde: “Muntu yina me mona mono me mona mpi Tata.” (Yoane 14:9) Ntangu beto ke tangaka mambu ya Yezu na ba Evanzile—mawi na yandi mpi mutindu yandi sadilaka bankaka mambu—beto ke monaka na mutindu mosi buna Tata na yandi na meso. Yo kele mutindu mosi ya kuluta mbote yina Yehowa me songaka beto bikalulu na yandi. Sambu na nki?

17. Pesa mbandu ya ke tendula mambu yina Yehowa me salaka sambu na kusadisa beto na kubakisa mutindu yandi kele.

¹⁷ Beto baka mbandu yai: Yindula nde nge ke sosa kutendudila muntu ngogo “bumbote.” Nge lenda tendudila yandi yo na munoko. Kansi kana nge songa yandi muntu mosi ya ke na kusala mpenza mambu ya mbote mpi kutuba nde, “Yai kele kikalulu ya bumbote,” yandi ta bakisa mbote-mbote mpenza ngogo “bumbote.” Yehowa me salaka mpi mutindu mosi sambu na kusadisa beto na kubakisa mutindu yandi kele. Katula bangogo  ya yandi me sadilaka sambu na kudimonisa na beto, yandi me pesaka beto mpi mbandu ya Mwana na yandi. Yezu monisaka bikalulu ya Nzambi na mambu yina yandi salaka. Na nzila ya mambu yina ba Evanzile ke tuba sambu na Yezu, yo kele bonso nde Yehowa ke songa beto, “Mono ke vandaka mutindu yai.” Masonuku ya santu ke tuba nki sambu na Yezu, ntangu yandi vandaka awa na ntoto?

18. Inki mutindu Yezu monisaka bikalulu yai: Ngolo, lunungu, mpi mayele?

¹⁸ Yezu monisaka mbote-mbote bikalulu iya ya nene ya Nzambi. Yandi vandaka ti ngolo ya kununga maladi, nzala, mpi lufwa. Yandi me swaswana mpenza ti bantu ya bwimi, yina ke sadilaka kiyeka na bo na mutindu ya mbi; yandi sadilaka ve ata fioti ngolo na yandi ya kusala bimangu sambu na mambote na yandi mosi to sambu na kupesa bantu ya nkaka mpasi. (Matayo 4:2-4) Yandi zolaka lunungu. Lunungu pusaka yandi na kuwa makasi na ntima ntangu yandi monaka bakomersa ya nku ke kusa bantu. (Matayo 21:12, 13) Yandi salaka mambu kukonda kupona-pona sambu na bansukami ti bantu yina bo vandaka kuniokula; yandi sadisaka bo na ‘kubaka kikesa’ sambu na mioyo na bo. (Matayo 11:4, 5, 28-30) Malongi ya Yezu monisaka nde yandi kele na mayele ya mingi; yandi ‘lutaka nkutu Salomo.’ (Matayo 12:42) Kansi Yezu songaka ve ata fioti mayele na yandi na lulendo yonso. Malongi na yandi simbaka ntima ya bantu ya kukonda mfunu, sambu yo vandaka pwelele, pete, mpi mfunu na luzingu.

19, 20. (a) Inki mutindu Yezu monisaka zola na mutindu ya kuluta nene? (b) Inki beto fwete vila ve ntangu beto ke tanga mpi ke yindulula mbandu ya Yezu?

¹⁹ Yezu monisaka zola na mutindu mosi ya kuluta nene. Na kisalu na yandi ya kusamuna, yandi monisaka zola na mitindu mingi; mu mbandu yandi kuditulaka na kisika ya bantu ya nkaka mpi wilaka bo mawa. Ntangu yandi monaka bantu ke niokwama, yandi wilaka bo mpi mawa. Mbala mingi, kikalulu yai ya kuditula na kisika ya bankaka pusaka yandi na kusadisa bo. (Matayo 14:14) Ata yandi belulaka bambefo mpi disaka bantu yina vandaka na nzala, Yezu monisaka mawa na mutindu mosi ya kuluta  mbote. Yandi sadisaka bantu ya nkaka na kuzaba, kundima, mpi kuzola kieleka ya Kimfumu ya Nzambi, yina ta natila bantu mambote ya kukonda nsuka. (Marko 6:34; Luka 4:43) Yezu salaka kima ya nkaka ya kuluta nene; yandi monisaka zola ya kuditambika mutindu yandi pesaka moyo na yandi na luzolo yonso sambu na mambote ya bantu ya nkaka.—Yoane 15:13.

²⁰ Beto ke yitukaka ve na kumona nde, baleke ti bambuta, mpi bantu ya bisika yonso ke kwenda pene-pene ya muntu yai ya mawete, ya zola mpi ya ke wilaka bantu mawa. (Marko 10:13-16) Kansi, ntangu beto ke tanga mambu ya Yezu mpi ke yindulula mbandu na yandi, beto vila ve nde na nzila ya Mwana yai, beto ke monaka Tata na yandi na mutindu ya pwelele.—Baebreo 1:3.

21, 22. Kusosa Yehowa ke tendula nki, mpi nki mambu kele na kati ya mukanda yai ya kulonguka yina ta sadisa beto na kusosa Yehowa?

²¹ Mutindu Yehowa me kudimonisaka pwelele na Ndinga na yandi ke monisa mpenza nde yandi ke zolaka beto vanda pene-pene na yandi. Yandi ke pusaka beto ve na kingolo-ngolo na kusala bangwisana ya mbote ti yandi. Beto kele ti mukumba ya kusosa Yehowa ‘awa ya beto lenda mona yandi.’ (Yezaya 55:6) Kusosa Yehowa ke tendula kuzaba bikalulu mpi banzila na yandi, mutindu Biblia ke monisa yo. Bo me basisaka mukanda yai ya nge ke na kulonguka sambu na kusadisa nge na kusosa Yehowa.

 ²² Nge ta mona nde bo me kabula mukanda yai na bitini iya ya ke wakana ti bikalulu iya ya nene ya Yehowa: Ngolo, lunungu, mayele, mpi zola. Na luyantiku, konso kitini ke tubila bangindu ya mfunu ya kikalulu yango. Mwa bakapu yina ke landa ke tubila mitindu mingi ya kuswaswana yina Yehowa ke monisaka kikalulu yango. Konso kitini kele ti kapu mosi yina ke tubila mutindu Yezu monisaka kikalulu yango, mpi kapu ya nkaka ke tubila mutindu beto lenda monisa kikalulu yina na luzingu na beto.

23, 24. (a) Tendula mutindu ya kusadila lupangu “Bangiufula Sambu na Kuyindulula.” (b) Inki mutindu kuyindulula ke sadisaka beto na kukwenda diaka pene-pene na Nzambi?

²³ Yantika na kapu yai, bakapu yonso ya ke landa kele ti lupangu mosi ya kele ti ntu-diambu “Bangiufula Sambu na Kuyindulula.” Mu mbandu, tala lupangu yina kele na lutiti 24. Baverse ti bangiufula yina kele na kati kele ve sambu na kuvutukila bangindu ya mfunu ya kapu, kansi yo kele sambu na kusadisa nge na kuyindulula na bitini ya nkaka ya mfunu ya disolo yina. Inki mutindu nge lenda sadila lupangu yai mbote-mbote? Sosa baverse yonso ya bo me vutukila ve bangogo na yo mpi tanga yo na dikebi yonso. Na nima, tadila ngiufula yina ke landa verse. Yindulula mbote bamvutu. Nge lenda sala mwa bansosa. Kudiyula bangiufula yai ya nkaka: ‘Mambu yai ke longa mono nki sambu na Yehowa? Inki bupusi yo kele na yo na luzingu na mono? Inki mutindu mono lenda sadila yo sambu na kusadisa bantu ya nkaka?’

²⁴ Kuyindulula ya mutindu yai lenda sadisa beto na kukwenda diaka pene-pene na Yehowa. Sambu na inki? Biblia ke monisaka nde kuyindulula kele na kuwakana ti ntima. (Nkunga 19:14) Kana beto ke yindulula na ntonda yonso mambu ya beto ke longuka sambu na Nzambi, mambu yango ke kotaka na ntima na beto ya kifwani, mpi yo ke vandaka ti bupusi na mabanza na beto, ke tedimisaka mawi na beto mpi ke pusaka beto na kusadila yo. Zola na beto sambu na Nzambi ke kumaka ngolo, mpi yo ke pusaka beto na kusepedisa yandi, Nduku na beto ya ngolo. (1 Yoane 5:3) Sambu na kusala bangwisana ya mutindu yai, beto fwete zaba bikalulu mpi banzila ya Yehowa. Kansi, bika beto tadila ntete kikalulu mosi ya kimuntu ya Nzambi yina ke monisa bikuma ya mfunu ya kukwenda pene-pene na yandi—Busantu na yandi.